HAARLEMSCH
No. 17
14-4
van WOENSDAG 3 Maart 1897.
Eerste BlacL
Nieuwsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LQOSJES, Gedempte Oudegracht 84 Negentiende Jaargang.
TILEPHOONNUMMEK
TSLEPHON1SCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden—,25.
franco p. post ,40.
Hinderlijke nommers 3 centen per stuk,
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën wwden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog wordengeplaatst.
„ONZE LEESTAFEL".
Onlangs versohenen werken op aan
vrage ter bezichtiging te verkrijgen bij
Db Erven Loosjes, te Haarlem.
HEILBRONNER (Dr. KARL) Aphasie
en krankzinnigheid. Voor Nederland be
werkt door Dr. A. G. Ollandiüg. 0.60
IN GRAHAM (Pref. J. H.) De Prins uit
het Hnis van David, of drie jaren in de
siad en andere werken, compleet in 36
afl. af 0.10
MEYER WIERSMA (Mr. K Nederland-
ache Staatswetten£eb» 2.90
Wetboek van Burgelijke regtsvor-
deringgeb. 1.20
PO 1 GIETER (E. J.) Scbetaen en verhalen,
4e druk, 3 dln ing. 7 50
"WALSEM'S (VAN) compleet adresboek,
tevens gids voor den Nederlandschen
Tuinbonw en aanverwante vakken ing. 1.50
"WERNER (E.) Onder betooveriug. Ver
taling van Hermina, vierde druk.ing. 0.75
Bmteolandsche nieuw verschenen werken
BAYE (LE BARON DE) Causerie devant
quelques toiles de l'école moderne en
Russie ing. 2.75
LACOMBLÉ (E. E. B Coppée, Daudet,
Theuriet. Contes ckoisisgebonden 1.90
PICKOCHOLE. Le sénégal drólatique.
ing. 1.90
RÉGNIER (H. DE) L es jeax rustiques et
divins .ing. 190
SPOELBERGH DE LOVENJOUL (VI-
COM1E DE). La véritable histoire de
"elle et lui".... ing. 1.90
GAREIS (Dr. CARL) Bürgerliches Ge-
setzbnch nebst Einführung9gezetz. ing. 1.95
SCHöNTHAN (PAUL VON). Enfant
terribleing. 130
Bovenstaande werken zijn voorhanden
by de boekhandelaars t>e Erven Loosjes
Weten en Werken.
In de laatste van onze bijeenkomsten
in dit seizoen vervulde de heer W. F.
Andriessen de spreekbeurt, met het
onderwerpHoe eene krant ontstaat.
Als inleiding eene korte geschiedenis
van het nieuwsblad in het algemeen.
De oudste krant is zeker wel bij de
Chineezen te vinden. Zij verscheen met
den naam King Pau in 'tjaar 911 op
ongeregelde tijden; vierhonderd jaar
later geregeld.
In den Romeinschen staat verzamelde
een der priesters het nieuws, het werd
geschreven op een bord. Later versche
nen de berichten als „acta", deze werden
overgeschreven en verspreid, doch met
den val van het keizerrijk hield de
uitgave op.
Frankrijk kent ook lang zijne nieuw
tjesbezorgers. Zij stonden in dienst
van partikulieren. Den 5 April 1672
verscheen de eerste courant te Amster
dam, in 1686 de eerste Amsterdamsche
courant," welke, na eene reeks van
lotswisselingen, nog voortleeft in „de
gele Amsterdammer".
In 1656 was het Casteleyn die te
Haarlem het eerste nieuwsblad uitgaf.
Eerst verscheen het eenmaal, later
nog bovendien op Zaterdag en vervolgens
nog op Donderdag. In 1737 werd de
Heer Enschedé als stadscourantier aan
gesteld, van dit recht genoot de stad
jarenlang een tamelijk hooge som, welke
som langzamerhand eenigszins vermin
derde, tot in 1848 de genoemde firma
bezwaar maakte om langer te betalen
en ten slotte in 1851 de gemeenteraad
verklaarde af te zien van alle rechten
op de Haarlemsche courant, hoewel toen
nog jaarlijks f-300 aan de gemeente
werd betaald voor het recht om het
stedelijk wapen te voeren.
Gebrek aan vrijheid stond echter de
verspreiding der nieuwsbladen in den
weg. Spreker deelde mede hoe in 1748
de „Oprechte" men deed toen reeds
aan nadruk gedurende vijf dagen is
geschorst geweest en slechts belofte van
beterschap de verdere uitgave kon
bewerken.
Steeds echter drukte het zegelrecht
op de nieuwsbladen.
Toen in 1869 het dagbladzegel werd
afgeschaft, brak een nieuw tijdperk aan
en tegenwoordig verschijnen in Neder
land meer dan vijfhonderd kranten.
Toen werd aangetoond hoe een groot
blad ontstaat. Besproken werd de redactie
in hare afdeelingen voor binnenland,
buitenland, stadsnieuws financiën,
scheepvaart, verslaggevers, wees aan wat
er van uur tot uur op zoo'n bureau
geschiedt, hoe elk zijn aandeel levert
tot vulling der kolommen en besprak
meer uitvoerig de partikuliere bericht
gevers, die tegen zekere belooning
hun officieele naam is kwartjesvinders
nieuwstijdingen brengen aan het redac
tiebureau en er soms publiek en redactie
in laten loopen, meestal onbetrouwbare
berichtgevers, tegen welke men zich
niet genoeg kan wapenen. Door hun
toedoen komen vaak de zotste nieuwtjes
in de wereld. Nog werd meer in 't
bijzonder besproken de verslaggever en
zijne soms niet benijdenswaardige taak,
hoe een verslaggever soms als met
open armen wordt ontvangen, doch
ook dikwijls met allerlei moeielijkheden
heeft te kampen om zijn verslag, in
alle opzichten vertrouwbaar, aan zijn
blad te kunnen opleveren.
Vervolgens werd besproken de ver
deeling van den arbeid in de zetterij,
op welke wijze de zetter te werk gaat
en ten laatste de uit grootere en klei
nen berichten bestaande kolommen
worden saamgevoegd tot pagina's, waar-
bjj nog gewezen werd op de correctie
en.... de fouten, benevens de wijze
waarop een fout kan ontstaan. Van
enkele lachwekkende fouten vernamen
wij interessante staaltjes.
Levert een redactie-bureau rijke stof
tot humor, soms ook worden er ver
nomen diep treurige, schokkende ge
schiedenissen of ook zaken die allerminst
voor het publiek van waarde zijn.
Ten slotte kwamen de advertenties
ter sprake benevens het drukken, waar
toe het bij groote oplagen noodig is
een stereotypie te maken. De wijze
waarop een en ander geschiedt, werd
door een menigte voorwerpen duide
lijk gemaakt en Spreker eindigde zijn
voordracht met den wensch, dat allen
mochten gebruik maken van de adver
tentie en wel zóó, dat van de jongelui
de annonce „getrouwd", van de jong
getrouwden de kennisgeving „geboren",
van hen die niet hiertoe in de termen
vallen een bericht onderteekend vhunne
dankbare kinderen" in de couranten
kolom verschijne, en dat ten laatste
bij de advertentie, omgeven met een
rouwrand, van hen moge getuigd wor
den: Een goed mensch is van ons heen
gegaan.
Het onderwerp wekte levendige be
langstelling bij de toehoorders. Zeer
zeker zal het kunnen aanleiding geven
tot meerdere waardeeririg van hetgeen
de krant presteert in het maatschap
pelijk leven.
Een terugblik op de lezingen en voor
drachten van het thans gesloten seizoen,
doet zien dat van 7 December 1.1. tot
heden hebben plaats gehad dertien
Maandagavond bijeenkomsten. Niette
genstaande de in den regel propvolle
zalen liet de orde niet te wenschen
over. Op één der avonden moest een
der toehoorders tot de orde geroepen
worden.
Reeds vermeldden wij, dat der Ver-
eeniging door de hoorders ter gelegen
heid van het veertigjarig bestaan een
aandenken werd aangeboden, dat door
het Bestuur op hoogen prijs gesteld
wordt.
Aan de klachten geuit door verschil
lende Sprekers over onaangename at
mosfeer door het rooken der bezoekers
vóór de lezingen een aanvang namen,
werd door het Bestuur een eind gemaakt
door het verzoek om het rooken na te
laten, aan welken wensch gereedelijk
werd gevolg gegeven.
Omtrent den aard der voordrachten
behoeft niets vermeld na de verslagen
telkens in dit blad voorkomende.
De vraag hoe het Bestuur er in slaagt
over zoovele hoog gewaardeerde Sprekers
telken jare te beschikken vindt, naar
mag aangenomen worden haar antwoord
hierin, dat de Sprekers in Weten en
Werken een dankbaar gehoor vinden,
een gehoor dat ontwikkeld genoeg is
om voordrachten zelfs van wetenschap-
peljjken aard volkomen te bevatten.
Tot deze meer algemeene ontwikke
ling, waardoor de Haarlemsche hand-
werksstand zich, ook volgens het oordeel
der verschillende Sprekers, gunstig doet
kennen, heeft Weten en Werken in niet
genoeg te waardeeren mate bijgedragen,
door te zorgen voor nuttige en aange
name bijeenkomsten en door de goed
voorziene Bibliotheek, waarvan druk
gebruik gemaakt wordt en waardoor
de Vereeniging zich den steun der wel
denkende stadgenooten heeft verzekerd.
Tweede Kamer. Woensdag werd voort
gezet het debat over het ontwerp tot
wijziging der Gemeentewet en wel over
art. 2 (splitsing der gemeenten boven
15000 zielen in kiesdistrilcten voor ge
meenteraadsverkiezingen) met de amen
dementen van le de heereu Goekoop c.s.,
om de gemeenten niet te splitsen; 2e
den heer Bastert, om alleen Amsterdam,
Rotterdam en 's Gravenhage in gemeen
telijke kiesdistricten te splitsen; en 3e
van den heer Rink, om bij niet-aanne-
ming van een dier amendementen te
doen beslissen, dat de gemeenten boven
15000 zielen, met uitzondering van
Amsterdam, Rotterdam en 's Gravenhage
ongesplitst zullen blijven. De heer Rinck,
lichtte zijn am. toe. De heer Hintzen
verklaarde namens de Komm. van Rapp.
dat déze bijna eenparig vóór het am.
Goekoop was. De heer Bastert bracht
nog eenige wijziging in zijn am. aan.
De heer van Gennep verdedigde het
voorstel der Reg., vooral met het oog
op de invoering van het couloir-stelsel.
De heer Drukker bestreed het regeerings-
voorstel. De heer Van Borselen wees er
op, dat de bewering, dat er weinig ge
bruik zal worden gemaakt van het kies
recht weinig strookt met den aandrang
tot kiesrechtuitbreiding. De heer de
Savornin Lohman verdedigde nader de
splitsing, als het meest in het algemeen
belang. Daarna ging men over tot de
eindstemming over het wetsontwerp tot
wijziging der wet van 1852 tot verdeeling
der provinciën in kiesdistrikten voor de
Staten-verkiezingen. Het ontwerp werd
zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Eveneens werd aangenomen het wets
ontwerp tot wijziging der Provinciale
wet. Toen werd de diskussie over art.
2 van het ontwerp tot wijziging dei-
Gemeentewet voortgezet. De Min. van
Binnenl. Zaken verdedigde nader het
ontwerp. Hij verklaarde nogmaals niet
de verantwoordelijkheid op zich te nemen
van de inrichting van raadsverkiezingen
met meer dan 5 kandidaten. Pressie
wilde de Min. niet uitoefenen; in poli-
tieken zin liet de zaak hem onverschillig;
maar de amendementen leggen op hem
eene taak, die hij niet verdedigen kan
bij de andere kamer, in verband met
de techniek der provinciale verkiezingen-
Daarna werd het am. Goekoop c.s. ver
worpen met 58 tegen 32 stemmen. Het
am. Bastert werd verworpen met 57 tegen
35 stemmen, en het am. Rink verworpen
met 54 tegen 37 stemmen. HetRegee-
ringsartikel 2 (splitsing der gemeenten
boven 15000 zielen) werd vervolgens
goedgekeurd. Art. 4, bepalende de perio
dieke verkiezingen van den gemeenteraad
op den eersten Dinsdag van Juni, gaf
aanleiding tot een debat, waaraan de
heeren Heemskerk, Mackay, Miehiels
van Verduynen, Willinge en de Min.
van Binnenl. Zaken deelnamen, en deed
den heer Heemskerk een am. voorstellen
den termijn op den eersten Dinsdag in
Juli te stellen. Over het am. Heemskerk
staakten de stemmen 45 tegen 45
zoodat de herstemming tot den volgenden
dag moest worden uitgesteld.
De Reg. nam over de amendementen
van den heer Pijnappel, van gelijksoor
tige strekking als aangenomen bij de
Provinciale wet. De overige artikelen
werden goedgekeurd, en de eindstem
ming bepaald op den volgenden dag.
Daarna werd aangevangen het algemeen
debat over de oprichting van Kamers van
Arbeid. De heer Kuyper betoogde, dat
in het gewijzigd ontwerp de bezwaren
werden weggenomen, die golden tegen
het oorspronkelijke. De vraag was echter,
meende Spreker, of het tijdstip van
behandeling wel goed gekozen mag
heeten, aan den vooravond van verkie
zingen, waarbij een groot deel der be
volking voor het eers mondig zal worden
verklaard. Hij zag hierin echter geen
reden tot uitstel, nu eenmaal het ont
werp was ingediend. Iets anders is, dat
dit ontwerp niet voldoet aan zijn wensch
betreffende de vertegenwoordiging van
den arbeid. De Kamers vari Arbeid
moesten niet occasioneel, maar over het
geheele land obligatorisch zijn. Spreker
beschouwde het ontwerp als een tijde-
1 ijken maatregel, als een hulpmiddel. Hij
zal trachten door amendementen daarin
nog zooveel mogelijk te verbeteren.
De Carlisten steken in Spanje het
hoofd weder op, doch de regeering heeft
order gegeven ze scherp in het oog te
houden. Men vertelt, dat zij in Frank
rijk en in België groote wapen inkoopen
doen.
