HAARLEMSCH
Wereldkroniek,
Eerste Blad.
No 14
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84
Achttiende Jaargang.
144
van ZATERDAG 15 Februari 1896.
Wed. Vereen, tet bevordering
van Zondagsrust.
Doet Uwe inkoopen liefst niet
•p Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
Aö. 46
E B O U I E K
TELEPHOONNUMMER
TELEPHON1SCHE VERBINDIN 6
met AMSTERDAM,
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf ,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs pe* Advertentie van 1—5 regels 10.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Het Bestuur der Afdeeling.
VAN DE
is direct na uitgave voorhanden inden
Boekhandel van DE ERVEN LOOSJES.
Prijs 10 Cents.
Voordrachten in Teylers stichting.
De vijfde of laatste voordracht in
Teylers Stichting gedurende dit seizoen
had Woensdagavond plaats door Profes
sor Dr. C. Winkler.
Toen voor enkele jaren in dezelfde
zaal eene voordracht werd gehouden
over den Italiaanschen geleerde Lombroso
bleek, dat deze o. a. als vaststelt, dat de
misdadiger in het algemeen een voor-
beschiktheid toont tot het misdrijf en
met diens leer verklaarde Spreker zich
van geneeskundig standpunt te kunnen
vereenigen.
Op een Congres te Parijs werd de
vraag gesteld welke plaats de misdadiger
inneemt en het antwoord der hiertoe
benoemde commissie was niet gunstig
voor de wetenschap. Niemand toch kan
zeker zijn nimmer een daad te zullen
verrichten waardoor hij tot de misdadi
gers behoort gerekend te worden. Kon
men de hersenen van den misdadiger
onderzoeken, dan had de wetenschap
een uitgangpunt, dus van wetenschap
pelijk standpunt was in deze niets vast
te stellen.
Spreker was deze leer niet toegedaan
en wel omdat bij elke wetenschap wat
behoort ondersteld te worden. Men mag
dus de misdadigers vergelijken mits
men geen conclusies trekt.
De praktiseerende arts zal al dadelijk
op de vraag of hij de misdadigers kent,
weet te onderscheiden, wijzen op diens
eigenaardigheden, en hoe eene soort van
aanleg tot het misdrijf kan bestaan en
ontstaan toonde Spreker aan uit eene
familie met zeven kinderen uit hoogen
stand, waarvan zoowel de zonen als de
dochters zekere eigenschappen toonden,
die tot misdrijf of tot krankzinnigheid
leidden, waaruit Spreker althans voor
de genoemde familie tot de conclusie
kwam, dat om een misdadiger uit het
gezin zich eene verzameling van krank
zinnigen groepeerde.
De gestichts arts der krankzinnigen
onderscheidt in hoofdzaak twee soorten
van krankzinnigenzij die ziek worden
door groote gebeurtenissen, maar waar
van het ziekteverloop is begin, crisis
en einde. Zij kunnen herstellen. De
andere te onderscheiden categorie is die
waar het individu zich reeds van der
jeugd aan ontwikkelt tot krankzinnigheid
Zulke zieken zijn achterdochtig, sluiten
zich uit en worden daardoor vermeden, I'
a) de telkens wtderkeerende verschijn
sels, nu eens van heftiger, dan eens van
minder ernstigen aard, duiden echter
steeds op achteruitgang.
Een andere vorm van ziekte is die
waarin algemeene bewegingen den lijder
eigen zijn,hetzjj bewust, hetzij onbewust.
Bij dezen kan het tot een strijd komen
maar meestal leidt die niet tot misdaad.
Soms gebeurt het ook, dat een zieke
zich verbeeldt, dat altijd ten zijnen op
zichte iets bijzonders plaats heeft. Dit
denkbeeld ontwikkelt zich en de arts
twijfelt niet aan krankzinnigheid met
den vorm van vervolgingswaanzin.
De gestichts arts kent de misdadi
gers aan den schedel, waarin meer
of minder afwijkingen zijn waar
te nemen. Den aard dier afwijkin
gen toonde Spreker aan in eenige ter
bezichtiging gestelde schedels, waarbij
kan opgegeven worden dat de gebreken
in de jeugd, dus langzamerhand, waren
ontstaan.
Lombroso verklaarde, dat de misdadi
gers m de gevangenissen steeds de
dragers zijn van uitloopend gevormde
schedels, als een klein voorhoofd waarbij
zich het voorhoofdsbeen om geringe
voorhoofdshersenen heelt gegroepeerd en
deze geleerde nam tevens aan een breed
aangezicht en kroeshaar, waardoor zij als
het ware een afzonderlijk ras vormen.
Natuurlijk vond zijne leer hevige op
positie.
Spreker verklaarde voorts de schedel
meting en hoe deze door hem had plaats
gehad over honderd misdadigers waar
onder vijftig moordenaars. De verschillen
werden onderworpen aan een mathe
matisch onderzoek en het resultaat was,
dat werkelijk de mensch kan geboren
worden met zekere omstandigheden die
hem tot misdadiger maken, waarbij
echter niet kan uitgemaakt worden
welke door aanleg, door ziekte of andere
omstandigheden ontstaan.
De hoogst belangrijke lezing, die door
een zeer talrijk publiek werd bijgewoond,
werd met veel aandacht gevolgd.
Bij de laatste der lezingen moge een
woord van waardeering aan Heeren Direc
teuren van Teijlers Stichting hier eene
plaats vinden voor de wijze waarop zij
hunne taak in het belang van ontwik
keling en beschaving opvatten.
MUZIEK.
Twee belangrijke muziekuitvoeringen,
het vierde Bachconcert en de tweede
Liederenavond van den heer Gerard
Zalsman, volgden Dinsdag- en Woens
dagavond elkander op. De laatste leed
waarschijnlijk, wat de opkomst betreft,
onder de eerste, waarbij een dichte
menigte was samengestroomd, om nog
maals den beroemden violist professor
Josef Joachim te hooren en bovendien
te genieten van de orkestrale werken,
door den heer Mengelberg op het pro
gramma gebracht.
De heer Zalsman had over gebrek aan
belangstelling niet te klagen, doch zijne
aan kunstgenot zoo rijke avonden
dank zij zijn heerlijk talent als liederen-
zanger en den gewaardeerden steun
van Mej. Landré en den heer Schlegel
hebben aanspraak op een nog uitge
breider kring van toehoorders.
Na al wat over professor Joachim
reeds door anderen vóór ons, in verband
met zijn optreden in de hoofdstad en
in onze concertzaal, nu en vroeger, is
geschreven, mogen wij ons ontslagen
achten, dat thans nog uitvoerig te doen.
Genoeg zij het te vermelden, dat de
gevierde kunstenaar door zijne stijlvolle,
breede wedergave van de gekozen werken
op nieuw aller harten won en op de
meest hartelijke wijze werd gehuldigd.
In den uitbundigen lof hem gebracht
vond hij aanleiding zijn hoorders buiten
het programma om te vergasten op de
bekende Gavotte van Bach, welk nummer
alleen voldoende zou zijn geweest, ons
met het diepste respect voor Joachims
artistieke gaven te buigen.
Waarschijnlijk zal de heer Joachim
wel niet weer voor ons optreden; zijne
jaren klimmen en hebben welhaast de
hoogte bereikt, waarop hij het terrein
aan de jongeren zal moeten afstaan.
Aan dezen voortaan de taak, het evan
gelie van het onvergankelijk schoone
in de kunst, naar den geest des mees
ters te verkondigen, zooals hij zelf dat
langer dan een halve eeuw gedaan
heelt.
Het orkest gaf behalve Mendelssohns
Meeresstille-ouverture en een drietal even
frissche als geestige fragmenten uit La.
Damnation de Faust van Berlioz, als
hoofdwerk de 3e tymphonie van Brahms.
Zelden vindt men een orkestraal
programma, dat zoozeer den smaak
moet hebben kunnen bevredigen en
streelen als het boven genoemde. Naast
de kleur- en beeldrijke stukken van
Mendelssohn en Berlioz programma
muziek van de allerbeste soort de
F. dur symphonie van Brahms, een werk
dat door klaarheid van vormen en be
vattelijkheid van motieven voor een
recht begrip geen bezwaren kan ople
veren en bovendien het muzikale oor
volop laat genieten van eene vloeiende
welluidendheid, te gretiger genoten
omdat Brahms' strenge, vaak sombere
muze niet altijd den hoorder daarop
zóó zonder terughouding onthaalt.
Tot onverdeeld genieten kwam het
hierbij slechts aan op eene goede uit
voering en daarvoor zorgde het orkest
op ruimschoots te loven wijze. De heer
Mengelberg heeft zich ongetwijfeld bjj
dit concert de sympathie van ons mu
zikaal publiek verworven en zoo het
heeft mogen bestaan een laatste
gevoel van twijfel aan zijne capaci
teiten voor de leiding van het orkest
opgeheven.
Duchtig ingestudeerd, weergegeven
met evenveel vuur als fijnheid, met eene
klankbekoring van zacht ineenvloeiende
kleuren, kroonden de orkestwerken op
heerlijk schoone wijze den concertavond,
waarvoor allen heeren Directeuren der
Bachvereeniging dankbaar zullen zijn.
B.
De Raadsvergadering van Woensdag
kenmerkte zich evenals de vorige, door
ongewone breedsprakigheid der leden.
De lezing der notulen heeft plaats
als gewoonlijk en van de mededeelingen
vermelden wij dat over veertien dagen
eene vergadering zal gehouden worden
waarin ter tafel komt het concept der
voorwaarden waarop eene ruiling van
gronden ten behoeve der gemeentelijke
waterleiding kan plaats hebben met
Mevr. Wed. David van der Vliet geb.
Borski.
Buiten agenda besloot de Raad tot
het toestaan van een gratificatie groot
ƒ250 voor het personeel van Spuit No.
10 wegens de voortdurende goede dien
sten door hun betoond en om aan den
concierge der H. B. School eene ver
meerdering van ƒ35 toe te staan wegens
meerdere door hem schoon te houden
lokalen.
Weer de Ringvaartbrug in den Raad.
Het was de HaarlemscheHandelsvereeni-
ging welke, naar aanleiding van het feit,
dat haar vorig adres niet het gewenschte
gevolg had gehad, thans mededeelt, dat
naar hare meening alleen klinkende
argumenten den Raad zullen doen be
sluiten de brug te doen herbouwen.
Hiertoe biedt zij thans der gemeente
een bedrag aan van f 1408 (inmiddels
tot ƒ1900 aangegroeid). Het moet dienen,
om de gemeente tegemoet te komen in
het betalen van het kwestieuse zesde
gedeelte, dat Haarlemmermeer niet voor
zijne rekening verkoos te nemen.
Tevens wordt medegedeeld dat po
gingen in gelijken geest als boven ook
te Haarlemmermeer zijn beproefd, doch
zonder gunstig gevolg.
De Heer Bijvoet wenscht B. en W.
op te dragen onderhandelingen te voeren
met de gemeente Haarlemmermeer in
den geest van het voorstel. De Heer
Willink voert hierover nog even het
woord als ook de Heer de Kan ter, die
meent dat het op den weg van Haar
lemmermeer lag om in deze reeds bereid
gevonden te zijn. Het voorstel Bijvoet
aangenomen.
De Heer Engels, onderwijzer aan
school F, vroeg ontslag uit zijne betrek
king door vertrek naar elders, tegen 1
April. Het wordt onder de gewone reserve
eervol verleend.
Weer kwam in behandeling het voor
stel B. en W. tot het in eigen beheer
nemen van den Tol aan de Leidsche
vaart bij de Aarden houtslaan, waarover
de vorige zitting de stemmen staakten.
De Heer Willink vraagt of in dit
amendement van den Heer Enschedé ook
begrepen was de prijs van 3 ets per M2
wat de Voorzitter ontkennend beant
woordt.
Het amendement omtrent de plaats
wordt aangenomen met 6 stemmen voor.
Nu komt de 3 cents kwestie ter sprake.
De Heer de kanter wenscht eerst
over den prijs, daarna over den tijd te
stemmen. De Heer Van Styrum voert
nog in deze het woord als ook de Heer
Macaré. De Heer Leupen komt nu met
een nieuw amendement, 3 ets per M2
voor elk afgepaald terrein in den winter.
Het am. Enschedé wordt verworpen.
De Heer Stolp is er niet geheel voor
en stelt voor 5 ets per week van Februari
tot October. Men zou vragen kunnen,
waarom geen der Heeren aandrong op
geheel verbod van mestopslag aldaar,
wat zeer zeker den welstand zou be
vorderen.
Des Heeren Leupens amendement valt
met algemeen stemmen op één na.
Hetzelfde lot trof amendement-Stolp,
doch met 6 stemmen voor.
Nu wordt besloten 5 ets te heffen
per week enz. en komt de instructie
voor den tolgaarder wegwerker aan de
orde. De Heer 't Hooft, huiverig een
am. voor te stellen, stelt er toch een
omtrent de vervanging bij ontstentenis.
Dit lokte weer de opmerking dat de
tolgaarder wel geen vrouw kon hebben
om hem te vervangen maar 't am. werd
toch verworpen.
