HAARLEMS CH
PREDIKBEURTEN enz.
Eerste Blad.
No. 104
144
WOENSDAG
December
TE HAARLEM
Nieuwsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Vierentwintigste Jaargang.
TELEPHOONNUMMER
TELEPHONI8CHE VERBINDINO
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden ~,25.
franco p. post ,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stok.
Pr|js per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
AdverUmtiën worden aangenomen tol DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan too mogelijk nog worden qepUwM.
De Directeur van het Postkantoor
Haarlem maakt bekend, dat met ingang
van 27 dezer, de lichting der bijbussen
vervroegd zijn, met 20 minuten, zooals
op de urenborden nader zal aangewezen
worden.
De Directeur voornoemd
DOFFEGNIES.
van 31 December (Oudejaarsavond)
en 1 Januari (Nieuwjaarsdag).
Eglise Wallonne.
Oudejaarsavond.
7 V, heures, Mr. L. Bresson.
Pasteur a Rotterdam.
Nieuwjaarsdag
Geen dienst.
Baptists Gemeente.
Lokaal Schachelstraat 6.
Oudejaarsavond.
Geen dienst.
BUITENGEMEENTEN.
Waai niets anders vermeld wordt, wordt de
Ned. Hervormde Xork bodoold.
Bennebroek.
Oudejaarsavond.
s Avonds 7 ure, Ds. Gerth van Wijk.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Ds. Gerth van Wijk
Beverwijk.
Oudejaarsavond.
s Avonds 7 ure, Ds. Boon.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Ds. Boon.
Gereformeerde Kerk.
Ged Oudegracht.)
Oudejaarsavond.
's Avonds 7t/j ure, Ds. Mulder.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Ds. Mulder.
Bloemendaal.
Oudejaarsavond.
'sAvonds 7 ure, Ds. van Leeuwen.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Ds. van Leeuwen.
Heemstede.
Oudejaarsavond.
's Avonds 7 ure, Dr. Jonker.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Dr. Jonker.
Eben-Haëzer Kerk.
(Klein Heiligland)
Oudejaarsavond.
's Avonds 8 ure, Ds. Tibben.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Ds. Tibben.
Christelijk Geref, Gemeente.
Zuiderstraat
Oudejaarsavond.
's Avonds 8 ure, Ds. Schotel.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Ds. Schotel.
Hillegom.
Oudejaarsavond.
's Avonds 7 ure, Ds. van Veen.
Nieuwjaarsdag
Voorm. 10 ure, Ds. van Veen.
Luthersohe Kerk.
Oudejaarsavond.
's Avonds 7 ure, Ds. Poolman.
Nieuwjaarsdag.
Geen dienst.
Kerk der Veroenigde Doopsgezinden
Oudejaarsavond.
's Avonds 7 ure, Dr. Elhorst.
Nieuwjaarsdag.
Geen dienBt.
Remonstrantsoh Geref. Kerk.
Oudejaarsavond.
's AvondB 7 nre, Dr. Haentjens.
Nieuwjaarsdag.
Geen dienst.
Kerk der Broedergemeente.
Oudejaarsavond.
*8 Avonds liy, ure, Ds. de Blocq van
Scheltinga.
Nieuwjaarsdag.
Geen dienst.
Houtrijk en Polanen.
Oudejaarsavond.
's Avonds 7 ure. de Heer Roos.
Godsdienstonderw. te Amsterdam.
Nieuwjaarsdag.
Geen dienst.
Santpoort.
Oudejaarsavond.
's Avonds 7 ure, Ds. Kutsch Lojenga.
Nieuwjaarsdag.
Geen dienst.
Spaarndam.
Oudejaarsavond.
Avonds 7 ure, Ds. Balion.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Ds. Baljon.
Zandvoort.
Oudejaarsavond.
's Avonds 7 ure, Ds. Hulsman.
Nieuwjaarsdag.
Voorm. 10 ure, Ds. Hulsman.
WETEN EN WERKEN.
Maandagavond vervulde de Heer Van
der Berg van Heerenveen de spreek
beurt, met het onderwerp Otto van
Bismarck.
Bismarck, zoon uit een Pruisische
adellijke familie, was geboren in 1815.
Spreker verplaatste zijn gehoor naar
den derden Februari 1847, toen koningl
Friedrich Wilhelm van Pruissen zijnl
volk een vertegenwoordiging beloofde,'
welke, als Landdag verkozen, een ad-
vizeerende stem had.
Bismarck was als plaatsvervangend
lid verkozen en als zoodanig ontmoet
men hem op een landdagvergadering,
waar hij zich al dadelijk deed kennen
als man van het uiterste behoud en hij
daar felle slagen op de linkerzijde deed
nederdalen.
Trots zijn strgnge koningsgezindheid
erkende hij, dat de republiek de eenige
rationeele regeeringsvorm was.
Na zijn studententijd vestigde hij zich
als landheer, doch zijn levenswandel was
niet volstrekt onberispelijk; stout ruiter,
geweldig jager en stevig drinker, wat
niet verhinderde, dat hij. zich met goed
gevolg op den landbouw toelegde. Deze
werkkring was hem te eng. Eerst na
zjjn huwelijk, met freule von Putlkam-
mer veranderde de Dolle" Bismarck
in een bezadigd man, en zij was hem
steeds een hulpe en steun.
Slechts enkele maanden duurde zijn
huiselijk geluk; het eindigde toen zijn
koning in gevaar kwam en hij het
staatkundig strijdperk betrad, steeds
voor den troon,.dien hij met mannen
moed verdedigde in den tijd toen de
glans van het Pruisische koningschap
dreigde te verbleeken, omdat de koning,
moedeloos, zijn huis stelde onder be
scherming der revolutie.
Er waren met Bismarck nog echte
Pruisen, doch een poging door hem
aangewend, om de generaals handelend
te doen optreden, mislukte.
Bismarck trachtte zijn koning aan de
revolutie te onttrekken, tegenwerking, r
ook van de latere keizerin Augusta,
verhinderde een gewapend optrekken
naar Berlijn.
De aandacht was echter op Bismarck I
gevallen en het was slechts aan de
wankelmoedigheid van koning Friedrich
Wilhelm te wijten, dat hij reeds toen
niet als minister werd benoemd, hoewel
hij reeds de erkende leider der rechter
zijde was.
In 1851 ontmoeten wij hem als
's konings gezant te Frankfort, waar
volgens zijn verklaring de diplomaten
van zulk inferieur gehalte waren, dat
hij soms zeer moedelooze oogenblikken
telde.
Ook te St. Petersburg en te Parjjs
deed hg zich als zelfstandig man ken
nen steeds was hij in lijnrechten strijd
met de politiek van zijn land, temeer
daar Oostenrijk alles deed om Pruisen
te vernederen en dit laatste hier niet
waardig tegen optrad.
Toen in 1861 koning Friedrich Wil
helm overleden en zijn broeder hem als
Wilhelm I opvolgde was een nieuw tijd
perk aangebroken van strijd, voorname
lijk toen de nieuwe koning de veel onrust
verwekkende nieuwe legerorganisatie
niet wilde prijsgeven en de Kamer vij
andig tegen den koning optrad.
Hoewel tegen zjjn zin werd Bismarck
toen benoemd tot minister van buiten-
landsche zaken, maar de koning riep,
hij gehoorzaamde, niet vreezende den
weeerstand der Kamer.
Den soms moedeloozen koning wist
hij te bemoedigen en zooveel vertrouwen
in te boezemen, dat deze besloot schou
der aan schouder met hem te strijden
te overwinnen of te sterven.
Ondanks de Fortschritts-partij in de
Kamer de overhand had volgde hij
vastberaden zijn weg. Uit dezen tjjd was
zijn befaamd gezegde „Door staal en
bloed worden de groote vraagstukken
beslist."
Vervolgens kwam de Deensche oorlog
Bismarck ten goede, zijn groote triomf
was, dat hij Oostenrijk tegen diens wil
in den oorlog gesleept had, doch in den
Duitschen Bond die door het genie van
Bismarck stond gesticht te worden, was
voor Oostenrijk geen plaats.
In 1866 stond het Pruisische leger
als overwinnaar voor Weenen en schreef
Pru'sen het den vrede voor; alles Bis-
marcks werk. Oostenrijks eersten minis
ter zeide teen: ïlk heb ontmoet Prui-
sens redder; Oostenrijks demon.
Bismarck zag in, dat de oorlog met
Oostenrijk dien met Frankrijk zou ten
gevolge hebben, nu de hegemonie was
overgegaan op het Teutoonsche ras, was
de ijdelheid van Frankrijk te zeer ge
prikkeld. En de oorlog kwam, doch de
band tusschen Pruisens koning en volk
was door den oorlog onverbreekbaar
geworden.
Noch Wilhelm, noch Bismarck, noch
keizer Napoleon wenschlen den oorlog,
doch die was onvermijdelijk. Pruisen
was gereed voor den strijd, Frankrijk
niet.
Spreker bracht in herinnering hoe de
strijd over de kandidatuur in Spanje ten
slotte den oorlog deed ontbranden, hoe
de strijd werd geëindigd en hoe den 18
Januari 1871 koning Wilhelm van Prui
sen onder toejuiching der Duitsche vor
sten werd geroepen tot den keizerstroon.
Toen stond Bismarck op zijn hoogte
punt en was hij de populaire Staatsman.
1888 was het sterfjaar van Keizer
Wilhelm, elk gevoelde dat de genius der
historie eeu bladzijde had omgeslagen,
doch Bismarck had zijn loon ontvangen
in de dankbare toegenegenheid van zijn
keizer. Zijn denkbeelden stemden echter
niet overeen met die van keizer Wilhelm
II, van daar zijn verwijdering uit het
politieke leven, doch steeds blijft Bis
marck in het hart van den Duitschen
volksgeest als den heros, den onvermoei-
den strijder voor Duitschlands eenheid.
Wij zijn den spreker dankbaar voor
zijn gloedvolle herinnering aan den tijd
van politiek bewustzijn toen de geest
van Bismarck zweefde over Europa, toen
de man van staal en bloed door strenge
middelen zooveel in het rechte spoor
bracht, zij het ook ten koste van stroo
men bloeds.
In de avondvergadering van Dinsdag
was de Min. van Waterstaat enz. aan
het woord. Hij antwoordde op de ver
schillende gemaakte opmerkingen en ge
geven wenken. In zijn bespreking van
de Zondagsrust'deed de Min. zijne rich
ting duidelijk uitkomen. Na replieken
en dupliek van den Minister werden artt.
136—161 goedgekeurd. Ook de 4e Afdee
ling Handel en Nijverheid) gaf aanleiding
tot velerlei bespreking.
In de zitting van Woensdag, bg de
behandeling van de 5de Afdeeling, Land
bouwwerd aangenomen met 53 tegen 13
stemmen een am. van den heer Schok
king, om de Rgkschznivelschool niet te
Leeuwarden, maar te Bolsward op te
richten, nadat het bestreden was door
den heer Melchers en den Minister. Een
