HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No. 21.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
Vijftiende Jaargang
144.
van WOENSDAG 15 Maart 1893.
3NT ieu ws berichten.
TEI.EPHOÖNNT1MMEK
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Por drie maanden. r -—,25.
franco p. past —,46.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regeï
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentien worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG dei middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
„ONZE LEESTAFEL".
Onlaiig9 verschenen werken, op aan
vrage ter bezichtiging te verkregen bij
De erven Loosjes, te Haarlem.
STUART A. C. E. COHEN, Schetsen en
kleine novellen. Ing 2.75 geb. f 3.25.
SANDIOK. R. A. van, Leed eu lief uit
Bantam. 2edr. 2.25.
VIVaNTI, ANNIE. Marion. Artista di
Caffé-Concerto. Uit het ltaliaansch 1.50.
MAURIK Jr. JUSTUS VAN, Mijne le
zing te Boschwijk. Groc-Americain.
Iets over lachen en schreien.20.
-LUMMEL, li. J. VAN. Nieuw geuzen
lied-hoek. Nieuwe uitgave, all. 1.30.
Staat der Nederlandsche Zeemacht en koop
vaardijvloot op I Januari 1893.50.
ASSER Jr Mr C. D. De Bernsche
Spoorweg-Conventie van 14 October
18901,75.
POCK A. J L. E. Opgaven voor Acten
van Boedelscheiding, ten gebruike hij
de studie voor het notarieel examen.. 1.25.
MIDDENDORP Dr. H. W. Tuberkelba
cillen bestaan niet. Verdere bijdragen
tot de dwaalleer van Prof. Dr. R. Koch
in zake de oorzaak der tuberculose en
tot de onwaarde van diens gereesmid-
del. Ilde open, brief aan den Heer Dr.
M. Stranh, officier van gezondheid Iste
—.50.
.50.
-.70.
-.30.
-.75.
1.90.
MANSHOLT. D. R. J)e ontwerpplannen
der Zuiderzee-commissie in verband met
de werkeloosheid. Kritisch beoordeeld
uit een technisch, finantieel en econo
misch oogpunt
Nederlandsche Vereeniging voor paedia-
trie. Voordrachten gehonden in de ver
gadering van Zaterdag 26 November
1892 te Botterdam. Ie Jaargang
LANG ANDREW, Onderzoek naar de
ontwikkeling van Godsdienst, kultus
en mythologie. Tweede goedk. uitgave
all. I. Comp). in 10 afl. A
Evolutie. Weekblad voor de vrouw. Ie.
Jaarg. No. 1. Abonnementsprijs per
3 maanden
KARbTEN. H. T. De uitspraak van het
Latijn
Bnitenlandsche nieuw verschenen werken
LAAR J. J. VAN, Die Thermodynamik
in der chemief 4.25.
RHEIN, ALPONS VOM. Es ist gesund.
Eine Zusamtnenstellung wichtiger Le-
bensregeln65
LAURENCIC. JULIUS- Stadte uud
Landschaften in Wort und Bild. Lie-
ferungsausgibe der Illustrirten Weltiind
Reisebibliothek. Serie 1 Liefrg. I.... .35,
EULER Dr. CARL. lEncyklopadisches
Haudbucb des gesamten Tnrnwesens
und der verwandten Gebiete. In Ver-
bindung mit zahlreichen Pachgenossen
heraus-gegeben. Hft. 1 Volkstandig in
nngefahr. 20—24 Heften A.40.
Recits de guerre Souvenirs du Capitai-
ne Parquin. lre. livraison. Completen
4 livraisons a 2.50.
Complet relié «12.50.
OUSTALET, EMILE. La protection des
oiseaux1,90.
Jubilé centenaire de la dédicace du temp
le de l'église réformée francaise de
Francfort S. M. 18 et. 19 Septembre
1892
Discours pronoucés aux ohséques de M.
Numa RecolinH55
DUCLAUX. E. Principes de laiterie.1.90.
Bovenstaande werken zijn voorhanden
bij de boekhandelaars de erven Loosjes.
WETEN EN WERKEN.
De spreekbeurt werd Maandag avond
vervuld door Dr. Bleekrode nit den Haag.
Reeds dadelijk bij 't binnenkomen bleek,
dat uitgebreide maatregelen waren geno
men om de bijeenkomst belangrijk te doen
zijn, de spreekplaats geleek een metaal-
proefplaats, de wand was bedekt met een
tafel der smeltpunten, een van uitzetting
der metaleD, een overzicht van 't verschil
lend soortelijk gewicht en een afbeelding van
een hoogoven. Alles wees op eene voordracht
over metalen. De zakelijke inhoud was
als volgtDe metalen komeD in de Da
tuur some zuiver gedegen voor, als
gond, platina en koper, of ionig verbonden
met andere stoffen, als erts. Om nit de
ertsen het znivere metaal af te zonderen
worden heel wat moeite en heel wat kos
ten vereischt. Spreker nam als voorbeeld
het ijzer, de stof die bijna overal in ge
vonden wordt, tot zelfs in ons bloed tot
een gewicht van vijf gram, dat is een
stukje, waaruit een niet te dikke brei
naald kan gemaakt wordeE. Gebrek aan
ijzer wordt kunstmatig verholpen door
bet gebrnik van staalmiddelen. In onze
oostelgke proviDcieën treft men een ijzer
erts aan het oer dat zijn ontstaan
dankt aan een grasplantjehet erts toont
zeer duidelijk de overblijfselen derplant-
worteltjes. Vroeger wiet men met dat
goedje geen raad, tegenwoordig wordt het
grif verkocht tegen ongeveer een halve
cent per kilogram, en dan maakt de ei
genaar goede zaken, want de bodem, be
vrijd van de oerlaag die door hare vast
heid geen water doorlaat, is dan uitste
kend voor den landbouw.
Ijzererts wordt onder zekere voorwaar
den in den hoogoven veranderd in ijzer
en een verbrandingsprodnct, slakken ge-
beeten. Dat van bet oer wordt gemalen
en komt dan, als slakkenmee), een mest
stof, in den handel. Toen gaf spreker een
overzicht van de waarde die het ijzer
verkrijgt door den arbeid:
Een kilo. erts kost f 0.005
i) v gietijzer 0.09.
staal 0.90.
staaldraad 2.
stalen schrijfpennen 23.
klokkeveeren kost 770.
„fijnstehorlogeveeren 36000.
Het ontbindings-proces van het ijzer
kon wegens den hoogen hiertoe noodigen
warmtegraad niet aangetoond worden, doch
de afscheiding van lood uit menie, ongeveer
daarmede gelijk staande, maakte de be
handeling duidelijk.
De eigenschappen van metalen zijn de
glansde klankde kleurde dichtheid-
Omtrent de laatstgenoemde werd eenecollec-
tie van twaalf metalen getoond in vergelij
king tot hunne zwaarte, hnn soortelijk ge
wicht, om welke, te bepalen zooals men
weet een stuk water van een kub. palm
tot grondslag dient. Platina is het zwaar
ste het weegt drie en twintig maal zooveel
als water, natrium metaal is iets lichter
daD water. Het ontleedt deze vloeistof.
Natuurlijk hierbij een proef.
Nog eene eigenschap van veel belang,
de uitzetting der metalen. Een duidelijke
tabel, bovengenoemd, gaf een overzicht
van de meerdere of mindere uitzetbaar-
heid van het metaal en een mooi proefje
toonde de waarheid der eigenschap bij
koper aan. Een door warmte uitgezet
metaal krimpt bij afkoeling; de tegen
stand, dien de deeltjes b.v.b. van een ijze
ren staaf op elkaar uitoefenen, werd aan
getoond, door een sterk verwarmde ijzer-
staaf bij afkoeling zooveel mogelijk het
krimpen te beletten. Een stalen pen van
ongeveer een halve centimeter dik bezweek
onder deze poging. Spreker bracht in
herinnering dat het uitzetten en krimpen
te Parijs is aangewend tot het reohtzet-
ten van nit 't lood gezette mnren, maar
ook, dat deze eigenschap het bekende
spoorwegongeluk te Stobbegat heeft ver
oorzaakt. Alle metalen zijn alweer
in mindere of meerdere mate goede
geleiders der warmte en elektriciteit, d.
w. z. planten, gemakkelijker dan andere
etoffen, deze voort. Zilver is de beste ge
leider, dan volgt koper. In cijfers uitge
drukt is, als het geleidingsvermogen van
zilver 100 is, dat van koper 75 en van
ijzer slechte 12.
Om dit aan te toouen alweer een ver
rassende proef met een gzer- en een koper-
staaf, terwijl ook omtrent de smeltbaar
heid en het smeltpunt eenige bgzonder-
heden werden medegedeeld. Door lood,
tin en bismnt door een te smelten, ver
krijgt men een metaalmengsel dat in ko
kend water smelt. Spreker smolt het voor
de aardigheid op een stak papier, zonder
'tlaaiste te schaden, boven een gasvlam
metje.
Ten laatste kwam de brandbaarheid
der metalen ter sprake. Een stalen naald
deed Spreker verbranden door de warmte
van gewoon gas, gevoed met znnrstof,
terwijl de vlam van het magnesium-metaal
ons een oogen-blik in een staat van kleu
renblindheid braoht.
Dit eenige cgfers omtrent metaal-op
brengst hebben we onthouden dat Ame
rika per jaar zoowat vierhonderd een en
zeventig millioen aan deze stoffen voort
brengt.
De alchemie de steeds gezochte doch
nimmer te vinden kunst om niet edele
metalen in gond te veranderen werd
ook nog even aangeroerd om op het dwaze
ervan te wijzen. Dat dit in overdrach-
telgken zin kan geschieden, verstaan de
mannen die willen Weten en knnnen Werken
Dat niet een veel grooter getal hoor
ders was opgekomen was jammer; zeer
stellig hebben zg gemist een hoogst be
langwekkende voordracht, toegelicht door
uitstekend geslaagde proeveD, door iemand
die gewoon is te onderwgzen. Den Spre^
ker voor zgne nitnemende wgze van do-
ceeren onzen dank. Ieder stemde voorze
ker in met den wensch van den Voor
zitter der Vereeniging, den Heer Stoel,
dat we den heer Bleekrode nog eens in
onzen kring mogen ontmoeten.
Met dezen avond zgn de bgeenkomsten
voor dit seizoen gesloten.
Toen de Seoretaris van W. en W., de
heer Mr. A. A. Land, de bgeenkomsten
opende en de vraag besprak of de Ver
eeniging in dezen tgd nog recht van be
staan had, nitte hg den wensch dat
de mannen door belangstelling, blgkende
uit eene goede opkomst, hierop een beves
tigend antwoord zouden geven. Terugzien
de op de serie voordrachten en de wgze
waarop er in 't algemeen gebrnik van
werd gemaakt, meenen wg dat dit antwoord
gegeven is.
Bestnnrders hebben het hunne gedaan
om tot verspreiding van nuttige kennis,
tot ontwikkeling op velerlei gebied, mede
te werken. Zg vinden hun loon in de veel-
gebleken waardeering van hunne bemoei
ingen. Zonder twgfel heteekende het ap
plaus, dat volgde op het „vaarwel" van
den heer Voorzitter, nog iets meer dan
eene beleefdheid voor diens vriendelgke,
nit 't hart gevloeide ontboezeming.
Tweede Kamer. In de zitting van Woens
dag was het eerst aan de orde het ont
werp tot wgziging van art. 469 Wetb. v.
Borg. Rechtsvordering, strekkende om te
voorkomen, dat een executoriale verkoop
van roerend goed bemoeilgkt wordt door
voortdurend opbieden, zoodat toewgzing
onmogelgk wordt. De deurwaarder wordt
nu gemachtigd depót te eisohen van de
geboden geldsom. Aan het debat werd deel
genomen door de heeren M. Mackag
en Hartogh en door den Min. van Justitie.
Na redaktie-wgziging in den geest van
een amendement van den heer Hartogh,
werd het ontwerp zonder stemming aan
genomen. De behandeling der Indisohe
mailkontrakten werd verdaagd, daar de
Min. van Kol. eene nota van wgziging
zal indienen. Daarna was aan de orde de
inlichting op het adres van de heeren Bek-
ker en Seeters, vergoeding vragende voor
het door hen geleverde meerder werk als
aannemer van grond- en andere werken
van het gedeelte Stavoren-Sneek van den
spoorweg Stavoren-Leeuwarden. Er open
baarde zich verschil van gevoelen over
deze kwestie in de Kommieie van rapp. en
de Kamer. Een amendament van den heer
Harte werd na een debat waaraan ook
de heeren v. Benningen en Havelaar deel
namen aangenomen, waarin verklaard
wordt, dat redenen van billijkheid pleiten
voor liet verleenen van schadevergoeding
aan de aannemers, en zoodoende de gewgzig-
de konklnzie der Komm. van Rapp. met 49
tegen 21 stemmen. De Mid. van Water
staat had verklaard geen termen te vin
den, om een voorstel tot schadevergoeding
in te dienen. Vervolgens was aan de orde
de konklnzie der Komm. voor verzoek
schriften betreffende het adres- de Sturler
over de Tjiomas-zaak, strekkende om het
adres ter griffie te deponeeren. Die kon
klnzie werd bestreden door den heer Farn-
combe Sanders, die vreesde, dat alzoo de
zaak in den doofpot zon worden gestopt.
De heer de Beaufort Amsterdamachtte
het voorstel van den heer Farncombe San
ders, om het adres naar den Min. van
Koi. te verzenden om inlichtingen praema-
tuur. De konklnzie der Komm. werd aan
genomen met 38 tegen 35 stemmen. De
heer A. van Delden heeft verlof verzocht
en verkregen, om op een nader te bepa
len dag den Min. van Bnitenl. Zaken te
interpelleeren, over den nitslag der onder
handelingen met Dnitschland tot weder
openstelliog van de Dnitsche grenzen voor
Nederlandsch fokvee.
Nadat in de zitting van Donderdag de
eerstvolgende werkzaamheden geregeld wa-
reD, kwam aan de beurt het voorstel van
den heer Donner, om oefeningen der schnt-
terg op Zondag te verbieden. De heer
Kerdgk had sympathie voor Zondagsrust,
doch niet op de gronden van den heer Don
ner; op die gronden moesten ook 's Zaterdags
voor de Israëlieten, en op Roomsche feest
dagen voor de Roomschen geen oefenin
gen werden gehouden. Spreker achtte
verwerping van het voorBtel wenschelgk,
omdat de behoefte aan zoodanig verbod
niet bestaat.
De heer Kielstra stelde als amende
ment voor, dat schuttere, die bg inschrg-
ving verklaren gemoedsbezwaar te heb
ben tegen oefeningen op hun wekelgkschen
Kerkelgken rustdag, op dien dag niet
zullen worden opgeroepen voor oefenin
gen en wapenschouwingen. De heer van
Velzen betuigde zgn adhaesie aan het
voorstel. De heer Ferf stelde als am. voor
te lezen, dat bg „voorkeur" niet des Zon
dags oefeningen zonden worden gehouden.
De heer van derSchriek verklaarde namens
Komm. van Rapp. dat deze eenparig het
am. Kielstra onaannemelijk achtte, met
het oog op de schietoefeningen, daar vaak
de schietbanen alleen 's Zondags beschik
baar zgnomdat anders een ondragelgke
druk op het Kader zou worden gelegd en
omdat daardoor niet wordt te gemoet ge
komen aan hen, die tgdens den dienst
