HAARLEMSCE
Eerste Blad.
BERICHT.
No. 5.
Vijftiende Jaargang
144.
met AMSTERDAM.
van WOENSDAG 18 Januari 1893.
De ondergeteekenden maken be
kend, dat de BOEKENLIJST,
4de kwartaalgereed is.
De abonné's van Haarlemsch
Advertentieblad kunnen deze lijst
gratis bij de uitgevers afhalen,
terwijl ook nog een gering getal
BOEKENLIJST, 1«*>, 2de en
3de aldaar te verkrijgen is.
De Erven Loosjes.
Nieuwsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
TELEPHOON NUMMER
TEL1PHONISCHE VERBINDING
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandent ,25.
franco p. post ,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Haarlem 16 Jan. 1893.
„ONZE LEESTAFEL".
Onlangs verschenen werken, op aan
vrage ter bezichtiging te verkrijgen bij
De erven Loosjes, te Haarlem.
ZWEIMARK, META VON, Twee levens.
Oorspronkelijke roman1.90.
HEIMBURG W. Joflertje Doeniet. Ver
taling van Hermina ing. 2.50. geb. 3.25.
WARD, Mrs. HUMPHRY, Üe geschie
denis van David Grieve 3dln9.50.
HOOGEWERFF, Dr. S. Toegepaste
Scheikunde voor den ingenieur...geb 4 25.
MULDER, Mr. II. J. A. Wet van 12
December 1892 op het Nederlanderschap
en het Ingezetenschap, met aanteeke-
ningen. 0.50.
De Graphic. Weekblad. Abonnements
prijs per halfj2.60.
De Clown. Geïll. Humor. Satiriek Week
blad onder redactie van de vier Ge
broeders Zemganno.
Abonnement prijs per jaar6.
pper zes maanden3 25.
per drie maanden.... 1.75.
Buitenlandsche nieuw verschenen werken
JNatur und Haas. Illust. Zeitschrift für
alle Liebhabercien im Reiche der Na-
tur. Ilerausgegeben von Dr. Ludw.
Staby ond Max Hesdörffer. Monatl. 2
Hefte Bezugspreis vierteljahrlich1.
Bovenstaande werken zyn voorhanden
bij de boekhandelaars de erven Loosjes.
Weten en Werken.
Onze oude vrienden vergeten ons niet,
maar toonen hnnne belangstelling in onzen
lang niet kleinen kring door bnn optre
den, om ons, elk op zijne wijze, wat me
de te deelen, dat of nnttig, of aangenaam,
meest wel beiden te gelijk ie. Tot de
sprekers, die ons nnttig en aangenaam
bezig honden, tellen wy ook den Heer
Van der Menlen nit Haastrecht, die Maan
dag het hoekje van den haard had ver
laten, om, niettegenstaande het onaange
name weêr, de mannen van Weten en
Werken te komen spreken over Verhef
fing van het handwerk.
Eerst een voorbeeld. Mr. Weert van
Oosterdijk heeft twee jongens, beiden be
stemd voor de studie. De oudste toont
door het slagen by examens geschiktheid,
de jongste zal, als 't zoo voortgaat, zoowat
tegen den tyd van meerderjarigheid eind
examen knnnen doen om dan het booger
onderwijs te volgen. Maar de timmerman,
die zijn werkplaats heeft waar des heeren
Weert van Oosterdyk's tnin eindigt, won
dat die jongen zyn jongen wasby zon
er een bovenst besten timmerman van
weten te makeD. Dat heeft de man op
gemerkt nit de liefde van den knaap voor
het handwerk. Papa oordeelt, „dat is on
ze stand niet", zóó blijft de jongen door
sukkelen aan de school, doch blyft, waar
hij ook in zijnen „stand" terecht komt, eenl
krnk en een breekebeen, want „ons soort'
van menschen" kan onzeD jongen toch
geen ambacht laten leeren. Waarom niet?
Antwoord als boven. Jammer dat de tim
merman evenzoo denkt en handelt als
Mr. Weert. Zyn zoon heeft een helder
hoofd en wordt in de gelegenheid gesteld
om wat langer school te gaan dan zijne
broeders. De jongen is volgens papa's
oordeel te goed voor een handwerk, waar
van hy met zijn helder verstand en zyn
vlugge hand een sieraad van kon worden.
Zoon, te goed voor ambachtsman, behoort
later tot het overgroote getal post
jesjagers. Bakker A. en honderden an
deren oordeelen op de zelfde wijze. Het
is werkelijk niet aan hen te wijten, als
de beoefenaar van het bedrijf nog eenige
achting geniet.
Student E. wordt scheef aangezien;
hy heeft in gezelschap van de me
vrouw professorin dnrven verklaren,
dat zyn vader, Bmidsbaas te A., uitste
kende potkachels maakt en verkoopt. In
Amerika zoo men het adres gevraagd heb
ben, in Nederland schaamt men zich voor
zulke dingen. Toch is 't niet altijd zoo
geweest. In de dagen der gilden stonden
de meesters in een handwerk hoog aan
geschreven.
Men klaagt over overlading by het
onderwijs. Overdrijving, meent Spreker;
overlading voor hen, die niet voor de
studie geschikt zyn. Voor hen is al het
inpompen marteling. Waarschijnlijk ves
tigt hun slagen in de maatschappij zieh
juist in het handwerk.
De verheffing van het handwerk zon
tevens een zegen voor den werkman zyn.
Hy zon liefde krijgen voor zyn beroep,
dat hy nn maar al te vaak veracht.
Men klaagt over gebrek aan werk.
Men moest, meent Spreker, liever klagen
over handen, geschikt om het werk goed
te verrichten, waardoor men, al te dik
wijls in de noodzakelijk is, zich tot het
buitenland te wenden, een gevolg van het
niet verstaan van het beroep door pa
troon en kneoht.
Verheffing van het handwerk zoo veel
ontevredenheid wegnemen. Voorbeeld, het
domme rykemanszoontje zit op de school
naast den vluggen, bevattelijken jongen
van een werkman. Dank zij papa's geld,
komt de eerste wat voornit en later, een
heer geworden, ontmoet by zyn ouden
schoolkameraad, die, niet zoo gelnbkig,
werkman geworden, op den nnl in de
maatschappy wangunstig, de vnist balt en
nit den grond van zyn onnadenkend hart
uitroeptDat beroerde geldDe man be
grijpt niet dat hy feitelijk hooger staat
dan de door hem benijde het handwerk
staat niet in eere. Dat die minachting
zoo diep is doorgedrongen, wijte men óók
aan den handwerksman zelf, die al heel
gemakkelijk zijn zonen te goed acht
voor zyn bedryf. In de eerste plaats zon
de werkman achting moeten bezitten voor
zyn beroep en dan zonden de overige
standen hen in 't algemeen met meer
welwillendheid behooren te behandelen.
Zoo zon de handwerker dan van zelf
op de jniste en hem toekomende waarde
geschat worden als mensch en als bur
ger.
Dat wy het met den Heer Van der
Menlen eens waren, bewees het applaus.
De avond werd besloten met het aardige
gedicht nit den tyd toen de Spreker nog
een lief vers maakte. Het is getiteld: Na
de opvoering. Het bewijst, dat Spreker
in den tyd bovengenoemd goed heeft rond
gezien en het voortreffelijk wist terng te ver
tellen, wat hy' trouwetB nog kan.
Ten allerlaatste nog een gedicht. Het mi
rakel, nit de gedichten van den controleur,
handelende over eene vrouw, die natuur
lijk weer babbelachtig en nog eene die erg
nieuwsgierig was, gebreken die ook al
weer natuurlijk de mannen nooit be
zitten. Wij hebben er geducht pleizier over
Den volgenden Maandag treeift de Heer
W. C. Goteling Vinnis uit Arnhem op.
Dat er wel reden bestaat tot on
tevredenheid omtrent de aanwending van
de kapitalen der Panama-Maatschappij
moge blijken nit de volgende opgaven,
waaruit blijkt, dat er eene ongeloofelyke
verkwisting heeft plaats gehad met het
geld der ongelukkige inschrijvers op de
leeningen der maatschappy. Fabelachtige
sommen komen daaromtrent het publiek
onder de oogen. De ODkosten van de kan
toren der maatsohappy te New-York en
Panama staan geboekt voor een cijfer van
42 millioen, zonder nog de uitgaven te
rekenen voor het verblijf van den direc
teur in Amerika, van zyn landhuis, van
den bonw der kantoren, al hetwelk voor
de som van 26% millioen te boek staat.
Het dienstbare personeel komt voor ten be
drage van 131/2 millioen :paarderen rijtni-
ge voor de hoofdambtenaren voor 1.075,900
fr. Voor den bonw der stallen zyn 3 mil
lioen uitgegeven. De administrateuren in
Amerika hebben gezamenlijk 27% milli
oen genoten. Hoeveel de gezondheidsdienst
vereiecht heeft, blyke nit het volgende:
het centraal hospitaal te Panama 28
millioen, te Colon 7 millioen, sanatorium
te Tabago 2,325,000 fr., pharmacentisch
personeel 24 millioen. De veiligheidsdienst
voor de kampementen niet te vergeten.
De kleinigheid van 111/2 millioen is daar
voor geboekt.
Met de Panama-kwestie loopt het al
meer en meer in de papieren. Thans is
ook de oud-minister de Baihaert gearres
teerd eD is de behandeling van het pro
ces aangevangen.
In hoeverre een en ander in verband
kon staan met eene nieuwe reconstrnctie
van het Fransche ministerie zal in de
eerste dagen wel opgehelderd worden, mis
schien wel omdat de minister van J usti-
tie Bonrgois op de een of andere wyze
in de zaak betrokken schijnt.
Van zekere zijde verwacht men eene
nienwe aanvraag tot het vervolgen van
Senaats-leden. Is dit laatste noodig, dan
behoort het ook te geschieden, maar men
hoopt, dat de betreurenswaardige inci
denten in de Kamer zich niet znllen her
halen.
De Dnitsche ryksdag herneemt zijne
zittingen. Het zwaartepunt zal waar
schynlyk liggen in de discussies over
de leger wet. De bestryders der wet blij
ven aan hare verwerping gelooven, ter
wijl de nationaal-liberalen de meening
zijn toegedaan, dat op de eene of andere
wyze eene overeenkomst tnsschen de par
tyen nog mogelyk zal zyn. Geschiedt dit
niet, dan zal eene ryksdagontbinding het
noodzakelyk gevolg moeten zyn, wat al
leen de uiterste richtingen zou ten goede
komen.
Blijkens verschillende berichten uit
het Rnhrdistriot hebben de mynwerkers
van vele mijnen aldaar getracht, zich voor
gernimen tijd te voorzien van steenkolen
nit den voorraad, waaruit voor hnn hui-
selyk gebrnik een bepaalde hoeveelheid
beschikbaar ligt. Natnnrlyk deden zij dit
in het voorzicht op werkstaking, en even
natnnrlyk is het, dat de myndirectiën heb
ben verboden, meer steenkolen weg te ha
len dan voor gewone behoefte.
Te Cosenza had de vorige week een
dubbele zelfmoord plaats. De kaptein der
infanterie, Edvardo Mosciaro, sehootzich
dood. Zyn vronw, het schot hoorende, vloog
naar het vertrek van haar man en den
revolver grypend, waarmede de kaptein
zich had gedood, schoot zij zieh zelf door
bet hart en viel dood op het lijk van haar
man. De eohtgenooten Mosoiaro waren jong
en rijk en behoorden tot een aanzienlij-
ke familie. Een geheimzinnig duister is
over dit familie-drama nitgebreid.
Professor Forbes te Edinbnrg heeft
voorgesteld het straatvnil der stad te gebrui
ken als verwekker van electrisch licht.
Omdat de hoeveelheid brandstof, die in
de ovens gebracht kan worden, naar den
tyd van het jaar en het weêr afwisselt,
terwijl de behoefte aan het licht gelijk
blyft, wil hy niet direot de door de ver
branding van het vuil ontwikkelde warm
te als beweegkracht gebruiken, maar
pompen in werking zetten, die een 200
M. hoog gelegen reservoir met water
vullen, en dit water zal de dynamo's doen
werken. De op deze wijze verkregen
kracht schat professor Forbes op 15.000
paardekrachten, voldoende om 155.000
electrische lampen te laten brandeD.
Wordt zyn voorstel aaDgenomen, dan
is Fdinbnrg goedkoop zyn afval kwijt en
verkrijgt voor weinig geld electrisch licht.
Zou zoo iete ook niet mogelyk zyn in de
Nederlandsche steden, zooals te Haarlem,
waar het straatvnil geen afnemers vindt,
en de verlichting door gas voor de ver
bruikers eene erg dure geschiedenis is
Een jongen speelde te Metz in een
herberg met een granaat. De jongen dacht
dat dit gevaarlijk speeltnig ongeladen was,
en stak er een brandende sigaar in. Er
volgde onmiddellijk een verschrikkelijke
ontploffing. Niet minder dan zeven per
sonen werden verwond en vooral de
waard en de jongen kregen belangrijke
kwetsuren.
Oit het verslag der Bank van lea
ning te Rome over 1891 blijkt, dat van
1 Jan. tot 31 Dec. 1891 in de bank zyn
gebracht 823.903 voorwerpen, waarop ge
leend is 15.226.748 fr.
De voorwerpen, aangenomen op een
waarde beneden 20 fr., vertegenwoordigen
80 der ingebrachte zaken, een bewijs
hoe groot het gebrek in de arbeiders-
klasse is. Gedurende de 295 dagen, dat
de bank open was, werden er niet min
der dan 2793 voorwerpen psr dag inge
bracht.
Uit een statistiek van 1876 tot 1891
blijkt dat de operaties der bank steeds
vermeerderen. In 1870 bedroegen de ope
raties 7 millioen, in 1878 tien millioen
en in 1891, zooals wij zagen, rnim 15
milioen.
Naar nit Kotonon wordt gemeld,
is koning Behanzin van Dahomey met
een duizendtal volgelingen, waaronder 400
soldaten en amazones, naar de grenzen
gevlucht. De Nagati, die sedert langen
tyd door de Dahomeyanen gevangen wer
den gehonden, komen in grooten getalenaar
de hoofdstad Abomey.
