zorgelijk in, te meer daar Amerika steeds
bljjft talmen en Spanje hieronder finan
cieel lijdt. Nu de geesdrift ten top is,
■wil ieder zich gaarne eenige offers ge
troosten, maar mocht het te lang duren
eer er iets beslissends plaats heeft, dan
vreest men voor binnenlandsche onlusten.
Donderdag wachtte men een ernstig
samentreffen der beide smaldeelen ter
hoogte van Manilla Spaansche schepen
wachten daar de Amerikaansche op, die
zich naar de Filippijnen begeven.
Vooral tegen eene lading op Cuba
schijnt men, en niet zonder reden, nog
al op te zien. Voor het klimaat aldaar
en de gele koorts heeft men heiligen
eerbied. Op het groote gevaar van het
Amerika overbrengen dier gevreesde
ziekte wordt door het Medical News
gewezen. Die ziekte heerschte, gelijk men
weet, verleden jaar hevig in de Zuide
lijke Staten; zij is daar nu wel bedwon
gen, maar zij kon wel in het warme
jaargetijde opnieuw uitbreken. Dat ge
vaar nu wordt door den oorlog zeer
vergroot. Te Havana is de gele koorts
een inheemsche ziekte sinds, 1791, en
zjj werd tusschen de jaren 1807 en 1894
niet minder dan 87 malen van Cuba
naar de Vereenigde Staten overgebracht.
En het ligt voor de hand, dat door den
oorlog het gevaar wordt vergroot.
Een telegram bericht het beschieten
van Matanzas op de noordkust van Cuba
door een Amerikaansch schip, dus heel
iets anders dan ten onderbrengen door
den honger. Er schijnen nog veel Span
jaarden bij gedood te zijn en geen
Amerikanen, maar het bericht komt
van de zijde der laatsten. Men heeft
bericht, dat een torpedoboot een ongeluk
had beloopen dat haar voor den tijd
van zes weken buiten dienst zou stellen,
dit bericht was ook van Amerikaansche
zijde. Het is nu echter gebleken, dat
de Amerikaan door eenige Spaansche
kogels was getroffen.
De opgeroepen Amerikaansche troepen
worden met ouderwetsche vuurwapenen
geoefend, bij gebrek aan moderne gewe
ren, waardoor het leger nog ver van
strijdvaardig is en waarover men alge
meen zeer ontevreden is. Men schrijft
den langzamen gang van zaken toe aan
gebrek in overeenstemming bjj de leger
hoofden, waarvan elk zijn eigen inzichten
schijnt te willen volgen.
Er is een wetsontwerp in behandeling,
waarbij bepaald wordt, dat het tonnen
geld voor alle schepen die Amerikaansche
havens binnenloopen gebracht wordt op
2 dollar en 20 cents, eene aanmerkelijke
prijsverhooging. Men klaagt in de groote
steden ook over de steeds stijgende prij
zen der levensmiddelen.
Dinsdagnacht is te Schagerbrug brand
uitgebroken in eene bakkerij met het
gevolg dat dertien perceelen afbrand
den, waaronder twee groote koffiehuizen
met stalling en een boerenplaats. Zestien
gezinnen, uitmakende een en zeventig
personen, zijn hierdoor zonder dak.
De burgemeesters van Haarlem-
merliede c. a. Schoten en Spaarndam
hebben vergunning gegeven tot het hou
den der jaarljjksche Universiteitsroei-
wedstrijd op het Noorder Spaarne, 30
Mei a. s. (2<te Pinksterdag').
HAARLEM 29 April 1898.
Gedurende lange jaren is te Haar
lem de waterkwestie geweest. Lang,
zeer lang had Haarlem den naam gehad
van over uitstekend drinkwater te be
schikken. Het was in den tjjd toen het
zich nog niet buiten de Singels had
uitgebreid. Bijna ieder perceel had zijn
pomp, zijn regenbak en men was tevre
den. Een wetenschappelijk onderzoek
toonde echter, nu misschien een veertig
jaar geleden aan, hoe het met water te
Haarlem stond en dit onderzoek bracht
nog al wat aan het licht. Geen wonder; in
den loop der tijden was de bodem, die
het water oplevert, door allerlei omstan
digheden verontreinigd geworden. Dit
had tengevolge, dat velen gebruik maak
ten van de gelegenheid tot het verkrijgen
van water der duinwaterleiding-maat
schappij en in de eerste plaats behoor
den hiertoe de bewoners van perceelen
in de nieuwe wijken. In het zich in
middels sterk uitbreidende Amsterdam
werd het watergebruik grooter en op
een gegeven oogenblik besloot de maat
schappij van verdere aansluitingen te
Haarlem af te zien. Toen begon zich de
drang naar eigen waterleiding te Haar
lem sterk te doen gevoelen en toen
Amsterdam de waterleiding had overge
nomen en men voor het feit stond eerlang
over geen duinwater meer te zullen
kunnen beschikken, toog men aan het
werk. Het benoodigde terrein, eerstop
eigen gebied gezocht, werd op zeer bil
lijke voorwaarden verkregen, dank zij
veler welwillende samenwerking. Het
benoodigde kapitaal werd bijeengebracht
en het werk werd aangevangen en voort
gezet op eene wijze die zeer zeker ge
tuigt van energie.
In hoofdzaak is thans het werk afgeloo-
pen, konden de nieuwe leidingen nog
voor 4 Mei aan het buizennet worden
aangesloten, en op dezen dag het nieuwe,
ruime water binnengelaten worden.
Dat dit op eenigszins plechtige wijze
geschiedde is te begrijpen; een werk,
waarvan de exploitatie zoo geheel en al,
meer dan eenig ander, op den weg ligt
van het gemeentebestuur in gebruik
te nemen met eenig vertoon, versterkt
zeer zeker de ingezetenen in het besef
dat goed drinkwater,een der eerste levens
voorwaarden is.
Omtrent eenig bijzonderheden het
groote werk betreffende was men zoo
vriendelijk de volgende gegevens te
verstrekken.
Het terrein is gelegen in Middenduin.
Het wordt bereikt door den weg te vol
gen van den Haarlem-Zandvoortspoorweg
van het Station Overveen af.
Het machinegebouw, met het stedelijk
wapen in den voorgevel, maakt bij het
binnentreden inderdaad een verrassen
den indruk. Op een bordes staande,
overziet men de geheele binnenruimte,
welke in 2 deelen is verdeeld en alzoo
2 machinekamers vormt, waarvan de
eerste met den vloer 2,50 M. ligt onder
den beganen grond en de tweede 2.70 M.
daar beneden. In elkdezer machinekamers
zijn 3 keurig nette machines geplaatst,
waarvan die, welke in het laagste
lokaal, bestemd zijn om het water nit
de prisse d'eau te zuigen, terwijl de drie
andere machines, zijnde van het Com-
pound-systeem, het zuivere water naar
de stad voeren.
Voor de prisse d'eau is van het machine
gebouw af in noordelijke richting een
weg gemaakt ter breedte van 10 M.
en ter lengte van 6000 Meters, waarin
op afstanden van 15 a 16 meters 391
stuks bronnen, bestaande uit koperen
buizen, wijd 5 centimeters, verticaal in
den grond geplaatst, aan de onderzijde
voorzien van filters van fijn kopergaas
de onderzijden dier filters reiken, naar
gelang de grondlagen zulks eischten,
15 tot 52 meters onder het terrein.
Deze bronnen, verdeeld in 17 groepen,
batterijen genaamd, zijn onderling ver
bonden door horizontale buizen, welke
uitmonden in gemetselde kelders, waar
nauwkeurig op de meters is af te lezen
hoeveel water door elk zoo n batterij
in een zeker tijdsverloop is geleverd.
Wanneer het water die meters in
eiken kelder is gepasseerd, wordt het
opgenomen in een gemeenschappelijke
horizontale zuigbuis, welke in verbinding
staat met de zoogenaamde filtreerpom-
pen in de laagste machinekamer, welke
hierboven reeds genoemd zijn, en die
het water opzuigen en naar de ontij-
zeringsinrichting persenelk der machi
nes levert per uur 225,000 liters water.
De stoom voor het drijven der machi
nes wordt geleverd door 3 stoomketels,
geplaatst in een vertrek naast de machi
nekamers; deze ketels zijn voorzien van
2 vuurhaarden en leveren stoom van
7 atmosferen overdruk.
De kolenbergplaats is in de onmiddel
lijke nabijheid van de ketels gelegen
en is zoo practisch ingericht, dat de
wagons steenkolen langs een zijlijn van
den spoorweg Haarlem—Zand voort op
het terrein en binnen die kolenbergplaats
worden gereden.
Aan de ontijzerings inrichting doen
reusachtige douches het water in
fijne stralen van een hoogte van 2Va
meter neervallen op een plaat, waar het
zich nog fijner verdeelt en zoodoende
des te gemakkelijker met de zuurstof
van de lucht in aanraking komt, waar
door alle ijzerdeelen, welke in het duin
water aanwezig zijn, oxydeeren en vrij
komen. Daarna loopt het water door een
filter van gestapelde holle steenen, ter
hoogte van 21/2 meter, waarna het af
vloeit in 2 bakken, elk groot 50 bij 7,50
M., achter de ontijzerings-inrichting ge
legen, waarin het grofste ijzerslam op
den bodem kan neerslaan. Aan het einde
dezer bakken wordt steeds het bovenste
en zuiverste water afgetapt (vandaar
dan naam decantatiebassins), en op de
rondfilters gebracht. Deze, 6 in getal,
elk van een oppervlakte van 450 M1, zijn
gelegen rondom den reinwaterkelder,
welke een middellijn heeft van 25 M.
en geheel overkapt is; deze kelder kan
I 1.800.000 liters waters bevatten. De
middellijn van genoemden reinwater
kelder met de daaromheen liggende
6 filters bedraagt 65 meters. Door een
enorme zuigbuis wordt het water opge
zogen door de hooge-drukpompen, welke
elk 200.000 liters per uur leveren, en
naar de stad gevoerd. Al het water wat
tijdens het pompen niet wordt verbruikt,
gaat naar het reservoir in den toren,
hetwelk een inhoud heeft van 1.200.000
liters; wanneer dat 's avonds is gevuld,
worden de machines stil gezet en levert
het reservoir het benoodigde water voor
den nacht.
De watertoren, waarin deze hoeveel
heid water wordt geborgen, is een waar
sieraad, hetwelk op verren afstand reeds
is waar te nemen. Een hooge duin,
waarop hij is geplaatst, is benut, het
welk een groote besparing van metsel
werk ten gevolge had.
Daar de gewone drukking in stad
30 a 35 meters zal zijn, is er in de
machinekamer nog een toestel aange
bracht om bij brand den druk tot 50
meters op te voeren, waartoe slechts
de chefmachinist per telephoon gewaar
schuwd behoeft te worden.
Behalve dat het machinegebouw en
de woning van den chef-machinist, den
heer Martin, met het stadstelefoonnet
zijn verbonden, zijn nog verschillende
electrische toestellen aangebracht, ten
einde machines en waterverbruik te
controleeren.
Ter controleering van de bronnen in
de prise d'eau zijn de reeds beschreven
kelders in het duin ook alle telefo
nisch met het machinegebouw verbonden.
Op het terrein worden nog aange
troffen de woningen van den chef-ma
chinist, den machinist en de 2 stokers;
verder wordt het geheele terrein tot
plantsoen ingericht, ten einde tegen
verstuiving beveiligd te zijn en het ge
heel een aangenaam aanzien te geven.
Het stadsbuizennet is zoo aangelegd
om na de opening der waterleiding met
het bestaande net, dat dan van de A m-
sterdamsche leiding wordt afgesloten,
voorloopig op 25 plaatsen aangesloten I
te kunnen worden. Verschillende zinkers,
waaronder 2 groote door het Noorder
en Zuider Buiten Spaarne waren noodig
om een goede circulatie en druk in het
buizennet te verkrijgen.
Na de opening worden nog verschil
lende straten van buizen voorzien en
wordt het nieuwe net nog op ettelijke
plaatsen met het bestaande net ver
bonden, waarin dan ook nog een groot
aantal brandkranen worden geplaatst.
De geheele waterleiding eischt voor
de gemeente een uitgaaf van 1.000.000,
waarvoor dan ook een inrichting is ver
kregen, welke in alle deelen geslaagd
mag heeten. In 1889 werd reeds met
de voorbereidende werkzaamheden be
gonnen; einde Februari 1897 werd met
de uitvoering een aanvang gemaakt en
thans, 14 maanden daarna, is dit werk
geheel gereed.
We kunnen dan ook niet anders
doen dan den heer J. Schotel, ing.-arch.
te Rotterdam, den ontwerper van het
geheel, lof toe zwaaien voor hetgroot-
sche werk door hem daargesteld, en
waarin hij werd bijgestaan door den
heer D. Bakkes, welke met het hoofd
toezicht op de uitvoering was belast.
De verschillende onderdeelen der wer
ken, welke achtereenvolgens werden
aanbesteed, werden aangenomen als
volgt
Het leveren en stellen der machine
rieën door de machinefabriek „Breda"
voorheen Backer en Ruthde gebouwen
door de heeren J. van Noordenne te
Utrecht en J. C. v. Vendelto te Velsen
de levering der buizen door v. d. Berg
Co. te Amsterdam; de brandkranen,
afsluiters enz. door G. de Roos te Arn
hem voor II. Breuer Co. te Hochst
a/M.; het leggen der buizen, zinkers enz.
door den heer C. de Ruiter te Leiden;
het maken der bronnen voor de prise
I d'eau door den heer N. Boogendoorn te
Giesendam, die weder de levering der
koperen filters enz. aan de firma F.
W. Braat te Delft opdroeg; de electri
sche installatie met de bliksemafleiders
door den heer H. Meeumig alhier; het
ijzeren hoogreservoir in den watertoren
door den heer F. A. Neumann te Aken,
en de beplanting van het terrein door
de firma Zocher alhier.
Heden had de plechtige opening dei-
gemeentelijke duinwaterleiding plaats
Te half elf ongeveer vertrok de extra'
trein, die door de H. IJ. S. M. wel
willend was beschikbaar gesteld om
genoodigden naar het terrein te ver
voeren.
Nadat alle aanwezigen het aan den
ingang versierde machinegebouw waren
binnengetreden, waaronder wij o.a. op
merkten de leden van den gemeenteraad,
het college van Gedep. Staten met haar
voorzitter Mr. van Tienhoven, den hoofd
ingenieur van den Waterstaat, den heer
van Manen, den ingenieur van den Prov.
Waterstaat, den heer Scholten, de leden
der Tweede Kamer, de heeren Ferfen
Lieftinck, nam onze burgemeester het
woord om in een korte toespraak de
geschiedenis van 't ontstaan der gemeen
telijke waterleiding te schetsen en den
aanwezigen dank te brengen voor hunne
belangstelling.
Bij zonderen dank bracht spreker aan
Mevr. Wed. David v. d. Vliet, voor de
loyale en royale wijze waarop zij
met het gemeentebestuur de overeen
komsten had gesloten, aan 't college
van Ged. Staten, aan de gemeente
besturen van A msterdam en Bloemendaal,
aan de commissie uit den raad, die het
Dag. Bestuur zoo trouw had ter zijde
gestaan, en aan de directie der H. IJ.
S. M. Voorts herdacht de heer Boreel
wijlen onzen afgevaardigde voor de
Tweede Kamer, den heer Farncombe
Sanders, wiens naam aan de totstand
koming verbonden blijft.
Last not least, zei Spreker, een woord
van hulde aan den ingenieur, den heer
Schotel, wiens werk in 14 maanden
tot stand gebracht, gij hier voor u ziet
en dat voor zich zelf spreekt.
De burgemeester besloot zijn toespraak
met er op te wijzen, dat Haarlem op
dit gebied een schoone toekomst tege
moet gaat.
Even bedankte de heer Schotel voor
de welwillende woorden.
Daarna had de eigenlijke plechtigheid
plaats.
De burgemeester begaf zich naar de
kraan, draaide deze open, de machines
stelden zich in beweging, en de Haar-
lemsche gemeentelijke waterleiding was
geopend.
Gelijktijdig telefoneerde men naar
Haarlem, waar van de toren der Sint
Bavo op dat moment de vlag geheschen
werd.
De heer De Breuk onthulde hierna
een gedenksteen, en de heer Schotel
deelde mede, dat een oorkonde, vervaar
digd door den heer Nagelvoort, zou
worden ter teekening aangeboden.
De oorkonde, bevattende de geschie
denis en de namen van hen, in wier
tegenwoordigheid de plechtigheid heeft
plaats gehad, is een artistiek stuk werk.
Alsnu ging men over tot het bezich
tigen van terrein en bijgebouwen.
Het tweede concert van Haarlem's
Zanggenot had gisterenavond plaats in
de concertzaal van de Sociëteit „De
Kroon". Behalve eenige verdienstelijk
door het Koor gezongen ensemble wer
ken werden daarbij door een tweetal
solisten, mejuffrouw G. Kloppenburg uit
Amsterdam en den heer A. Van der
Stap uit den Haag, onderscheidene solo's
ten gehoore gebracht. Aan een en ander
werd door de talrijke aanwezigen de
noodige aandacht geschonken.
Het Koor der Zangvereeniging maakt
zich blijkbaar de aan wijzigingen van den
heer Andriessen met vrucht ten nutte.
De goede krachten onder de Zangers
waarborgen bovendien het gewenschte
succes in de voordracht, zoodat met goed
vertrouwen de verdere ontwikkeling van
van dit mannenkoor mag worden te
gemoet gezien.
De goede opkomst van het kunst
minnend publiek verzekert aan Haar
lem's Zanggenot de welverdiende be
langstelling.
Aan het Kwartet-concours, dat
morgen (Zaterdag) te Groningen zal
plaats hebben, zal worden deelgenomen
door drie mannenkwartetten uit onze
stad. De Kon. liedertafel Zang en
Vriendschapzal vertegenwoordigd wor
den door de kwartetten Loreleyen
Ouder Ons" terwijl bovendien nog een
derde kwartet uit Haarlem aan het
concours zal deelnemen.
Wij wensclien den heeren het beste
succes toe.
Gisteren Donderdag namiddag om
streeks 6 uur is opgehaald in het Spaar
ne aan den Koudenhorn alhier het lijk
van het 3 jarig zoontje van den koopman
