HAARLEMSGH
Eerste Blad,
No. 102.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88.
Twintigste Jaargang.
14-4
van WOENSDAG 21 December 1898.
Nieuwsberichten.
TELEPHOONNUMMER
TELEPHON1SCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden—,25.
franco p. post ,40. Prijs per Advertentie van 1-5 regels f 0.25, elke regel
Ahonderlljke nommers 3 centen per stuk meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag; en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Zang en Vriendschap.
Voor eene goedbezette zaal gaf de
Koninklijke liedertafel Ztttiy en Vriend-
schap Vrijdagavond haar eerste concert
in dit seizoen. Medewerkende solisten
waren mevrouw S. Croes-Spoor (sopraan)
alhier en de heer Herm. Meerloo, lid
van het orkest uit het Concertgebouw
te Amsterdam. Eenige voordrachten
van het kwartet Onder Ons moesten
tengevolge eener ongesteldheid achter
wege blijven. De liedertafel opende het
programma, zooals zij dat trouwens
de laatste jaren geregeld pleegt te doen
met een couplet van het Wilhelmuslied
en liet daarop een paar Vaderlandsche
liederen van den heer Loots volgen.
Met opgewektheid en frisschen klank
gezongen, maakten deze voordrachten
een goeden indruk. Dit was mede het
geval met de twee keurige werkjes van
Schubert, Liele en Die Dacht. Men zou
eigenlijk al de moeilijke nommers wel
willen missen voor zoo'n paar juweel
tjes. Doch een groote Zangvereeniging
kan er zich nu eenmaal niet bij bepa
len en moet met den stroom mee.
Die falsche Pepita, een heel oud
maar geestig werkje, miste zijn werking
niet; het moest op aanhoudend ver
langen worden herhaald. De twee
groote koren Levenshymne van R. Hol
en Onweer van Fr. Roeske brachten
de vereeniging geen schitterend succes,
Het eerste werk zal bij een tweede
en derde auditie mogelijk beter be
grepen worden, het tweede mis
lukte tengevolge van het aanhoudend
zakken der eerste tenoren. Roeske's
werk geeft wel aanleiding om het met
de diapason te kwaad te krijgen en
een zangvereeniging heeft evenals
ieder onzer ook nu en dan wel eens pech,
Van de solisten won mevrouw Croes
de harten der hoorders al heel spoedig.
Met haar mooi, blank stemmetje kweelt
zij hare liederen als een vogel in de
Mei, alles vervullend met blijheid en
geluk. Daar is in het optreden van
deze zangeres iets sympathieks dat aan
stekelijk werkt en den hoorder als
vanzelf de handen op elkaar doet leg
gen, om haar toe te juichen. Bij de
natuurlijke gaven heeft de kunst de
hare gevoegd en mevrouw Croes ge
maakt tot een zangeres, die overal,
waar intieme kunst wordt gewaardeerd,
hartelijk welkom zal zijn.
Voor den heer Meerloo was het een
moeilijker taak, het publiek geheel voor
zich te winnen. De oude en verouderde
Viola d' amore heeft een te klein ver
mogen om er een auditorium lang mede
bezig te kunnen houden en 'tzal niemand
bepaald verwonderen, dat de musici van
dit speeltuig afscheid hebben genomen
om het een plaats te gunnen in de
musea voor oude-kunst.
Wij zeggen dit met groote waardee
ring voor de wijze, waarop de heer
Meerloo het instrument heeft bespeeld,
wat met het oog op de ingewikkelde
samenstelling zeker lang niet gemak
kelijk is.
Wanneer wij van het concert nu nog
melden, dat de heer Philip Loots de
solisten begeleidde op de hem eigene
serieuse en muzikale wijze en de
heeren zangers aansporen tot eene schit
terende revanche bij een volgende uit
voering, mogen we ons relaas eindigen
met een woord van dank voor het goede
en schoone, waarnaar wij niet vruchteloos
hebben gezocht.
B
WETEN EN WERKEN.
Maandag avond trad de Heer Otto op
met eene novelle natuurlijk van den
Spreker zelf getiteld Oog om oog.
De plaats der handeling is een provin
ciestadje onder den rook dar glashutten.
Daar heeft voor twintig jaar eene
geheurtenis plaats gehad, een misdaad
tegen de zedenwet en als zoodanig buiten
het gewone recht vallende.
Maar een vader heeft er zijn dochter
door verloren.
Moest hij nu niet zijn eigen rechter zijn?
In een onbewaakt oogenblik valt hij de
oorzaak van zijn leed aan en wordt
veroordeeld wegens poging tot moord.
Twaalf jaren boette hij zijn daad en
toen die tijd was voorbij gegaan ha'd
hij gezworen den eed: Oog om oog en
tand om tand. En weinigen wisten met
welke gevoelens de oude Gillis de pak-
looper trok van dorp tot dorp, zelfs
niet zijne oude kameraden van de glas
hut en nog minder de eigenaar der
glashut, wien de eed gold.
Die eigenaar had twintig jaar
later vijf arbeiders onslagen wegens
feiten, strijdig met de gewone orde.
Ontevredenheid onder de arbeiders,
vergaderingen, kreten van werkstaking.
Gillis de paklooper bezweert den storm
in het belang der menschen, niet in 't
belang van den patroon. Een der man
nen, een stakensgezinde, weet hem
al prikkelend zijn geheim te ont
wringen; ja, de haat en de wraak, zij
leven in hem even sterk als vroeger en
hij zal zijn opzet volbrengen als de
dochter van den man, dien hjj haat,
twintig jaar zal zijn zoo oud was ook
zijne dochter toen die viel als offer van
een misdaad, welke niet door den rechter
wordt gestraft.
En op dien twintigsten verjaardag
van de dochter des glasfabrikants bood
eene deputatie uit de werklieden het
lieve meisje haar gelukwenschen, met
een verzoek om weder toelating tot de
glashut voor de vjjf ontslagen mannen. De
gelukkige vader staat het toe om zijn
kind genoegen te doen. Zóó was de
wijze raad van Gillis gebleken goed te
zijn.
Een paar dagen later steekt de veer
pont van wal met een rijtuig en paard,
de fabrikant, zijne dochter en Gillis.
Het paard, schrikachtig, geeft zijn
meester veel te doen.
De wraakduivel prikkelt aan tot:
Volbreng Uw eed, werp het meisje in
de rivier, straf zóó de oorzaak van Uw
rampspoedig leven!
Als bij ingeving vermoedt de dochter
gevaar, z(j klemt zich aan den vader vast.
Al onrustiger wordt het paard't is niet
te stillen, 't rukt achterwaarts, dringt
het meisje in de breede rivier. De vader
uit een noodkreet: Gillis, red haar 1 Een
plof in het water, 't Is Gillis. Eenige
krachtige slagen en hij heeft de dren
keling bereikt, nog eenige, en hij heeft
haar behouden neergelegd op de plaats
waar twintig jaar vroeger zijn schoon,
arm kind den sprong deed in den don
keren stroom. Zijn goede genius of
Wie dan ook had bij den wanhoops
kreet eens vaders den wraakduivel ver
dreven, die Gillis jaren lang gebonden
hield.
De goed gedachte novelle, mooi ge
zegd, had ons onder den indruk gebracht
van diepen ernst, 't Was haast jammer
dat een machtig applaus een eind er aan
maakte.
Een der Commissarissen had den goe
den inval de biblioteekaeuren open te
zettengedurende ons onwillekeurig
toeluisteren, hadden we niet bemerkt,
dat in de overvolle zaal een atmosfeer
heerschte als vroeger inden oven van den
rentenierenden bakker, een der hoofd
personen in het allerdolste stukje dat
Spreker ten slotte met zooveel smaak
voordroeg. Het droeg tot titel Op het
dak, een liefdeshistorie, zóó komisch
in haar ontwikkeling, zóó frisch van ge
dachte en vorm, dat de pret niet hooger
kon stijgen, toen de jongelui elkaar toch
kregen. O, ja, ik was daar aan 't open
zetten van de deur en dat was goed,
anders was 't van alle kanten geweest
om te stikken.
Den volgenden Dinsdag vervult de
Heer A. van der Voort despreekbeurt,
Tweede Kamer.
Vrijdag werd het debat voortgezet. Bij
art. 66 (notaris-examen kommissiezocht
de heer Travaglino maatregelen tegen
den wassenden stroom van kandidaten
voor het examen. Er zouden eischen moe
ten gesteld worden betreflende hun alge-
meene ontwikkeling, de examens zouden
niet elk jaar moeten plaats hebben maar
na afloop van eenige jaren enz. De
heer van Deinse bestreed die beschou
wingen. De Min. van Justitie wees er
op, hoe de wet eischt, dat elk jaar een
examen worde afgenomen. Een ontwerp
tot wijziging der Notariswet is bij den
Raad van State. Het diploma van kandi
daat-notaris geeft geen recht tot benoe
ming, maar slechts eene bevoegdheid om
meê te solliciteeren. De Min. kon niet
meewerken om voor vele jaren het exa
men af te schaffen, daar dan zou ont
staan een afgesloten kaste van geprivi-
legeerden. Nu goedkeuring der overige
artiekelen werd Hoofdst. IV aangenomen
met 64 tegen 8 stemmen. Tegen stemden
de heeren van Kol, van der Zwaag en
Troelstra. Aan de orde was toen Hoofdst.
V Binnenlandsche Zaken). Een algemeen
debat had niet plaats, nadat de Voor
zitter in overweging had gegeven, de
diskusieën te lokalizeeren bij de afdee-
ling zonder de diskusieën te smoren,
maar alleen ter voorkoming van dubbele
diskussiën. Op eene vraag van den heer
de Savornin Lohman waar hij enkele pun
ten betreffende de Gemeentewet zou moe
ten handelen, had de Voorzitter geant
woord, dat hij zich sterk maakte Spreker
daarvoor de plaats aan te wijzen. Bij art.
5 wees de heer Vanden Bosch van Verwol-
de op de noodzakelijkheid van trakte-
ments-verhooging van ambtenaren ter pro
vinciale griffie. De heeren Mutsaers en De
Ras sloten zich daarbij aan- De heer De
Savornin Lohman drong aan op maatre
gelen ter voorkoming van vervalsching
van gemeente obligatieën. Ook klaagde hij
over partijdige burgemeesters benoemin
gen, en wenschte hij door wijziging van
de gemeentewet den raad meerrechten
tegenover den voorzitter te geven. De
Min. van Binnenl. Zaken achtte de door
den heer de Savornin Lohman gewenschte
maatregelen tegen vervalsching van ge-
meente-obligatieën zijnerzijds onnoodig.
Zijn inderdaad onpartijdige burgemees
tersbenoemingen werden zelfs meer dan
eens door 'sMinisters politieke geestver
wanten afgekeurd. De Min. is tegen
vermindering van het gezag der burge
meesters. H(j hoopte het volgende jaar
meer geld aan te vragen voor trakte-
ments verhooging der griffie-ambtenaren
weldra te regelen in konferentie met de
kommissarissen de provincieën. Een
amendement van den heer Focker bij
art. 23, om de gevraagde ƒ7927 te weige
ren voor een nieuw archief en voor een
nieuw gebouw bij het Goevernements
gebouw te Middelburg, werd door den
voorsteller toegelicht opgrond van niet
gebleken behoefte, en met het oog op
de wenschelijkheid van de restauratie
der Abdij, naar een vast plan uittevoeren.
Het werd bestreden door den heer Lu-
casse en door den Minister, die het on
houdbare van den toestand aantoonde,
waarna het verworpen werd met 61 tegen
21 stemmen. Bij art. 504 behoeftige
krankzinnig en) vroegen de heeren van
Heemstra en Van Asch van Wijck (Ede)
eene Rijksbijdrage ook voor de familie
van behoeftige krankzinnigen. De heer
Nolens vroeg ontlasting van de grens
gemeenten der onderhouds kosten van
armlastige personen, die uit het buiten
land hierheen worden overgebracht. De
heer Hartog achtte eene partieele, dus
niet een algeheele herziening van de
Armenwet spoedeischend, met het oog
op de wederzijdsche afschuiving van
armenzorg door de gemeente, tot op
heffing van den toestand van ordeloos
heid op dit gebied, en ter verkrijging
van betere samenwerking tusschen de
burgerlijke en kerkelijke armbesturen.
De heer Troelstra zich daarbij aanslui
tende, achtte bovendien eene betere
regeling van het armwezen een eisch
van sociale rechtvaardigheid, Staatsbij-
drage in de uitgaven voor armen aan
de gemeente zal noodig zijn, en daar
naast werkverschaffing en ontginning
van gemeentewege. De Min. hoopte
oplossing te zullen vinden van de tegen
toelagen voor gezinsverpleging nog be
staande bezwaren. Onder de bestaande
Armenwet moeten de grensgemeenten
de onderstandskasten betalen. De Min.
zal bij herziening der Armenwet letten
op de wenken van verschillende zijden
gegeven, te meer daar hij is tegen mo-
nopolizeering van armenzorg bij Staat
en gemeenten. Hij hoopt een ontwerp
tijdig in te dienen. Art. 55 volkstelling
gaf aanleiding tot debat waaraan werd
deelgenomen door de heeren Troelstra,
Truyen, Kerdjjk en den Min. van Binnenl.
Zaken. Bij art. 58 Subsidieën ter hestrij
ding van sterken drank) drong de heer
Mutsaers aan op spoedige herziening der
Drankwet, en nam de heer van Kol het
den Minister kwalijk, dat er geen sub
sidie gegeven was aan de socialistiesche
vereeniging van geheel onthouders. De
Minis ter antwoorddelaastgenoemden heer
dat de bedoelde subsidie niet geweigerd
zou zijn, als er geen bepaalde reden voor
bestond.
Te Watford in Engeland is iemand
overleden, die in October zijn honderd
en vijfden verjaardag gevierd had door
het geven van een groot feest.
