HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No 93
144
van WOENSDAG 21 November 1900.
N ieu wsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Tweeëntwintigste Jaargang.
TELEPHOONNUMMER
TELEPHONISCHE VERBINDIN6
niet AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden
e e
-,25.
s franco p. post,40.
AfiMnderlJjke nommers 3 centen per stok.
Prli per Advertentie vu 1-5 regeli f 0.25, elke regel
meer 5 cent», groete letten naar plnatirnlmte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG du middags ten 12 ure, dit alsdan too mogelijk nog worden geplaatst.
De Nutslezing.
De eerste Nutsbijeenkomst in dit
seizoen met Dames had Maandagavond
plaats in het Brongebouw.
Als Spreker trad op de Heer Justus
van Maurik, met Baddoctoren.
De heer Van Bommel, rjjk geworden
in Indië is naar Patria terug gekomen,
en leidt een gemakkelijk leven, is een
vriend van een goede tatel, van goede
wqn en had aan deze manier van leven
een zekere zwaarlijvigheid te danken.
De gevolgen van zijn gasterijen bleven
niet uit; op een nacht gevoelt hij zich
onlekker. Doodsbenauwd voor ziekte
verbeeldde hij zich asthma en leverziekte
en onderwierp zich aan een geneeskundig
onderzoek. De medicus constateert kort
ademigheid, beveelt matigheid aan. Van
leverziekte geen sprake. Heer van Bom
mel, niet tevreden met het onderzoek,
bezocht een professor, hetzelfde resultaat
Gij eet te veel en te dikwijls. Maar de
lever dan? Volkomen normaal!
Boos vertrekt Heer Van Bommel
naar Ems. Geen ander resultaat dan
dat er twist ontstaat tusschen hem en
een jongen Duitscher over de meerdere
of mindere lieftalligheid van een jonge
dame aan de table d'hote, wat aanleiding
geeft tot een uitdaging, waarbij Van
Bommel in zijn vermakelijk dooreen-
gehaspeld Hollandsch Duitsch zich half
dood lacht, dat zoo'n mof wil duelleeren
om een kale barones. Erg hardhandsch
zet h\j dan een Duitsch officier de deur
uit en zoekt nu troost te Wiesbaden.
Daar heeft hij een consult met een
arts, die begrijpt dat er wat aan hem
te verdienen is. Deze spreekt van lever
ongesteldheid. Zie je, dat is nu eens een
dokter. Deze houdt hem een week of vier
aan de lijn, laat hem goed betalen, raadt
hem een nakuur te volgen te Carlsbad,
waar hij zjjn patient schriftelijk over
draagt aan zijn zoon, badarts aldaar.
Brandend nieuwsgierig naar de wijze
waarop de Wiesbadensche esculaap over
zijn toestand oordeelt, opent hij onder
weg den brief van aanbeveling en leest
den aard zjjner ongesteldheid in 't La
tijn, waarvan hjj natuurlijk niemendal
snapt. Een medereiziger vertaalt het
onverstaanbare, 't Blijkt, dat de dokter
hem in de taal der geleerden eenige
alles behalve malsche ondeugden toe
schrijft en dat den zoon wordt aange
raden hem goed te laten betalen en te
probeeren of hij den rjjken Hollander
ook kan doen trouwen met zijn dochter
Ursula. Woedend verlaat Van Bommel
aan een klein station den trein, voor
nemens met den eerstvolgenden naar
Holland terug te gaan. In slechten luim
zegt hij in zijn logement een paar
hatelijkheden aan 't adres van deDuit-
sche baddokters, scheldt op Bismarck,
wordt handgemeen met een bezoeker
van het logement, rammelt een politie
agent af, wordt gearresteerd en veroor
deeld tot drie weken gevangenisstraf. Daar
mist van Bommel wat hem eigenlijk
ziek maakte, een goede tafel en
goeden wijn engeheel hersteld
keert hij in 't vaderland terug;deont-
houdingskuur heeft hem goed gedaan.
Maar men moet het Van Maurik
hooren vertellen! Geen wonder, dat
soms ook de meest ernstige uit den
plooi raakte.
Na de pauze het stukje Influenza.
Alleraardigst schetst de Heer Van Mau
rik daar een nacht in de slaapkamer
van de jonge familie Van Dam, ma»,
vrouw en klein kind. En hoe angstig
de moeder was, omdat Kareltje zoo raar
met z'n mondje deed en zoo schreeuwde
tot brullens toe. Hoe papa Van Dam
in het holle van den nacht vier maal
naar beneden moest om een en ander
voor den baby te halen, hoe het einde
lijk bleek, dat de kleine jongen geprikt
werd door een speld, de oorzaak van
de gestoorde nachtrust, doch ook hoe
Van Dam met al dat halfgekleed heen
en weer gaan door het tochtige huis,
's morgens niet kon opstaan. De arts
zei nog heel gemoedelijk; maar mijn
heer Van Dam, hoe komt U nu aan
influenza?
Ook dit stukje gaf aanleiding tot veel
gelach.
Opnieuw bleek dat de Heer Van
Maurik nog altijd tot de zeer gewenschte
Nutslezers behoort.
Tweede Kamer. De Kamer was
Woensdag weèr in openbare zitting
bijeen. Ingekomen waren de wetsont
werpen tot toekenning van rentelooze
voorschotten voor het aanleggen van
stoomtramwegenlo. RosmalenGrave
Cuyk; 2o. EindhovenHelmond; 3o.
Tilburg— St. Oedenrode, TilburgDon
gen en TilburgHilvarenbeek. Het al
gemeen debat werd geopend over de
wijziging van de Regeer ingsreglementen
voor Suriname en Curagao. De heer van
Kol kritizeerde uitvoerig en bar het
eerste ontwerp als aulokratiesch en
halfslachtig, eensdeels autonomie en
anderzijds absolutisme huldigend. Spre
ker wenschte grooter zelfbestuur, groo-
ter uitbreiding van het kiesrecht en
verdwijning van hetjaarljjksch subsidie
aan de Kolonie. Ook kwam hij op tegen
het kapitalistiesch karakter dezer wet
geving, z. i. blijkend uit bevoordeeling
der Maatschappij „Suriname". De heer
Rink bepleitte het verleenen van kies
recht voor ingezetenen van Curasao voor
den Kolonialen Raad. De Heer van Kol
sloot zich daarbij aan, en ook over het
tweede ontwerp den staf brekend,
wenschte hij voor alle West-Indiesche
eilanden eigen beheer. Hjj drong verder,
aan op een mijnwet en onderzoek naar
den rijkdom van den bodem der eilanden.
Hjj stelde eene motie voor, waarbij de
Kamer de Regeering uitnoodigt eene
kommissie te benoemen om maatregelen
te beramen, om het verder verval van
Curasao te voorkomen en deze kolonie
tot meer welvaart te brengen. De Min.
van Kol., het ontwerp verdedigeude,
betoogde, dat voor meer ingrijpende
veranderingen de behoefte niet was ge
bleken. Van deze Regeering is niet te
verwachten eene belastingheffing in de
Kolonie ten bate van het Moederland.
Meer welvaart in de Kolonie hangt,
meent de Mir.. voornamelijk af van de
energie der bevolking zelve. Eene komp-
tabiliteitswet voor de beide Koloniën is
spoedig te verwachten. Mijnbouwkundige
onderzoekingen op groote schaal zouden
schatten geld kosten zonder uitzicht op
eenig resultaat van beteekenis. De heer
Pjjttersen verdedigde tegenover de een
zijdige beweringen van den heer Van
Kol het optreden der Maatschappij »Su-
riname", en betoogde, dat de oprichting
en wijze van exploitatie van bedoelde
maatschappij tot vermeerdering van de
welvaart der kolonie heeft bijgedragen.
Na replieken werd het algemeen debat
gesloten. Bjj art. 5 werd door den Mi
nister overgenomen een amendement
van de Komm. van Rapp. bepalende
dat de Goeverneur geen handel mag
drijven, noch deelhebber rechtstreeks
of zijdelings, in dien van anderan, noch
in eenige Koncessie oi onderneming,
van welken aard ook, op de Kolonie
betrekking hebbend of daarbinnen ge
legen.
In de zitting van Donderdag werd
de beraadslaging voortgezet. Allereerst
kwam in behandeling de eische» voor
kiesbevoegdheid vooor de Koloniale Sta
ten van Suriname. De heer van Kol
lichte een door hem voorgesteld amen
dement toe tot verlaging van het cen-
cus bedrag als eisch voor kiesrecht, en om
een grens te stellen op de betaling der
belasting naar een jaarlijksch inkomen
van 1000 in plaats van ƒ1400; voorts
om het minimum totale bedrag van aan
slag in de directie belastingen niet te
doen varieeren van ƒ100 tot 20, maar
van 50 tot 10. Vrees voor grooten in
vloed der Koelies op de Staamacht behoeft
meent Spreker niet te bestaan. De
heeren Pjjttersen en Mees ontkenden
deze laatste bewering. Laatstgenoemde
ontraadde, namens de Komm. van Rapp.
het am. van Kol, dat door den Minister
werd bestreden, die tevens ernstig be
zwaar had tegen het amendement der
Kommissie, om van vreemdelingen 5
jaren vestiging in de koloniën te eischen
om als ingezetenen voor kiesrecht in
aanmerking te komen. Het amende
ment der Kommissie werd nader ver
dedigd door de heeren Fokker en Mees
die meenden, dat de maatregel overeen
stemmende met eigen wet, geenszins
als uitsluitings politiek kan worden be
schouwd. In stemming gebracht werd
het amendement der Kommissie aange
nomen met 51 tegen 2 stemmen. Het
am. v. Kol werd verworpen met 48 tegen
5 stemmen. De heer van Kol, hoewel
handhavende het beginsel, trok zjjn
amendement in om van het lidmaat
schap der Koloniale Staten ook uit te
sluiten den Voorzitter en de leden van
het Hof van Justitie, en den procureur
generaal, alsmede dat tot verkorting
van den duur der zitting van 6 tot 4
jaren, met aftreding van de helft om
de twee jaren. Op voorstel van den
heer Troelstra werd tot den volgenden
dag geschorst de behandeling van het
am. van Kol tot het geven van schade
loosstelling aan de leden der Koloniale
Staten, omdat z.i. de geopperde bezwa
ren niet gelden de zaak, maar gericht
waren hiertegen, dat de Koloniale Staten
zelf de schadeloosstelling zouden regelen.
De heer van Kol trok ook in zjjn amen
dementen tot benoeming van voorzitter
en ondervoorzitter der Koloniale Staten
door den Goeverneur op voordracht der
Staten. Door den Minister werd over
genomen het am. van Kol, nader uit
drukkende, dat in West Indië geen
belastingen ten bate van hel moederland
geheven kunnen worden. De heer van
Kol verdedigde, om roofbouw tegen te
gaan, zjjn amendement, bepalende: lo
dat het doen instellen van onderzoekin
gen naar de gesteldheid tot de taak
der Regeering behoort2o dat bij kolo
niale verordening voorschriften betref
fende koncessiën voor mjjnbouw, land
bouwondernemingen, spoor jn tramwe
gen worden uitgevaardigd. Naar aan
leiding van een door den Minister in
het Regeeringsreglement aangebrachte
wjjziging, trok de heer van Kol het
tweede gedeelte van zjjn amendement in.
In de zitting van Vrjjdag werd, bjj
het voortgezet debat over de wjjziging
van het Regeeringsreglement voor
Suriname en Curasao, met 34 tegen
10 stemmen verworpen het amendement
van den heer van Kol, bepalende, dat
het doen instellen van onderzoekingen
naar de natuurljjke gesteldheid van den
bodem tot de taak der Regeering behoort.
Besloten werd, dat koncessies voor mjjn-
bouwondernemingen bjj koloniale ver
ordening zullen worden geregeld. Het
am. van Kol, inhoudende dat bjj koloniale
verordening aan de leden der Staten
behalve reis- en verbljjfkosten ook
prezentiegelden kunnen toegekend wor
den, werd verworpen met 38 tegen 19
stemmen. De eindstemming over het
Regeeringsreglement werd bepaald op
den volgenden Woensdag. Aangevangen
werd de beraadslaging over de wets
ontwerpen betreffende de rechterljjke
organizatie in Indië. Naast dsn Minister
van Kolonieën was de Regeerings Kom-
missaris, Mr. Winckler gezeten. De
heer Pjjnacker Hordijk was van oordeel
dat de financieele bezuiniging van de
voorgestelde overbrenging van revizieen
examinatie van vonnissen van hetHoogge-
rechtshof naar de Raden van Justitie, niet
opweegt tegen de daaruit voortspruitende
schade van rechtspreking. De heer
Mackay ontwikkelde ook bezwaren tegen
de overbrenging. Overlading van werk
zaamheden gaat over op de raden der
Justitie, waarvan het geval zal zijn, dat
óf het werk niet goed wordt gedaan, öf
vermeerdering van persooneel noodig is.
Een onoverkomelijk bezwaar voor preker
is, dat het voorstel lijnrecht strijdt met
het Regeeringsreglement. Immers von
nissen worden onttrokken aan de beslis
sing van het hoogste rechtscollege,
waardoor een aan een inlander bepaald
toekomend recht word ontnomen. De
heer Troelstra maakte aanmerking tegen
het optreden van den heer Winckler als
Regeeringsccmmissaris, omdat deze, die
gedoodverfd wordt als vicepresident van
het Hooggerechtshof, persoonlijk belang
heeft bij liet wetsontwerp, ten aanzien
van de verhooging der traktementen.
De Voorzitter verklaarde geen kritiek
op de keuze van den commissaris te
kunnen toelaten. De heer Troelstra
verklaarde zjjn doel reeds te hebben
bereikt, waarna hjj zich aansloot bij de
tegen het ontwerp geopperde bezwaren.
Eene door den heer Troelstra voorgestel;
de motie, waarbjj de Kamer oordeelt dat
nadere toelichting noodig is, om het
ontwerp met kennis van zaken te be
handelen vond geen voldoende ondersteu
ning en bleef dus buiten behandeling.
De heer van Styrum meende aanneming
van het ontwerp te moeten ontraden,
omdat het de rechtszekerheid van den
inlander vermindert. De heer Geertsema
verdedigde het ontwerp. De Min. van
Kol. stelde bjj de verdediging van het
wetsontwerp op den voorgrond de on
partijdigheid van den Regeeringscommis-
saris die geen financieel belang bjj de
raad kan hebben. Uitvoerig schetste de
Minister de voordeelen van de overbren
ging der revizi en examinatie van von.
