HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No 23
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Tweeëntwintigste Jaargang.
144
van WOENSDAG 21 Maart 1900.
Nieuwsberichten.
TILEFHOONNtJHVlK
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden
-,25.
franco p. post—,40.
Afzonderlijke nommers S centen per stok.
Pr|i per Advertentie van 1-5 regels 10.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentièn worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Tweede Kamer. In de zitting van
Dinsdag 13 Maart werden de beraad
slagingen voortgezet over art. 12 van
het Leerplicht-ontwerp geldige reden
van schoolverzuim, de vergunning om
de school tijdelijk niet te bezoeken op
grond van werkzaamheden in het belang
van landbouw, tuinbouw, veehouderij en
veenderij, verleend door den schoolop
ziener. Tegelijkertijd kwamen in behan
deling art. 13, 14 en 15 terzake van
den veldarbeid. Op art. 12 was een am.
voorgesteld door den heer v. d. Zwaag,
om de vergunning tot schoolverzuim op
grond van veldarbeid te doen vervallen.
De Voorsteller lichtte het am. toe. Voor
op stelde hjj, dat ook hem deze wet
gansch niet bevredigt, en dat ook hij
allen kinderarbeid zelfs nog beneden
hoogeren dan 12 jarigen leeftijd zou
wenschen verboden te zien. Spreker
protesteerde tegen eene wettelijke sanc
tie van schoolverzuim gedurende 6 weken
ten behoeve van veldarbeid, met name
van den ongezonden veenarbeid. De
vrijstelling zal leiden tot ongehoorde
kinder-exploitatie. Tegenover deheeren
Pijnappel en De Savornin Lohman be
toogde Spreker, dat ook andere regel
matige loontrekkende veldarbeid, wel
verre van een uitspaning, gevaarlijk is
vooral het afbeulende hooien. Boven
dien zal dit schoolverzuim het klassikaal
onderwijs ten platten lande geheel in
de war sturen. Veriachtende amende
menten als de heer Ketelaar heeft voor
gesteld, verzwakken slechts het am. van
Spreker. Daarom zou hjj vierkant tegen
de wet stemmen, als daaruit alle kracht
wordt uitgeblazen, en niets overblijft
dan administratieve omslag. Kinderar
beid kan gemist worden, ook voor de
ouders. Ten slotte schetste Spreker ook
met schrille kleuren de verontzedeljjking
der kinderen door den zoogenaamden
koppelarbeid, en daarop wees hjj vooral
de rechterzijde, die bjj deze wet de vaan
der zedelijkheid zoo hoog houdt, o. a.
in zake het herhalingsonderwjjs. Hierop
lichtten toe; de heer Ketelaar zijn am.
om de vijjstelling fakultatief testellen,
en de heer Tydeman het zjjne om de
vrijstellingen te doen regelen door de
gemeenteraden, den schoolopziener ge
hoord, en behoudens goedkeuring van
Oed. Staten. Spreker bracht hulde aan
het pleidooi van den heer v. d. Zwaag
voor het kind, maar de door hem aan
bevolen regeling behoort thuis in de
Arbeidswet. De heer Kool is tegen kin
derarbeid gedurende den schooltijd, als
nadeelig ook voor het volksonderwijs.
De heer Roessingh wees er op, dat in
de veenen kinderarbeid niet altjjd daad
werkelijk is, maar bestaat in thuis
blijven ten behoeve der ouders in het
veld. Het am. v. d. Zwaag grjjpt te
diep in de bestaande toestanden, en
overigens betwijfelde Spreker of 't wel
waar is, dat de voorgestelde vergun
ningen het onderwjjs benadeelen. De
andere amendementen gaan z. i. in
goede richting. De heer Kerdijk was
gezind mede te werken om den arbeid
in de venen uit het artiekel te doen
tervallen. Met het am. v. d. Zwaag kon
hjj niet méégaan, dat de veldarbeid van
zoo bizonderen aard is, dat deze de re
geling der Regeering rechtvaardigt.
Maar Spreker noemde het voorstel der
Reg. niet aannemelijk, omdat het school
verzuim wegens veldarbeid toelaat ook
waar de landbouwtoestanden dit niet
volstrekt noodzakelijk maken. Spreker
kon zich vereenigen met het am Kete
laar, dat hieromtrent de juiste beginsel
huldigt. De heer van Gilse was het
geheel eens met het am. v. d. Zwaag.
Ook hjj acht wettelijke sanctie van
schoolverzuim ongerechtvaardigd. Even
tueel zou hij althans veenarbeid niet
tot motief van schoolverzuim willen
gewettigd zien. Hij zou de zaak wil
len zien geregeld zien bjj het vaststellen
der vakautie tjjden. De heer Zijlma be
toogde, dat de graanbouw het heel goed
zonder kinderarbeid kan stellen. Het
am. v. d. Zwaag achtte hjj te absoluut.
Spreker zou vergunning van schoolver
zuim willen beperken ten behoeve van
huiselijke diensten in het ouderlijk
gezin. De heer De Visser vroeg inlich
tingen omtrent de bedoeling van het
verlof, verleend aan kinderen, die in
April, Mei en Juni de school bezoeken.
De heer Pjjuappel meende, dat de amen
dementen te algemeen waren. Over bet
algemeen achtte hjj kinderarbeid onge-
wenscht. De heer Troelstra betoogde,
dat, ook bij aanneming van het am. v.
d. Zwaag, het geven van verlof noodig
zal blijven voor schoolverzuim wegens
veldarbeid, volgens art. 12 sub. 5. Hij
beval krachtig het am. v. d. Zwaag
aan in het belang van het kind, en om den
loonstandaard voor vrouwen te doen stij
gen. De heer Smeenge ontkende, dat bij
aanneming van het am. v. d. Zwaag
vergunningen kunnen verleend worden
krachtens art. 15 sub. 5. Spreker ver
dedigde het artiekel ook ten aanzien van
de veenderijen, voor de gevallen dat de
kinderen in huis vervangen de vrouwen
die moeten arbeiden. Ook hij acht, het
't best de zaak is te regelen in verband
met de vakantie-tijden. De Heeren De
Beaufort, Willinge en De Savornin Loh
man achtte het am. Tydeman, min of
meer gewijzigd, gewenscht. Laatstge
noemde stelde voor de goedkeuring door
Ged. Staten te doen vervallen. De Heer
De Waal Malefijt achtte beide amende
menten ongewenscht. De Min. van Bin-
neDl. Zaken, hulde brengend aan de
rede vau den heer v. d. Zwaag, kon
zich met diens konkluzie niet vereenigen.
Warm de bepaling van het ontwerp ver
dedigen kon h\j niet, daar hij de vrij
heidstelling beschouwt als een noodza
kelijk kwaad. Het is een feit, dat vaak
een deel van den oogst te loor gaat
door gebrek aan handen. In den hooi
tijd en in den pluktijd der vruchten
moet vaak in enkele dagen van het
weer worden gebruik gemaakt. Vrijstel
ling ten behoeve van den landbouwar-
beid kan niet worden gemist Aanneming
van het am. v. d. Zwaag zou de Min.
zeer betreuren. Leerplicht zal alleen
ingang kunnen vinden, als de wet niet
te zeer indruist tegen hestaande toe
standen tegen amendementen kan hij
zich niet sterk verzetten doch overne
men doet hij ze niet. De heeren Tyde-
en v. d. Zwaag repliceerden, en de heer
Roessingh stelde een am. voor om in
plaats van „op grond van werkzaamhe
den" te lezen, „ten behoeve van werk
zaamheden".
De Engelschen zijn Woensdag Bloem
fontein binnen gerukt. Uit Pretoria
wordt bericht dat een Engelsch leger
van 40000 man door de Boeren telkens
werd afgeslagen, waarbij veel dooden
vielen.
Bloemfontein, hoewel de hoofdstad
van den Vrijstaat, is een open plaats,
uit een krijgskundig oogpunt niets be-
teekent. Bovendien is de zetel der
regeering al voor eenigen tijd naar
Winburg verplaatst. Ook zou een groote
macht der Boeren omgetrokken zijn.
De Engelsche regeering heeft haar ver
klaring atgelegd ten opzichte van te
openen onderhandelingen in dien geest,
dat Engeland met kan toestemmen in
onafhankelijkheid der republieken.
De Boeren schijnen werkelijk van plan
de Engelschen te straften door in den
uitersten nood Johannesburg te ver
woesten en hierdoor een goede honderd
vijftig millioen ponden sterling, meest
Engelsch kapitaal, te vernietigen, de
machineriën enz. der mijnen toch ver
tegenwoordigen dit kapitaal, 't Zal zeker
indruk maken, temeer als men in Enge
land begrijpt, hoe lel gebeten de Boeren
zijn op Johannesburg, het broeinest van
al de ellende. De bedreiging zou mis
schien de mogendheden kunnen bewegen
iets te doen.
De Boeren zijn thans gezien aan Van
Reenen8- en andere passen op ae grens
van Natal en den Vrijstaat.
Van uit Bloemfontein deden de Engel
schen verkenningen maar vonden geen
Boeren in den omtiek. Men bericht, dat
eene menigte Verstaters naar huis
getrokken zijn. In het zuiden van den
Vrijstaat nemen zij ook eene terug
trekkende beweging aan, de ge eele
Boereumacht wordt thans nog geschat
op twintigduizend man.
Gaat men af op de verschillende
berichten, dan zou men moeten gelouven
dat de Vijjstalers den strijd voor de
heilige zaak van vrqhenl en onafhanke
lijkheid hebben opgegeven en niet zijn
getrouw aan het verbond met Trans
vaal. Wij willen wenschen, dat het
althans zoo ver nog met gekomen is,
of ooit komen zal, alhoewel er namen
genoemd worden van mannen, op wie
men meende te mogen rekenen als
felle tegenstanders der Engelsche poli
tiek.
Inmiddels heeft Roberts den Vrijstaat
in naam der Koningin in bezit genomen
en President Steyn vervallen verklaard^
De generaal spreekt nu van de eooraa.
lige republiek en den gewezen president
Niettegenstaande de Engelschen tegen-
wooidig erg aanhalig zqn ten opzichte
van de leren, waarschijnlijk om ze
gunstig te stemmen tegeu het aanstaande
Koniuginne bezoek, heelt toch de raad
der stad Cork een adres van welkomst
aan de Koningin met groote meerderheid
verworpen.
In de couranten der Kaapkolonie,
komen herhaaldelijk klachten over door
Engelschen gepleegde diefstallen van vee.
Nog altijd bestaat een flauwe hoop,
dat Rusland voor de Boeren in de bres
zal springen, m. a. w. bemiddelend zal
optreden.
Van welken kant zou men het ook
eerder mogen verwachten dan van dien
der vredesconferentie. Duitschland heeft
laten weten niets te kunnen doen, en
diens optreden zou ook in Engeland niet
al te best worden opgenomen, want
er zijn te Dresden een paar Engelschen
mishandeld, die in die Boerengezinde
stad wat veel drukte maakten van eene
overwinning door hunne landgenooten
behaald. Werkelijk beginnen de Engel
schen geloof te hechten aan vernieling
van Britschen eigendom in Transvaal;
er is in het Lagerhuis naar gevraagd
en Chamberlain deelde mede, dat Pre
sident Kruger aansprakelijk was gesteld.
Robert gaat voort zjjne manschappen
te beloven hen naar Pretoria te zullen
brengen. Hjj zal dan echter Joubert
voorbjj moeten; die is zes en vjjftig
rnjjlen van Bloemfontein te vinden.
Vierhonderd Vrijstaters hebben zich
onderworpen. In het Noorden schijnt
men van plan den strjjd voort te zetten.
Roberts geat voort proclamaties in de
wereld te zenden om de Boeren tot
onderwerping aan te zetten.
De geregelde spoorwegverbinding
tusschen Kaapstad en Bloemfontein is
tot stand gekomen. Opnieuw hebben
zich ach tien honderd Vrjjstaters over
gegeven.
Bjj de Biggarsbergen moeten de
Boeren eene bijna onneembare stelling
gemaakt hebben.
Een ernstig gevaar dreigt Engeland
in Egypte, waar de sekte der Sinussie,
negen millioen aanhangers tellende, op
het punt staan op te staat en zich op
de Engelschen in het Nrjldal te werpen.
De correspondent van de Daily Tele
graph beweert te weten dat het plan
om de met Cronjé gevangen genomen
Boeren naar St. Helena te transporteeren
niet t.oorgaat. De Transvalers zouden
aan boord van de schepen gevangen
gehouden worden, en »aan de Vrjjsta-
sters zou waarschijnlijk de reis naar
St. Helena bespaard worden.» Zoo
althans vatten wjj het niet heel duidelijke
bericht op. Dat zou dan een nieuwe
poging zjjn om de Vrjjstaters van de
Transvalers te vervreemden, of is het de
bedoeling, de Vrjjstaters in vrijheid te
stellen
Cecil Rhodes heeft aan Julian Ralph,
den correspondent van de Daily Mail.
een en ander verteld over Kimberley
en het beleg. Het bljjkt nu, dat er niet
weinig naijver is geweest tusschen de
geregelde troepen van Kekewich en de
vrijwilligers. Rhodes werd, toen hjj over
de onaangename militaire maatregelen
sprak binnen Kimberley genomen, zoo
boos, dat decorrespondent zjjn woorden
niet wil aanhalen. Kekewich had slechts
500 man bij zich, en de stad bracht
nog 4500 man op de been, vertelde
Rhodes, en wat zou er van ons geworden
zjjn zonder die vrijwilligers Zij werden
door de beroepssoldaten veracht en de
militaire bevelhebbers deelden de burgers
nauweljjks het nieuws mede dat rij
vernamen.
Rhodes zeide (en dat werpt weer een
eigenaardig licht op de officieele opga
ven van het ministerie van oorlog)
Het is een feit dat 111 vrijwilligers
tjjdens het beleg gedood werden en niet
een hunner is in de Ijjsten, door het
hoofdkwartier openbaar gemaakt, opge
nomen.
De sterkte van de Boeren zeide Rho
des nog, wordt overschat, alleen omdat
wjj zoodoende een reden geven voor den
slechten afloop van krijgsverrichtingen
zonder te erkennen, dat die aan de
slechte leiding te wjj ten is.
