HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No. 7
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Vierentwintigste Jaargang.
144
van WOENSDAG 22 Januari 1902,
Nieuwsberichten.
TELEPHOON NUMMER
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden—>25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per Btnk.
Frga per Advertentie van 1-0 regela f 0.25, elke regel
meer O eenta, groote lettera naar piaatarnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond
Advertentüm worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG de» middags ten 12 ure, die alsdan too mogelijk nog worden geplaatst.
De Nutslezing.
In de buitengewone vergadering der
leden van het Nut met hunne dames,
Maandag gehouden in het Brongebouw,
trad de Heer W. Otto van Amsterdam
als spreker op.
Wij kennen den Heer Otto als een
goed opmerker. Steeds weet hij den
humor uit hetgeen hij waarneemt te
vinden en den draad vast te houden,
tot de toestand in den regel met gun
stig verloop is geëindigd. Al de novellen
van den Heer Otto dragen hiervan het
spoor en dit doet zjjn werk lezen en
herlezen. In den waren humor vermengt
zich het grappige met den ernst des
levens. Wij Nederlanders houden van
het eene en van het andere.
Spreker droeg voor de pauze een
verhandelir.gover het „belachelijke" voor.
Over deze materie nadenkende, ja, waar
is daarvan het eind in de oude, in de
nieuwe geschiedenis, in staat, school en
huisgezin. De Heer Otto weet het be
lachelijke op te sporen en in goed Hol-
landsch weer te geven op aangenamen
toon, reden om er met genoegen naar
te luisteren.
Als Spreker na de pauze eene bijdrage
ten beste gaf over ondervindingen op
het telegraafkantoor, komen alweer die
trekjes in helder licht, te meer omdat
ze waarschijnlijk ontleend zijn aan feiten.
Deze bijdrage van Spreker is bekend
genoeg. Een eigenaardig stempel drukt
de Heer Otto er echter op door zijn mooie
voordracht op de verschillende ontmoe
tingen van den telegrafist rnet allerlei
slag van publiek in allerlei toestanden.
Geelt wonder, dat men zich amuseerde.
De zaal was matig bezet. Zou het
kunnen zijn, dat de eenigermate trieste
Brongebouwzaal hierop van invloed is?
WETEN EN WERKEN.
Als naar gewoonte was de gehoorzaal
goed bezet bjj de voordracht van Maan
dagavond, als wanneer de Heer Saeijs
een voordracht hield over China en de
Chineezen.
China ligt in het uiterste oosten van
de oude wereld, begrensd doordeGrooten
Oceaan ten oosten, ten westen door de
woestijn. Door deze ligging geheel ge
ïsoleerd, is het Chineesche volk blijven
staan op een zeker punt van vroegere
beschaving.
Het „Rijk van het midden" telt vier
honderd rmlüoen zielen met inbegrip
van de aanhoorige landen, waarvan
Mandsjoerije het voornaamste, Thibet
het merkwaardigste is.
Van vreemdenverkeer is Thibet geheel
uitgesloten, doch de Engelschen hebben
een begeerigen blik op dat land, gren
zende aan Engelsch Indië, geslagen en
hebben in de Hindoe's een middel ge
vonden om het land te leeren kennen.
Zij leiden van dezen eenigen tot geo-
graphen op, en krijgen van hen, die zij
Panditen noemen de noodige inlichtingen.
Spreker gaf een overzicht van den
godsdienst in Thibet, hun levende
godheid, de Daila Lama, te Lasa gezeteld,
wordt bij overlijden vervangen door een
ander, die de bepaalde kenmerken voor
zijne roeping draagt. Uiterst zeldzaam
is hij voor zijne volgelingen zichtbaar.
De Chineesche muur, in Europa
spreekwoordelijk, en 2450 Kilometer
lang, 3 Meter hoog, 6 Meter dik is,
van invloed geweest op Europa, zijnde
langs dezen de Mongolen Europa bin
nengedrongen.
De bodem van Noordelijk China be
staat voornamelijk uit lus en is daardoor
zeer geschikt voor den landbouw, waar
van de hoofdproducten zjjn rijst, tarwe
en katoen.
In Zuid China vormen de zomerwarmte
en zomerregen den bodem tot een uit
nemend graanland. Rijst, thee en zijde
worden er druk gewonnen.
Spreker gaf een volledig signalement
van den Chinees en wees nog op enkele
eigenaardigheden, hem alleen eigen.
De taal is eenlettergrepig, voor elk
woord een teeken, door de rangschikking
van de vijfhonderd teekens verkrijgt het
woord verschillende beteekenissen.
Het familieleven is in China sterk
ontwikkeld, algemeene menschenliefde
is zoo goed als uitgesloten, slechts fami
lieleden hebben a inspraak op hulp.
De Chinees kleedt zich naarmate het
jaargetij dit vordert met van één tot
zeven kleedingstukken. Hjj is morsig van
aard, zijn haartooi, de staart, houdt hij
hoog in eere.
De steden en dorpen zijn omringd door
aarden, soms door steenen wallen met
poorten, waarvan de zuidelijke de poort
der eere is. De" straten zijn nauwbij
warmte is dit een gerief.
De drie hoofdgebeurtenissen, geboorte,
huwelijk en dood geven aanleiding tot
feestelijkheden. De gebruiken bij die
feesten besprak de Heer Saeijs in 't breede,
evenals de gewoonte van het verminken
der vrouwenvoeten, waarvan de waar
schijnlijkste oorzaak dient gezocht in het
verschil fusschen de Chineesche, als
gevestigde, en de Tartaarsche als
trekkende vrouw levendig te doen houden.
De ouderlijke macht staat in China
hoog, misdaden worden gestraft niet
alleen aan den dader, óók aan familie
leden, soms ook aan stad of dorp van
zijn herkomst.
De vrouwen hebben geen rechten. Zelfs
Boedha, met zijn leer van gelijkheid voor
allen, heeft niets gedaan om de vrouw
te verheffen.
Echtscheidingen gaan gemakkelijk en
hebben alleen plaats op aanvraag van den
man. Veelwijverij is toegelaten. In den
laatsten tjjd heeft zich te Canton een
vereeniging van meisjes gevormd, welke
bjj het huwelijk voor de vrouw eenige
voorwaarden stelt.
Een weduwe mag niet hertrouwen.
Geld kan in deze echter verandering
brengen en dit in verband met den
godsdienst. De gehuwde mannen genie
ten een prachtige begrafenis. Hertrouwt
zijn weduwe, dan zou zijn lichaam be
graven moeten worden op het kerkhof
der ongehuwden, een groote schande
voor de familie. Nu laat de weduwe
zich van den doode scheiden, voor geld
is dan ligt een arme te vinden, die haar
plaats bjj den overledene inneemt, zóó
kan hij blijven waar hjj is.
Grooten eerbied heeft de Chinees
voor zijne dooden. Geen meer gewild
geschenk van den zoon aan den vader,
den een doodkist.
In verband met de godsdienstige op
vattingen sterft de Chinees aangenaam.
Bij het sterven hebben veel ceremoniën
plaats. Levende bloemen zijn enkel toe
gelaten op keizerlijke graven.
Na gewezen te hebben op het werk
tuigelijke van het onderwijs, werden
de godsdiensten besproken. De leer van
Confucius herstelde den dienst der va
deren. De Chineesche godenbeelden stel
len dan ook de voorouders voor, en bij
deze wordt gebeden en worden offers
gebracht. Wij maakten hier kennis met
de offerstokjes. Dan is er nog de leer
van Boedha en van Lootze, doch de
Chinees dankt in alle drie hoofdgods
diensten.
China telt 500,000 Christenen. In
verband met zijne godsdienstige begrip
pen, verbittert echter het Shristendom
den Chinees en worden de Christenen
gehaat.
Een wekelijkschen rustdag is in China
niet bekend, doch zij hebben hun kwar
taalfeesten met optochten, verlichting
en vuurwerk, voornamelijk met het
nieuwejaarsfeesf.
Het menu van den Chineeschen gas
tronoom zou zeer zeker den Europeaan
niet behagen. Het menu, dat Spreker
voorlegde, was ten minste niet aanlok
kelijk.
Het tooneel wordt zeer geacht, dob
belspel en opuimschuiven zijn aan den
orde van den dag.
De rechtspraak berust bij prefecten en
rechters, beiden zjjn uiterst omkoopbaar.
Zeer wreed zijn de straffen. Samen
spanning, oudermoord eu ops.and wor
den met den dood gestraft.
Landbouw wordt op groote schaal
gedreven, voor de veeteelt komt in de
eerste plaats het varken in aanmerking,
De grootindustrie bestaat nog niet,
maar zij zal aanvangen als de Chinees
den schat van mineralen leert kennen
en waardeeren welke zijn land bevat.
In verband met de geschiedenis der
laatste tijden heeft Spreker een goed
werk gedaan ons in kennis te stellen
met China, den Chinees, zijn zeden en
gewoonten.
De aangename wijze waarop de feiten
werden voorgedragen werd door de toe
hoorders zeer gewaardeerd.
Dr. Bleekrode van 's Gravenhage treedt
den volgenden Maandag op.
Het Parlement is geopend, de troon
rede toegejuicht. De koning betreurt den
langen duur van den oorlog maar, men
hervat de nijverheid in 's konings nieuwe
koloniën.
Men zou vragen, is Z. M. koning Edu-
ard goed ingelicht en hoe spreekt de
koninklijke mond het mijne koloniën zoo
maar uit, zonder dat schaamrood hem
bedekt. Z. M. moet toch wel weten, hoe
het komt, dat de werkzaamheden in
eens anders land waren afgebroken en
dat het denkbeeld als zouden de repu
blieken gewonnen zijn nog verre ligt.
Er zijn bij het vaststellen van het
adres van antwoord op de troonrede
eenige vragen gedaan, maar de ant
woorden zijn niet veelbeduidend, al blijkt
er genoegzaam de Britsche trotsch uit.
Men verlangt vrede, maar Chamber
lain en Salisbury hebben verklaard dat
Engeland geen voorwaarden kan stellen,
voordat de Boeren erkend hebben, dat
zij overwonnen zijn.
En welke opofferingen het Engeland
ook zal kosten, het kan geen andere
houding aannemen, zonder dat het zjjn
gezag in Europa en daarbuiten in de
waagschaal stelt.
En dan maakt de regeering gebruik
van een onderschepten brief van Schalk
Burger, een brief erg mismoedig, maar
negen maanden oud. Die moet natuurlijk
dienen om het Parlement te doen beseffen
hoe akelig het met de Boeren gesteld
is. Doch er is in dien tijd veel gebeurd,
dat. tot nadenken moet stemmen. De
statistieke opgaven betreffende de con
centratiekampen over December geven
het geheele aantal blanke bewoners op
117,017, het aantal dooden op 2380,
waaronder 1767 kinderen. In hoeverre
deze opgaven juist zijn, is niet ie con
troleeren.
Verder veroveren de Engelschen
vrouwenlaagers, nemen vee enz., alles
echt Engelsch.
Een ontvluchte kommandant vertelde
aan het blad Petit Bleu, hoe De Wet
kort na het overlijden van koningin
Victoria een bal verstoorde, waarop acht
en zeventig officieren der Engelschen
tegenwoordig waren; De Wet nam daar
met tien Boeren al die Engelschen ge
vangen. Nog meent de kommandant
dat in de ongunstigste omstandigheden
de Boeren den strijd nog wel tien jaar
kunnen volhouden, maar dat de toe
nemende opstand in de Kaapkolonie den
oorlog aanzienlijk bekorten kan.
Ziet ge, zal het Engelsche volk zeggen,
onze Chamberlain is toch zoo kwaad
niet. Toen hij het onlangs had over den
oorlog en hij bij het bespreken van
wreedheden ook Duitschland noemde,
bedoelde hij toch Duitschland niet of
eenige andere Staat, verklaarde minister
Balfour; 't was maar zoo terloops ge
zegd en bovendien, 't geval had niet
tot politieke vertoogen geleid, dus....
uit.
Er is ook in het Parlement geklaagd
over het terug houden van oorlogsbe
richten. Niet waar, zegt de minister,
ge ontvangt al wat ge moet weten. Of
de minister toen nog niets wist van
de verrassing bij Mafeking, des nachts,
dat kunnen we niet zeggen, er ontstond
een gevecht en daarmee alweer uit.
De Engelsche kranten zijn erg in hun
schik met de redeneeringen der regeering.
Een der parlementsleden heeft gezegd,
dat men met den oorlog veel minder
verder gevorderd is dan in 1900.
Tot heden had men zich in Engeland
blind gekeken op de Boereniedere
doode of gewonde Boer werd genoteerd,
niemand dacht aan den Engelschen sol
daat. Het pas genoemde parlementslid
heeft thans de meening geuit, dat waar
de Boeren thans een kwaden tijd heb
ben, het leger daarin in niet geringe
mate deelt.
Iedereen gelooft stellig, dat dr. Kuyper
de Nederlandsche minister van Binnen-
landsche Zaken te Londen kwam als
vredesonderhandelaar. Het wordt echter
ook tegengesproken.
De Standard verneemt uit Brussel,
dat het hoofddepót der Boeren in de
nabijheid van Zoutpanberg fusschen de
Olifant- en Krokodilrivieren in een on
toegankelijke streek, reusachtige voor
raden bevat van geweren en ammunitie.
