HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No 102
144
van ZATERDAG 23 December 1899.
Wegens den Tweeden
Kerstdag zal het vol
gende nummer van dit
blad VRIJDAG ver
schijnen.
Ned. Vereen, lot bevordering
van Zondagsrust.
Doet Uwe inkoopen liefst niet
op Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
JN ieu wsberichten
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Eenentwintigste Jaargang.
IILEFHOONNUUKII
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden—,25.
franco p. post—,40.
Abanderlljke nommers 3 centen per stnk.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels 1 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentien worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG de» middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden ge/ilantxi.
Het Bestuur der Afdeeling.
Yoordrachten in Teylers Stichting.
In Teylers gehoorzaal hield Woensdag
de Heer Barnet Lyon een voordracht
over electrischc trams, meer bepaald
over die der Eerste Electrische Ti am
maatschappij alhier.
Spreker bracht in herinnering de
Centrale aan de Leidsche vaart, waar
drie stoomketels werkzaam gesield zijn,
om de compound machines in beweging
te brengen tot opwekking van den
electrischen stroom door middel der
dynamo's, welke van daar naar den
arbeidsdraad gevoerd worden.
Om tot de vei klaring van de werking
der dynamo te komen, toonde Spreker
beknopieljjk aan. hoe, als een gesloten
draad bewogen wordt binnen een mag
netisch veld, dan de elektriciteit wordt
omgezet in warmte, doch als een stroom
gevoerd wordt in een magnetisch veld,
de elektriciteit wordt omgezet in bewe
ging, welke laatste bij de elektrische tram
van toepassing is.
Na aangetoond te hebben hoe stroom
ontstaat, werd verklaaid, dat de stroom
over langs de bovengrondsleiding haar
weg vervolgt en langs de rails terug
keert.
De Inrichting der geleiding heeft op
verschillende punten in de stad eerie
smeltbare verbinding, die zich begeeft
als het stroom bedrag zekere hoogte
overschrijdt.
Wanneer storingen ontstaan, heeft
men hier en daar vernuftig gevonden
werktuigjes, uitsluiters, die dan geopend
worden, waardoor men stroomatsluiting
over een zeker deel der Ijjn in zijn
macht heeft.
Elke wagen bestaat uit een kast en
een onderstel, dit laatste bevat een
motor en is zoo ingericht, dat de tril
lingen niet in het eigeulyke rijtuig be
mei kt worden. Men gebruikt grooteen
kleine wagens, doch in de stad het
kleine wagentype. Haarlem toch is een
oude stad met nauwe straten, waardoor
scherpe bochten noodtg zijn en daar
voor zjjn de groote wagens niet ge
schikt, zelfs niet als die van draaibare
onderstellen voorzien waren. De snelheid
binnen de gemeente wordt verre over
troffen door die der lijn Haailem—
Zandvoort, welke 35 K.M. per uur
bedraagt, doch hooger kon zijn, indien
de wel het toestond.
De toevoeging van stroom aan den
motor, bovengenoemd, heeft plaats door
een beugel. (De spraakmakende ge
meente noemt dit de veer.) De beugel
is hier verkozen boven de trolley omdat
de eerste beier de bochten volgt.
Het bovendeel, het horizontale deel
is hier van almninium, een tier licht
ste metalen. Het heeft ook nog het
voordeel van mindere sljjting van den
werkdraad, spaart dus slijtage. Spreker
toonde het verschil in sljjting aan met
beugel of met trolley Vervolgens werd
aangetoond hoe de stroom van den
beugel in den wagen kooit en hoe door
een zelfwerkend apparaat de wagen
beschermd wordt tegen onhandigheden
van den wagenvoerder.
Het schakel apparaat, dienende tot
besturing van den wagen, kwam toen
ter sprake en dat de reizigers in den
electrischen tram te Haarlem volkomen
veilig zjjn werd voldoende aangetoond.
Een electrische tram heeft echter ook
nog bjjzondere voorzorgen noodig tegen
atmosferische invloeden, bij name het
onweer, waartoe bliksemafleiders zjjn
in werking gesteld, die de veiligheid
ook in dit opzicht verzekeren. Het
ergste wat men dan kan vernemen is
eene overigens onschuldige knal, waar
voor men, zeide Spreker, niet bang
moest zjjn. De constiuctie van de hier
gebruikte bliksemafleiders werd toen
uiteengezet, waarbjj de opmerking, dat
alle andere apparaten van dien aard bij
meer dan 500 volts onvoldoende zjjn
gebleken en die voor Haarlem expres
selij k geconstrueerd zjjn.
De tramdiiectie had echter ook re
kening te houden met het Haarlemsche
telefoonnet, wier draden spanningen
hebben van 200 tot 450 meter, zeer
don en altjjd gelegen zijn boven de
werkdraden der elektrische tram. Hadde
men geen voorzorgen genomen ook tn
deze, dan zouden by het neet komen van
telefoondraden op die van den tram
ongelukken kunnen ontstaan van zeer
ernstigen aard. Te Zurich b.v.b. brand
de tengevolge van het niet nakomen
der verplichtingen in deze het telefoon-
gebouw geheel af. De maatschappij heeft
echter niets gespaard om door liet aan
btengen van nelten als andeiszins de
meest mogeljjke veiligheid te verzekeren.
Het eenige wat nu gebeuren kan als
door het een af ander toeval een tele
foondraad contact maakt met een
tramdraad, is, dat de eerste ter plaatse
der aanraking afsmelt, waardoor dan
tevens het contact is verbroken.
Gaarne had men nog vernomen, wat
er gebeurt als een werkdraad van de
Electr. tram zelf breekt of in aanraking
komt met een of ander voorwet p. Met
de rails in aanraking te komen zal,
meenen wij, enkel storing op de Ijjn
maken, doch hoe te handelen als zoo'n
draad den weg verspert en een deskun
dige met zoo onmiddellijk bij de hand
is. 't Is misschien een domme vraag,
maar omtrent de vraag in hoeverre zoo'n
denkbaar geval mogelyk is en welke
voorzorgen daarvoor genomen zjjn, of
wat men als leek in 't vak dan te doen,
of liever te laten heeft, blijven wjj nog
in 't duister.
De voordracht van den heer Barnet
Lyon, geheel voorde vuist uitgesproken,
hield zeer de algemeene aandacht bezig
en verdiende dit door de beknopte hel
derheid ten volle.
Al het behandelde werd door proeven,
apparaten en afbeeldingen volkomen
verduidelijkt en zeer zeker moet aan
Heeren Directeuren van Teylers Slich
ting dank gebracht worden voor de
geschonken gelegenheid om nader kennis
te maken met het nieuwste vervoer
middel vau onzen tijd.
Een bericht als zou Buller thans den
Toegela zijn overgetrokken vindt zelfs
geen geloof bjj de Engel-chen. Eerder
denkt men, dat het geheele plan op de
Ijjn WeenenColenso geheel mislukt is.
In Engeland wordt gevraagd om een
dag van zelfvernedering en gebed, uit
te schrijven door de koningin. Een in
zender bepleit de stelling dat het beter
is te wachten, tot Engeland werkelijk
vernederd is.
Lord Methuen's positie schijnt in mi
litaire kringen te Londen óók zeer kri
tiek geacht te worden. Volgens St. James
Gazette nadert een Boeren-commando
zijne stelling van achteren en heeft hjj
alle kans van zijn verbindingslijn te
worden afgesneden.
De correspondent van The Times te
Modderrivier maakt uit Methuen's jong
ste verkenning op, dat de Boeren een
derde laager hebben, acht Kilometer ten
Westen van het centrum van hun stelling.
Hij raamt het geheele leger van de Boe
ren daar op twintigduizend. Intusschen
melden verschillende oorlogssorrespon-
denlen een achterwaartsche beweging
van de Boeren bjj Modderrivier, blijk
baar om Methuen's verbindingslijn af te
snjjden. De Boeren hebben ook den
spoorweg drie kilometer benoorden Me
thuen's kamp laten springen.
„Groote geestdrift" is, volgens bericht
uit Londen, aallerwege" teweeggebracht
door het besluit der Regeering om uit
de militie en de Yeomanry (een soort
van bereden schutterij) vrijwilligers op
te roepen, en reeds „duizenden" uit alle
deelen des lands, zouden hunne diensten
hebben aangeboden.
Ongewone levendigheid heerscht aan
alle depóts van de vrijwilligers-regimen-
ten te Londen. Verscheidene geheele
regimenten moeten zich ter beschikking
van het Ministerie van Oorlog hebben
gesteld.
In den slag bij Colenso zjjn door de
Boeren 18 ammunitiewagens buit ge
maakt en 208 krijgsgevangenen.
Buller moet, onmiddeljjk na den slag,
verzocht hebben van het opperbevel ont
slagen te worden.
Het uitzenden van vrijwilligers wordt
streng veroordeelddeze zyn bestemd
voor de verdediging van Engeland.
Te Brussel is een persoon aangehou
den, die voor het Engelsche leger 50
Belgen had aangeworven.
Van ziekten in het Engelsche leger
hoort men niets. Een officier van gezond
heid deelde mede, dat hun aantal op
10 pet. kan gesteld worden.
De beste troepen zijn verslagen, die
onder Yule, White, Gatacre, Methuen
en Buller, de zesde divisie, die thans
wordt afgezonden moet dus dienen ter
aanvulling meer tot versterking
Met de zevende, die gereed gemaakt
wordt, zal men zich moeten haasten om
haar tot versterking te doen dienen, als
tenminste in de eerste twee of drie
weken de oorlogskans niet voor de En-
gelschen gunstiger wordt.
Volgens het zeggen van de Boeren,
gelijk wij het in een Engelsch blad ver
meld vinden, doen de lyddietgraoaten
geen kwaad als zij in aarde valley
maar richten zjj groote verwoesting aan
als zij op steen stooten. Van de vier
granaten barst er maar een.
Weer valt een EBgelsch blad Portugal
aan over de houding dier regeering te
Lourenyo Marques, waar dag aan dag de
landing veroorloofd wordt van man
schappen en krijgsvoorraad voor de
Boeren en waaraan de Britsche oorlogs
schepen niets kunnen doen. Het blad
meent dat Portugal mei de Boei en knoeit,
dat er een protest naar Lissabon behoort
gezonden en desnoods eene vlootbetoo-
ging in de Taag moet plaats hebben.
Koningin Victoria zal op Boxing Day
vele vrouwen en kinderen van soldalen,
die in Zuid Afrika dienst doen, op het
kasteel te Windsor onthalen. Er wordt
in de feestzaal een Kerstboom opgericht
ter hoogte van 25 voet, die heelemaal
behangen zal zyn met presentjes.
Als een bewys hoe de oproeping in
de bladen, om generaal Joubert met
zyn 68sten verjaardag op Z(J Januari
1900 te feliciteeren. ook iu 't noorden
werkt, zendt iemand te Groningen aan
het Handelsblad het volgende brielje,
dat door een klasse van een derlagete
scholen aldaar verzonden is.
Beste Oom Piet!
Wy feliciteeren U hartelijk met Uw
verjaardag en wenschen U verder veel
geluk in den ootlog. Jaag alle Engel-
schen er uit. De complimenten aan alle
dappere burgers en burgeres-en van
Transvaal en Vrijstaat. Leve de Boeren!
Uw liefhebbende
Neefjes en Nichtjes.
Volgen de handteekeningen benevens
klassenummer en schoolnummeiBij
het briefje was tevens gevoegd een
portret van de geheele klasse, den
vorigen zomer gemaakt.
Ook heeft daar reeds menig particu
lier en corporatie kaartje, briefkaart of
brief gezonden. Buitendien liggen in de
provincie op verschillende sociëteiten
en andere publieke plaatsen adressen
ter teekening.
Herinnerd wordt dal het beste en
kortste adres van den generaal luidt:
Vechtgeneraal Piet Joubert, cominan-
dant-generaal, Pretoria, Transvaal. Per
Dui'sche of Fransche mail. (Dit laatste
moet er vooral by.)
Nog immer door korrnn berichten
omtrent den slag bjj Colenso, maar
men is er niet in geslaagd, dien hare
groote beleekenis te ontnemen.
Het vermoeien is gerezen, dat Me-
thuens levensmiddelen verbruikt zyn.
Zjjn troep zit nog steeds inge loten,
men kan dus, als het vermoeden juist
is, nagaan dat er spoedig iets gebeuren
moet, want van nieuwen aanvoer kan
tot heden geen sprake zjjn.
HAARLEM, 22 December 1899.
De Haarlemsche Kookschool.
Of men in de Omstreken van Haarlem
goed op de hoogte is van eene zeer nut
tige inrichting, die onze stad, onder
zoovele andere telt, wij weten het niet,
maar het is misschien niet ondienstig,
hier met een enkel woord te vermelden
dat de Kook en Huishoudschool, Wil-
helminastraat 17, thans bijzonder ge
schikt is ingericht; het lokaal is ruim
en frisch, iederen dag wordt er onder-
wjjs gegeven in koken, strjjken en alles
wat tot het bestuur van een goede huis
houding behoort. Vele kinderen uit de
