HAA Eerste Blad. PREDIKBEURTEN No. 5 Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86 Dertiende Jaargang. 144. met AMSTERDAM. van ZATERDAG 17 Januari 1891 op ZONDAG 18 Jan. 1891. Nederd. Herv. Kerk. den den rug toe, een paar schre- »r Monckton ging mannen in slaan, lot elkander te lij, „Mr. Bartley verzoek weêr als je behoeft er Mr. voor te zijn." loekte kerel! dat over spreken, Ben, b je je ook weêr iter in die kolen- den hals gescho- taarde den ander teld aan; maar het af hij was weêr op d nu zijn vreeselijk ager gebeurde hoo- erling mengelmoes en huivering, ter- nden in zenuwach- an. ijnheer, we deden een kistjen, met ie vier minuten kon opten dat weg in ngangen, die door i wastoen gingen ter zeggen, dat zij ïjn vol water liep. en kwam er juist volgde een vreese- was alles vol rook enkooi, en den op- nooit weêr gezien." riep Monckton is de mijn inge- aet doel, om oude nschouw te nemen, anderlijke toevallig- af zeker, dat, indien ongeluk overkwam, vijlhonderd pond iets daarophet igs het gelaat, en sen toonbeeld van in. een blik op hem, t. Hij sloop zacht- naar Ben Burnley ;n erzoo'n ongeluk m nooit weêr voor n zult ge vijlhon- en." id!" riep Ben uit. neem ik op me. vervolgde hij van opgewonden zijn gelaat „het zullen me niet weêr n." lusschenpersoon naar Bartley toe. d mij een bevel op dat zij dezen man ker in de mijn moe- en aarzelde, maar hij zijn zakboekjen chreel op een blaad- ',ey weêr als mijn- R. Bartley." schreef, sidderde en het geschreven blaadtjen niet uil uren. Hij hijgde en bleek als een doode, o neen, het is een me onmogelijk;" hand trachtte het zijn zak te bergen, zijne trillende vin- raapte het op, en ■d het blad uit, en in Burnley, in weêr- te gebaar, waarme- worstelende ramp- verhinderen. Hij gaf Ben, en fluisterde: weg komt, voordat cht verandert." S'ÏLEPHOONNDMMÏR TELEPHONISCHE VERBINDING ABONNEMENTSPRIJS Per drie maandenT ,25. franco p. post ,40. Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 35 cents, elke regel Afzonderlijke nommerB 3 centen per stnk.meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte. VERSCHIJNT: Dinsdag- en Vrijdagavond. Advertmtim wordm aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags tm 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst. Groote Kerk. Voorm. 10 ure, Moeton. Avondmaal. Nam. 2 nre, Barbas. Nabetrachting. 24e Zondag. »e Av. 6 ure, Knottenbelt. Dankzegging. Nieuwe Kerk. Voorm. 10 ure, Barbas. Jans-Kerk. "Voorm. 10 ure, Kuylman, pred. te Heem stede. Avondmaal. Woensdag 's av. 7 ure, Stoaan. Exodus 20. Bakenesser Kerk. 'Voor de Kinderen). Voorm. 10 ure, Hoog. Vrije beurt. Waalscke Kerk. Voorm. 10 ure, Debry. Christelijk Gereform. Gemeente. (Ged. Oudegracht). Voorm. 10 ure, 's Av. 5 ure, Mulder. Woensdag 's av. 8 ure, Mulder. Klein Heiligland). Voorm. 10 ure, 's Av. 5 ure, Schotel. Honderdag 'sav. 7V2 me, Schotel. Luthersehe Kerk. Voorm. 10 ure, Poolman. 's Avonds 6 ure, Mees. Kerk der YereenigdeDoopsgezinden Voorm. 10 ure, Graandijk. 's Avonds G ure, H. de Boer, pred. te Alkmaar. Kemonstrantsche Kerk. Voorm. 10 ure, Dr. J. A. Böhringer, pred. te Amsterdam. Met medewerking van het Zangkoor. Bennebroek. Voorm. 10 ure, J. H. Gunning Jr., Hoogleeraar te Leiden. Collecte voor de Kerk. Beverwijk. Voorm. 10 ure, H. A. Ludwig, Pred. te Heer Hugowaard. Evang. Luthersehe Kerk. Voorm. 10 ure, geen dienst. Doopsgezinde Kerk. Voorm. 10 ure, J. Kerk der Broedergemeente. Voorm. 10 ure, Weiss. Chr. Bewaarschool, L. Heerenvest. Maandag 's av. 8 ure, Moeton. Bijbellez, Lucas 23 1 vv. Lokaal in de Oranjestraat. Dinsdag 'sav. 8 ure, Swaan. Bijbellezing. Ds. Smeding verzoekt de catechisanten aan zijn huis in deze week voor de gewone catechisatiënde Meisjes van Maandag 4 uur te komen Maandag 3 uur-, de Dienst meisjes van Maandagavond 7 en Vrijdag avond 7 uur samen te komen Woensdag avond 7 uurde Jongens van Dinsdag 4 uur te komen Dinsdag 1 uurde Meisjes van Woensdag 11 uur te komen Woensdag 7 voor 11 uur en de Jongens van Donderdag 7V2 en 9 uur samen te komen Woensdag avond 9 uur. De overige catechisatiën blijven zooals die geregeld zijn. Ds. Knottenbelt wacht deze week zijne catechisanten voor de aanneming in plaats van Maandagavond op Donderdagavond af. Ds. de Fries verzoekt aan zijne leer lingen, in Februari op de gowone uren ter catechisatie te komen, en zal Zondag 18 Januari ten 12 ure te spreken zijn aan de kerk voor hen, die omtrent het boven- noemde iets hebben te vragen. By Ds. Smeding is met dank ontvan gen voor de Chr. School v. O. en M. V. nit de catechisatiebus van den Heer Bre mer f 4. De buitengewone Collecte voor de armen door Diakenen der Ned. Herv. Gemeente heeft opgebracht ƒ2034.84. Bloemendaal. Voorm. 10 ure, J. D. van Arkel. Avondmaal. Nam. 2 Va nre, .7. D. van Arkel. Dankzegging en Doopsbediening. Heemstede. Nam. 2V2 ure> J- Kuylman. Dankzegging. Hillegom. Voorm. 10 ure, M. Buchli Fest. Woensdag 'b Avonds 6 ure, M. Buchli Fest. Houtrijk en Polanen. Voorm. 10 nre, C. van Koetsveld CEz. Sandpoort. Voorm. 10 ure, J. van Zoenen Martinet. Spaarndam. Voorm. 10 nre, II. J. Velsen. Voorm. 10 ure, II. Waatdenburg. Doopsbediening. Zandvoort. Voorm. 10 ure, J. W. Knottenbelt, Predikant te Haarlem. Voorbereiding. Voordrachten in Teylers Stichting. De Heer Hooyer onthaalde Teylers al- tijd belangstellend gehoor op een keurige schets van de Fransehe toestanden op het laatst der vorige eeuw. Fin de siècle werd thans alles wat de tijdgeest wist voort te brengen, genoemd fin de siècle ook de geest, die de samen leving bezielde, een geest van moedeloos heid, van verval, van verzadiging die soms als hy tot bespiegelingen leidt, de afgrij selijke herinneringen terugroept uit het laatst der vorige eeuw. De ideën en stemmingen die thans heer- schen aan de boorden van de Seine, vindt men weer in de kronieken van honderd jaar geleden, en de symbolen der demooratie worden gehaald uit het antiquiteiten-mu seum der Fransehe revolutie, Als de geest van Banco vertoont zich die herinnering aan het gastmaal van ons leven, er is veel verwantschap tnaschen onzen tijd en die welke voorafging aan de revolutie in 1789. Tot deze overweging was spreker ge leid door de studie van de Mémoires van Madame Dudeffant, en het was nit hare levensbeschrijving, dat hij den geest dier tyden trachtte te schetsen. Marie de Vichy Chambron ontving ha re opleiding in het klooster der Madelei ne, half salon, half bidvertrek, het gewo ne verblgf van de dames nit dien tyd, voor ze zich in de hofkringen kon den doen opnemen. In die omgeving ver toonde zg toen reeds een zoodanige onaf- hankelykheid van geest, dat niemand minder dan Massillon, de gevierde pre diker er by te pas kwam om de klei ne vrijgeest tot rede te brengen. Het mocht hem niet gelukken. Zij bleef zich handhaven tegenover het gezag en de welsprekendheid van den priester, die niet in staat was den toegang tot haar hart te vinden. Ze sloot op 21 jarigen leeftijd een hu- welgk met den Markies Dudeffant, een huweiyk dat in den geest dier tyden ge heel als een contract werd aangezien en daarom dan ook weinig waarborgen voor geluk te geven had. Madame ündeffant kreeg dan ook weldra geschil met haar echtgenoote, haar gedrag was niet geheel onbesproken en weldra scheidden zij. Op den duur kon zy zich hierin echter niet schikken, haar zin van orde verzet, te zich tegen dezen ongeregelden toestand en na eenigen tyd riep ze hem terug, al- moest ze daarmede het ergste trotseeren wat er in die dagen bestond, den spot van het hof, dat zich met haar verzoe ning vermaakte. Ook deze hereeniging was echter kort van dnnr en weldra verving de presi dent Hénault de plaats van den echtge noot. Je ne pencher jamais, j'effieure was haar levensregel. Plicht kende zy niet, evenmin als de omgeving waarin zy ver keerde en weldra moest zij ondervinden, dat ook de teederheid van den president, niet van langen duur zou zijn. Aan 't hof te Versailles vormde zy ha ren geest. Daar bespiedde zy de menschen en hnnne hartstochten, maar klaagt tevens dat al wat ze ziet haar hart verdort. Ze blijft gevoel en waardeering koesteren voor den waren adel van het gemoed, maar veracht daarom des te dieper zich zeiven en hare omgeving, die alles offerde aan den schijn. Ze ontzag niets, en liet zich evenmin medeslepen of verblinden door de spotternij der hovelingen als overtuigen door de pre diking der wysgeeren van dien tyd. In hare brieven geeft ze met vluchtige trekken, in scherpe lijnen de personen van hare omgeving weer, spot met Voltaire en Rousseau en ontleedt met onverbiddelijke logica de fonten en zwakheden van de da mes harer omgeving. Onder velen moest Madame de Chatelet, de minnares van Voltaire het op krasse wijze misgelden. Toch blijft ze gaarne met hen omgaan. Ze luistert naar allen en leidt de conversa tie. In haar salon heerschte l'esprit, aan wien een eeredienst gewijd werd. Schoone vrouwen en groote vernuften wisten het gesprek te maken tot eene der schoone kunsten. De wellevendheid werd tot een ongekende volmaaktheid gebracht. Gelijk men spreekt, schrijft men, en de aanhouden de briefwisseling met de provinciën maakt het geheele aristocratische Frankrijk tot een salon. l'Esprit blijft geen middel, maar wordt doel. De goede toon wordt tyrannisch en Madame Dudeffant klaagt dat ze zich gevoelt als gevangen in de galères de l'esprit. Er bestaat in die kringen geen gemeenschap met, geen gevoel,geen deernis voor de noo- den van het volk. Geestdrift noch toewij ding kent of erkent men en als er sprake is van oorlog vreest men geen gevaar voor het vaderland, of de ellende die hij be weeg brengt, maar alleen de leegte die hy breDgt in de gezelschappen. Een vond en waarheid zyn verdwenen, en Madame Du deffant ziet dit alles zoo helder in, dat ze niets vuriger wenseht dan nog eenmaal zonder masker te kunnen leven. Langza merhand komt ze er toe zich toe te leggen op de kunst om voor alles in de wereld onverschillig te zyn. Allen speelden een rol, maar weinigen waren goede acteurs, meende zyNiettegen staande ze dit alles inzag en begreep was haar omgeving en l'esprit die er heerschte haar even onmisbaar als de morphine voor hem er aan verslaafd is. Ze veracht de men schen die haar omringen en kan onmogelijk meer bniten hen. Zy begint te lijden aan de ziekte van den tyd, de doodelijke ver veling. Evenals in onzen tyd het pessimis me en de névrose heersohen, kende men toen l'ennni en la vapenr, als de kwalen van den dag. Kwakzalvers stonden overal op om die op de meest zonderlinge wijzen te genezen, en men stroomde naar hen toe. De vronw vooral zocht het onmogelijke om zich afleiding te verschaffen. De ana tomie werd met hartstocht beoefend en ten slotte kwamen uit Italië de wonderdoeners met hnnne sciences occnltes, die de geesten wisten op te roepen. Waarom niet zeide Madame Dudeffant. Hun systeem is even goed als elk ander. Maar niettegenstaande dit alles was l'ennni niet te ontkomen, en dweepte men met le néant. Een droeve geschiedenis is de onde dag der eens zoo schitterende vrouw. In het klooster St. Joseph te Parijs trekt zy zich terug, nadat zy blind geworden is, en stelt nu alles in het werk om de wereld, dien ze zoo heeft leeren verachten, en die haar thans begeeft, zoolang mogelijk aan zich te boeien. Hare Engelsehe vrienden Crawford en Walpole bezoeken haar getrouw, en het is vooral de edele Hertogin de Choiseul, die zich nog aan haar laat gelegen zyn, en haar met brieven afleiding zoekt te brengen in haar verlaten toestand. Eindelijk op 80 jarigen leeftijd sterft zy, nog even voor de geweldige orkaan der revolutie de schynbesohaving van het hof der Bourbons voor goed deed onder gaan. Zal onze eeuw een dergelijk einde zien Zal ook onze tyd van overprikkeling on dergaan in een periode van barbaarsehheid, als men dien vroeger heeft gekend, om later misschien door den Czaar van Rusland te worden bedwongen, als weleer de revo lutie door Napoleon. De spreker gelooft niet dat dit meer mogelijk is. De verbetering die men zocht, de nienwe maatschappij moet komen door verbetering van den menseh. Niet door wetten, niet door verbetering der omstan digheden, dat alles helpt niets. Niet door verandering van buiten, maar door bewe ging van binnen, door plichtbesef en liefde moet de sociale hervorming tot stand ko men. Onder luidruchtig vermaak verbergt ook onze eeuw veel zwaarmoedigheid en verveling. Niet de beschaving maar de overbeschaving is daarvan de oorzaak, die zich over alle beginselen heenzet. Die ziek te openbaart zich in de letterkunde, in de muziek zoowel als in de sohilderknnst stemmingen alleen, geen melodie, geen lij nen worden meer geëerd. Er is een gevoel of de bron van alle levensvreugde verdord is. Maar bovenal mist onze tijd, den steun van het geloof in de oorzaak van alles wat is, den Vader aller zielen. Dat is de hoofdoorzaak van de onrnst onzer dagen. Het geloof in de sociale hervorming is het geloof in de ster van Bethlehem. Hiermede was Spreker gekomen aan het einde zijner hooggewaardeerde rede, die hij eindigde met ons deze woorden van Ma dame Dodeffant op het hart te drukken: Un esprit d'ordre et de lumière c'est la, l'euvre de la crèation. vervolgd).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1891 | | pagina 1