kos- en palmolie, talk en vet worden
op deze opening gezet, de stoomkraan
wordt geopend en in felle stoomwarmte
smelt de inhoud der vaten, vloeit weg
in den bak en wordt eveneens naar
boven opgepomtp.
En nu een reeks trappen op, naar de
bovenzaal, waarheen de bijtende soda
en de vetten gepompt worden. Daarstaan
eenige reusachtige kuipen, die elk een
hoeveelheid van 30.000 K.6. kunnen
bevatten. In deze kuipen worden de
vetten gepompt en ook de soda, die
onder een bepaalde temperatuur is ge
bracht.
Dit mengsel wordt gekookt, zeven
dagen lang en eiken dag wordt het
vuilgeworden water uit de kuipen gelaten
en schoon water bijgepompt, zoodat ten
slotte het mengsel volkomen rein en zuiver
is. Dan laat men het drie dagen rustig
staan. Het is nu een zacht, helder, aan
genaam riekend mengsel van zeep ge
worden. Na deze drie dagen opent men
de kranen van afvoerbuizen en het
mengsel loopt naar een verdieping, juist
onder deze, waar een aantal kuipen
staan, die elke 1200 K.G. kunnen be
vatten. In deze kuipen werkt een soort
karn, een schroef met bladen, die door
stoomdruk bewogen, het verwarmde
mengsel met groote kracht in stage be
weging houdt. Er wordt daar een weinig
parfum bijgevoegd, die later een der
genoegens zal wezen van de gebruiksters
der Stuiverszeep.
Door de roering is nu het mengsel vol
komen geworden, vloeibare zeep.
Dan, door lange, schuin liggende hou
ten goten wordt het afgevoerd naar een
lange, van ijzer en steen opgetrokken,
binnengalerij, waar hooge langwerpige
ijzeren bakken staan, vormen, waarin
de vloeibare zeep gegoten wordt om er
tien dagen rustig ter bekoeling te blij
ven. De wanden van deze ijzeren bakken
kunnen losgeslagen worden zoodat, na
tien dagen zonder moeite het reusach
tige stuk zeep kan losgemaakt worden
uit zijn ijzeren omhulsel. Het is dan
vlak en recht aan alle zijden, behalve
aan de bovenzijde, die recht afgesneden
wordt. De stukken worden nu gebracht
naar de groote werkzaal.
Intusschen heeft zich uit het voorbe
reidend werk van smelten en doorroeren
een andere industrie ontwikkeld. Het
vuile water, dat wij geregeld uit de
bakken zagen wegvloeien, gedurende de
tiendaagsche koking, gaat niet verloren,
't Is namelijk sterk glycerine-houdend.
Goede practische industrie laat niets
verloren gaan. Het glycerine-houdend
water wordt dus opgevangen, weer in
bakken, daar door stoom verwarmd,
met zoutzuur vermengd en gefilterd,
drie malen, tot het volkomen helder is.
Het schuim, dat zich aan de oppervlakte
ontwikkelt, wordt afgeschept, en levert
grondstof voor ordinaire zeepsoorten.
Het heldere water wordt vervolgens
verdampt en de ruwe glycerine blijft
op den bodem achter. Een kort, vrij in
gewikkeld proces, maakt van deze ruwe
stof, de zuivere bekende vloeistof van
veel handelswaarde.
De directie is voornemens behalve
haar stukken Stuiverszeep, ook zeeppoe
der in den handel te brengen. Zeeppoeder
wordt e -nvoudig verkregen door de
groote stukken, hard gemaakt door
een vermening met soda, te malen tot
poeder.
In de groote werkzaal vloeit door veel
vensters en stukken glaswand het dag
licht vrij binnen, tot het de zaal geheel
vult, prettig, aangenaam van licht. Daar
is een voortdurende beweging. Machines
en apparaten jagen aanhoudend voort,
meisjes in blauwe uniformjaponnen, de
letters V. Z. op de schouders, zitten aan
tafels, in drukke werkzaamheidmannen
aan machines en persen arbeiden gere
geld door. De machines maken slechts
zachte, schuivende geluiden, met maar
zeldzame schokken van persen er in.
De stukken zeep moeten hier gesneden
en geperst worden en dit is wel het
aardigste deel van dit interessant bedrijf.
Eerst in de lengte in reepen, en dan in
de breedte in stukken worden zij door
gesneden.
Voor de zachte, min of meer weeke
substantie, zijn geen metalen zagen of
messen noodig. Tegen harde, in verticale
richting strakgespannen staaldraden
worden de stukken geschoven en in de
krachtige voortbeweging, snijden die
draden ze door.
Zóó ontstaan kleinere stukken van
30 bij 10 cM. Deze worden weer gesta
peld en een vijf of zestal dagen met rust
gelaten om te drogen en nog harder te
worden. Dan zijn ze klaar om gestempeld
te worden.
De primitieve vorm, die ook hier nog
voor een klein deel werd toegepast, be
rustte op het gebruik van handpersen.
Men heeft er hier vier. Aan elke handpers
werken twee mannen. Eén draait het
rad dat de stempel in beweging brengt
de ander legt de brokjes zeep in de
machine en haalt ze er na de stempeling
weer uit. De handpersen stempelen fraai
er en gelijker dan de stoompersen. Elke
handpers kan per dag een aantal stukken
voor kisten zeep leveren, dat is 10.000
stukken.
Het is een aardige levendigheid in deze
groote zaal. Aan tafels, overal neergezet
werken meisjes aan de verpakking. Kar
tons worden in een kleine machine
gevouwen en gesneden, de meisjes maken
er doosjes van en beplakken ze met
etiquets, voor elk der drie benamingen
Stuivers- Hermit- en Sultanezeep een
ander.
De kracht voor de werktuigen van de
zeepfabriek wordt ontwikkeld in dezelfde
machineruimte waaruit die voor de ande
re fabrieken gaat. Zes groote ovens,
geregeld gestookt, leveren de benoodigde
warmte. In de machinekamer werkt een
machine van 400 paardekracht, geleverd
door de maatschappij de Schelde te Vlis-
singen, een machine die het zij eigen-
aardigheidshalve vermeld veel beter
voldoet dan een vroeger gebruikte En-
gelsehe machine van 250 paardekracht.
Zooveel mogelijk profiteeren zoowel
de zeepfabrieken als de fabrieken van
Van den Bergh van inlandsch werk.
Verder zorgt eenzelfde fraai ingerichte
drukkerij voor het vele drukwerk van
de beide fabriekenin eenzelfde labora
torium worden de grondstoffen onder
zocht: beider personeel vindtdes middags
zijn schaftplaats in dezelfde lokalen,
overigens staan de fabrieken, zooals wij
reeds zeiden, op zich zelf.
In de zeepfabrieken werken honderd
menschen, mannen en vrouwen, het
gezamenlijk personeel van drukkerij en
machines er buiten gerekend de man
nen beginnen hun werk 's morgens om
6 uur, de vrouwen om 7 uur en de
werktijd eindigt, behoudens de schaft
uren, voor allen te 6 uur 's avonds.
Te Rotterdam is Woensdagochtend
brand ontstaan op de papierzolders van
het Rolterdamsch Dagblad, in de Eleonora-
straat 29 en 31. Door hulp van 9 hand
spuiten en een stoomspuit werd de
brand weldra tot de zolderverdieping
beperkt en beliepen de benedenverdie
pingen alleen aanzienlijke waterschade.
De directie en administratielokalen zijn
in een aangrenzend perceel, waar ook
een groote rotatiepers staat. Al het
materieel is door het water onbruikbaar
geworden.
Het blad is des avonds wel als ge
woonlijk verschenen, doch in klein for
maat.
Door de bouwpolitie werd, wegens
gevaar voor instorting, verboden het
gebouw binnen te treden.
Ds. W. Breukelaar, predikant bij de
Gereformeerde gemeente te Halfweg,
heeft bedankt voor het beroep naar
Amstelveen en is beroepen te Dedems-
vaart.
Zooals blijkt uit de ingekomen aan
vragen voor plaatsing op de kiezerslijsten
is er in de om Haarlem liggende platte
landsgemeenten door de kiesvereenigin-
gen druk gewerkt.
Dit jaar toch worden de lijsten voor
het eerst opgemaakt volgens de nieuwe
wet op de personeele belasting, die
vooral op het platte land veel meer
vrijstellingen heeft dan de vorige wet;
bij tal van personen dus, die het vorige
jaar als belasting betalenden van zelf
of ambtshalve op de kiezerslijst werden
geplaatst, was dat thans niet meer het
geval en vandaar de bijzondere ijver
bij de kiesvereenigingen.
Die ijver was zoo groot en de betrok
ken personen bleken zoo op de hoogte
te zijn, dat in enkele gemeenten vreem
de aspirant kiezers zich twee- ja zelfs
driemaal hebben aangegeven, n.l. bij
iederen vertegenwoordiger van deze of
gene kiesvereeniging!
Nog zijn er aangiften ingekomen van
personen beneden den vereischten leef
tijd (25 jaar), van hen die wel in de
belasting zijn aangeslagen, doch niet
hebben betaald enz.
Het gevolg hiervan is dat vele aanvra-
gen terzijde kunnen worden gelegd,
welk aantal in een onzer aangrenzende
gemeenten, meer dan 40 bedraagt.
De geldige aangiften geven voor het
meerendeel kiezers voor de Kamer en
de Provinciale Staten, want slechts en
kele der aangevers zijn aangeslagen in
de gemeentebelasting en dit toch is in
dat geval noodig om kiezer voor den
gemeenteraad te kunnen zijn.
Een gevolg van de meerdere vrij
stellingen in de personeele belasting
veroorzaakt dus zonder herziening van
de gemeente belastingen eene vermeer
dering van het anntal gemeenteraads
kiezers.
Tot hoofd der Gemeenteschool No. 1
in de Haarlemmermeer, Hoofdvaart, is
gisteren benoemd de heer A. v. d. Hor,
onderwijzer aan het Hoofddorp.
Het armwezen heeft over 1897 te
Haarlemmermeer gekost, ruim 19000
gulden, of ongeveer '/5 der begrooting.
Aan behoeftigen werden door de arm-
meesters 11600 gulden uitgedeeld en
voor verpleging van arme krankzinni
gen in verschillende gestichten betaalde
de gemeente 2600 gulden.
Te Haarlemmermeer is uit de
Kruisvaart, aan den Spieringweg opge
haald, het lijk van J. Heyn, bakker te
Hoofddorp.
HAARLEM 25 Februari 189S.
De eerste lezing in het Huis van
den Protestantenbond, in het lieve, ge
zellige gehoorzaaltje, had Dinsdagavond
plaats. Het was stampvol, flink ook was
de gaanderjj bezet.
Als spreker trad op Ds. A. M. A.
Reinders van Alkmaar, met het onder
werp Opkomst en bloei der mo
derne richting in het verleden, en de
toekomst dier richting.
Na er op gewezen te hebben, hoe ons
land een theologiseerend land is, hoe de
geschiedenis wijst op belangstelling in
vraagstukken van den godsdienst, en
hoe heden ten dage de ontvangst, aan
de werken van Jkvr. de Savornin Lohman
te beurt gevallen, en de leuze bij den
jongsten verkiezingsstrijdclericaal of
anticlericaal bewijzen, dat die belang
stelling niet is verflauwd, schetste
Spreker de opkomst der moderne richting
in den godsdienst.
Onder den adem der Revolutie in
Frankrijk, door de werken van mannen
al Rousseau, Voltaire, de Encyclopedisten,
kwam de twijfelgeest in de wereld, ook
het ongeloof. Maar in Duitschland kregen
de godsdienstige overtuigingen van hen,
die zich afwendden van dogmatiek en
geloofsdwang, en toch geen ongeloovigen
waren, vasten vorm. Daar was Lessing
de groote man van 't modernisme.
Ons land bleef in 't laatst der vorige
eeuw niet achter. De bekende schrijfsters
Wolff en Deken, de dichter Helmers,
toonden zich in hun werken reeds vrij
zinnig, en onder die voorloopers in ons
land moet ook Ds. van Hemert worden
genoemd.
In de negentiende eeuw zijn in ons land
vooral Scholten, Opzoomer, Kühn, Busken
Huet en de Génestet de strijders geweest
voor het vrije godsdienstige leven.
Heeft de moderne richting een toe
komst? Is het waar, wat Ds. Kuyper
zegt, dat zjj slechts een fata morgana
is, een voorbijdrijvend wolkje?
Spreker kan de dingen niet zoo beslist
zeggen als Ds. Kuyper dat vermag.
Maar hij gelooft wel degelijk in de
toekomst van den Bond. Een streven
is merkbaar om terug te keereu tot
den godsdienst, om niet meer uitsluitend
aan de wetenschap rust te vragen voor
't harte. En zullen zij, die terug willen
keeren zich scharen aan Rome's zijde?
Dit is niet denkbaar. Evenmin, dat zjj,
die zich van den godsdienst afkeerden
omdat zij zich niet wilden voegen naar
dogmatiek en geloofshaat zich in de ar
men zullen werpen der orthodoxie.
Daarom heeft de moderne richting,
die streeft naar eene vrije opvatting
van het godsdienstig leven wel degelijk
een toekomst, en zal zjj opbloeien der
maatschappij ten zegen.
De heeren Jos. Orelio en Gotfr.
Mann gaven gisterenavond in den
Schouwburg een liederen-avond. De op
komst was zóó schaarsch, dat de vraag
of de uitvoering door zou gaan de enkele
aanwezigen eenige oogenblikken bezig
hield. Toch geschiedde dit en beide
musici werkten met toewijding het
omvangrijke programma af. Wij hoor-
den het eerste gedeelte en hadden daar
wezenlijk genoeg aan. Gevraagd mag
worden, of een programma van veertig
liederen niet de perken overschrijdt;
er komt toch eenmaal een einde aan
het assimileerend vermogen van den
geest. En dan, de heer Orelio moge als
opera-zanger een eerste plaats innemen,
als liederen-zanger doet hij dat geens
zins.
Met ingenomenheid, met een gevoel
van warme sympathie zal men steeds
luisteren naar het manlijke, buigzame
en nobele geluid van den zanger
doch de stem alleen kan het in liederen
niet doendaarbij behooren kunstgaven
van nog anderen aard. Hoe dit moge
zijn, op den te recht gevierden opera
zanger moest de leege zaal een onaange-
namen indruk maken. Hopen wij dat hq
spoedig in de eene of andere voorstelilng
van het Nederlandsch Opera gezelschap
revanche nemen kan.
In eene Woensdag onder presi
dium van den heer mr. Joh. Enschedé
gehouden vergadering, bijeengeroepen
door de firma Joh. Enschedé Zonen,
is in beginsel besloten tot de oprichting
van eene plaatselijke vereeniging van
boekdrukkerspatroons te Haarlem.
Het doel is bevordering van de be
langen der leden en hunne werklieden.
Achttien patroons waren aanwezig,
waarvan zeventien zich aansloten.
Aan eene commissie bestaande uit
de heeren C. M. Nobels, A. G. Ruigrok
en W. Küppers werd het ontwerpen van
een reglement opgedragen.
De Afdeeling Haarlem van den
Ned. Bond van Oud-Onderofficieren en
de schietvereeniging Generaal van
Merlen hebben ter gelegenheid van
haar tien- en vijftienjarig bestaan,
samenvallende in Mei a. s. een nati-
onalen schietwedstrijd uitgeschreven te
houden op 13, 14, 20, 21, 27, 28,
Maart, 3, 4, 11, 12, 17, 18, 24, en 25
April 1898. in een der bovenzalen van
de Sociëteit Vereeniging.
De uitreiking der behaalde medailles
en prijzen zal plaats hebben op zondag
1 Mei.
Op de groote zaal van het Stedelijk
Museum, Stadhuis, zijn tentoongesteld,
afbeeldingen der oude Poorten van Haar
lem, welke dagelijks kunnen bezichtigd
worden.
Zondags is de toegang vrij.
Het Hollandsch Tooneelgezelschap
van den Park-Schouwburg te Amster
dam geeft aanstaanden Maandag in onzen
Schouwburg het nieuwste sensatie-dra
ma: Ik beschuldig of liet proces Zola.
Op het Populair Concert a.s. Zon
dag, te geven door het strijkorkest van
Haarlemsch muziekkorps zal zich de
beminde karakter komiek Abram de
Winter, voor het laatst in dit seizoen
doen hooren. Wanneer men weet dat
het Concert waar de Winter medewerkt,
geregeld door 12 tot 1400 menschen
bezocht wordt, zal eene aanbeveling hier
onnoodig zijn.
Op de Matinee, Zondagmiddag,
wordt onder meer de 4e Symphonie van
Beethoven uitgevoerd, terwijl Mej, Marie
Hartog, behalve eenige liederen, een aria
uit Samson en Dalia van St: Saens ten
gehoore zal brengen.
Op het Museum van Kunstnijver
heid zullen aanstaanden Zondag de platen
van den Baro Boedoer nog tentoongesteld
zijn. Zondag is de toegang vrij.
Aan het Jaarverslag van het
Algem. Nederl. Werkl. Verbond afdee
ling Haarlem, ontleenen wij het volgende:
Afgaande op het steeds grooter wor
dende ledental zou men kunnen ver
klaren dat de werklieden, al is het nog
niet algemeen, meer en meer overtuigd
worden van de noodzakelijkheid, om
zich te vereenigen.
Begin '97 telde de Afd. 140 leden.
Einde '97 bedroeg het aantal 175.
De Afd. zond 2 afgevaardigden naar
de Algemeene Vergadering te Amster
dam.
Hadden vroegere pogingen, om in
de Gemeentebestekken, bepalingen om
trent loon en arbeidsduur op te nemen,
schipbreuk geleden, de laatste poging
der Afd. in vereeniging met de Afdee
ling „Patrimonium", de xNederl. R. K.
Volksbond" en verschillende vakver-
eenigingen te dezer stede, vond gunsti
ger onthaal.
De gemeenteraad verzocht B. en W.
tot eene proefneming over te gaan,
waaraan bereids gevolg is gegeven.
