HAARL
SCE
Eerste Blad.
^o. 94 Uitgave van Rft ERVE1N LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84
Zeventiende Jaargang
144.
met AMSTERDAM.
van WOENSDAG 27 November U ■•5.
Nieuwsberichten.
telephoonnummer
telephonische verbinding
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers B centen per stnk.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Sint Nicolaas.
Er is een tijd geweest 't is nog
maar dertig jaar geleden dat Haar
lem twee en twintig duizend zielen
telde; de stad bepaalde zich binnen de
singelgrachten en de stadsmuren. Des
avonds na het luiden van de boomklok
sloten de stadsboomen de scheepvaart
af, we deden onze poorten dicht, van
de stadspoorten, welke geen portier
hadden, werden de bruggen opgehaald
en ais dit alles had plaats gehad, kon
de Burgervader zijn achtbaar hoofd
gerust neerleggen en de burgerij zonder
zorg inslapen tot in den vroegen morgen
de boomen geopend en de stadspoorten
ontsloten werden.
Onze dienders wij hadden er toen
zeven, met een boven- en een onder
commissaris van politie waren ge
moedelijke lui, maar zij hadden den
schrik er onder en wat kostte het weinig 1
Ook de nachtwachts. mannen op leeftijd,
verkondigden 's nachts luide het uur
en den dieven hunne aanwezigheid. Nu,
en als dan alles goed was gesloten,
er geen muis kon binnenkomen, wat
was 'tdan rustig in onze goede stad.
Een plechtig halfdonker, de gaslan
taarns kostten toen nog het dubbele
van thans bevorderde niet de straat-
drukte en omdat haast niemand 's avonds
uitging, deden de winkeliers ook hun
winkels op halflicht, het licht bracht
zijn geld niet op. Doch er kwam veran
dering. Met de afschaffing der stedelijke
accijnsen verdwenen de stadsboomen
en de stadspoorten, vervolgens de stads
muren. Het ontmantelde Haarlem begon
zich uit te breiden, wij maakten enorme
schulden om te dempen onze Oude gracht,
onze Kraaijenhorstergracht, onze Raaks,
onze Raamgracht, onze Volders- en Zijd
gracht, onze Achter Nieuwegracht, bouw
den scholen als paleizen en brachten het
politiepersoneel op het drie vier-, vijf-,
ja, tot het tienvoudige van het oorspron
kelijke getal van zeven, vermeerderden
aldoor maar onzen schuldenlast, maar
hadden nu ook een Haarlem, dat niet
meer tot de doode steden kon gerekend
worden. Natuurlijk, wij lossen onze
schulden af en laten in deze zoo weinig
mogelijk aan onze nazaten te doen, maar
hoewel we toch eigenlijk vooi een goed
deel zweven op het crediet, zijn we zelfs
zoo fatsoenlijk gebleven, dat wemet
het oog op alle mogelijkheden pas
nu zijn gaan denken aan eene water
leiding, en der bestaande gas maatschap
pij geen moeite aandoen, omdat
ja, ik weet eigenlijk niet waarom.
En van al die zegeningen ook
van het krediet profiteert de stad
genoot. Den winkelstand gaat het be
vredigend, zegt met eenigszins andere
woorden het jongste gemeenteverslag.
Zie het publiek. Wie vroeger na boom
sluiten thuis bleef, staat nu in stomme
verbazing naar aj het schoons te staren,
dat de avond in de winkelstraten ont
sluiert.
Als Oudhaarlemmer heeft men na
tuurlijk respect voor Qudhaarlemsche
firma's en voornamelijk als die met haar
tijd zijn meegegaan in verlichting van
magazijn of winkel, in wjjze van étalage
enz. en kijk, dan mag toch het magazijn
in de Groote Houtstraat van de Wed.
de Lange en van Ek er zijn! De gevel
van dezen winkel draagt zijn konink
lijk wapen met eere. Voor de winkel
een paradijs voor jongens en meisjes,
verdringt zich de jeugd en schept
zich idealen van de artikelen, daar met
zorg tentoongesteld. Nu, dit pleit voor
haar goeden smaak.
Houdt ge nu rechts aan, of links naar
mate U dat goed dunkt, dan een goede
fruit-étalage bjj Ploeg. Vruchten om
van te watertanden, met smaak opge
tast in de ruime toonramen. Jammer
voor Ploeg, dat de St. Nicolaas-appeltjes
niet meer in zwang zijn onze jeugd
zou er echter niet meer van gediend
zijn. Vooruitgang! Nu ge toch toch aan
't plantenrijk doende zijt, zou ik U wel
den bloemenwinkel van Kok aan de
overzijde onder de aandacht willen bren
gen, omdat die zoo smaakvol is ingericht,
maar als ge een paar honderd pas terug
gaat naar den Kampersingel bij Teunis,
dan vindt ge 't zelfde, zij het dan ook
in kleiner bestek, maar men vindt de
wijze van uitstallen nog wel zoo goed,
wat kleurverdeeling betreft.
Veth, in den Japanschen winkel, voelt
ook veel voor kleur en vorm. Het is
een genot dien rijkdom van smaakvolle
artikelen, meestal van vreemden oor
sprong, te bezien. Zijne étalage is één
succes.
Droste behoudt zijn roem als deftig
en degelijk, zonder ophef, zijn mooien
winkel aantrekkelijk te doen zijn, doch
hier, evenals bij Veth, werkt alles mede
om een goed geheel te krijgen. Verge
lijk b.v.b. de artikelen met die uit den
winkel van Bijleveld,allen huishoudelijke,
zaken, en ge zegt, dat bij dezen meer
stuurmanswijsheid noodig is om het
te maken wat het is.
Saagers meubel magazijn begint ook,
wat étalage, betreft vooruit te gaan.
Er heerscht thans eenheid van kleur en
de hoofd artikelen zijn gunstiger ge
plaatst, waardoor de winkel er gezellig
uitziet. De mooie zilver- en goudwinkels,
van Voet en van Santé, zijn mede in dit
opzicht de aandacht dubbel waard, ook
wat de ruime keus van voorwerpen
betreft.
Uitstalling met prijskaarten zijn lee-
lijk, mits de kleuren der kaarten niet
wit en zwart zijn. Om die reden sla ik
er een paar over en zet later mijn bezoek
voort.
Weten en Werken.
De Maandagavondvoordrachten zullen
eerstdaag weder beginnen en daar
mede voor de bezoekers de welkome
gelegenheid worden opengesteld om eeni-
ge oogenblikken te genieten van veel
schoons dat door uitnemende sprekers
op die avonden wordt aangeboden. Dat
die avonden leerrijk zijn en voor den
werkman vaak van onberekenbaar nut,
niemand, die deze eens heeft bijgewoond,
kan daaraan twijfelen. Hier is op veler
lei gebied wat te leeren en te genieten
en niemand wordt om godsdienstige
of staatkundige redenen geërgerd; het
Weten te verbinden aan het Werken is
steeds de leuze.
Het Bestuur doet dan ook in deze
richting al het mogelijke nuttig te zijn
en gevoelende, dat op dien weg nog zoo
ontzaggelijk veel te doen is, heeft het reeds
den vorigen winter getracht daar uit
breiding aan te geven door zich te ver
zekeren van de medewerking der gun
stig bekende vereeniging Kunst zij ons
Doel, om ook een enkelen avond een
gezellige tentoonstelling, toegepast op de
kunstambachten te houden, met welke
goedgeslaagde proef, dezen winter zal
worden voortgegaan.
Jammer, is het dat dezeVereeniging nog
bij zoovele stadgenooten eene vreemde is;
Haarlem's nieuwere inwoners zijn niet
met haarbekend; misschien wel omdat
Weten en Werken niet de groote trom
roerten geen circulaires zendt. Het gevolg
is dat, daar de oude leden haar door over
lijden en anderszins ontvallen, een niet
te ontkennen bron van inkomsten verlo
ren gaat en het bestuur, waar het nog zoo
gaarne wat zoude doen, onmachtig dreigt
te worden. Mogen dus deze regelen velen
opwekken om inlichtingen te vragen,
die door het bestuur gaarne worden
verstrekt.
De contributie is zoo gering dat het
geen beletsel behoeft te zijn, als lid toe
te treden; het bedrag is gemiddeld
f 2.50 naar elks vermogen en vrijge
vigheid. Daarvoor heeft men het recht
de te ontvangen kaart te geven aan een
persoon die de Maandagavondvoordrach
ten wenscht bij te wonen en tevens ge
bruik kan maken van de boeken in de
Bibliotheek.
Het bestuur heeft eene verandering
ondergaan.
De verdienstelijke Voorzitter, de Heer
J. H. Stoel, heelt zich genoopt gevoeld
wegens zijn hoogen leeftijd plaats
te maken voor den Heer A. v. d. Steur
Jr.; De Heer Mr. A. A. Land, de ge
waardeerde Secretaris, om door zijn
vele bezigheden, te verwisselen met den
Heer J. W. Veldheer; De Heer J. J. S.
van Hamel, de Penningmeester wegens
zijn drukke bezigheden, zijn functien
overgedragen aan den Heer Dr. II. D.
Kruseman.
Het nieuwe Bestuur hoopt vol moed
en lust voort te gaan op het voetspoor
zijner voorgangers, dat daartoe zedelijk
en finantieel den steun wenscht, van
ieder die het we! meent met den braven,
ontwikkelden, nijveren werkman.
Het bestuur bestaat met de drie ge
noemden, uit de HeerenMr. A. A. Land
Dr. E. van der Ven, G. L. van Lennep,
J. Kuijper, P. Loosjes Commissaris, Dr.
H. D. Tjeenk Willink, Commissaris.
Vervolg zitting van Dinsdag 19 Nov.
Tweede Kamer. De Min. v. Fin. bestreed
nadrukkelijk het am. betreffende haard
steden. Het zou hoogst onrechtvaardig
werken voor den minderen man, wiens
huurwaarde naar evenredigheid zou
klimmen, en het zou een groot gat
in de schatkist maken, dat niet
is te dichten. Men zou hier afbreken
zonder op te bouwen; ten ernstigste
gaf de Min. dan ook in overweging,
het am. te verwerpen in 't belang der
schatkist. In beginsel was de Min. niet
bepaald tegen eene belasting op rijwielen,
maar hij wil haar niet als afzonderlijken
grondslag, wél zoo mogelijk bij wijze
van speciale heffing, of in verband met
paarden en mobilair. De heer F. Macltay
ondersteunde de amandementen betrek
kelijk de haardsteden en rijwielen.
Woensdag werd voortgezet de Her
ziening der Personeele Belasting. De
heeren Mutsaers, Willinge en Heemskerk
bestreden den grondslag «Haardsteden"
als vexatoir, veikeerd en hatelijk wegens
de kontröle. De heer Pijttersen had
tegen algeheele loslating bezwaar we
gens gemis van dekking van het tekort,
waarin hij gedeeltelijk wil voorzien
door vermindering van het tarief op de
haardsteden. De heer Rutgers van Rozen
burg handhaafde eene rijwielbelasting,
zoolang de Min geen wetsontwerp van
heffing beloofde. De heer Heemskerk
becijferde, dat het te kort op de haard
steden is te dekken. De heer Farncombe
Sanders betoogde, dat de kapitaalwaarde
van het mobilair reeds bij de vermogens
belasting is getrotlen. De heer Rink
verdedigde het am., dat het niet des-
truktief is voor de wet. Het aequivalent
is te vinden reeds uit de huurwaarde
percentage met *1.3 zonder een rijwiel-
belasting. De voorstellers berekenen,
dat het tekort hoogstens 1 miljoen zal
bedragen, en de verhooging der huur
waarde zal niet zoo hard werken als
de haardstedenbelasting. De Min. van
Fin. bleef het am. bestrijden en maakte
vooral bezwaar tegen het aequivalent
in de verhooging van de huurwaarde,
die zeer bezwarend is voor den midden
stand. De Min. zag in het am. eene
subversieve strekking en zeide, dat, na
aanneming, de aangevangen beraadsla
ging moest worden afgebroken, zoodat
hij verwerping vroeg. Het am. Rink
werd verworpen met 4-9 tegen 48
stemmen. Het am. Rutgers (rijwielen)
werd aangenomen met 64 tegen 32
stemmen. Art. 1 van het ontwerp werd
aangenomen met 55 tegen 41 stemmen.
Daarna zijn de diskussies over art. 2
aangevangen, met het am. der Komm.
van Rapp., toegelicht door den heer
van Delden, strekkende 1° om eene
gewijzigde lezing aan te nemen, ten
einde beter te doen uitkomen of de
grond, produktief of niet, tot verhooging
strekt van de bruikbaarheid en het
genot der woning, waartoe die behoort;
2° om geene twijfeling te verleenen
voor de voor het publiek toegankelijke
gronden aan buitenplaatsen, wat door
Spr. als een privilegie werd beschouwd.
De heer v. Dedem lichtte een am.
toe om buiten aanmerking voor belas
ting te laten de gronden, de gronden,
die den gebruiker meer opleveren dan
zij hem aan onderhoud en bewerking
kosten. Voorts stelde hij ook voor weg
te laten de vrijstelling voor de voor het
publiek toegankelijke gronden van bui
tenplaatsen. De heer Roessingh bestreed
de amendementen, die beoogen de voor
het pubiek toegankelijke buitenplaatsen
te belasten, en juicht het zeer toe, dat
het ontwerp eenige verlichting van las
ten wilde verleenen aan eigenaren van
parken en buitenplaatsen, die het wan
delend publiek daarop willen toelaten.
Na eenige discussie, waarbij de heer
Kerdijk zich aansloot bij den heer Roes
singh en die vrijstelling van buiten
plaatsen goedkeurde werd de beraad
slaging verdaagd tot den volgenden dag.
In de zitting van Donderdag was de
eerste spreker de heer de Beaufort
(Amsterdam), die art. 2 bestreed. Daarna
verdedigden de heer Pijnappel en de
Minister den belasting vrijdom van voor
het publiek toegankelijke buitenplaatsen,
wegens het zedelijk doel. Door den Min-
werd overgenomen de wijziging der
Komm. van Rapp., om bij belasting in
aanmerking te nemen of de grond strekt
tot verhooging der bruikbaarheid, of het
genot van de woning waartoe de grond
behoort. Verworpen werd met 62 tegen
