HAARLEMS OH
Eerste Blad.
No. 69.
Vijftiende Jaargang.
144.
van WOENSDAG 30 Augustus 1893.
Nieuwsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
TBLSPHOONNÜMMBR
TELHPHONISCHE YERBINDIN»
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Par drie maandenr ,2b.
franco p. poat —,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stak.
Prijs per Advertentie van 1 tot 6 regels 85 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
„ONZE LEESTAFEL".
Onlangs versohenen werken, op aan
vrage ter bezichtiging te verkrygen bij
De erven Loosjes, te Haarlem.
REES, CATH. F. VAN, De volkscompo
nist Historisch-Romantisch verhaal. 3.75.
BALLANTYNE, Robert M. Het koraal
eiland. Vrjj naar het Engelsch..geb. 1.90.
Handleiding voor het maken van kunst
bloemen.90
Buitenlandsche nieuw verschenen werken
BLEIBTREU, KARL. Geschichte und
Geist der Europaischen Kriege. Kri
tische Historie. Band IFriedriclfder
Grosse nnd Napoleon. Band IIBe-
ireiangskriege und Wellington. 2 Bde 7.80.
BERGER. AÜELE, Ueber das Leben
von Graf Leo Tolstoi1.30.
ANDERS, HANS, Hans Jedermann's Le-
ben3-Philosophie1.30.
HEIBERG, HERMANN, Wer trifft das
Rechte? Roman3.90.
LILIENCRON, DETLEV VON, Neue
Gedichte2.60
KIRCHHOFF, ERWIN, Ueber das Glau-
ben1.30.
KRöGER, TI MM, Der Schulmeister von
Handewitt1.30.
HARTMANN, EDUARD VON, Kants
Erkenntnistheorie und Metaphysik in
den vier Perioden ihrer Entwickelung 2.60.
"WERNER, Dr. CARL, Die Massage
und Heilgymnastik. Anwendnng, Tech-
nik nnd Werkung. Fur Arzte und
Laien1.30.
HAPPEL, JULIUS, Der Eid ira Alten
Testament, vom Standpunkte der ver-
gleicheuden Religionsgeschichte ans
hetrachtet1.80.
Jahresbericht über die Fortschritte in
den Lehre von den pathogcnen Mi-
kroorganismen umfassend Bacterien,
Pilze und Protozoëu. Unter Mitwer-
kung von Facbgenosseu bearbeitet nnd
herausgegeben von Dr. med.P. Baum-
garten 1891«14.30.
MOUREAU, ADRIEN, Les Moureau.. 2.50.
FRANKLIN, ALFRED, La yieprivéed'au-
trefois. Le café, le thé et le chocolat1.90.
About Holland.65.
BARING-GOULD M. A., S. Strange sur
vivals. Some chapters in the history of
man4.90.
AVEL1NG D. Sc. Lond EDWARD. An
introduction to the study of geology.
With 132 illustrations in the text and
a coloured map3.90*
Bovenstaande werken zyn voorhanden
fog de boekhandelaars de erven Loosjes
Het Gemeente verslag over 1892.
Vervolg.)
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen.
In onze gemeente zijn 12 openbare scho
len (waarvan 5 kosteloos) met 12 hoof
den, 74 onderwijzers, 43 onderwijzeressen
2828 mannelijke en 2084 vrouwelijke
leerlingen. Het schoolgeld bedroeg van
7Vs cent per week tot f 40 's jaars met ver
mindering wanneer meer dan een kind nit
hetzelfde gezin de school bezoekt. Onder
de schoolgelden is begrepen het gebrnik
der schoolboeken.
De vergoeding voor de kosten van la
ger onderwijs aan de Gemeente door het
Rijk toegekend bedraagt voor 1892 de
som van 25409,33.
In 1892 werd volgens Raadsbesluit de
bouw ondernomen van een gebonw aan
de Parklaan om te dienen voor Tnssohen-
sohool. In aanbesteding werd het aange
nomen voor ƒ44190 en ƒ4000 voor de be-
waarderswoniDg. De levering der meu
belen is aanbesteed geweest voor 1460,n
De bosten voor het onderwijs op de
gemeentelijke scholen voor lager onder
wijs waren aan jaarwedden hoofden, on
derwijzeressen en onderwijzers 96746,16j[
aan alle verdere onkosten f 54905,52s;
aan sohoolbehoeften bij en bniten aanne
ming ƒ6074,41.
Het bedrag der schoolgelden 5 scho
len zijn kosteloos beliep de som van
37430.77'.
De inrichting van de Rijks-normaal
lessen, Directeur de Heer J. de Koek,
gevestigd in de sohool aan de Park
laan, werd bezocht door 6 mannelijke en
23 vrouwelijke kweekelingen, aan wie
onderwijs gegeven wordt door elf onder
wijzers en eene onderwijzeres.
Het nienw benoemde hoofd der Tweede
Opleidingsschool voor jongens, de Heer E.
L. Brouwer, heeft 16 September zijne
betrekking aanvaard.
De Raad besloot in November '92, dat
het getal scholen voor kosteloos lager
onderwijs niterlijk met 1 Mei 1894 met
een Sohool F vermeerderd worden
en gevestigd zijn zal buiten de Amster-
damsohe poort.
Het getal bijzondere scholen was 16
met 16 hoofden, Zes dezer scholen geven
onderwijs nitslnitend aan meisjes, vier
aan jongens. Het onderwijzend personeel
bestond verder nit 51 onderwijzers, en
38 onderwijzeressen. Door 1606 jongens
en 1915 meisjes werd van het bijzonder
onderwijs gebrnik gemaakt.
Voor 743 van deze leerlingen was het
onderwijs kosteloos.
De herhalingschool werd hezooht door
51 leerlingen, waarvan 33 geheel en 8
gedeeltelijk van het schoolgeld zijn vrij
gesteld-
Van den derden schooltijd aan de twee
tnsschen- en de vijf kostelooze seholen
maakten gebrnik 132 jongens en 101
meisjes.
De avondschool voor fabrieksmeisjes
telde 40 leerlingen; de school voor be
jaarden werd bezocht door 28 mannelij
ke en 19 vronwelgke leerlingen. Deze
school is ingesteld door het Departement
Haarlem der maatschappij „Tot Nnt van
't Algemeen.
De Vereeniging „Ter verbreiding der
Waarheid" bestuurt acht Zondagscholen,
te zamen tellende 510, de Zondagschool
van de afdeeling Haarlem van den Neder-
landschen Protestantenbond 350 leerlin
gen die onder toezicht van Ds. Barbas
96; van Ds. M. F. van Lennep 380; die
van de afdeeling Haarlem van het Evang.
Lnth. genootsohap voor in- en uitwendige
zending 67 leerlingen.
De 9 breischolen, met 30 onderwijze-
ressen, telden 495 leerlingen.
De bewaarscholen, twaalf in getal, met
12 onderwijzeressen en 51 helpsters, had
den 2105 leerlingen.
Het beredeneerd Verslag over den toe
stand van het Lager Onderwijs geduren
de 1892, uitgebracht door de Commissie
van Toezicht bevat nog het volgende:
De Commissie bestond nit 15 leden met
den Heer J. Krol tot Voorzitter en den
Heer P. H. van der Ley als Secretaris.
„Wat de inrichting van het lager on
derwijs betreft, moet opgemerkt worden,
dat de toestand in onze stad gaandeweg
beter wordt."
Met eenigen klem drong de Commissie
aan op het stichten van eene nienwe burger
school met lager schoolgeld dan de be
staande. (Aan dezen wensoh is sedert vol
daan).
Het onderwijs aan kinderen, die nit
slnitend lager onderwijs, ontvangen, vol
doet in vele opzichten aan de billijkerwijze
gestelde eischen. Het onderwijs aan deze
leerlingen duurt van het zesde tot het
twaalfde jaar. In hetgeen op dien leeftijd
natuurlijkerwijs ontbreekt, kan door het
herhalingsonderwgs voorzien worden.
Somimge kinderen verlaten de school vóór
het twaalfde jaar; wat ter bestrijding van
dit kwaad hehoort gedaan te worden is
eene vraag die moeilijk kan beantwoord
worden.
Wordt vervolgd.)
Geestelijk Concert.
Het vocaal en instrumentaal concert,
Zaterdag middag door den heer W. Robert
met medewerking van mejuffrouw Lüning
en de heeren Messchaert, Ezerman en
W. Robert Jnn. in de Groote of St. Ba-
vokerk gegeven, mocht zioh verhengen
in een bijzonderen bij val. Daarvoor beston
den goede redenen. Een kerkelijke uit
voering heeft zooveel aantrekkelijksde
macht der tonen spreekt onder de hooge
gewelven eener kerk, waar allee rust en
vrede ademt, dnbbel luide; het ontvan
kelijk gemoed stelt zich daar zoo gaarne on
der de ontroerende bekoring van het schoon
vertolkt geestelijk lied, wordt zoo gaarne
voor eene wijle gedragen door de liefelijk
rnisohende accoorden van het gewijde orgel.
Bovendien hier waren uitvoerende
krachten van gansch bijzonderen aard.
Joh. Messchaert immers was hier. Mes
schaert wie zal het ons euvel duiden,
als wij hem het eerst noemen De mees
terzanger woekerde met zgne heerlijke
stem evenzeer als met de gave zgner on
overtroffen voordracht. Slechts zelden
treft men een zanger aan, die met zoo
veel diep inzicht het karakter der te
zingen liederen recht doet weder
varen, zgne voordracht met zooveel adel
en nobel gevoel weet te stempelen. Het
religiense lied omstraalt hg met een hoo-
ger, goddelijk liehtin de krijgszangen
dreunt bet gewoel van den strijd de
vertelling ontroert door soberheid en een
voud voor elke aandoening vindt zijn
kunstenaarsziel de passende kleuren, de
begeerde nuance van licht en donker.
Kunstrijk, in den vollen zin des woords,
mochten Messehaerts voordraohten ge
noemd worden.
Eene goede gedachte, ook met betoog
op de plaats der uitvoering, was het van
Messchaert, het auditorium te onthalen
op de Solo-Batcantate van Bach, waar
mede bij in het buitenland zooveel roem
verwierf. Met onverdeelde aandacht werd
dit zware, doch uiterst dankbare werk
gevolgd en ongetwijfeld begrepen. Ereuz-
zug van Schubert (Zweiter Band No. 72)
mocht dienen als proeve van des zangers
verhaaltrant. Het optreden van den heer
Messchaert heeft Zaterdag de bewonde
ring voor zgn talent zoo mogelijk nog
verhoogd en zal zeer zeker velen onver
getelijk zgn.
Mejuffrouw Lüning uit Rotterdam, de
andere vocaal- soliste, die aan dit concert
eene gewaardeerde bijdrage schonk, bezit
eene reoht mooie altstem, sterk genoeg
voor het groote gebonw. Met de aria uit
„Panlus" behaalde zij veel succes, minder
met hare liederen Wanderers Nachtlied
en Litaney van Schubert (Band II No.
3 en 63) omdat zg daarin te hoog zong
en er alzoo eene zweving ontstond, die
het oor minder aangenaam aandeed. Waar
wij dit laatste euvel willen toeschrijven
aan de ongewoonte om bij ons orgel te
zingen, zijn wij, door de overigens goede
wijze van zingen, in onze vroeger reeds
uitgesproken meening versterkt, dat me
juffrouw Lüning zioh eene goede plaats
zal weten te veroveren in de rij onzer
Nederlandsche zangeressen, waarin voor
altsolisten nog wel rnimte is.
De heer Willem Robert speelde de
Sonate in A dur van Handel en later in
vereeniging met zgn vader, het Adagio
nit het concert voor twee violen van
Bach.
Met genoegen merkten wg de belang
rijke vorderingen op, door den jongen
Robert na weder gemaakt. Mocht eene
verklaarbare bevangenheid aan de eerste
maten der sonate eenige onzekerheid geven,
spoedig week elk gevoel van twijfel en
droeg de voordracht een Hink, zelfstan-
standig karakter. Wg verhengen ons in
de voortschrijdende, degelgke ontwikke
ling van dezen jongen mnsions, die zioh
de lessen van zgn talentvollen vader zoo
zeer ten nntte maakt.
Ten slotte maken wg nog melding van
het belangrijke aandeel dat de heer W.
Ezerman had in het welslagen der nit-
voering. Zgn orgelspel, zoowel in de
begeleiding als in de afzonderlijke orgel
stukken, kon ons slechts achting afdwin
gen voor zgne kunst. Op waardige wijze
sloten zgne nommers zioh aan bij de zang
en vioolnummers van het programma en
toen na het Handeleche Hallelujah dat
hg met volle kracht, als met dnizend
tongen door de rnimte deed schallen, de
aanwezigen het kerkgebonw verlieten, gold
in niet geringe mate hem het gevoel van
dankbaarheid en waardeering, dat onge
twijfeld allen bezielde.
B.
Gedurende de laatste dagen kwa
men in verschillende bladen beriohten
voor van cholera-gevallen te Antwerpen.
Thans wordt van daar medegedeeld, dat
de gezondheidstoestand aldaar zeer be
vredigend is, dooh, dat van tijd tot tijd
cholera-achtige gevallen voorkomen, even
als alle jaren gedurende de warme zo
mermaanden. Zelfs nit de Belgisohe bladen
kan men niet wijs worden wat betreft
de ziekte. Wat op de eene bladzijde der
courant bevestigd wordt, ontkent men op
de volgende. En tooh is het goed, dat
het publiek weet van welken kant gevaar
te dnchten ishet kan zich dan in staat
van tegenweer stellen tegen den vgand,
die thans van nit het zuiden traoht binnen
te dringen. Inmiddels zgn aan onze grenzen
de noodige maatregelen genomeG.
Te Warasdin (Croatië) heeft de over
heid een complot boosdoeners ontdekt, die
er hun werk van maakten, kinderen te
stelen, ze te verminken en dan aan be
delaars te verkoopen. Er werden nog vier
kinderen van aoht tot twaalf jaar gevon
den het waren drie meisjes en een jongetje.
Twee der meisjes waren armen en beenen
gebroken, het derde een oog uitgestoken
den knaap had men den ruggestreng door
planken en touwen verkromd en hem
zoo laten scheefgroeien.
De drie kerels, die zioh aan dit schande
lijk misdrijf schuldig maakten, zgn ge
vangen genomen en zullen te Warasdin
gevonnist worden, waarbij hnnne in be
slag genomen foltertuigen als overtniging-
stukken zntlen dienst doen.
In de Beiersche armee kwamen van
April 1889 tot April 1891 47 zelfmoor
den en 13 pogingen tot zelfmoord voor.