HAARLEMSCH
Wereldkroniek,
No. 96 Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84 Achttiende -Jaargang.
144
van ZATERDAG 28 November
«ei Vereen, tot bevordering
van Zondagsrust.
No. m
'ELEPHOONNUMMER
TELEPHON1SCHE VERBINDINB
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf ,25.
franco p. post ,40.
iftonderlijke nommers B centen per stut.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels 10.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiënworden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Doet Uwe inkoopen liefst niet
•p Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
Het Bestuur der Afdeeling.
VAN DE
ts direct na uitgave voorhanden in den
Boekhandel van DE ERVEN LOOSJES.
Prijs 10 Cents.
Voordrachten in Teylers stichting.
Heeren Directeuren van Teylers
Stichting geven dezen winter aan ge-
noodigden en belangstellenden gelegen
heid tot het bijwonen van zeven voor
drachten. De eerste had plaats Woensdag
avond en werd gehouden door Professor
K. Martin, Hoogleeraar in geologie en
mineralogie, waaronder begrepen de
palaeontologie en de kristallographie,
aan de Leidsche Universiteit.
In de fraaie, gezellige gehoorzaal van
Teyler waren alle plaatsen bezet, enkele
dames en heeren moesten zich zelfs met
staanplaatsen vergenoegen.
Spreker had tot onderwerp De Mo
lukken en in verband hiermede de weten
schappelijke reis, indertijd naar deze
eilanden ondernomen.
Onder de Molukken begrijpt men de
eilanden gelegen tusschen Celebes, Timor
en Nieuw Guinea. De bekendste ervan
sijn Amboina en Banda, de grootste
Ceram, Boeroe en Halmaheira.
Nadat er de aandacht op gevestigd
was, dat deze eilanden zeer bergachtig
lijn, werd de bodem van Amboina, ot
zooals spreker het noemde Ambon, uit
geologisch oogpunt beschouwd. De ge
steenten zijn van betrekkelijke jongen
datum. Op dit eiland had in Februari
1674 eene aardbeving plaats waardoor
de top van een der vulkanen afviel en
er scheuren ontstonden, waaruit stroo
men slyk te voorschijn kwamen, waar
door, in strijd met sommiger beweren,
kan be.-loten worden dat men op vul-
kanischen bodem is.
De vulkanen in het algemeen worden
steeds aangetroffen op eilanden of naby
de zee, of waar afscheiding plaats heeft
tusschen land en zee. steeds om de
Oceanen.
Haar ontstaan schetste Spreker als
volgt: In de steeds in beweging zijnde
aarde bevinden zich gesteenten welke
lich in gloeienden toestand bevinden,
door scheuren en spleten treedt water
binnen, dat bij aanraking met de gloei
ende massa waterdamp vormt, welke
de stoffen naar boven drijft, waardoor
exploties ontstaan en aanleiding kunnen
geven tot heftige bewegingen des bo
dems. Spreker herinnerde hier aan de
ramp van Krakatau.
De wetenschap is gekomen tot het
bepalen van eene vulkaanlijn en binnen
deze lyn hebben zich in 1673 en 1674
verschillende vulkanische ontbarstingen
voorgedaan, welke aantoonen een in
verband staan van de vulkanen der
Molukken-groep. Deze lijn gaat van
West naar Oost en vervolgens van Zuid
naar Noordde voortzetting is tusschen
Ceram en Boeroe. Daar moet een net
werk van scheuren bestaan, waardoor
de ongeveer gelijktijdige uitbarstingen
op nieuw verklaard worden. De straat
tusschen Ceram en Boeroe is ontstaan
door inzakking van den bodem. Daaren
tegen bestaan er ook opheffingen. Op
Ambon dankt men deze opheffingen aan
het gruis der koraalriffen; deze zijn
van 200 tot 400 Meter hoog. Op Klein
Timor treft men aan archaeïsche lagen,
of zulke die ontstonden in een tijdperk
waarin daar menschen, dieren, noch
planten bestonden. Nog werd de aan
dacht gevestigd op de granietformatie
en op de steenvergruizende algen. De
eilanden groep is naar alle waarschijn
lijk onder water ontstaan en na ver
schillende rijzingen en dalingen in
den toestand, waarin zij thans, zoolang
de geschiedenis reikt, zich bevinden.
Na deze merkwaardige geologische
les gaf Spreker een begrip van de wijze
waai op men er reist. Op Java of zelfs
op Ambon waar goede wegen, zijn be
duidt het reizen niet veel, doch bij
voorbeeld op Boeroe, waar men te doen
heeft met een volslagen wildernis, gaat
de tocht meestal over en door rivier
beddingen, terwijl menigmaal de weg
nog door uitkappen moet gebaand wor
den, waartoe een groot aantal menschen
noodig is. Bovendien zijn er soms nog
moeielijkheden te overwinnen met in
landers, als zijnde die er dikwijls niet op
gesteld, dat vreemden kennis nemen
van hun land en gewoonten, aangezien
onder hen het koppensnellen nog in zwang
is, natuurlyk tegen den wil van ons
Gouvernement, dat er echter niet veel
tegen kan doen.
De inboorlingen der Molukken zijn
Alfoeren, kenbaar aan hun kroeshaar.
Zij zijn Mahomedanen, heidenen en
christenen.
Ten slotte gaf Spreker eene fraaie
verzameling projecties naar door hem
ter plaatse verzamelde lichtbeelden te
aanschouwen, wat in vele opzichten het
besprokene verduidelijkte en tevens een
fraai beeld gaf van den weelderigen
plantengroei, wst te opmerkelijker was
omdat die vegetatie plaats had op de
vroeger vermelde overblijfselen van gra
niet. Om een denkbeeld te doen ver
krijgen van de hoogte van sommige
palmen, het bamboe, de rottan en het
gras had Spreker gezorgd, dat telkens
op de foto's beelden van menschen voor
kwamen.
Van enkele merkwaardige gesteenten
werden specimen vertoond.
Een applaus dankte Spreker voor zijne
uiterst leerzame voordracht.
DE NUTSLEZING.
't Is misschien niet geheel in den
haak bij eene voordracht van Willem
van Zuylen van eene „lezing" te spreken
want er werd Dinsdagavond bij de
Buitengewone vergadering met dames
van het Nut niet gelezen.Stel U voor
Van Zuylen lezen 1 Van Zuylen de
tooneelspeler, de karakteristieke Van
Zuylen met een boek voor zich of iets
dat er naar zweemt, 't zou zijn om nooit
te vergeten.
Men heeft hem gezien in het drama,
in het tooneelstuk, in het blijspel, zelfs,
o, jammer, in de klucht; toch blijft hij
de man. Juist door het eigenaardige, dat
zich niet zoo omschrijven laat, blijft hij
aantrekkelijk.
Die bekoring kwam weer over ons
toen wij hem in het Nut ontmoetten.
Een mooi gevulde zaal en een goed
lachsch publiek bij een goed programma
deden bemerken, dat men zich amuseeren
wilde en men amuseerde zich.
Het programma bevatte geen zwaren
kost; Rosier Faassen, Louis de Haes,
Van Sprinkhuysen etc. met korte stuk
ken, of liever stukken, die onder de
tongradheid van Van Zuylen hunne lang
dradigheid verliezen, waarvoor de heeren
auteurs den acteur wel dankbaar mogen
wezen. De acteur geeft leven geeft kleur
aan de letterkundige producten, waar
van, buiten de uitstekende voordracht
al zeer weinig overblijft, natuurlijk de
bekende, goed gedachte Paardengang
van Laurillard buiten rekening gelaten,
als behoorende tot een geheel andere
categorie als de vorige stukken. Van
Zuylen vindt steeds den weg tot het
humoristische, en weet juist op het
goede oogenblik uit den hoek te komen.
Mooi kwam dit uit. in Ik kan me be-
heerschen, als hy, op 't punt eene grof
heid te zeggen, den toon weet om te
zetten in een honingzoet complimentje.
Onderhoudend verteller, dit bleek bij
Een mislukte voordracht, brengt hij het
van-den hak op den-tak springen vol
komen tot zijn recht, leidt den hoorder
ongezocht van het hoofdpunt om later
den draad weer in handen te nemen
en U onder dit alles te doen schudden
van lachen. Omdat 't zoo geestig is?
neen. Omdat wat hij voordraagt een
meesterstukje is? ook niet. Omdat fijne
trekjes van vernuft het aantrekkelijk
doet zijn? nog eens neen; omdat een
van Zuylen met zijn kunst van zeggen
het bezielt tot een humoreske van hooge
kunstwaarde. Zóó was Dinsdagavond de
Van Zuylenavond en daarom heeft men
zich geamuseerd en daaiom zal men
telkens, ondanks het vermoeiende van
zoo'n avond, telkens terug verlangen
naar onzen eenigen Willem van Zuylen.
St. NICOLAAS
schijnt een vriend van de zoetigheden
des levens. In den loop der tijden heeft
zich die smaak wel wat gewijzigd maar
banket en koekbakkers-heei lijk heden
blijven nog steeds van grooten invloed
op de diverse wederzijdsche geschenken
en gedurende de dagen, het feest voor
afgaande, zijn het waarlijk deze soort
van winkels niet, die worden voorbij
gegaan.
Aan het delicieuse van genoemde arti
kelen paart zich meestal den goeden
tact der verkoopers om ze uit te stallen.
Voorbeelden zijn er van dien aard te
over, vooral nu de chocolade-fabricatie in
de laatste jaren zulke groote afmetingen
heeft aangenomen. De Haarlemsche firma
Droste met hare twee winkels in de
Groote Houtstraat houdt de eer van het
vak waardig op. Het is een lust te zien
naar de wijze waarop zij de aandacht
weet te trekken, door kleur te brengen
in de étalage.
DeGulden berg, de Heer Reeser, Groote
Houtstraat, een der oudste, zoo niet de
oudste der Haarlemsche firma's van dien
aard, komt goed uit en evengoed als
daar geëtaleerd wordt is dit ook bij de
firma. Louwerse, hoek Anegang. In het
Noorden der stad maakt de banketbak
kerij van Gestel een prettigen indruk
door haar frisch uiterlijk, wat voorna
melijk bij het kunstlicht voordeelig uit
komt.
Braakman, Damstraat, heeft er ook slag
van zijne artikelen op het voordeeligst
op te zetten. Zyne woning kan men
niet voorbijgaan of men let ook op den ta
melijk wel bewaarden trapgevel van
diens huis, een meesterstukje in zijne
soort. De fraaie ornamenten zijn voor
een paar jaren van eene duimdikke
verflaag ontdaan, doch het komt ons
voor dat aan de baksteen de tand des
tijds knaagt. Restaureeren kost geld,
vooral, als het een kunstwerk betreft.
Wie weet wat Braakman echter doet
voor het Haarlemsche geveltje, als men
hem in de noodzakelijkheid stelt na
St. Nicolaas op zijn raam te schrijven
ïFinaal uitverkocht."
Even aantrekkelijk ziet er de win
kel uit van Hoeksema, Groote Houtstraat,
hoek Nieuwstraat. Mooi verlicht en ruim
is van de prachtige gelegenheid tot
étaleeren aldaar een goed gebruik ge
maakt.
Onder de jongere hebben wij een
bekroonde, Meereboer Groote Houtstraat,
evenals onder de ouderen een hofleve
rancier, Droste.
Meereboer's bostplaat is reeds gun
stig bekend en zijne borstplaattaarten
zyn ietR nieuws op dit gebied.
Dollekamp's winkel is verplaatst
naar de Kleine Houtstraat. Een goed
teeken, genoodzaakt te zijn zich uit te
breiden 1
Op de koek-en banketbakkerij zijn,
zooals in de meeste vakken, vrijbuiters
binnen gedrongen, vooral sedert de cho
colade-en cacao fabricatie ook in ons
land zich heeft uitgebreid. Chocolade in
manufactuurwinkels, in garenen band-,
ja zelfs, o toppunt van tegenstelling,
in tabaks of liever sigarenwinkels,
't Is zeker om den kleinen sigaretroo-
kenden jongen er aan te herinneren,
dat er naast de zoetigheden des levens
ook minder zoete bestaan. Als de knaap
zich echter bij de chocolade afdeeling
houdt, zal dat waarschijnlijk wel beter
voor hem zijn. Suikerwerken ziet men
mede nogal eens op plaatsen daar men
ze niet zou zoeken en ook in dit op
zicht is het spreekwoord, schoenmaker
hou je bij leest" van geen waarde meer.
't Kan echter soms niet anders, maar
even goed als de sigarenwinkel choco
lade vei koopt, kan de horloger rolpens
aanbieden. De echte vakman echter,
hij die zijn vak liefheeft, zal zich met
zulke uitbuiterij niet afgeven.
Dit praatje brengt tot de sigaren en ta
baks affaires welke, in dezen tijd van
groote ramen en veel licht, ook een
woordje mee te spreken hebben.
MUZIEK.
Op twee uitvoeringen van vereenigin-
gen, welke beide de beoefening van den
zang beoogen, hebben deze regelen be
trekking n.l. op die van Crescendo en
Haarlem8ch a Cappela Koor.
De eerste vereeniging gaf Woensdag
avond een feestconcert ter herdenking
van het 20 -jarig bestaan en had daarvoor