HAARLEMBCH
Eerste Blad.
No. 13.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Eenentwintigste Jaargang.
144
van WOENSDAG 15 Februari
Nieuwsberichten.
TELEPHOONNUMMKX
TÏLEPHON1SCHB VEKBINDINO
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden—,25.
franco p. post—,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag? en Vrijdagavond.
Advcrtentvèn worden, aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 uredie alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
R.K. Gemengd Koor „Jan Albert Ban".
Vrijdagavond had in de Concertzaal
van de Soc. „Vereeniging" de uitvoering
plaats van het oratorium Sint Joteph
van den R.K. Priester J. A. S. van
Schaik, hetwelk door de Zangvereeniging
„Jan Albert Ban" in studie was genomen.
Een zeer talrijk publiek van hier en
elders, waaronder vele ambtgenooten
van den componist, woonde deze uit
voering bij. De priester-componist, zoon
van den Utrechtschen muziekonderwij
zer Van Schaik was mede onder de
aanwezigen. De uitvoerenden, het
zeer sterk bezette Koor der Zanvereeni
ging, de solisten, de heeren Q. B. (tenor)
van Amsterdam en A. v. d. Stap (bariton)
van Delft,' en het Orkest van Haarl.
Muziekkorps kweten zich meer dan
verdienstelijk van de hun opgelegde taak.
Vooral het Koor handhaafde den goeden
naam, welke het zich al spoedig na de
oprichting der vereeniging wist te ver
werven.
Het mannenkoor kon zich duchtig la
ten gelden in de grootsche ensembles
van het derde deel, waarin de compo
nist zich het machtigst heeft uitgespro
ken. De dames maakten een niet minder
gunstigen indruk, zoowel door vaste
attaques als door mooie klankontwikke
ling. Over de solisten dient met eenig
voorbehoud gesproken te worden. De
tenor, de heer B. beviel ons beter dan
de bariton, hoewel de laatste het wat
stemmiddelen betreft van den eerste
wint. In een religieus werk dient wel
in de eerste plaats bij de voordracht,
wil men recht doen aan de hooge stem
ming, een valsch pathos vermeden te
worden. Alleen eene sober genuanceerde
vertolking, eene voordracht s wij ze die
zooveel mogelijk de gedachte aan het
materiëele op den achtergrond weet te
dringen, zal blijvende indrukken achter
laten. Dit werd door den heer B. blijk
baar te recht begrepen en zoo mocht
het hem gelukken in menig onderdeel
van het werk gunstig uit te blinken.
Behoudens enkele vergissingen mocht
de orkestrale-begeleiding uitstekend vol
doen. In het slotkoor, waarin de brillante
orkestbewerking aan de instrumenta
listen gelegenheid geeft, zich in volle
kracht te ontplooien, bleven de heeren
niet in gebreke te geven, wat van hen
werd verlangd.
Dat slotkoor, hetwelk zoo machtig
en grootsch het werk des heeren Van
Schaik kroont, zou alleen voldoende zijn
om voor het scheppend talent van den
jongen priester het hoofd te buigen. De
treffende ovatie hem door het geestdrift
volle publiek gebracht de eenvoudige
doch hartelijke woorden van dank tot
hem gericht door den Voorzitter der
Vereeniging, den heer J. W. A. Beijnes,
vonden dan ook weerklank bij alle aan
wezigen.
Met groote tevredenheid mag naar
wij meenen de Zangvereeniging ïjan
Albert Ban« op den concertavond van
Vrijdag terugzien en in het bijzonder
de heer Andriessen zich verheugen in
de overtuiging aan het oratorium Sint
Joteph een waardige uitvoering te heb
ben bezorgd.
B.
Eerste Kamer.
Vrijdag was Hoofdst. V BinnenlZa
ken) aan de beurt. De Heer van Nispen
tot Pannerden waarschuwde tegen in
voering van progressie bjj de gemeente
belastingen, omdat dit zeer nadeelige
gevolgen zou hebben. De heer de Jong
kwam op tegen de weelderige beschik
king over 's lands gelden door de amb
tenaren voor de gebouwen. Hjj hoopte,
dat de Minister zich daartegen zou
verzetten. De heer Bergsma vroeg waar
borgen voor gemeente sekretarissen en
ontvangers tegen willekeurig ontslag.
De Min. van Binnenl. Zaken beloofde,
wat de gebouwen betreft, op den inge
slagen weg van bezuiniging te zullen
voortgaan. Hij achtte Rijkspensioen voor
weduwen en weezen van gemeente-amb
tenaren, ook door den heer Bergsma ge
vraagd wenscheljjk, maar vooreerst niet
uitvoerbaar, met het oogopdefinancieën.
Bij herziening der Gemeentewet zullen
de waarborgen voor gemeente sekreta
rissen en ontvangers overwogen worden.
Hoewel het onderzoek naar de werking
der gemeente heffingen nog voortduurt,
denkt de Min. niet aan het verplichten
der gemeenten tot heffing van progressie,
maar zal hij voorstellen, gemeenten, die
zonder progressie bezwaren ondervinden,
bevoegd te verklaren eene beperkte
progressie in te voeren. Bij de afdeeling
Onderwijs betoogde de heer van Zintiicq
Bergmann de onbruikbaarheid van de
openbare school wegens afwezigheid van
alle godsdienstig onderricht, en hét wan
trouwen in onderwijzers, die gevaarlijke
beginselen huldigen, wegens de onbillijk
heid om duizenden te doen meê betalen
voor een huns inziens verderfelijk on
derwijs, en de armen te verplichten die
school te bezoeken, acht spreker de vrije
school de beste oplossing, want leerplicht
zal op het neutraliteits-standpunt af
stuiten. De heer Schimmelpenninck v.
d. Oye steunde dit betoog en was ook
overtuigd van de onbestaanbaarheid dei-
neutrale school. De heer Vening Meinesz
drong aan op eene spoedige wijziging
der wet op het Hooger Onderwijs, in
het belang de studieën van Transvaalsche
jongelieden aan onze universiteiten. Hij
vroeg ook subsidieering van de gymna
sia in de groote gemeenten. De voorzitter
stelde voor, den volgenden dag te ver
gaderen, welk voorstel door den heer
van Swinderen werd gesteund, en aan-
genomtn met 29 tegen 15 stemmen. De
heer v. Asch van Wijck sloot zich aan
bij wat de heer Vening Meinesz gezegd
had ten opzichte van de Transvaalsche
jongelieden, drong aan op spoedige ge
lijkstellingen van het eind examen
der vrije gymnasia voor toelating aan
universiteiten, alsmede op subsidieering
van vrije gymnasia. Voorts wenschte
ook spreker, dat de Reg. zooveel moge
lijk de vrije scholen mocht aanmoedigen,
nu de openbare school leidt tot scheiding
inplaats van het eendracht, terwijl uit
het schrijven van Dr. Dunner bljjkt, dat
deze school den godsdienstigen Israëliet
niet voldoet. Schenk deze Minister de vrije
school, er zal een danktoon inNederland
opgaan. De heer Melvill van Lynden be
toogde de wenschelijkheid van hervor
ming aan alle takken van onderwijs in
onderling verband. De heer Alberda van
Ekenstein verdedigde de openbare school
als de vrije school bij uitnemendheid,
die ook gelegenheid geeft voor
dienstonderwijs buiten de gewone school
uren. Het schooltoezicht moet waken
tegen misbruiken, zoowel van onderwij
zers op de openbare als op de bizondere
scholen. God en godsdienstzin op de open
bare scholen niet verboden, alleen men
mag er andersdenkenden niet kwetsen.
Maar de weerstanders van het Bizonder
Onderwijs hebben geweigerd gebruik
te maken van de gelegenheid voor
godsdienstonderwijs in de school. Spreker
konstateerde, dat de groote meerderheid
der Israëlieten niet mee gaat met Dr.
Dunner, wiens optreden tegen de open
bare school goed deed. Niet in de
openbare, maar in de sekten school
schuilt gevaar voor de nationale eenheid.
De heer v. d. Biesen kwam op tegen
de blaam, die de heer Alberda van
Ekenstein had geworpen op kerkgenoot
schappen die geen godsdienstonderwijs
in de openbare school kunnen geven.
De Bizondere school bespaart het land
veel geld, en zij moet gelijke rechten
hebben als de Openbare, die zoo erg
bevoordeeld wordt, Spreker konkludeer-
de: geef de vrije school, zoo ge tevens
de neutrale school niet onmogelijk wilt
maken. De heer Alberda van Ekenstein
verdedigde nog tegenover den heer v.
d. Biesen het stellen van gezondheids-
eischen aan schoollokalen. De Min. van
Binnenl. zaken achtte in het debat zijn
beleid niet gekritiseerd. De wenken van
den heer Melvill van Lijnden zullen
overwogen worden bij de herziening der
wet op het Hooger Onderwijs, die in
bewerking is. Voorbereid wordt een
ontwerp regelende het minerval der
gymnasieën. Ook de Min. wil meer doen
voor de stamgenooten in Zuid-Afrika.
Hij is vóór herziening van het eind
examen der gymnasia, maar tegen
Rijkssubsidieering der vrije gymnasia.
Ten aanzien van het Lager Onder
wijs betreurt de Min. de heropening
van den schoolstrijd, die de hoop op
samenwerking verijdelt en gepaard gaat
met een aanval op het karakter der
Openbare School, waartegen de Min.
krachtig opkomt. Hij ontkende, dat de
natie zich tegen die school keert, al is
zij krachtens de wet van 1889 niet
voor allen. De Openbare School is niet
godsdienstlooszij past voor aller behoef
te, wat ook blijkt uit de ingenomenheid
met haar in Limburg en Noord-Brabant;
zij behoeft verbetering, maar deze eischt
nog geen opheffing van de Openbare
School. Men late deze in hare waarde,
evenals ook de Min. handelt tegenover
het Bizonder Onderwijs. De Min. wees
er op, dat onder de bizondere onderwjj -
zers zich Christelijke socialisten bevin
den. Van oprichting van vrije scholen
wilde Reg. niet weten, maar met de
verdediging van het beginsel der Open
bare School zal de Reg. niet pozeeren
als een partij-ministerie, doch zooveel
mogelijk alle onbillijkheden tegenover
de Bizondere School wegnemen. Ten
slotte beloofde de Min. milde uitvoering
der wet-Lohman minimum aantal onder
wijzers). Na replieken konstateerde de
Min. met voldoening, dat geen voorstan
der der Openbare School heeft verklaard
tegenstander te zjjn geworden.
Niettegenstaande den heftigen tegen
stand is de zoogenaamde gelegenheids-
wet in zake de proces-revisie door de
Fransche Kamer aangenomen met 326
tegen 206 stemmen.
Omtrent de resultaten van de aanne
ming van het wetsvoorstel is de Fransche
pers zeer kalm. Een der bladen meent,
dat nu de bevrediging van Frankrqks
innerlijk is bereikt. Van zelf spreekt,
dat men zeer nieuwsgierig is naar de
beslissing van den Senaat over het wetje.
In elk geval staat vast, dat Frank rijks
hoogste gerechtshof in de leden der
strafkamer zwaar is getroffen. Dit gaf
dan ook een der Kamerleden in den
mond: Om de eer van het leger te
redden behoeft men het hof niet eerloos
te maken. Het zal te bezien slaan of
al de raadsheeren van het hof den smaad
van verdacht te zijn, zich zoo maar
zullen doen aanleunen.
Een der afgevaardigden wil nu nog
verder gaan; de leden der strafkamer
in staat van beschuldiging stellen en
dan de enquête van nieuw aan beginnen.
Arme Dreyfus, als dat alles nog moet
gebeuren zal Uw laatste vonkje van
levensmoed al lang opgebruikt zijnl
De knoop van de wet ligt in het
berechten der zaak door de drie Kamers
van het cassatiehof. Gaat de wet door,
d.w.z. hecht ook de Senaat zijne goed
keuring er aan, dan komt de zaak toch
in handen van een militair gerechtshof
of een krijgsraad. Dan zou men even
ver zijn als bij het begin. Een stuk
historie zou dan echter overblijven, de
procesverbalen der zittingen van de
strafkamer en het eindrapport eerstdaags
uit te brengen. Maar dat zou Dreyfus
niet ten goede komen. Men ziet, het
ministerie Dupuy heeft de zaak heel
slim aangelegd. Eerst een lid van het
hof doen agiteeren tegen zijne collegaas;
toen het wantrouwen was opgewekt van
die gelegenheid gebruik gemaakt om
door een gelegenheidswet aan te wenden,
hierin gesteund door den voorzitter van
het hof, de kwestie weder aan het leger
in handen te spelen.
Te Delft is opgericht eene vereeniging
tot exploitatie van automobielen. Het
vereischte kapitaal is beschikbaar en
men denkt in Mei den dienst Delft
Rotterdam te kunnen openen.
De weg zal verdeeld zijn in secties en
het tarief zal concurreeren met alle
andere middelen van vervoer. Voorloo-
pig worden twee rijtuigen in dienst
gesteld.
Te Sas van Gent had men sedert
eenigen tijd een peperfabrikant. De man
is nu voortvluchtig wegens vrees voor
vervolging voor het vervalschen van
peper en muskaatnoten.
De werkzaamheden in de fabriek
werden zeer geheim gehouden.
Overal wordt door schouwburgdirec
ties geklaagd over steeds lager wordende
ontvangsten. Alleen een schouwburg te
Parijs de Porte Saint Martin maakt
eene gunstige uitzondering; daar werd
gegeven Rostands Cyrano de Bergerac
waarin de beroemde Coquelin de hoofd
rol vervulde.
Bq de Holl. Spoorweg-Maatschappij
moet hel plan bestaan een stoomtram
verbinding tot stand te brengen en te
exploiteeren tusschen Hilversum en Zeist.
De lijn zal gelegd worden over den
Soestdijker straatweg tot Heidepark,
over het grondgebied van den heer Van
den Wall Bake, Lage Vuursche en Pij
nenburg.