HAARLEM8CH
Eerste Blad.
No. 89.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88.
Twintigste Jaargang.
144
van ZATERDAG 5 November 1898.
Jai Yeree». iet bevordering
van Zondagsrust.
Doet Uwe inkoopen liefst niet
§p Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
N ieuwsberichten
f
TELEPHOONNUMMER
TELEPHON1SCHE TERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandent —,25.
franco p. post —,40.
fxonderlljke Hommers 3 centen per stuk
Prijs per Advertentie van i—5 regels f 9.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag* en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG_<Zes middags ten 13 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Het Bestuur der Afdeeling.
Voordrachten in Teylers Stichting.
De reeks van voordrachten, gedurende
dit seizoen te houden in Teylers Stichting,
■werd Woensdag avond geopend door
Prof. W. van der Vlugl van Leiden,
met het onderwerp „de opzegbaarheid
van het huwelijk".
Na een korte inleiding, waarin veler
standpunt tegenover het vrije huwelijk
werd uiteengezet, in de beteekenis van
Waar de huwelijksliefde niet meer
bestaat, mag de echt niet voortduren
en de meening dat de zekerheid van het
huwelijk het best wordt bereikt door
volkomen vrijheid, beschreef de Spreker
den gedachtengang van een jurist in
deze: De omstandigheden hebben de
macht verminderd van het hoofd des
huwelijks, doch naar mate men hooger
komt in de maatschappij verliest de
vrouw meer van hare onafhankelijkheid,
neemt de ongunstige toestand der vrouw
toe naarmate hare ontwikkeling toe
neemt. De man toch is het hoofd des
gezins, beschikt over de kinderen, den
eigendom der vrouw, zelfs over het geen
zij door eigen arbeid verdient. In
slechts zeer enkele gevallen, bij de Wet
genoemd, is ontbinding des huwelijks
mogelijk en dan komt de „Jurist" tot de
slotsom dat de wetlooze toestand der
vrouw, de grootste grief in de wel geving,
herziening der huwelijkswet eischt.
Het huwelijk moet alleen daar bestaan
waar uit de twee één eenheid is ont
staan en wanneer die eenheid niet meer
bestaat, wil men vrijheid om den band
te verbreken door opzegging.
Tegenover de denkbeelden van den
Jurist plaatste Spreker vervolgens de
zijne. Het opgaan van de twee in één
is geen gezond denkbeeldeigen oordeel
en eigen zelfstandigheid zullen er bij
ondergaan. Waar toch beter dan in den
echt is schooner gelegenheid, dat de
twee helften elkander aanvullen, dat
bijv. de eenzijdigheid des mans wordt
aangevuld door de hoogere gaven der
vrouw op velerlei gebied. Waar de man
zijn taak afwerkt, betoone de vrouw hare
belangstelling en hij doode niet de bloem
der liefde en eensgezindheid door on
verschilligheid jegens het gezin.
In het algemeen is het opgaan in
eene tweeëenheid het wapen der leer
van het opzegbare huwelijk.
Elk echtverbond in dien geest kan,
zeide Spreker, niet standhoudend, slechts
een proefneming genoemd worden Kan
men zich niet naar elkaar schikken, dan
het huwelijk ontbonden, een ander
aangegaan en dan God zegene de greep
De voorstanders van het opzegbare
huwelijk beweren, dat, wanneer een
echt gesloten is met bijbedoelingen b.v b.
met geldelijke en de man zijn waren
aard loont, dan de vrouw den huwelijks
band kan verbreken. Dit zal echter niet
zoo zijn, voert spreker aande man kan
heel goed zijn rol blijven spelen. Geen
rekening wordt ook gehouden met de
eigenaardigheden der vrouw. Zij ziet op
tegen opspraak, en dan, waar zij zich
geeft, doet zij dit geheel en haar gehecht
heid aan den overleden echtgenoot, zelfs
als deze haar slecht behandelde, bewijst,
dat de vrouw beheerscht wordt door het
denkbeeld, dat zij zich slechts ééns ge
ven kan. Bij haar is het de liefde die
alle dingen bedekt. De gemakkelijke
huwelijks ontbinding zou dus ten goede
komen aan den man en in het alge
meen zou de toestand der liefhebbende
vrouw van een onwaardigen man bij
opzegbaarheid van het huwelijk vreese-
lijk zijn. Men leere, zegt spreker, het:
Bezint eer gij begint, als middel tegen
onberaden huwelijken, dan zal er te
minder reden zijn om ontbinding te
verlangen.
De echtelijke trouw wordt mede door
het recht van opzegging in groot ge
vaar gebracht, zooals nader door Spre
ker werd aangetoond.
Alle huwelijken voldoen niet aan alle
verwachtingen; waar de echt niet ont
bindbaar is, zal men zich gemakkelijker
naar elkander schikken, al beweert de
tegenstander juist het omgekeerde. De
gedachte van niet vrij te kunnen worden
is een prikkel om het verbond van kracht
te doen blijven.
Frankrijk heeft van 1792'96 een
proef met het opzegbaar huwelijk be
taald met tienduizend aanvragen tot
echtscheiding. De ernstige beteekenis
van het huwelijk heeft er toen zóó door
geleden dat men de wet in deze moest
opheffen.
Spreker ging vervolgens over tot den
toestand der kinderen bij opzegbaarheid
van het huwelijk.
Waar éénheid bestaat kan het huwelijk
gezegend zijn, maar het in elkander
opgaan, of in elkander ondergaan is
zeker niet gewenscht voor de zedelijke
vorming van de kinderen. Slechts daar
is de kweekschool tot braaf kroost waar
de ouders zich langzamerhand naar
elkander hebben weten te voegen, waar
de ouders met behoud van eigen zelf
standigheid weten samen te leven. Hoe
wel men in enkelijke gevallen zou. mee-
nen, dat het beter zou zijn voor de
kinderen als de ouders scheiden konden,
behoeft men daarom nog niet over te
gaan tot wetteljjke opzegbaarheid.
Niettegenstaande veel in onze huwe
lijks wetgeving kan verbeterd worden,
kwam Spreker tot de slotsomDat wij
bewaard mogen blijven voor het opzeg
bare huwelijk.
Met de grootste aandacht werd Prof.
van der Vlugt door de vele aanwezigen
in zijn betoogingen gevolgd.
Frankrijk is gereed gekomen met zijn
nieuwe ministerie. Het nieuwe kabinet
bevat geen enkelen militair.
Het hof van cassatie heeft Maandag
vijf uren beraadslaagd tot het nemer, van
een besluit betreffende de wijze van in
structie in de zaak Dreyfus. Het resul
taat werd geheim gehouden.
De nieuwe regeering heeft verklaard
zich te buigen voor het hofvan cassatie
en het werk der Justitie te zullen ver
gemakkelijken.
In herinnering wordt gebracht, dat in
't laatst van October des vorigen jaars
door het Senaatslid Scheurer-Kestner
voor het eerst pogingen werden aange
wend tot herziening. Veel is er in dat jaar
gebeurd, dat nu eens bemoedigend, dan
eens het tegendeel was. Doch in dien tijd
is de publieke opinie gewijzigd in dien zin,
dat men thans de waarheid wil verne
men, waar vroeger met groote woorden
de mogelijkheid van onschuld werd weg
geredeneerd. Inmiddels had met ontdek
kingen gedaan, die voor het minst
aantoonden de mogelijkheid van eene
rechterlijke dwaling en nu men zoover
gekomen is zal het volle licht kunnen
opgaan over de zaak, maar men blijft
vragen, hoe de mannen van verzet, zich
ten laatste zullen kunnen dekken tegen
over het vaderland en het leger waarvan
de eer hun zóó ter harte ging, dat zij
zelfs voor min geoorloofde middelen
niet terugdeinsden, om hun eenmaal
ingenomen standpunt te handhaven.
Omtrent het leven van Dreyfus op
het Duivelseiland wordt gezegd
Wat de gevangenis aangaat, een
getraliede deur geeft toegang tot de
door hooge palissaden afgesloten ruimte
in de vrije lucht, dat een apdepe ge
vangenis is, zonder dak. Dreyfus kan
slechts de lucht zien en de wolken die
voorbijtrekken.
Te zes uur 's morgens opent de
bewaker de tralie deur. Dan kan Dreyfus
tot tien uur binnen het ompaalde
gedeelte wandelen.
Van tien tot elf is hij opgesloten.
Van elf tot vijf kan hij weer van de
buitenlucht genieten. Van vijf tot den
volgenden morgen zes uur is hij weer
opgesloten.
Wanneer een pakketboot verwacht
wordt, is het Dreyfus niet toegestaan
uit zijn huisje te komen.
Dit leven van afsluiting, nooit iets
anders te zien dan zijn kamer, iets
grooter dan een gevangeniscel en het
stukje grond binnen pallissaden, steeds
onder bewaking van een gewapenden
oppasser die nooit spreekt en nooit
antwoord geeft en dat onder hel klimaat
van Guyana, zou de meest sterke
énergie breken. Evenwel Dreyfus weer
staat dit leven. In 't begin was hij
dikwerf ziek, leed ln 1895 veel aan den
lever, in 1896 aan dysenterie en ook
in Februari 1897. Toen heeft een vriend
van den Heer Hess hem gezien. Hij zag
er niet slecht uit, haar en baard waren
welverzorgd en hij droeg een wit over
hemd met blauwe borst.
Esterhazy correspondeert uit Londen
naar Parijs met zjjn advocaat per tele
foon. Hij heeft zich beklaagd dat zijne
gesprekken werden afgeluisterd en dat
dit hem schriftelijk door de Engelsche
postadministratie was medegedeeld. De
laatste heeft echter aan den verte
genwoordiger van Frankrijk doen weten,
dat er van die bewering geen woord
In afwachting van de nieuwe regee
ring hebben de admiralen het voorloo-
pig bestuur op Kreta in handen geno
men. Turkije is drukdoende met het
terug trekken zijner troepen van Kreta.
Bij een groote firma te Berlijn heeft
een hond uit speelschheid een pakket
met 10.000 mark aan bankbiljetten van
een schrijftafel afgeschoven en daarna
het pakketje vernield. Toen de eigenaar,
die een oogenblik het kantoor had moe
ten verlaten, terugkwam, lagen de bil
jetten in stukjes gescheurd op den grond
en slechts van drie biljetten van 1000
mark kon het nummer nog gered
worden.
De anarchist Luccheni wenscht niet,
dat zijn advocaat Moriand verzachtende
omstandigheden voor hem pleit. Deze
bestaan niet voor mijn daad, zegt hjj,
welke een politieke, lang te voren rij
pelijk overlegde en wel voorbereide daad
is geweest. Ik heb den moed gehad mijn
doctrines tot de uitterste consequentie
door te voeren,
Luccheni houdt vol geen enkelen
medeplichtige gehad te hebben en zijn
advocaat zegt, dat hij gelooft, dat deze
bewering waar is.
Vacher, de moordenaar van een twaalf
tal jonge herders en herderinnen, is door
de jury van Ain schuldig verklaard. Het
Hof veroordeelde hem daarop ter dood.
Te Indianapolis heeft iemand een
electrische machine samengesteld, om
werkzaam te zijn bij geval van brand.
Deze machine bestaat uit een pomp,
gedreven door eene kleine electrische
motor en bevestigd op een reservoir.
De pomp haalt het water uit een of
andere waterbron, hetzij een regenbak,
of uit een stroom, op dezelfde wijze als
eene stoommachine werkt en drijft het
met kracht in het reservoir. Uit dit
reservoir steken een aantal spruiten
waaraan men slangen kan bevestigen.
De draden, die de electriciteit moeten
geleiden, worden op een rol gewonden,
opdat ze gemakkelijk kunnen afgewonden
worden, en bevestigd aan de eene of
andere stroomgeleiding, zooals trolley
draad, draden voor electrische verlich
ting, of een station, dat op verschillende
punten aanwezig moet zgn, als men
het electrische werktuig als brand-
bluschmiddel in eene stad wil invoeren.
Men heeft bij deze werktuigen het
voordeel dat zij beknopt en licht in het
vervoer zijn, behalve dat zij meer effect
kunnen sorteeren, daar een enkele
machine vele slangen kan voeden. Aan
den anderen kant echter maaktj men
de tegenwerping, dat het niet altijd
gemakkelijk is een stroomleiding te
krijgen, die vertrouwbaar is en waarmede
dus met zekerheid de motor kan worden
bewogeu. Mettertijd is er echter veel
voor te zeggen, namelijk, wanneer men
op eene menigte punten electrische
stations zal hebben, evenzoo als men
thans bijna overal in de groote steden
gelegenheid vindt om water te krijgen.
Telkens doet de keizer bij zijne toe
spraken in Palestina er den nadruk op
vallen, dat tusschen den sultan en den
keizer groote vriendschap bestaat. De
sultan doet al wat hij kan om door
eene tegemoetkomende houding die be
tuigingen te bevestigen. Zoo werd de
keizer te Jeruzalem toegelaten aan het
graf van David een der heiligdommen
waar een ongeloovige steeds wordt ge
weerd. Natuurlijk deed de imam, die
de plek bewaart, dit in zijne toespraak
tot den keizer sterk uitkomen.
De Engelsche journalisten zijn door
de Turken niet beleefd genoeg naar hun
zin behandeld.
Ook de Engelschen schijnen aan spion-
nenvrees te lijden; deze week is een
Franschman, die door een wachthebben-
