Tweede Blad.
van WOENSDAG 4 December 1895.
baaelemscb unama
Sint Nicolaas.
Het lofflick out Gesticht, thans hoofd
wacht, met een roemrijk verleden, doet
het goed men zou echter meenen, dat
eenige verflaagjes moesten verwijderd
worden en dan zou ik verder, de rooilijn
volgende van den noordelijken kant der
markt, tot aan de Begijnenstraat een
stuk of vier blokken huizen willen op
ruimen, teneinde in den eerste plaats
den Bavo tot zijn recht te brengen,
doch hiermede zullen we maar wachten
tot onze gemeenteschulden zijn betaald
en onze Staalbron ons in zulken doen
heeft gebracht, dat we met ons gemeente
geld geen raad weten.
Voor de kolossale inrichting van Von der
Möhlen zou het jammer zijn om den takt
die daar aan den dag wordt gelegd om
goed uit te komen. Als ik er echter de
dames naar vraag, vinden die de étalage
bij Van der Laan, Barteljorisstraat beter.
Terwijl die kwestie tot een goed eind
gebracht wordt, begeef ik mij nog even
in 't juiste midden, de Smedestraat, want
de zich meer en meer uitbreidende zaak
van Uchtmans mag niet over 't hoofd
gezien worden. De met zilver bekroonde
Uchtmans heeft betrekkelijk geringe
étaleer-ruimte. Wilt ge den omvang van
zijn voorraad kennen ga dan naar
binnen en verbaast U, en niet alleen
over den aard der artikelen, die voor
zooverre het zijn vak betreft, eigen
handwerk zijn,
Inmiddels zijn wij er een magazijn
rqker op geworden in de Kruisstraat,
dat van Pander, schuin over de se
dert lang bestaan hebbende zaak aan
den overkant, en dit wel sedert de Heer
Schürmann zijne confectie-zaak heeft
overgebracht naar de Groote Houtstraat.
Wat de Panders vermogen op het
punt van uitstalling leerden reeds de
gelijknamige firma's te Amsterdam en
in de residentie, en hier in de Kruis
straat gaat het denzelfden weg op. Veel
gevoel voor kleur en model, veel ge
schiktheid om de aandacht te trekken
van ieder, die op dit punt den winkel-
handel hooge eischen stelt. Nog eens
zeg, ik dat de aard der goederen heden
buiten het bestek ligt, alleen de wijze
van reclame door tentoonstelling be
doeld wordt, maar dan valt daar voor
het publiek veel te zien en voor den
uitstaller in den dop veel te leeren.
Natuurlijk moet er in één adem bij op
gemerkt, dat het lang niet hetzelfde is
of de grondslag van de expositie bestaat
in aantrekkelijke voorwerpen of in zulke
die er zich minder goed toe leenen.
Het voormalige magazijn van Smit in
de Kruisstraat vertoont thans een goe
den bloemwinkel van Zuurendonk. Ge
kijkt er U de oogen uit aan de schoone
Chrysanten, de bloemen van Japanschen
oorsprong, die langzamerhand onder de
handen van de kweekers hare volmaakt
heid naby zijn.
Na deze kleine zijsprong nog even
een blik gewaagd op het aardige stads
gezicht, waarbij ge langs het Oirschots-
hofje den blik richt door de Smeestraat
naar de Groote kerk en als ge 't dan
treft, dat het pas gerestaureerde noor
delijke deel half wegduikt in een lichten
nevel waaraan het wazige flikkerlicht
van de maan den noodigen toon geeft,
dan kunt ge zeggen; dat er nog meer
mooie punten in de stad zijn, maar
mooier zeker niet.
Modderig waren de straten gedurende
de laatste dagen der vorige week, wat
velen het uitgaan in den weg stond.
De winkeliers hadden dan ook in het
algemeen geen reden tot tevredenheid.
Goed, dat de inkoopen toch gedaan
moeten en eenmaal op gang, er wellicht
de gang in blijft.
Steeds uitkijkend naar aardige uit
stallingen, valt de aandacht op een net
aangedanen winkel in de Paarlaarsteeg
van Rustige. Een kleine moeite is het,
even die straat in te loopen en dan
even te zien naar den uurwerkwinkel
aan dienzelfden kant, waar al wat klok
heet in beweging is.
H Men heeft wel eens gezegd, dat om
dezen tijd van 't jaar de zoetigheden in de
moderne maatschappij de overhand heb
ben bij de keus van cadeaux. Gaarne
geloovende aan de waarheid van deze
bewering, behooren de affaires waar
zulke dingen te krijgen zijn, ondanks
de goede étalages buiten bespreking,
omdat ieder ze kent en koopt bij
vroegere of jongere beroemdheden in
dit opzicht. Zoo koopt een kenner zijn
turons bij Reeser, zijn halletjes in 't
huis met den luifel, zijn chocolade by
Droste, zijn gelegenheidsbanket bij Hoek-
sema, zijn borstplaat bij Braakman,
Damstraat, in het huis met den mooi
sten ouden gevel, zijn roomsoezen bij
Scherpenhuysen, zijne verdere gelegen-
heidszoet bij Meereboer. Meer speciali
teiten in de zoetigheids-fabrikatie wil
len mij op 'toogenblik niet te binnen
schieten.
Een mooie, frissche winkel, die er
steeds aantrekkelijk uitziet, is altyd
die van van Gestel in de Kruisstraat
en met zorg wordt er geëtalleerd. Menige
andere affaire in dergelijke waren mag
er een voorbeeld aan nemen.
Onze overvloed van boekwinkels en
aanverwante artikelen zells blauw
plateel schijnt er tegenwoordig toe te
behooren met thermometers, eau de
cologne en spaarpotten maken eene
goede vertooning, maar meestal niet
met boeken. Toch is een boekgeschenk
in de meeste gevallen een aangenaam
geschenk; een goed boek geeft een
eigenaardig, blijvend genot.
Inmiddels zijn de verwachingen van
de neringdoenden natuurlijk gespannen;
voor velen moet de St. Nicolaas het
jaar nog goed maken.
Nu, van harte zij hun in deze het
beste toegewenscht.
Nog wat. Tusschen de groepen van
koopers en verkoopers beweegt zich een
breede groep die noch tot de eene, noch
tot de andere kon gerekend worden.
Het zijn de men9chen, die door het lot
of de omstandigheden, vaak met groote
gezinnen, meestal den hunnen slechts
de St. Nicolaas-verrassingen of karig
moeten toemeten, of het geheel moeten
nalaten. En dan worden hier nog niet
eens de allerarmsten bedoeld.
Ieder in zijn kring kent zulke gezin
nen en hunne behoeften. Laat ons be
proeven in zulke gezinnen wat St. Ni
colaas poezie te brengen.
Schatten behoeven zulke dingen niet
te kosten, maar 't is de kunst om 't
goed te doen, d.w.z. welgemeend en in
de overtuiging dat men door zóó te doen
soms een lichtstraaltje laat blinken in
een duistere ruimte.
Voordrachten in Teylers stichting.
Voor een zeer talrijk gehoor opende
Prof. Dr. J. ten Brink Woensdag avond
de rei der Voordrachten, welke als
zoovele jaren door Heeren Directeuren
van Teylers Stichting worden aange
boden.
Spreker bewoog zich op Russisch lite
rarisch gebied, doch deed opmerken, dat
de negentiende eeuw veel van het Sla
vische ras, waartoe de Russen behoo
ren, verwachten kan. Groote vraagstuk
ken staat het op te lossen. Telt Rus
land op het gebied van kunst en weten
schap schitterende namen, welke plei
ten voor echten zin voor het schoone,
een kenmerk van den Rus is, dat het
hart is ontwikkelt en zyne literatuur
draagt dit merk. Spreker erkende zijne
kennis van de Russische letterkunde
in de eerste plaats te danken aan ver
talingen een mensch kan niet alle ta
len kennen, en toch, de hervormer Lu
ther en de dichter Shakespeare verston
den er ook slechts twee. Zoo ook de Rus
sische schrijver Dostojewski, die niet
tegenstaande hy behalve zijne moeder
taal slechts het Fransch verstond, een der
helden geworden is op literarisch gebied.
Dostojewski leefde van 1821 1881.
Zijne familie behoorde tot den kleinen
adel en daar] zijn vader als officier van
gezondheid diende, kon hy reeds vroeg
kennis maken met ellende, ramp en
tegenspoed.
In 1843 tot officier benoemd, be
kleedde hy dien rang slechts een jaar;
wegens zijne demokratische begrippen
werd hij ontslagen. Van toen af moest
hy zich een weg banen.
»Arme lieden" was de titel van zyn
eersten roman. Hij gaf dien uit onder
het patronaat van een groot Russisch
letterkundige, die hem inprentte, dat
de wereld veel van hem had te vergen,
wegens zijne groote gaven.
Met den korten inhoud van den roman
stelde vervolgens Spreker zijn gehoor
in kennis, en resumeerende verklaarde
Spreker van dezen echt Russischen
roman, dat het Slavische, algemeene
menschenliefde, daarin volkomen tot
zyn recht kwam.
De demokratie trekt echter den schry-
ver aan en hij sluit zich bij de vooruit-
strevenden aan, doch, hoezeer keizer
Nicolaas zelf deze richting was toegedaan,
blijkbaar uit zijn streven in deze, trad
hij streng op en nam den club, waartoe
Dostojewski behoorde, gevangen. En allen
werden afzonderlijk in cellen geplaatst.
Na hier maanden gezeten te hebben,
werd het doodvonnis over hen uitgespro
ken, doch op het laatste oogenblik werd
gratie verleend en veranderd in
verlies van adeldom, en verbanning naar
Siberië met dwangarbeid. Aan zijn vier
jarige verbanning uit de maatschappij
dankt zijn roman „Gedenkschriften uit
het land der dooden" zijn ontstaan.
Na zyne terugkomst in Rusland,
waartoe hij de vergunning aan zyn
voorbeeldigen levenswandel dankte, was
Dostojewski echter een goed Rus geble
ven, en was hij tegenover zyn vaderland
zelfs zoo optimistisch gestemd, dat hij
verklaardeMen kan Rusland niet be
grijpen, zonder aan Rusland te gelooven.
Ten einde in ruimen kring te kunnen
werkzaam zijn en in zijn onderhoud te
voorzien werd hij journalist. Doch zyn
krant ging ten gronde en evenzoo een
tweede door hem opgezet blad. Een en an
der bracht hem in schulden. Hij nam de
wijk naar Frankrijk en dwaalde daarna
geruimen tyd in Italië als bedelaar rond.
Toen verscheen zyn „Misdaad en
straf". Deze was zyn meesterstuk.
Dostojewski voerde hier als hoofdper
soon een nihilistisch student in. Deze
kwam tengevolge van zijne theorien tot
misdaad. De schryver volgt den gedach-
tengang van den ongelukkige en doet
hem ten laatste bekennen, dat de grond
stellingen den misdadiger al dadelijk
na den misdaad ontrouw bleken en dus
valsch waren.
Treffend schoon kiest Dostojewski nog
het beeld van Rusland tegenover de
heerschende drankzucht der Russen
„Het rust met het hoofd tegen de Noord
pool met den hakken tegen den Kau-
kasusmet de brandewynskruik
in den arm".
Op ontzagwekkende wjjze doet hjj
met meesterhand breede grepen uit
het volksleven, met een vaderlandslie
vend vasthouden aan het denkbeeld
Rusland zal groot worden, al wat er
tegenovei staat zal vergaan.
Inmiddels was zyn toestand zeer ver
beterd en stond Dostojewski zelfs in
hooge achting door zyn edel nationaal
Russisch karakter, doch geen zeer hoo-
gen leeftijd mocht hy bereiken. Een
aanval van epilepsie, aan welke ziekte
hy reeds tydens zyne verbanning leed,
maakte plotseling een einde aan zyn
veelbewogen, nuttig leven. Zyne begra
fenis mocht eene manifestatie genoemd
worden.
Ten slotte gaf Spreker nog een over
zicht van Dostojewsky's De Idioot, waar
van de strekking is, dat zelfs bij geringe
verstandelijke vermogens de naastenlief
de zich in hooge mate kan ontwikkelen.
Een hartelijk applaus bewees, dat men
den gevierden Spreker gaarne gevolgd
had en de nadere kennismaking met
Dostojewsky zeer stellig aangenaam was
geweest.
MUZIEK.
De heer Willem Mengelberg, de op
volger van den heer Kes bij het orkest
van het Concertgebouw te Amsterdam,
maakte Dinsdagavond zyn entrée in onze
concertzaal. Het Bestuur der sociëteit
Vereeniging had de goede gedachte, zijn
orkest voor eene uitvoering te engagee-
ren en alzoo hare leden eens te onthalen
op een extra kunstgenot.
De nieuwe directeur heeft daarbij een
goeden indruk gemaakt en, voor zoo
verre ééne uitvoering dat kon doen,
het vertrouwen gewekt, dat onder zijne
leiding het orkest den verworven roem
als keurkorps zal kunnen handhaven.
De heer Mengelberg is blijkbaar een
jong kunstenaar met veel temperament
een die de vleugels durft uitslaan en
niet loopt in het gareel van het conven-
tioneele in de kunst.
In het algemeen kwam het ons voor,
dat hij de dingen breed behandelt en
sprekende kleuren op zijn muzikaal pa
let heeft. Getuige de uitvoering van het
voorspel van Wagners Meistersinger en
de ouverture Le Carnaval romain van
Berlioz.
Het hoofdwerk van het programma,
Beethovens 5de Symphonie, werd zeer
kleurrijk voorgedragen terwijl de beide
frissche nummers voor strijkorkest van
Grieg Herzwunden en Der Friihling uit
blonken door schoonen klank. De ge-
heele uitvoering werd met belangstelling
gevolgd.
Gelijk men weet, zal het orkest zich
Dinsdag 17 December bij het tweede
Bachconcert laten hooren.
Het Weldadigheids Concert, gegeven
ten voordeele der St. Elisabeths Vereeni
ging alhier, bracht ons Woensdagavond
wederom in de concertzaal. De R. K.
Zangvereeniging Arti et Religioni uit
Amsterdam, onder de leiding van den
heer Philip Loots trad daarbij op met
een uitgezocht programma koornummers,
gedeeltelijk a Capella, gedeeltelijk met
klavierbegeleiding voorgedragen.
Het gelukte haar daarbij een meer
dan gewonen indruk te maken. Desa-
menstelling van deze Zangvereeniging
blijkt, afgaande op de klankontwikke
ling zeer degelijk te zyn, terwijl uit de
voordracht de leiding spreekt van een
bekwaam musicus. Vooral in de a Capella
nummers traden hoedanigheden aan het
licht, die ongetwijfeld den ontwikkelden
hoorder met belangstelling hebben ver
vuld. De heer Loots, dien wy voor het eerst
bij deze uitvoering als directeur zagen
optreden, heeft als zoodanig een uitne-
menden indruk achtergelaten. Zyn hooge
opvatting drukt op de voordracht den
stempel van het waarachtig schoone,
het merkteeken van kunst, waardoor
een toonstuk, eenvoüdig dikwijls van
bouw en inhoud, verheven wordt tot
een kunstwerk, dat zijn werking niet
zal missen.
De dames en heeren van Arti et
Religioni, die loffelijk hunne talenten
hebben willen stellen in den dienst der
liefdadigheid, kunnen zich in dubbele
mate overtuigd houden van de sympathie
der vele aanwezigen. De wyze waarop
ze hun taak hebben vervuld, dringt even
zeer hun die te schenken, als het nobele
doel, dat hen hier samenbracht.
Stellig mag dat zelfde gezegd worden
van de solisten mevrouw C. en den
heer Zalsman, die eenige vocale-num
mers ten beste gaven. In de luide toe
juichingen vonden zij het welverdiende
loon voor de bereidwilligheid, waarop
door hei Bestuur der St Elisabeths-
Vereeniging niet vruchteloos een beroep
is gedaan.
De heer P. van Ooy heeft welwillend
zyn vleugelpiano afgestaan voor de uit
voering; wij lazen het aan den voet van
het programma. Ook voor hem daarvoor
een bravo. B.
