HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No 49
Citgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84 Achttiende Jaargang.
144
met AMSTERDAM.
van WOENSDAG 17 Juni 1896.
Nieuwsberichten.
TSLEPHOONNUMMER
TELEPHON1SCHE VERBINDING
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf— ,25.
franco p. post ,40.
Aftonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
„ONZE LEESTAFEL".
Onlangs versohenen werken op aan
vrage ter bezichtiging te verkrijgen bij
De erven Loosjes, te Haarlem.
BERTRAM (S. 0. J.) De TabaV, Hand
leiding voor hen, die zich in „het
Tabaksvak" wenschen te hegevengeb2 .25
BROUWER (W Thomas Alva Edison.
Zijn ieven, werken en uitvindingen. Vrij
naar het Engelsch.geb- 1-50
DEFOE (DANIEL.) Robinson Crusoë.
Geïll Prachtuitgave, compl. in 10 afl.a. - 0.40
LICHTEN!ELT (A D F. W.) Het
scbeeps8toomwerktuiging 3.90
LOO (C. J. v. d De Geschiedenis der
Zuid-Afrikaansche Republiek. Compl.
in 6 a 6 all. a0.30
SCHEVICHAVEN (Mr. J. v Van Leven
en Sterven. Het verleden en heden der
Levensverzekeringihg. 4.
SPECHT (KAKEL AUGUST) '1 heologie
en Wetenschap of Oude en Nieuwe
Wereldbeschouwing. Naar het Hoog-
doitsch.ing. 2.40
Plattegrond van Rotterdam 1896, Schaal
1:125001.50
Buitenlandsche nieuw versohenen werken.
BASSER1E (J. P) La conjuration de
Cinq-Marsing. 1 90
THEURIET (A Coeurs neurtris. ..ing. 1.90
Bovenstaande werken zgn voorhanden
by de boekhandelaars de erven Loosjes
THOMAS ALVA EDISON. Zijn
leven, werken en uitviu din gen. Vrij
naar bet Engelsch 'door W. BROU
WER.
De Heer W. Brouwer, Hoofd eener openbare
school te Schiedam, biedt ons eene Ntderlandsche
bewerking van het Eogelsche werkje „Thomas
Alva Edison. The telegraphboy who became a
great inventor by E. C. Kenyon"
Wij zullen niet in bijzonderheden treden over
den inhoud van dit boekje, deze wordt door den
titel voldoende omschreven, doch om aan te toonen
dat het werkelijk eene nuttige strekking heeft recitee-
ren wy nit de voorrede van den H eer P. Louwerse,
den bekenden schiljver, en redacteur van het tijd
schrift „Voor 'tJonge Volkje'', het volgende: lk
kap niets anders doen, dan wenschen, dat het boekje
in duizenden handen komt, wetei de dat het dui
zenden ten voordeel zijn kan. Zoo mijn aanbe
velend woord het boek ten goede komt ea het
daardoor meer gelezen wordt, dan ben ik overtuigd
daardoor aan het Nederlandsche volk der toekomst
eene weldaad bewezen te hebben, want Edi-on's
voorbeeld spreeU zóó krachtig, dat het invloed
ten goede moet uitoefenen, het kan niet anders."
De uitgever heefc het werkje in een aantrekke
lijk en smakelijk gewaad gestoken en het met een
elftal plaatjes en portretten doen versieren, zoodat
de uiteilijke schoonheid in overeenstemming is met
de innerlijke waarde. v. G.
Tweede Kamer. Woensdag werd het
debat over art. 49 voortgezet. Aangeno
men werd zonder stemming een am.
van den heer Heldt, portvrijdom verze
kerende voor alle stukken betreffende
de reclame, nadat de Komm. van Rapp.,
bij monde van den heer Rinck, zich er
vóór verklaard, en de Min. van Binnenl.
Zaken de beslissing aan de Kamer
overgelaten had. Aan de orde kwam
toen 3 (van het kiezen). De heer
Meesters verdedigde het nu voorgestelde
telsel van couloir stemmingen, vooraf
gaande kandidaatstelling, als een noodza
kelijk uitvloeisel van de zeer groote uit
breiding van kiesrecht, en tot waarborg
van de onafhankelijkheid der kiezers. De
heer Bastert daarentegen achtte het nieu
we stelsel zeer onpraktiesch en omslach
tig,vooral voor het platteland. Behoud van
de bestaande verkiezingswijze sedert
'48 achtte hij het meest geraden. Spreker
kondigde zijn voornemen aan om eene
motie voor te stellen, ten einde de Kamer
uitspraak te laten doen, terwijl bij
aanneming de behandeling van de vol
gende paragrafen zou kunnen geschieden
door te eischen geheimhouding van de
namen der onderteekenaars van aanbe
velingen der kandidaten. De heer van
Karnebeek ontwikkelde bezwaren tegen
dadelijke bekendmaking van den uitslag,
en wel in elk stembureel. Hij zou óf
het geheelestelsel willen zien veranderd,
óf althans aan het genoemde hoofbezwaar
te gemoet zien gekomen. De heer van
Borselen bestreed de couloirsfêlsel en de
kandidaatstelling als onnoodig en on
praktiesch elk kiezer moet den naam
van zijn kandidaat kunnen schrijven.
De heer Farncombe verdedigde couloir
stemming en kandidaatstelling als zeer
eenvoudig, voorkomende misbruiken, en
belettende het opduiken van onverwachte
kandidaten. De heer de Savornin Lohman
gaf een ander middel in overweging,
en wel het werpen van een balletjen
door een opening van een bus voor eiken
kandidaat gereed staande in de couloirs.
De heer A. Mackay vroeg inlichtingen
betreflenden den invloed eener onjuiste
kandidaatstelling op den uitslag eener
verkiezing, en wettelijk verbod van
stemming op Zondag. De heer Goeman
Borgesius kwam er tegen op, dat op
den verkiezingsdag geen kieskaarten
te verkrijgen zullen zijn. De Min. van
Binnenl. Zaken zeide, dat hij, behoudens
eenige wijzigingen, de regeling had
overgenomen uit het ontwerp Tak. Ze
dient om de onafhankelijk van den kiezer
te waarborgen en te voorkomen misbrui
ken bij de bestaande regeling en kon-
stateerde, dat de burgemeesters geen
opgaaf van kandidaten mogen weigeren.
Het bezwaar van den heer Borgesius
zou de Min. in overweging nemen.
Het algemeen debat werd nu gesloten.
Op art. 50 kandidaatstelling door 50
kiezers of door den Voorzitter en Sekretaris
eener erkende kiesvereeniging) werd door
den heer Farncombe Sanders een am.
voorgesteld, om slechts de kandidaat
stelling door 20 kiezers te eischen, en
te laten vervallen de wettelijke sanktie
van partikuliere vereenigingen. Een
ander am. werd voorgesteld door de
heeren Pijttersen en van Deinse, en
door laatstgenoemde toegelicht, om den
termijn van kandidaatstelling uit te
breiden tot 2 dagen, en de inlevering
te doen gescheiden persoonlijk of schrif
telijk door slechts 10 kiezers. De heer
Mees verklaarde namens de Komm. van
Rapp., dat het aantal 50 wel verminderd
kon worden, maar dat 20 te min was.
De heer A. Mackay wilde aan de bur
gemeester opdragen omtrent de juistheid
der opgaven te beslissen. Nadat de Min.
het art. verdedigd had, stelde de heer
Seret voor, het cijfer te veranderen in
40, wat de Min. aannemelijker vond
dan 20. Het am.- (het aantal aanbevelende
kiezers op 20 te bepalenwerd verworpen
met 56 tegen 32 stemmen. Het am.-
Seret (40) werd aangenomen met 58
tegen 30 stemmen. Het am.- Sanders
geen aanbeveling door besturen van kies-
vereenigingen werd aangenomen met 48
tegen 48 tegen 42 stemmen. Het am,-
van Deinse Pijttersen verviel daardoor.
Artt. 50—52 werden goedgekeurd. De
heer van Deinse trok nu de amende-
op de volgende artiekelen in. In art 54
het de Minister vervallen de bepaling,
J~' nieuwe stemkaarten te verkrijgen
dat
zijn slechts tot den dag aan de stemming
voorafgaande, zoodat deze nu ook op uen
stemmingsdag verkrijgbaar zijn.
Donderdag werd het kieswetdebat
voortgezet. Op art. 55 (bepalend dat de
stemming aanvangt 's morgens 8 uur
en duurt tot 's namiddags 5) zijn voor
gesteld le een am. van den heer
Bastert c.s om voor kleine gemeenten
van 3000 inwoners of minder de stem
ming te bekorten en te doen eindigen
'«namiddags 3 uur; 2e een am. van den
heer Heldt om de stemming overal te
doen duren van 9 uur, 's ochtends tot
9 uur 's namiddags, in 't belang van
werklieden die dan allen in vrijen tijd
zouden kunnen stemmen; 3e een sub-
am. op het am -Heldt van den heer
Pijnappel, om, als de stembus geopend
blijft tot 9 uur 's avonds, den aanvang
der stemming eerst te bepalen op 's
middags 12 uur4e een am. van den heer
Pijnappel om den duur der stemming
te bepalen van 9 'sochends tot 5 uur
's middags, en dat wel om het den leden
der stembureaux niet te bezwarend te
maken5e een am. van den heer Zijlma
om de stembus op den dag der stemming
acht uur onafgebroken geopend te houden
tusschen 9 uur 's morgens en 9 uur
's avonds, op uren, die door Ged. Staten
voor elke gemeente worden bepaald. De
Min. van Binnenl. Zaken konstateerde,
dat voor Prov. Staten en Gemeenteraden
in de afzonderlijk ingediende wetten
deze artiekelen anders zijn geregeld. In
deze wet geldt deze paragraaf enkel voor
de verkiezingen der Staten-Generaal.
Daarom achtte hij decentralizatie onge-
wenscht, en de regeling door Gedep.
Staten verkeerd. De Min. vreest geen
ongeregeldheden, als men 's avonds de-
pouilleert. De gekozen uren geven ruim
schoots vrijheid aan werklieden, en
alleen door den Zondag voor de verkie
zingen te bepalen, zou men volkomen
vrijheid geven. Dat is een lievelings
denkbeeld van den Min., maar hij vreesde
dat hij daarvoor geen meerderheid in
de Kamer zou kunnen vinden. De Min.
is alleen bereid, overeenkomstig het am.
Pijnappel het aanvangsuur ie bepalen
op 9, in plaats van 8 uur. De heer Heldt
nam het sub.-am. Pijnappel over. De heer
Michiels van Verduynen deelde mede
dat de meerderheid der Komm. van Rapp.
het am. Bastert niet gewenscht achtte.
Eenparig was de Komm. tegen het am.-
Ileldt, wegens de verzwaring van de taak
der stembureaux. Ook het sub-am,-
Pijnappel bestreed de Komm. Het am.-
Bastert werd nu aldus gewijzigd, dat het
aanvangsuur worde bepaald op 9 uur.
De heer Smeenge achtte het am. Heldt
het beste, vooral als deze het aanvangs
uur wilde bepalen op 8 uur. De Min.
wees er nogmaals op, dat men nooit de
uren zóó kan kiezen, dat iedereen vol
komen vrij is, tenzij men den Zondag
kieze. Het am.-Zijlma (regeling door Ged.
Statenwerd verworpen met 55 tegen 33
stemmen. Het am.-Heldt (stembus open
van 12 tot 9) werd verworpen met 56
tegen 32 stemmen. Het am. Pijnappel
(stembus geopend van 9 tot 5) werd
verworpen met 52 tegen 37 stemmen.
Het am.-Bastert (verkorting van den duur
voor plattelandsgemeenten) werd verworpen
met 69 tegen 20 stemmen. Art. 55
(stembus van 8 tot 5 uur geopendwerd
onveranderd goedgekeurd. Artt. 56 en 57
betreffende het gelegenheid geven aan
weiklieden tot stemmen door patroons,
waarop de heer van Alphen een am.
aankondigde, werden aangehouden tot
den volgenden dag. Art. 58 weid aan-
genomen. Bij art. 59 (samenstelling der
bureauxstelde de heer Farncombe
Sanders voor, iederen kandidaat bevoegd
heid te geven bij de verkiezing een
agent te plaatsen bij de opening der
stembriefjes, die tevens met de leden
van het stembureau het stembiljet mag
nazien en bezwaren inbrengen. Spreker
wenschte op voetspoor der Belgiesche
wetgeving eenigen meerderen waarborg
voor kontróle geven. Het am. Sanders
werd bestreden door den Min endoor
de Komm. van Rapp. bij monde van den
heer Michiels van Verduynen. Het werd
verdedigd door den heer de Savornin
Lohman. Het am. werd verworpen met
47 tegen 41 stemmen. Bij art. 61
(Burgemeester voorzitter van het hoofdslem-
bureau) wenschte de heer Mees de mo
gelijkheid te zien geopend, dat de burge
meester kon vervangen worden door een
door den Raad aan te wijzen lid van
den raad. Daartegen had de Min. geen
bezwaar, en hij nam een voorstel van de
Komm. van Rapp. over, daartoe strek
kende. Art. 61, aldus gewijzigd, werd
goedgekeurd.
Op verzoek van den heer Pijnappel
werd het debat heropend over art. 60
(volontairs, stemnpnemers). Hij stelde
eene wijziging voor, waarmede de Min.
zich vereenigde, en na enkele opmer
kingen van de heeren Pijnappel en
Borrel wijzigde de Min. art. 62 in dien
geest, dat alleen de fungeerende voor
zitter, leden en plaatsvervangende'leden
der stembureaux moeten stemmen in
het distrikt, waarbinnen hetstemburean
zitting houdt. Artt. 6272 werden
goedgekeurd. Bij art. 73, dat alleen tot
stemming toelaat de daartoe volgens
kiezerslijst bevoegden, in 't bezit van
een kaart, stelde de heer de Savornin
Lohman voor, dat de kiesbevoegden
boven 45 jaar twee stemmen kunnen
uitbrengen, welk am. hij zeer uitvoerig
toelichtte en verdedigde. De Min. van
Binnenl. Zaken verklaarde, dat de Reg.
zich niet met het am. kon vereenigen,
omdat het breekt met de eenheid van
de burgers. De Grondwet schrift alleen
voor, dat de leeftijd moet bepaald worden
voor het kiezerschap, maar acht het
kiezerschap ondeelbaar. Door het am.
zou wel degelijk een meervoudig kies
recht worden ingevoerd. Het am. zou
wel degelijk eene politieke beteekenis
hebben, nl. de versterking van het be
houdende element. De heer Savornin
Lohman repliceerde. Zijn amendement
werd verworpen met 57 tegen 30stem
men.
In de zitting van Vrijdag was eerst
art. 56 aan de orde, 't welk bepaalt, dat
hoofden of bestuursters van een bedrijf
of onderneming de kiesgerechtigden bij
hen in dienst, die werken in fabrieken en
werkplaatsten ten minste twee uren vrij
moeten geven om te gaan stemmen. De
heer van Alphen stelde als am. voor, die
verplichting voor te schrijven voor ieder
die gedurende de voor eene stemming
bepaalde uren de beschikking heeft over
den tijd van kiesgerechtigden. De heer
Mees deelde mede, dat de meerderheid
van de Komm. van Rapp., het am. niet
durfde aanradt n, en hij wees er op, dat
de Reg. in haar schriftelijk antwoord
reeds verklaard had, dat verdere uit
breiding van art. 56 tot onoverkomelijke
bezwaren aanleiding zou geven, en hoe
o. a. het am. zou omvatten de militairen
van land- en zeemacht, ook allen die