EAARLE
PREDIKBEURTEN
Eerste Blad.
No. 8. Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
Vijftiende Jaargang
144.
van ZATERDAG 28 Januari 1893.
1
Ned. Vereen, tot bevordering
van Zondagsrust.
Doet Uwe inkoopen liefst niet
op Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
op Zondag 29 Januari 1893.
Nederd. Herv. Kerk.
TET.EPHOONNIJMMER
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandanr ,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Het Bestuur der Afdeeling.
Collecte ten behoeve van het Diaconie-
hnis in alle beurten behalve Kinderkerk.
Groote Kerk.
Voorm. 10 nre, J. M. Snethlage,
pred. te Amsterdam. (Voor van Lennep).
's Avonds 6 ure, Veen.
Nieuwe Kerk.
Voorm. 10 nre, Moeton.
Jans-Kerk.
Voorm. 10 ure, Knottenbelt.
's av. 7 ure, Hoog.
Bakenesser Kerk.
(Voor de Kinderen).
Voorm. 10 ure, Barbas.
Eglise Wallonne.
Dix heures, Debry.
Gereformeerde Kerken.
GedOudegracht).
Voorm. 10 ure, 's av. 5 ure, Mulder.
{Klein Heiligland).
Voorm. 10 ure, 'sav. 5Vs ure, Schotel.
{Ridderstraat).
Voorm. 10 ure, 's av. 6 ure, Langhout.
Woensdag 'e av. 8 ure, Langhout.
Lutliersehe Kerk.
Voorm. 10 ure, Poolman.
Kerk derV ereenigdeDoopsgezinden
Voorm. 10 ure, de Vries.
's Avonds 6 ure, Craandijk.
Remonstrantsche Kerk.
Voorm. 10 ure, Tideman.
Kerk der Broedergemeente.
Voorm. 10 ure, Weiss.
Donderdag 'sav. 8 ure, Weiss.
Voorbereiding.
Chr. Bewaarschool, L. Heerenvest.
Maandag 'sav. 8 nre, Moeton. Bijbellezing.
2 Samuël 9 1 v.v.
Lokaal in de Oranjestraat.
Dinsdag 'sav. 8 nre, Swaan. Bijbellezing.
Lokaal „Weten en Werken."
Ged. Oude Gracht big de Turfmarkt.
Donderdag 's av. 8 uie, Knottenbelt.
Bijbellezing. Joh. 19 31 v.v.
Bennebroek.
Voorm. 10 nre, J. A. Gerth van Wijk. Or.
Avondmaal.
Nam. 2 Vs nre, J. A. Gerth van Wijk Jr.
Dankzegging.
Beverwijk.
Voorm. 10 ure, 0. C. Boon.
Nam. 1 ure, Zondagschool.
Evang. Luthersche Kerk.
Voorm. 10 ure, K. A. Gonlag.
Doopsgezinde Kerk.
Voorm. 10 ure, J.
Bloemendaal.
Voorm.
10
ure, geen dienst.
Nam. 2
nre, P. J. Moeton
Pred. te Haarlem.
Heemstede.
Voorm.
10
nre, J, Kuylman,
Voorm.
Hillegom.
10
nre, M. Buchli Pest.
Woensd
ae'
Avonds 6 nre, M. Buchli Pest.
Houtrijk en Polanen.
Voorm. 10 ure, geen dienst.
Nam. 2 ure, J. C. Boon.
Pred. te Haarlem.
Sandpoort.
Voorm. 10 ure, geen dienst.
's Avonds 7 ure, J. van Loenen Martnet.
Spaarndam.
Voorm 10 ure, T. Hoog.
Velsen.
Voorm. 10 ure, 11. Waardenburg.
's Avonds 71/j ure, H. Waardenlurgin 't
lokaal van Chr. belang.
Donderdags 's Avonds 7!/a ure Samen
komst in 't lokaal voor Christ, belang,
II. Waardenburg.
Zaterdags 's Avonds 71/2 uur, Bijbel
lezing op de Heide, de Heer van Zweden.
Zandvoort.
Voorm. 10 ure, O. Barneveld.
Avondmaal.
Nam. 2 nre, C. Barneveld.
Dankzegging.
Voordrachten in Teylers Stichting.
Prof. Stokvis bracht een geheel nieuw
onderwerp onder de aandacht van Teylers
genoodigden, toen hij Woensdagj. 1. voor
hen optrad met een rede over de vergif-
tenleer. Medische zaken waren nog niet
behandeld en het was dus voor allen een
belangwekkende afwisseling, te meer nu
door de kristalheldere voordraoht van den
Hooggeleerde, het onderwerp ook voor
niet ingewijden duidelijk werd gemaakt.
Vergiften zijn sohadelijke zelfstandig
heden, die het leven bedreigeD.
Tegengiften, stoffen welke de werking
der eerstgenoemde vernietigen.
Beeds de oudheid kende ze. De Grieken
noemden het vergift tonicon of pijlgift,
de Romeinen vernenum omdat het in de
aderen drong, de Franschen poison van
potio. In de Oudheid, Middeneeuwen en
Nienwe Geschiedenis zijn zij met hoos
aardige doeleinden gebruikt. Socrates is
daarmede ter dood gebracht. Cleopatra
nam er proeven mede op haar slaven, en
gednrende de geheele geschiedenis komt
het gebruik van vergift vooral aan de
hoven herhaaldelijk voor.
Daar tegenover vond men al spoedig
tegengiften nit. Mithridates gewende zich
aan alle vergiften en wist daardoor zich
voor hun invloed te beveiligen, in die mate
zelfs, dat hij ten slotte, toen hij zelfmoord
wilde plegen, een slaaf moest bevelen hem
het hoofd af te slaan.
Als universeel tegengift was in de Oud
heid bekend het Theriakel. Dit mengsel,
nit 54 Btoffen samengesteld, werd nog in
het midden der 17de eenw voor onfeilbaar
gehouden. Voorts had men het Alexiphar-
mation, de gifwerende stof Alexo is af
weren en pharmation vergif. Hiervan
heeft de pharmacie haar naam gekregen,
waarover men zich evenwel niet ongernst
behoeft te maken, want evenals voedings
middelen in sommige gevallen schadelijk
kannen zijn, kunnen vergiften in vele
gevallen heilzaam werken. Men kende ook
nog het Orvietan en de Bezoarsteen. De
laatste werd gevonden in de ingewanden
van antilopen en kameelen.
Uit den eenhoorn, den Rhinoceroshoorn,
het distelkrnid en de sohorseneeren, ja
zelfs nit edelgesteenten werd tegengift
bereid.
Voordatl de scheikunde door Lavoisier
en van Marnm was ontdekt, kon men
van al deze middelen echter geen ver
klaring geven.
Geheel te veroordeelen wat het volk
zoo langen tijd voor onfeilbaar heeft ge
houden is niet raadzaam want, er zijn
vaak volksgeneesmiddelen bespot, die later
bleken zeer goed te kunnen werken. Zoo
heeft men o.a. in den laatsten tijd ont
dekt, dat vijgen op brandewijn dezelfde
uitwerking hebben als pepsinewijn.
Met behnlp der scheikunde is echter
thans een vergiftenleer ontstaan, die een
onderdeel der levensleer geworden is.
Men onderscheidt scheikundige en pby-
siologisehe tegengiften. De eerste vervol
gen het gift en leggen het vast voordat
het in het bloed is opgenomen, b.v. in
de maag. De physiologische tegengiften
gaan verder en werken ook in het inwen
dige van den mensch, nadat het gift in
het bloed is opgenomen. De laatste wor
den ook antagonisten of antidota ge
noemd.
Nn heeft men ware of valBche tegen
giften. De ware werken op dezelfde plaats
van het gift in tegenovergestelden zin.
De valsehe werken op et n andere plaats.
Het cohlral bestrijdt d strychnine in
de hersenen en in het ruggen merg, waar,
het is doorgedrongen. Het curare verkomt
alleen de krampen die het gevolg zijn
der vergiftiging.
De ware tegengiften worden onderschei
den in wederkeerige of eenzijdige. De
eerste soort werkt in elk geval, onver
schillig welke van beiden is voorafgegaan,
de andere niet.
Deze wederkeerige vergiften zijn door
spreker nader onderzocht. Hij nam daar
voor een eenvoudig orgaan, daar het dier
lijk lichaam in zijn geheel te samengesteld
is om nit de verschijnselen afdoende ge-
volgtrekkingen af te leiden Het hart
van een kikvorsch is voor deze proeven
het meest geschikt. Als men in dit hart,
na het nit den kikvorsch genomen te heb
ben, voortdurend bloed laat vloeien, kan
men het nog 24 nnr in leven honden,
zoodat het nit zich zelf blyft uitzetten
en inkrimpen.
De snelheid en hevigheid der hartsla
gen kan daarbij door eene vernuftige in
richting nauwkeurig worden gecontro
leerd.
De proef werd nn genomen door vin
gerhoedskruid in het bloed te mengen,
dat het hart steeds heftiger en sneller
deed kloppen en daarna mnscarine bij
het bloed te voegen, waardoor de tegen
overgestelde verschijnselen zieh voorde
den.
Omgekeerd toegepast werkten de ver
giften op dezelfde wijze. Dit zijn dus
ware physiologische tegengiften.
Als men echter beiden, gift en tegengift,
in het bloed mengt in gelijke hoeveelheid
dan helpt het niet, het tegengift moet
sterk verdund wezen.
Wat voor de levende 6tof geldt, geldt ook
voor de doode. De invertine die de riet-
suider in druivensniker omzet, werkt snel
ler onder bemenging van curare, en lang
zamer onder toevoeging van ohinine.Ook
hier is het niet mogelijk door gelijke
hoeveelheid de werking van het een door
het andere geheel op te heffen.
De beteekenis van deze onderzoekingen
voor de levensleer is van zeer veel belang,
daar de werking van het dierlijk lichaam
bernst op de afscheiding van fermenten,
gelijk aan de invertine waarvan sprake
was.
Men komt terng van het denkbeeld, dat
er een onderscheid is tnsschen de krach
ten die in de levende en de doode natnnr ge
vonden worden. Er is eigenlijk ook in de
doode stof een soort van leven. Lonis
Piehet heeft bewezen dat onder een zeer
lage temperatuur alle soheikundige ver
bindingen ophouden. Ook hierbij heeft
men dan met het leven te doen. Met de
theorie van de levenskracht is men nooit
vooruitgekomen, het is beter de meehani-
sche opvatting te volgen.
De praktische gevolgtrekking van de
leer der tegengiften is vooral van belang
voor de besmettelijke ziekten. De microben,
die haar veroorzaken, scheiden allerlei soort
van fermenten af, die de organen van het
liobaam in hnn bestanddeelen ontleden.
Het komt er nn slechts opaan het te
gengift te vinden dat deze fermenten on
schadelijk maakt. Met deze beide opmer
kingen eindigde de spreker zijn voordracht.
Hij verheugde zich in de onafgebroken
belangstelling, en herinnerde zijn gehoor
ten slotte aan eene uitspraak van Goethe,
om te doen uitkomen dat, al is de weten
schap ook nog niet ver gevorderd, elk
onderzoek als een streven naar hooger
ontwikkeling, reeds op zioh zelf moet
worden gewaardeerd.
Het gehoor gaf door lnid applaus zijn
instemming en ingenomenheid met deze
voordracht te kennen.
BACHCONCERT.
Een degelijk, mooi programma, een
hoogst volmaakte uitvoerirg, een dichtbe-
zette zaal belangstellende toehoorders, zie
daar een drietal diogen, waarover de
Haarlemsche BachvereenigiDg, de muzika
le vereeniging bij uitnemendheid, zich se
dert jaren mag verhengen. Dinsdag avond
was het niet anders bij het kunstfestijn,
dat zij voor de honderdste maal sedert
hare oprichting in 1871, hare leden aan
bood.
Programma en uitvoering waren zoo
dat er volop sprake mocht zijn van ar
tistieke resultaten terwijl, wat de opkomst
betreft, geen plekje van de groote con
certzaal onbezet bleef en alle beschikbare
stoelen nit de bijlokalen moesten worden
gereqnireerd.
Voor het instrumentale deel van het
programma was een greep gedaan nit den
rijken schat van meerstemmige compositi-
ën op het gebied van Kamermuziek
Sextet van Brahms en Quintet van Schu
bert terwijl aan Mejuffrouw Pia von
Sicherer, concertzangeres nit München,
