HAARLEMSCÏÏ
Eerste Blad.
No. 91.
Veertiende Jaargang
144.
van WOENSDAG 16 November 1892.
Nieuwsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
TELEPHOONNUMMEH
TELEPHONISCHE VEKBINDIN8
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenr —,25.
v franco p. post ,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie ran 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond,
Advertentiën worden aangenomen toi DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
„ONZE LEESTAFEL".
Onlangs verschenen werken, op aan
vrage ter bezichtiging te verkrygen by
De Erven Loosjes, te Haarlem.
ANDRIESSEN, P. J De zoon van den
zeeroovergeb. 1.20.
ANSTEY, F., Bleekneus en Roodhuid Ing. 1.40.
KELLER, G., Parsival en de wonderen
van den heiligen Graalgeh. 1.90.
SPYR1, JOHANNA. Niemand te klein
om hulpvaardig te zijn. Ing. f 1.50, geh. 1.90.
TEMPLETON, FAITH, Bijna verloren.
Een hoek voor jonge dames. Geh.... 1.90.
CELLA, Van lief en leed. Geb1.90.
HAMBURGER, A.. Hanneke„--.30.
FIORE DELLA NEVE, Panaché. Novel
lenIng. f 2.25. geb. 2.90.
SAVAGE, R. H. Mijn officieele vrouw.
Afl. I.
Compleet in 4 afleveringen a .45.
XOUWERSE, P. Met Robinson Crusoe
tieD jaar op reis 1.60.
BREEN, A. J. VAN, Antwoorden op de
vraagstukken in ExamenEischen 1891 .75.
Buitenlandsche nieuw verschenen werken
LOHMEYER, JULIUS, Deutsches Ju-
gend-Alhum 2 Bnde a
Das Stande-Buch. Ein Bilderbuch von
Mörlin, mit Versen von Johannes Tro
jan
Kinder-Paradies. Ein heiteres Bilderbuch
von Hermann Vogel mit Reimen von
Frida Schauz und Julius Lohmeyer
'WOLFF, Julius, Der fliegende Hollander.
geh.
MERKEL UND BONNET, Ergehnisse
der Anatomie und Entwickelungs-ge-
schichte 1 Band 1891
MENSINGA, Dr. MED Das Franenle-
hen, arztlich beleuchtet
METSCHER, HUeber Ansteckende
Krankheiten und deren VerhütunguDd
Bekiimpfung
STEFFEN, W. Lehrhuch der reinen und
technischen Chemie. II Band. Die Me-
talle
HAAS, Prof. Dr. AUGUST. Lehrhuch
der Differenlial-rechnuug. Zweiter Teil.
SIMON, Richard, Das Amari^ataka, in
seinen -Recensionea dargestellt, mit
einer Einleitung und Auszügen aus den
Commeutatoren versehen
Jahresbericht der Deutschen Mathemati-
ker-Vereinigung Erster Band 189091
SCHULZE, MAX Die Orchidaceen
Deutschlands, Deutsch- Oesterreicha und
der Schweiz, mit circa 100 chromota-
feln. 1 Lief Vollstandig in 10 bis 12
Lieferungen a
RüMPLER, THEO DOR, Die Sukknlen-
ten (Fettpflanzen und Kakteen) Beschrei-
hung, Abhildung und Kultur derselben
Entomologisches Jahrhuch. Kalender für
alle lnsektensammler für das Jahr 1893.
Heraus-gegeben voor Dr. Oskar Kran-
cher
GYP, Monsieur le due
f 4.55.
3.25.
3.90.
3.25.
16.25.
1.15.
-.20.
10.40.
5.20.
5.85.
4.85.
—.65.
5.20.
1.30.
1.90.
De toestand van de veehouders is,
zoo schrijft men ons, in deze omstreken
iegenwoordig niet gnnstig. De hooivoor-
raad is gering, terwijl het vee door den
natten nazomer vroeg gestald moest worden.
Daarbij komt de verboden uitvoer naar
Engeland, zoodat de binnenlandsche mark
ten overvoerd worden en de prijzen dien
tengevolge dalen.
Tot overmaat van ramp worden eenige
veemarkten gedurende deze en de volgen
de maand verboden, o. a. te Haarlem,
Uitgeest, Beverwijk, Velzen en Haarlem
mermeer.
Op vreeselgke wijze verminkt, kwam
Zaterdag avond het zoontje van Lonten
oud 8 jaar, aan den Venneperweg te
Haarlemmermeer om het leven.
Spelende liep hij, naast eenen in gang
zijnde boerenwagen, geladen met bieten,
waardoor hij strnikeide met het ongeluk
kige gevolg, dat een der wielen over hoofd
en lichaam ging.
Bgna onmiddellijk was hg dood.
Heden (Dinsdag) werd de nienwe
Openbare School in de afdeeling Houtrijk
en Polanen der Gemeente Haarlemmerliede
en Spaarnwoude feestelijk ingewijd. Be
halve het Dagelijksch bestuur der ge
meente en het meerendeel der raadsleden,
waren daarbij aanwezig de beide school
opzieners, de architect, opzichter en aan
nemers. De kinderen zongen een toepas
selijk lied en werden onthaald op eenige
versnaperingen.
De heer J. Wils, hoofd der school, her
dacht tevens den dag zijner 30 jarige
ambtvervulling aldaar.
HAARLEM, 15 November 1892.
Des avonds van den 7 Jannari 1891
had in een der lokalen van het café Nenf
alhier eene bijeenkomst plaats van vijf
heeren, door den Voorzitter van Volks
belang, den Heer D. de Clercq bijeenge
roepen om van hunne belangstelling in
het stichten van eene ambachtsschool te
doen blijken. Het waren de Heeren J. j.
F. Beijnes, H. J. Geijl Jcz. P. Kleiweg
Dyserink, fl. T. Pelten burg, die besloten
met den heer de Clercq in deze samen
te werken.
In een drukker bezochte vergadering
werd besloten de voorloopige middelen
bijeen te brengen tot het bestrijden der
eerste onkosten.
Vervolgens werd een Bestuur benoemd
bestaande nit de Heeren P. Kleiweg Dy-
serinck, Voorzitter; E. van Saher, 2de
Voorzitter; G. L. van Lennep, le seore-
taris; J. W. Veldheer, 2e secretaris, en
J. J. P. Beynes, H. T. Peltenburg,
J. Leyh, en D. de Clercq, Commissarissen,
van welke de laatste door vertrek naar
elders bedankte.
Den 26 Mei werden de statuten vast
gesteld, welke reeds den 12en Juli door de
Koninklijke goedkeuring bekrachtigd
werden.
Vervolgens werd eene leening gesloten
van veertigduizend gulden.
Voor de oprichtingskosten werd bijge
dragen door het rijk 3500.de Pro
vincie f '1500.de Gemeente f 2200.—
en door Particulieren f 1193.terwgl
werden toegezegd de volgende jaarlijksohe
subsidies. Van het Kijk 5000.de Pro
vincie 1500.de Gemeente f 2500.
Bovendien telt de Vereeniging 28 Do
nateurs, die van f 10.— tot 100.— en
96 Leden, die 5.per jaar bijdragen.
Maandag voormiddag te elf unr had de
plechtige opening der nieuwe Stichting
plaats, waartoe de schilderzaal feestelijk
was versierd met groen, bloemen en sohii-
den, voorstellende de verschillende am
bachten aan de school onderwezen, als
het smeden, menbelmaken, timmeren en
schilderen.
Welke heeren hiertoe onder anderen wa
ren uitgenoodigd moge blijken nit de
korte toespraak waarmede de Heer P.
Kleiweg Dyserinck de bgeenkomst opende,
als volgt
Mijne Heeren
Allereerst moet ik U ons leedwezen
betuigen, dat de Minister Tak van Poort
vliet, die mij persoonlijk had toegezegd
deze inwijding te znllen bijwonen, ver
hinderd is door ambtsbezigheden daar
aan deel te nemen, waarvan ik gisteren
bericht ontving.
Intussohen acht het Bestnnr het een
groot voorrecht, dat U wel gehoor hebt
willen geven aan de nitnoodiging tot
bijwoning van de inwgding van deze
nieuwe stiohting en ik, dat het mijn taak
is daar persoonlijk niting aan te geven.
In de eerste plaats Uwe Exc. den
Commissaris der Koningin en Gedepu
teerde Staten van Noordholland, die ons met
Uwe tegenwoordigheid wilt vereeren, roep
ik een hartelijk welkom toe.
En U Heeren Burgemeester en Wet
houders en Raadsleden der gemeente Haar
lem ook U heet ik hier welkom.
Voorts Donateurs en leden en verdere cor
poraties en niet het minst der vier Doops
gezinde corporaties, die ons instaat stel-
det dit gebouw te stichten.
Ik hoop, dat het U nimmer zal be
rouwen, hetzij door Uwe tegenwoordigheid
of door geldelijke bijdragen Uwen stenn
te hebben verleend tot het tot stand
brengen van deze stiohting.
En nu geef ik het woord aan den Heer
Farncombe Sanders, die zoo welwillend
wil zijn de aanwezigen met de geschie
denis van deze stichting in kennis te
tellen.
De Heer Farncombe Sanders wees in
zijne Openings toespraak op de wording
en beteekenis der Ambachtsscholen en haal
de hiertoe in korte trekken de geschie
denis aan van het gildwezen; hoe dit
ongeveer vier honderd jaren geleden zijn
hoogsten bloei bereikte en hoe deze In
stellingen, geboren door den drang der
tijden, door het kloek aaneensluiten van
meesters en gezellen den grondslag leg
de voor de moderne maatschappij.
Maar ook door den drang der omstan
digheden vervielen de gilden in het ein
de der vorige eenw werden ze afgeschaft,
evenals zoojvele dingen die recht van bestaan
hadden. Toen was er niets. Het ambacht
was gedesorganiseerd, het kwijnde. Inge
volge het spreekwoordIeder voor zich
zelf en God voor ons allen, bestonden de
de ambachten als zoovele onsamenhan
gende automen.
Tooh ontstond in het elfde jaar der
Pransche revolutie, (1803) eene wet op
de politie der ambachten, waarbij echter
op het moreel element niet werd gelet.
Deze wet werd wel hier ingesteld,
maar niet ingevoerdhet was er dus
mede als met zekere wet uit den vroegsten
tijd, in een der Amerikaansche Staten
welke bepaalde, dat elke vrouw, die door
blanketten of verven, door kleeding als
anderszins zon trachten eenen man te be
hagen, verbrand zon worden. Deze wet,
evenals waarschijnlgk de ambachtspolitie
wet, werd tot heden niet afgeschaft, waar
schijnlijk vergeten.
Ondanks de verbetering van Lager- en
Middelbaar onderwgs kwam tot voor
weinige jaren niets van de opleiding tot
het ambacht.
Men vergat, dat het groote deel der
natie verder onderwgs in ambaehts-ng-
verheid noodig had, zeer verkeerdelijk
het handwerk was er meer door in mis
krediet gekomen. Een maatschappg kan
bestaan zonder lezen of schrijven niet
zonder handwerk.
Zonder aan de eerste te willen tekort
doen, noemde Spreker hiervan een voor
beeld van een volk nit den grijzen voortgd.
Men had het ontwikkelen van de hand
vaardigheid niet mogen verzuimen. De
maatsohappij dient doortrokken van het
denkbeeld, dat alle handenarbeid eerlijk
is: Heraclitns, de grieksohe wgsgeer, ont
ving eens voornaam bezoek terwgl hg
bezig was zijne schoenen te herstellen.
Men wenechte hem in dit nederig werk
niet te verrassen. „Komt vrg binnen", zeide
de wgsgeer, want ook hier zijn de goden
te vinden".
De eerste stoot tot de zaak der ambachts
school werd gegeven door de Neder 1.
Maatschappg voor den werkenden Stand
te Amsterdam in 1861. De proef had
plaats op zeer kleine schaal. In den geest
tot verbetering deelden ook de Ned Maat
schappij ter bevordering van Nijverheid,
het Nut, het Werkliedenverbond. Men
zweefde lang tusschen het Leerlingen-
stelsel en de Ambachtsschool en niette
genstaande beide stelsels hun vóór en hun
tegen hebben, verhieven zich de Ambachts
scholen zij tellen thans in den lande
duizend leerlingenAlgemeen bestaat
thans de overtuiging, dat in geen gemeen
te van meer dan dertig duizend zielen
eene Ambachtschoo Imag ontbreken.
Door de laatstelgk gehouden Am-
hachts-tentoonstelling hier ter stede en
het daaraan verbonden congres is de stoot
gegeven tot de oprichting der Haarlem-
j sche Ambachtsschool. Haarlem was de
eerste, die tot dit doel de hnlp vraagde
van den Staat.
Het vorige jaar ontvingen 5 dier In
richtingen 30.000, dit jaar 11 scholen
f 70.000 subsidie van staatswege.
En hoe is er ons gebouw gekomen.
De revolutie heeft bij geluk eenige
oude corporaties niet het lot van anderen
doen ondergaan, maar hen onwillens ge
spaard dit feit leidde tot de stichting
van het gebouw.
Spreker was verzocht geen namen te
noemen, nit dien hoofde bracht hg dank
aan den man die, gewoon met het daar-
stellen van gebouwen, ook hier weder
belangeloos zgne gaven ter beschikking
stelde, toen de fondsen tot stichting ge
vonden waren. Verder zijn benoemd een
directeur en vier leeraren, terwgl nog een
teekenleeraar en een onderwijzer bij 't
herhalingsonderwijs moeten benoemd wor
den.
Wat en hoe zal men beginnen Gereed
schap en werkkiel ontvangen de knapen
gratis en betalen f 2.50 per kwartaal.
De schooluren zijn van '8 tot 12 en van
2 tot 6 unr; de cnrcus is een driejarige.
Teekenen zal er niet meer onderwezen
worden, dan voor zooverre noodig voor
't handwerk.
Het Bestnnr stelt zich natuurlijk niet
voor in drie jaren bekwame werklieden
te vormen, wél, dat zij na drie jaren
onderwgs spoediger in de werkplaats znl
len vooruitkomen, dan knapen die geen
ambachtsonderwijs hebben ontvangeD.
Na het leerplan ontwikkeld te hebben
beval Spreker nog aan een onderzoek
naar de lichamelijke geschiktheid der
leerlingen voor het door hen gekozen
handwerk.
Na nog de saamgekomenen voor hunne
betoonde of nog te betoonen belangstel
ling bedankt te hebben, eindigde spreker
met een woord van dank tot het Bestnnr
voor de eer om juist hem, den afgevaar
digde ter Tweede Kamer voor Haarlem,
de taak der opening op te dragen en be
sloot met den wensch, dat de hemel den
wasdom moehte verleenen.
Na afloop der plechtigheid had men ge
legenheid kennis te nemen van het gebonw
en de verschillende zalen.
Met het front aan de Kamperstraat
doortrekt een 38 meter lange corridor het
