Sipaods qooQ -fira ioop jaM inp na 'sbm jóbusjuo maq
piojaqooQ pp 'uaqqaq jsaora piooqaS fiq pp 'fira
uapMaS ufira apiaz qqquaSoo naa namoq Saiaaizaq
joi J3M qi paoui UBtn naa qjnz uba }qoizaS pq do
•nop2 I°I naqqojpSaBB laSusj piu [jra apjaoAag qi
na apg.ia ;aq Sbzjooa qj -pnq uanaqaapq a; saqn qp
IBM fira apjapnoMjaA ua uapjOMag pnoq sbm qi sbm
Iiiuooa uassBd pjapnoq naa spaai Sinjfii pq jfiMia}
'ftqjooA fira oping ap apuai qqquahoo apua°[OA pjj
•naqqaq a} naSaiqag iqoizaSunB pq ni 8bjs naa jqoBp qi
pp 'gtpjaMag ooz qoiqos qi apaoAV na poBcnno uba
paqjB spgBn anfiz na <(j laqang j ia]|ang// :dau unra ap
pp 'napjaaqiaA fira unq qi iBBqpoiz piBBq ap loop
naiBM napnn; ap 'pmaiaAO poai puop aqoBpnom ap
'pjooqjooA aqaajq pq japno nappuBiq uaSoo oq -poop
nap jooa saaiA ap joop na pBBq ap joop SiraraiiS
sbm 'pptpaSno uba uaSuoiMiaA sbm pBjaS }i(j qtM
naiazfi naa pm na pnoq 'diaqos pBq uaizag qfqnooM
-aS uiaq qi spooz pin qoop 'psnipiB^ ap 'naqaqorjj
sbm pjj -napiOM pnoq fini paap pq qooQ "apnoaas
naa iooa ibbhi uaajp na 'spin siapnB 'poizaS nag;
qqoizaS naa uauuiqinnp fiqiooA sguqaqni fira naS
-ui8 uapiM ap poij apoajs pq fiq Sbz qi ua nado
uaAa safpfipiog ap uba uaa SipBAaoj jooqos SniSfiq
-iooa lira pq uaoj; 'uaAag a^ spBjd pq mo psq nap
ibbu pined ufira apinnp qi ua pisq lapnozfiq SntS pq
nannaijB siapd pq uba uiajdiooA pq 'siaqni aaM") loop
pS[OAaS 'gin:)fii naa mBMq 'guigfiqiooA qaq pq qi uaojQ
•pSiaA uop£ Sipaods qi pp 'uaqqoiqosaS sbm ooz
Sinoqraaxng; pq uba qaoq nap do pin qi laannuM 'ufiz
uaqaMzaq noz ajpjs naj qi pp 'qi joojaS 8UB}qoo^
•nazaqiaA unq poBiq a|p napiooM aisq
ua MnoiA anaa ubb Sniianniiaq ap sp nBrasip^ naa
Sit
qi loopiBBM 'nado Son fira psp SaM uag qiapaoq
lapaoiq Mn iooa fiS aip 'apjaq ap mo ajnaij 'uaiaisinj
fira ibbu laSnB] afpaq naa Sou qoo} pom ftS 'pm jo
ïjim fiS jQ« "napBiaqpBA 'qi appiooAguB <('namaqaS
suo uaqossn} laara Snip naa Sou ia pom qoo} ug«
,/pinaqaS sno naqossn^ jaaA a; jaaA si ibbq ubb pin fira
qBB^j// -ioop naqqms innq uaqossnj 'fiz apSftq <(j naasj//
qiniapoB Sooq fiz qoop 'uadjaq a^ issq mo ;in pnsq
anfira qi apaip Sipmpnipn^ maqBA noz fiz pp 'sbm
Snnq qi pp 'napoqos ooz iBBq naqqius ainq jfiMiaj
uaptAiaau 'MUBp sjb pnaia;iiqos 'pined pq uba nannra
ap do na 'nadaq naSuBM ap sSubj innq naneii ap
pp 'nanaaM aj qfippoopjinq ooz noSaq na qnids fiz
jfiMiaj 'pinnd pq uba spq uap iaAO qoiz Sooq fi^
(<qaM pin uaq qj -laaqnfim
'nap[ a} naaqn fira n qaaras qj j fira peg// qiooA
fiz SmS (ijnaan 'naan jo pcS poraaSaj poop uap
'}pfii sno lapoB iB8p aip 'fiq [fiAua} 'naAaS nannnq
noz laara n qi pp fiS ponp jo tiq8q pSszsS spaai
qi unp 'naSSaz laara qi ubaj uanaip qoo pq noz aoi
-ibb^ -fiz appiooMpn (<'naiooq laara spin |im qj//
•qi apiaz (('piooqaS saqn pin Son paq fiS ibbj^//
(<-naq
-uaqos aj sinajgiSiaA n 'naAaS a^ poeiq fira nappiq pog
qi jbz lapg qjnniag; ap laoqufira 'pnq ufira paq[Oj
fig 'piooqaS SaonaS qaq qj// -ubbS naop aj laqans
pined innq aqqoBii fiz na pooA fiz SniS (<j ubaibbp
laara pin 'inera qj (jiaaqnfira 'pnaqaq pin pp
fira fiS paq moiBB^y ,:pSazaS piu pp fira fiS jqaq
tooibb^// -qfqapooppBq fiz appiooMpn (ij nt j g"
qin qi
daii ii(i naiapnn ioop sbm naraonaS naSnBAaS fiq pg«
"fiz apSBBjqaaM i(jaiBM ooz pq pp oabS {amajj oq«
801
112
verleiding en inspanning. Een twaalftal keeren onge
veer tusschen de Loire en Parijs had ik mij afgevraagd
wat eer was, en wat voor goed het mij kon doen,
wanneer ik daar dood en vergeten neerlag; en of ik
misschien niet krankzinnig wasen of, van alle mannen
in de wereld, de onmeedoogende man, naar wien ik
terugkeerde, de eerste niet zou zijn, die om mijne
dwaasheid zou lachen
Schaamte evenwel hield mij op het rechte spoor;
schaamte en de herinnering aan de freule en hare
woorden. Ik durfde niet weder valsch tegen haar zijn
ik kon onmogelijk, na zoo mooi gesproken te hebben,
zoo laag vallen. En daarom doch niet zonder menig
heimelijke siddering en verleiding kwam ik op één
na den laatsten avond van November, aan de poort
van Orleans, en reed langzaam en neerslachtig door
de straten langs het Luxembourg op weg naar de
//Pont au Change". De verleiding had mijn laatste
krachten uitgeputen op het eerste gezicht der goten,
op het eerste gedraai der straatjongens op bloote voeten
en op het eerste geluid van 't geschreeuw in de straten
van Parijs, kwam er een nieuwe verleiding op; om
nog een laatsten avond in Zaton's eethuis door-te-bren
gen, nog eenmaal de speeltafels weer-te-zien en de
verraste gezichten, nog een paar uur de oude Bérault
te zijn. Daarmede zou ik mijn eerewoord niet breken,
want in elk geval kon ik den Kardinaal vóór morgen
niet spreken. En 't zou mij niet hinderen ook. 't Zou
niets behoeven te veranderen. Waarlijk 't was niet
waard daarover in tweestrijd te zijnalleen alleen
had ik in mijn binnenste een groot bezwaar, dat name
lijk in die atmosfeer de dapperste en beste plannen
hun kracht kunnen verliezen; en dat daar zelfs zulk
109
mijn eer redden kanen reeds eenigen tijd heb ik
daarorer gedacht. Vandaag, 't doet mij genoegen het
openhartig te kunnen zeggen, kan ik, alhoewel niet
zonder berouw,9 dien weg inslaan. Preule," ging ik
ernstig voort, niets van den triumf of de hooghartig
heid gevoelende, die ik gedacht had te zullen voelen,
doch alleen blijde om de vreugde, die ik haar kon
geven, //ik dank God, dat het nog in mijn macht is,
datgene ongedaan te maken, wat ik gedaan heb; dat
het nog in mijn macht is om naar hem terug-te-gaan,
die mij gezonden heeft en hem te vertellen, dat ik
van plan veranderd ben en mijne eigen lasten wil
dragen om de straf te ondergaan."
Een honderd passen waren wij nog van den top
en den wegwijzer verwijderd. Wild riep zij uit, dat
^ij mij niet begreep. //Wat hebt gij hebt gij daar
gezegd?" mompelde zij. //Ik kan niet hooren." En
zij begon aan haar masker te frommelen.
//Alleen dit, freule," antwoordde ik vriendelijk, //dat
ik uw broeder zijn woord, zijn eerewoord teruggeef.
Van dit oogenblik af is hij vrij te gaan, waar hij wil.
Hier, waar wij nu zijn, komen vier wegen bij elkander.
Die naar rechts gaat naar Montauban, waar gij onge
twijfeld vrienden hebt en u eenigen tijd kunt schuil
houden. Of die naar links gaat naar Bordeaux, waar
gij een boot kunt nemen, wanneer gij wilt. In één
woord, freule," ging ik voort, //ik hoop, dat uwe troe
belen nu over zullen zijn."
Zij zag mij aan want beiden hadden wij stilge
houden en plukte zenuwachtig aan haar masker.
Eenksklaps riep zij uit: //Maar gij? Gij? Wat zult
gij dan doen? Ik begrijp u niet, mijnheer."
//Daar is een derde weg," antwoordde ik, //en die
