HAARLEMSCH Adresboek van Haarlem Eerste Blad. No. 9 Twintigste Jaargang, 144 abonnementsprijs ZATERDAG 29 Januari $«i. Vereen, tet bevordering van Zondagsrust. Doet Uwe inkoopen liefst niet •p Zondag. Waarom zoudt gij geheel onnoodig de Zondagsrust van anderen storen? Het 1897. DE ERVEN LOOSJES. Nieuwsberichten. Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Ï1IKÏHOONNÜMMÏK TELEPHON1SCHE VERBINDING met AMSTERDAM, Per drie maandent —,25. franco p. post —,40. Afzonderlijke nommers 8 centen per stuk Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte. VERSCHIJNT: Dinsdag- en Vrijdagavond. Advertmtiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst. Het Bestuur der Afdeeling. Prijs ing. 1.75, geb. 2.—, is voorhanden in den Boekhandel van Voordrachten in Teylers Stichting. De voordracht van Dr. van der Ven over het telegrafeeren zonder draad vol gens het stelsel van den Italiaanschen technikus Marconi werd Woensdag voortgezet. Brengen wij kortelijk in herinnering de inleiding ten deze, van de vorige week. Spreker deelde toen mede,dat inde laatste jaren de begrippen omtrent elek triciteit wijzigingen hadden ondergaan. Thans neemt men aan, dat alle lichamen eene zekere lading elektriciteit bezitten welke vermeerdering of vermindering kan ondergaan; bij vermeerdering boven het gewone peil positief, bij verminde ring negatief. Volgens de oude zienswijze trekken de' positieve en de negatieve elektr. elkaar aan op afstanden. Hoe zij dit doen, of hierbij de middenstof, de ruimte tusschen beide polen, aandeel had, liet zij in 't middenthans is men tot de wetenschap gekomen dat die middenstof, het dialektricon, eene groote rol speelt bij eene elektrische ontlading. Er ontstaat eene schommelende bewe ging. Bij eene elektrische machine wordt, arbeidsvermogen besteed om de elektri citeit tot spanning te brengen en te veel spanning geeft ontlading, een bewijs dat de spanning hare grenzen heeft. Bij de nieuwere begrippen omtrent de elektr. :i noemde spreker in de eerste plaats den grooten natuurkundige Herz. Opgemerkt werd nog, dat wjj geen orgaan bezitten om de elektrische ontlading waar te nemen. Wij hebben dit ook niet noodig. Doch niet elke elektr. vonk brengt waar neembare schommelingen of trillingen voort; dit doen alleen zeer krachtige en 'i deze trillingen zijn het, die de grond gedachte uitmaken van Marconi's tele grafeeren zonder draad. In de voortgezette voordracht van Woensdag kwam Spreker nader op deze trillingen terug. Om ze aan te toonen worden gebezigd twee cylindrisch para bolische spiegels, zoo vervaardigd, dat zij alle lichtstralen evenwijdig aan de hoofd- 'I as terugkaatsen. De elektrische stralen worden op dezelfde wijze teruggekaatst. Brengt men nu het dialektracon tus schen de beide op tamelijken afstand geplaatste spiegels door eene sterke elektr. vonk in trilling, na in de brandlijn des eenen een Righi en in die des anderen een coherer te plaatsen, dan kan een elek-1 trisch schelapparaat daardoor in bewe ging gesteld worden, zooals door Spreker werd aangetoond, en waaruit duidelijk bleek, dat dit aanslaan der schel een gevolg was van de veroorzaakte trillin gen. Eene nadere proef toonde aan, dat de trillingen zich zelfs voortplanten door dubbele wanden van glas en hout, doch niet door metaal. Dat de trillingen of golvingen allen in een horizontaal plat vlak liggen werd bewezen door tusschen de beide spiegels een houten bord te plaatsen bezet met reepen bladtinwas de stand der reepen verticaal dan sloeg de schel niet, was die horizontaal, dan sloeg zij wel aan, in schuinen stand ver toonde zich het verschijnsel minder sterk. Zeer veel arbeidsvermogen, merkte Spreker op, is noodig om die trillingen tot stand te brengen, doch niettegen staande de hiertoe noodige vonk warmte, licht en elektriciteit ontwikkelt, kunnen wij ze niet waarnemen. Dit kunnen zou echter gepaard moeten gaan met hoogere of mindere elektrictieteit dan waarmede iedere waarnemer geladen is en dit zou voor hem zeer nadeelig ge volgen hebbenieders lading is constant, niet constant brengt zij het leven in gevaar. In verband met het bovenstaande kwamen nu de Marconi proeven aan de beurt. De uitvinder brengt een Morse toestel op een station beweging door met behulp van een zeer krachtige Righi aan een ander station de bedoelde gol vingen te doen plaats hebben. Op welke wijze dit geschiedt toonde Spreker met fraaie proeven aan. In de gehoorzaal werkte die toestel zelfs op giooten afstand. Als wij wel opmerkten, moesten de trillingen bij de laatste proef zelfs plaats hebben, dwars door sommige der toehoorders. Eenigen tijd geleden heeft de Itali- aansche regering in de golf van Spezzia proeven doen nemen omtrent de bruik baarheid van bet Marconi-stelsel. Het is gebleken, dat het dienen kan in tijd van oorlog om te telegrafeeren van de kust naar schepen. Bedraagt echter de afstand meer dan eenige mijlen, dan xnoet de seingever hoog geplaatst wor den en wel hooger naarmate de af stand grooter is. Oorzaak hiervan is de bolvorm der aarde; naardien de elektr. stralen loodrecht moeten vallen op de aardstraal getrokken naar de plaats waar de waarnemer zich bevindt, zal het punt waar de seingever zich bevindt zich bij elke vermeerdering van den afstand van den waarnemer hooger moeten plaatsen. Is de atmos- pheer meer dan gewoon elektrisch dan volgden ook storingen. Vervolgens meen de Spreker, dat het telegraaf- geheim niet genoegzaam gewaarborgd is bij het Marconi-stelselplaatst men tusschen de beide stations een toestel van gelijken aard als de waarnemer bezigt, dan neemt dit reeds de seinen over en in het al gemeen sprak Dr. Van der Ven de mee ning uit, dat het Marconi-stelsel toch niet gemakkelijk het telegrafeeren met draad zou kunnen vervangen. Met groote belangstelling werd de voordracht gevolgd. Meermalen werd bij verrassende proeven applaus vernomen. Het was een schoone, leerzame avond. Bachconcert en Crescendo. Het vierde Bachconcert, Dinsdagavond onder een drukken toeloop van de leden met hunne dames gegeven, was een solisten-concert. Mevrouw Madier de Montjau, '1ste sopraan der Ned. Opera te Amsterdam, hare stadgenoot de heer J. Mossel, cel list van het orkest van het Concert gebouw en de heer Edouard Risler te Parijs lieten zich daarbij hooren, terwijl de heer Leander Schlegel de begeleiding der beide eersten voor zijn rekening had genomen. Dit Concert in dezen vorm, al moge het niet hebben kunnen geven de groot- sche indrukken, welke de medewerking van een orkest slechts schenken kan, behoeft in muzikale beteekenis niet achtergesteld te worden bij de vorige Bachconcerten. Dat dit in de eerste plaats te danken was aan het optreden van den heer Risler, daarover zullen wel alle bezoe kers het eens zijn. In hem toch begroette men een kunstenaar van den eersten rang een die zich door de meest supe rieure hoedanigheden onderscheidt bjj wien men alles aanwezig vindt, wat een klavierspeler in zijne verrichtingen belangwekkend maken kan. Slechts één oordeel kan er bestaan over dezen fFranschen kunstenaar n.l. dat hij is een held onder de virtuozen, een meester onder de artisten, een phenomenale ver schijning in de kunstwereld. Reeds in de verschillende onderdeelen van zijn eerste nummer, Sonate (As dur) van Weber openbaarden zich zijne on- gemeene gaven. Nog schitterender kwa men deze echter uit in de nummers door den heer Risler na de pauze ge speeld, Ballade van Chopin, Spinnelied uit de vliegende Hollander en de elfde Jthapsodie van Liszt. Iets technisch meer afgeronds, iets klaarder gephraseerds, iets in elk op zicht muzikaal voortreffelijkers dan in deze werken te genieten werd gegeven, kan men moeielijk verlangen. De groot- sche virtuositeit des spelers, zijn leven dig, kleurrijk spel vervulde het audito rium blijkbaar met bewondering. Voor de gelegenheid, met dezen artist kennis te hebben kunnen maken, moge men h.h. Directeuren der Bachvereeniging recht dankbaar zijn. Het ligt voor de hand, dat het aan de andere solisten moeite moest kosten, zich naast den heer Risler te handhaven. Toch gelukte hun dit. De liederen van mevrouw Madier de Montjau eene artiste met sympathieke stem en voor name kunstgaven bewezen, dat ook de concertzaal de plaats is waar deze zangeres zich met succes kan bewegen de voordrachten van den heer Mossel, dat onder de cellisten van naam aan dezen Nederlandschen kunstenaar eene voorname plaats mag worden aange wezen. Dat de begeleiding van den heer Schlegel tot het gedistingeerd karakter van dit Bachconcert weder het hare bijdroeg, wordt slechts ter wille der vol ledigheid aangestipt. Op het concert der Bachvereeniging volgde Woensdagavond de eerste uit voering van de Haarl. Mannenzangver- eeniging CrescendoEen omvangrijk toonwerk met instrumentale begeleiding werd daarbij ten gehoore gebracht, n.l. Jan van Scliaffelaar van den heer C. Andriessen. Van het talent des auteurs gaf dit werk een goeden indruk. In het bijzonder trok de inleiding van het vierde deel de aandacht door stemming en kleur. Dit deel behoort trouwens in zijn ge heel, dank zij de gelukkige behandeling der Schaffelaar-partij, tot de mooiste deelen der compositie. De ouverture, als wij daarvan mogen spreken, geeft in de bewerking aan de hand der ver schillende motieven, bewijzen van ern stige muzikale studie, terwijl onder scheidene frissche en gloedvolle koren getuigen van een knap kunnen en een moedig durven. De uitvoering was blijkbaar met goede zorgen voorbereid, zij had aan spraak, ook wat de begeleiding door ons Muziekkorps betreft op den bijval, welke haar geschonken werd. De com ponist ontving een lauwerkrans. De solisten, de h.h. J. Dijker, Aug. v. d. Hoeck en F. H. van Duinen, die reeds in de eerste afdeeling proeven van hun zangkunst hadden gegeven, traden na de pauze op met eenige liede ren. Met belangstelling werden ze ook daarin gevolgd. Alle drie beschikken over voortreffelijke stemmiddelen en pa ren daaraan eene voordrachtswijze, die van kunstzin en goeden smaak getuigt. De uitvoering werd besloten meteen fragment uit Columbus (duo en slotkoor) van Crescendo's directeur, den heer N. H. Andriessen. Het Koor vond er op nieuw gelegenheid in, zijn beste krachten te ontwikkelen. Zoo weid in het alge meen het verlangen van Crescendo, zijne leden een waardig kunstgenot aan te bieden, met den besten uitslag bekroond. B. Eerste Kamer. Dinsdagavond vergader de de Kamer weder in openbare zitting. De Voorzitter bracht hulde aan de na gedachtenis van het overleden lid Jhr. Mr. Verheyen. Het overlijdens bericht zou met een brief van rouwbeklag be antwoord worden. Na mededeeling van eenige ingekomen stukken, werd de vergadering verdaagd tot den volgenden ochtend 11 uur, ter behandeling van de Sfaatsbegrooting voor 1898. HAARLEM 28 Januari 1898. De Particuliere Arbeidsraad ie Haar lem kennis nemende van een geschil, ontstaan tusschen den heer J. C. Peere boom, directeur van de drukkerij „Haar lem's Dagblad" en diens gezellen over de vraag of hij, Peereboom, terecht op den avond van Zaterdag, 22 Januari 11. heeft geweigerd het loon uit te betalen overeenkomstig hef tarief, dat hij, na een bespreking met den heer P. Hols, Secretaris van den Alg. Nederl. Typo grafenbond te Amsterdam en waarne mend voorzitter van het Looncomité der Haarlemsche Afdeeling van dien bond had aangenomen, onder voorwaarde, dat dit tarief ook op andere drukkerijen in Haarlem zou zijn of worden ingevoerd, bewerende hij als reden dier weigering, dat gemelde heer Hols onware mede- deelingen had gedaan betreffende de bereidvaardigheid van enkele dier firma's om gemeld loontarief in te voeren. Gehoord de verschillende op verzoek van partijen opgeroepen getuigen en partijen zeiven;

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1898 | | pagina 1