HAARLEMSCH
\o. 42
Wereldkroniek,
Eerste Blad.
No; 6
Achltiende Jaargang.
14-4-
met AMSTERDAM.
van ZATERDAG 18 Januari 1866.
Nerf. Vereen, tet bevordering
van Zondagsrust.
Nieuwsberichten.
Uitgave van liE ERVEN LOÖSJES, Gedempte Oudegracht 84
telephoonnümmer
TELEPHON1SCHE VERBINDING
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf ,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stok.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden, aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 13 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Doet Uwe inkoopen liefst niet
•p Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
Het Bestuur der Afdeeling.
VAN DE
is direct na uitgave voorhanden in den
Boekhandel van DE ERVEN LOOSJES.
Prijs 10 Cents.
Voordrachten in Teylers stichting.
Dr. T. C. Winkler vervulde de spreek
beurt Woensdag avond met eene voor
dracht over visschen.
De belangrijkheid der visch toonde
spreker aan, door er op te wijzen, dat
er rneer dan tienduizend soorten van
visschen bestaan, een getal, dat dit der
overige diersoorten verre overtreft, ter
wijl handel en bedrijf met de visch
nauw samenhangen.
In herinnering werd gebracht b. v.
hoe de haring in groote scholen van
het Noorden naar het Zuiden trekkende,
door Hollandsche, Engelsche enFransche
visschers bij millioenen gevangen wordt;
de zalm, vooral in Columbia in onnoem
lijk aantal gevonden en naar alle deelen
van de wereld verzonden; de steur der
Russische rivieren en de uitgehreide
handel in haar producten; de kabeljauw
der Lofodden, de tonijn enz.
Spreker besprak vervolgens de anato
mie van de visch, besprak de wervel
kolom in verband met haar beenvormige
of kraakbeenvormige samenstelling, de
vinnen in verband met de plaatsingen
de verschillende vormen welke de staart
vin kan hebben.
Spreker onderscheidde in hoofdzaak
vijf soorten van schubben van welke
de hoofdvormen door duidelijke afbeel
dingen werden aangetoond, en maakte
opmerkzaam op de plaatsing der tanden,
die bij enkele vischsoorten voorkomen in
de keel en op de tong in plaats van in de
mondholte aan de kaak.
Mede maakte de bloedsomloop van de
visch een onderwerp van bespreking uit,
om welke duidelijk te maken de bloeds
omloop vau den mensch werd behandeld
en spreker uit een en ander aantoonde,
dat de visch zich op een enkele, de
mensch op een dubbele bloedsomloop
zich mag beroemen.
Staat bij den mensch de bloedsomloop
met de ademhaling in nauw verband,
zoo ook bij de visch. Door middel van
de kieuwen neemt zij de zuurstof uit
het water op, en kan ook niet zonder
deze leven.
De zwemblaas en hare functiekwamen
vervolgens ter sprake. Speker deelde
mede, dat onderzoekingen hebben aan
getoond, dat de lucht in deze blaas van
een zeer hoog zuurstofgehalte is en men
meer en meer is gekomen van het
denkbeeld dat zij de visch dient om te
zwemmen, tot dat waarbij zij de plaats
zou bekleeden van een zuurstof- reservoir,
welks inhoud het dier van tijd tot tijd
gebruikt om het gemis aan zuurstof aan
te vullen. Nog ontwikkelde spreker het
denkbeeld, dat de blaas in zekeren zin
de werkzaamheid van longen vervult en
zelfs bij sommige vischsoorten hiertoe
reeds cellen in de blaas aanwezig zouden
zijn.
De vraag hoe oud visschen kunnen
worden bleef onbeantwoord; wel zijn
bewijzen voorhanden van snoeken en
karpers, die meer dan honderdvijf tig jaar
oud zijn.
Slaapt de visch? Ook dit kan niet
goed aangetoond worden. Als het dier
het lichaam schier niet beweegt, zou
men dit kunnen meenen, hoewel dan
nog eene vinbeweging kan waargenomen
worden, welke echter ook heel goed eene
onwillekeurige beweging kan zijn iri
verband staande met de ademhaling.
Alle visch leeft in het water, wat niet
wegneemt, dat enkele vischsoorten zich
ook te land land begeven en b.v.b. in
onze O. I. bezittingen visschen zijn, die
in boomen klimmen om zich daar met
insecten te voeden. Deze soort heelt
echter in den kop een waterverzamel
plaats, waarvan de inhoud naar de be
hoefte verbruikt wordt.
De goudvisch is eene karpersoort; de
schubben toonen dit aan. Zij bestaan in
verschillende kleuren. Uit China afkom
stig, waar de keizers met deze soort
veel ophebben, hebben de Portugeezen
haar in 1611 naar hun vaderland over
gebracht en was zij in 1783 voor het eerst
in Holland.
De z. g. vliegende visch komt voor I
in de Middellandsche zee en den Atlan-
tischen oceaan en leeft bij voorkeur in
stil water. Hare verplaatsing buiten
haar element is evenwel niet wat
vliegen genoemd wordthet dier drijft
op haar bovenmatig groote vinnen en
wordt dan soms door de golven op-
worpen, waardoor zij zich boven het
water verheft. In dien toestand wordt
het menigmaal een prooi der zeevogels.
Nog besprak Dr. Winkler de zuigvisch
met haar orgaan, dat dient om zich aan
levende dieren, als schildpadden, of
andere voorwerpen vast te zuigen, en
een vleeschetende visch, waarvan een
tiental voldoende is om een mensch te
dooden.
Ten slotte werden de elektrische vis
schen, de sidderaal en de sidderog, be
handeld en in het kort een overzicht
gegeven van het elektrische orgaan,
alsmede in herinnering gebracht, dat
diepzee onderzoekingen hebben aange
toond een vischsoort die eene elektrische
batterij in zich omdraagt, die .zij ten
allen tijde kan ontsteken, om in de
duisternis der diepte licht romdom zich
te verspreiden.
Eenige fraaie projeties van schubben
werden vertoond o. a. van de aaldeze
zitten in de huid van het dier en zijn
bijzonder klein.
Over aal sprekende merkte Spreker
op, dat tusschen aal en paling geen
wetenschappelijk verschil bestaat, en in
het algemeen, dat paling het product is
van aal toebereidingen.
De belangrijke, uiterst leerzame, soms
geestige voordracht werd met zeer veel
aandacht gevolgd, te meer, daar goede
teekeningen het besprokene verduidelijk
ten en Spreker, door niet al te veel
wetenschappelijke vormen te bezigen,
hierdoor de duidelijkheid van zijne
voordracht zeer bevorderde.
De Nutslezing.
Dinsdagavond trad als spreker op de
Heer Lamberts uit Amsterdam.
Voorgedragen werd Een Carnevals-
beeld door Lamberts Hurrelbrink.
Deze lieve novelle leert men eerst
recht waardeeren, als zij door iemand
die hiertoe de rechte persoon als de
Heer Lamberts, wordt weergegeven. Dan
pas, als dialect en eigenaardige wijze
van uitdrukking, meer aanschouwelijk
worden voorgesteld, komt leven en be
zieling in den zoon van een arme vrouw,
die ter wille van het welzjjn zijner zieke
moeder zich „als soldaat verkocht," in
een oogenblik van drift de hand ophief te
gen zijn meerdere, naar België vluchtte,
in den carnevalstijd vermomd zijne
moeder bezoeken wilde, maar juist nog
tijdig genoeg kwam om zijne moeder
te zien sterven.
Na de pauze gaf spreker Kaniene-
kupke van Maaldrink.
Deze aardige, goed gevoelde schets geeft
in hoofdzaak de geschiedenis van Haze-
winkel, bijgenaamd de Franschman,
omdat hij in Franschen dienst ge
weest en gedecoreerd in het vaderland
was terug gekomen. Vervolgens in Ne-
derlandschen dienst gekomen was hij
ten laatste ontslagen met een pensioen
van negen tien en een halven cent per
dag, was gaan wonen in den achterhoek
van Gelderland enlangzamerhand
aan den drank geraakt.
Zijn beschermeling was een jonkman
van gering verstandelijk vermogen, dien
men, wegens den eigenaardigen vorm
van zijn hoofd, Kanienen-kupke noemde.
En dat jonge mensch „dat nergens toe
deugde" bracht het zijne bij om Haze-
winkel op den rechten weg te brengen
en toen werd hij weer als voorheen,
opgeruimd, vroolijk en dit zonder den
drank. Mooie tafereeltjes komen in het
verhaal voor, te mooier omdat de Heer
Lamberts de personen in hun wijze van
doen en spreken wist voor te stellen.
Spreker is het Betuwsche Geldersch
volkomen meesterhij geeft het weer,
zoo goed als men het zelden hooren
zal.
Zooals reeds vroeger werd opgemerkt,
heeft de Heer Lamberts eene eigenaar
dige wijze van voordracht, die zijner,
toehoorders ten goede komtspreker
acteert bij zijne voordrachten. Moge dit
ook soms wat overdreven worden, toch i
wint in menig opzicht de toehoorder
er bij en kleine elfectjes doen meestal
een helderder licht vallen op bijzonder
heden, die zonder dit waarschijnlijk
zouden verdwijnen in de menigte van
toestanden welke Maaldrink zijne lezers
weet voor te leggen.
Wat niet vaak bij de Nutslezingen
plaats heeft, geschiedde thansde Spre
ker werd teruggeroepen om den bij
zonderheden dank te ontvangen voor de
werkelijk schoone vertolking van het i
verhaal, een bewijs tevens, dat hetAf-
deelingsbestuur eene gelukkige keuze
deed door den Heer Lamberts tot het
vervullen van een spreekbeurt uit te
noodigen.
Sedert de vorige week is het te Wee-
nen zeer koud, terwijl bovendien hevige
sneeuwstormen het verkeer zeer belem
meren.
Ia de passage Quentin Metsijs te Ant
werpen wordt een café gehouden door het
aechtpaar Chalier. De vrouw, eene Duit-
sche, was dezer dagen tijdelijk naar
Crefeld gegaan, zoodat de man alleen
achter was gebleven. Vrijdagavond waren
op het sluitingsuur in 't huis een Duitsch
kindermeisje van een-en-twintig jaar,
Kirsboom geheeten, een werkstertje, een
onderofficier, die te laat aan den over
haal naar den linker Schelde oever was
gekomen en dus niet naar de kazerne
terugkon, en Charlier.
Donderdagochtend, toen de onderoffi
cier en het werkstertje het huis wilden
verlaten, merkten ze dat de voordeur op
slot was. Ze riepen Charlier, maar kregen
geen antwoord. Ongerust geworden,
gingen ze aan 't zoeken en vonden in
de kamer van Charlier het meisje met
afgesneden hals op het bed. Charlier
zelf was gevlucht. Het meisje schijnt
al eenigen tijd met hem gegaan te zijn,
en men beweert dat hij haar voor een
paar dagen gedreigd heeft: „Eerst zal
ik jou vermoorden, en dan verdrink ik
mezelf in de Schelde". Daarom dacht
men, dat hij zich van kant heeft gemaakt.
De onderofficier heeft een lang verhoor
ondergaan. Bij de huiszoeking zijn de
papieren van waarde en het geld van
den moordenaar ongerept gevonden.
Alleen een revolver is verdwenen. De
dader is inmiddels gevat. De moord heeft
groote opschudding gewekt in Ant
werpen.
Omtrent het voornemen der keizerlijke
familie van Rusland, om dit jaar een
bezoek te brengen aan Denemarken,1
wordt nog gemeld, dat de keizer en de
keizerin zullen worden vergezeld van
de keizerin-weduwe en verscheidene
groothertogen en groothertoginnen. Zij
zullen in de maand Augustus aankomen
aan boord van de Standarddie thans
ter reparatie ligt op de werf van Bar-
meister en Wair te Kopenhagen.
Dé keizer en de keizerin zullen noch
op de heen- noch op de terugreis een
bezoek brengen aan Berlijn.
Een Fransch eskader zal gedurende
het keizerlijk verblijf in de avond ten
anker gaan.
De vorige week is in een Duitsch
stadje een zeer zeldzame huwelijksver
bintenis gesloten. De bruid telde 53
jaren, de bruidegom, tevens de neef van
zijn vrouw, is slechts 22 jaren oud. Zijn
vrouw heeft hem indertjjd nog ten doop
gehouden, zoodat zij zijn vrouw, zijn
tante en zijn meter tegelijk is; hij is
door dit huwelijk met zijn tante zijn
eigen oom geworden. De vader van den
man, die vroeger de schoonbroeder der
vrouw was, is nu haar schoonvader
en tegelijk de zwager van zijn eigen zoon.
„De goede toon onder allevensom-
standigheden", het nieuwste handboek
der wellevendheid, schijnt ook door
de Siciliaansche roovers ijverig en met
voorliefde bestudeerd te worden. Vol
gens de Giornale di Sicilia had de over-
rompeling van een postkoets door roovers
