HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No. 6
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegrachi 88. Vijfentwintigste Jaargang.
144
van WOENSDAG 21 Januari 1903
TIlEFHOONNUMllIK
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
«ar drie maanden
franco p. poet -.40.
tfeonderltjke nommers 8 centen per stok.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT
Dinsdag- en Vrljdagavona.
Adverlentün tuurden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan too mogelijk nog worden geplaatsi.
oord-Znidholhuidsche Stoomtramweg-Maatschappij: HaarlemLeiden. 1 Oct. 1902.
Stadstijd. Haarlem HillegornLeiden. 6.06* 7.24, 8.42,10.—11.18'sm., 12.36, 1.54
3.12, 4.28, 5.48, 7.06, 8.24 sav. Haarlem—Hillegom 9.42, 11.15 s av.
Van af 1 December tot 28 Februari.
Stoomtram Haarlem—Alkmaar. 1 Oct. 1902 (Stadstijd). HaarlemAlkmaar: 7.35 9.
11.35, 1.35, 3.15* 4.20, 5.45, 7.35, 10.20§, 11.30§
Tot Beverwijk. Tot Sandpoort.
Haarlemsche Tramwajr-Maatschappij. Van 't Station 7.30 's morgens tot 10.30 'sav.
Uit den Hout 7.50 's morgens tot 10.50 's avonds.
Vertrekuren der Spoortreinen van Haarlem. 1 Oct. 1902. Tijd van Greenwich. Naar
Amsterdam: 5.11, 6.12 6 54', 7.18', 7 30, 7.48*, 7.59*, 8.09*, 8.35 9.-, 9.28*,
9.44*, 10.05* 10.23-, 10.4 10.55, 1'.25 's m., 12.15', 12.35', 1.08, 1.33*, 1.47',
2.02', 2.32*, 2.44, 3.14', 3.33", 4.10, 4.39*, 4.51', 5.14, 5.34', 5.50*, 6.—', 6.19',
6.32,7.20', 7.47", 8.12, 8.35*, 8.58*, 9.25 9.40*, 10.08, 10.49, 11.20* 'sav.
Van Amsterdam5.20, 6.30* 6.45, 7.05', 7.34, 7.52', 8.09, 8.43*. 9.04', 9.08,9 28, 9 43*,
10.22* 10.35, 11.31», 11,39, 11.58* 'sm. 12.22*, 12.46', 1.15', 1.37, 1.55', 2.25,
2.50, 3.02', 3.25*, 3.54, 4.34', 4.39, 5.13, 5.37, 8.15', 6.37, 6.59*, 7 28, 8.26*, 8.52*
9.17, 9.43', 10.04', 10 33, 11.08', 11.55 's avonds.
Naar Rotterdam: 5,58, 7.27', 7.35 tot Leiden 8.15', 9.10', 9.27', 10.10, 10.45', 12,—
's morg. 12.08, 1.15, 2 48" tot den Haag, 8.25", 4.23, 5.40 tot Vogelenzang, 8.86"
7.08, 849'. 9.13', 10.06*, 10.30'
Naar den Helder: 5.49 tot IJmuiden. 6.15, 6.57 tot lJmuiden, 7.30 tot Uitgeest, 7.51
tot Alkmaar, 8.04 tot Alkmaar, 9 30 tot IJmuiden 9.50", 9.57 tot Uitgeest 11.04 tot
Alkmaar 's m., 12.27, 2.07 tot Alkmaar, 3.55 tot Alkmaar, 5.08 tot Uitgeest, 6.05
tot Beverwijk, 8.23* tot Alkmaar, 7.27 tot Alkmaar, 8.38", 9.45 'sav.
De uren gemerkt zijn sneltreinen. Voor de uren vet gedrukt worden geen
speciale retourkaarten 2e en 3e klasse buurtverkeer, geldig een dag, afgegeven.
Naar Zandvoort: 5.53, 7 22, 9.35, 's m. 12.44, 2.17, 3.19, 4.55, 7.56 'sav.
Van Zandvoort: 6.24, 7.47, 10.'sm. 1.26, 2.44, 4.16, 5.38, 8.35 'sav.
Stoppen allen aan de halte.
Eerste Nederl. Electrlsche Tram-Maatschappij Haarlem- Zandvoort. 1 Oct. 1902 tot
1 Mei 1903. Stadstijd
Van Haarlem: S6.30, 7 40, 8.15, S9,13, 10.-, 11,-, 11.20 's m12,20,12,40.1,40,
SI,53, 2,45, .',20, 4,20, S4,53, 6,—6,40, 7,50, 9. 10,20 'snam.
Van Zandvoort: $7,05, S8,12, 9,12, 10,19, 10,32, 11,32, 11,52 's m„ 12,52, SI,12, 2,12,
2,37, 2, S4,12, 5,12, 5,32, 6,32, 7,12, 8,25, 9,32, 10,52 's nam.
S Loopen alleen op werkdagen tot nadere aankondiging.
S Loopen direct van Zandvoort naar het station H. IJ. S. M. te Haarlem en
omgekeerd, en zijn aan een rood vlaggetje aan den motorwagen aangebracht,i
kenbaar.
HaarlemBloemendual. Van Haarlem dagelijks (Stadstijd).
Van 's morgens 6.54 tot 12.45 nm. elk half uur.
Van nam. 12.45 tot 5.45 nam. elk kwartier.
Van nam. 5.45 tot 10.15 elk half uur.
Op Zon- en Feestdagen.
"s Morgens 9.45 tot 5,15 nam. om het kwartier.
Bij gunstig weder van 1 uur nam. tot 6 uur nam. elke 10 minuten.
Vóór 'smorg. 9.45 en na nam. 5.15 tot 10.15 om het half uur
Van Bloemendaal, dagelijks (Stadstijd).
Van 's morgens 7.— tot 1.— nam. elk half uur
Van nam. 1.— tot 6.nam. elk kwartier.
Van nam. 6.— tot 10.30 nam. elk half uur.
Op Zon- en Feestdagen.
's Morgens 10,tot 5.30 nam. om het kwartier.
Bij gunstig weder van 1 uur nam. tot 6 uur nam. elke 10 minuten,
Vóór 'smorg. In.en na nam. 5.30 tot 10.30 om het half uur.
Telegraafkantoor. 1 Oct. 1912.— Tijd van Greenwich. Eet kantoor is geopend op werkdagen
van 'sm. 7.30 tot - .v 9.30 iur, o( Aon-er algemeen erkende Christelijke feestdagen
van'sm. 7.3011.30 a m 12.30— 2.30,8.307 '*t0 ur Binnerl Telegrammen worden
berekend tegen 25 cents vuor de eerste 0 woorden, verder tot 30 woorden 5 cent voor
elke 5 (of irioder) woo.-den daarboven, en boven 50 woorden 5 cents voor elke 10 (of minder)
woorden meer.
Voor den intercommunalen en internationalen telephoondienst is het kantoor op
werkdagen van 'sm. 7 k, tot sav. 9 k, uur. OpZon- en Feestd. v. 12&1 uur geopend
Dienstregeling »R» hel Postkantoor. 1 Oct. 1992. Tijd ran Greenwich. Openstelling
van het kantoor, rag van 7.3u 'smorg. tot 9 uur 's av. Op Zondag van 'smorg. 7.30
tot 12,30 uur s middags- Voor de storting en uitbetaling van postwissel», postte,
wijten en de invordering van gelder op kwitantién alleen op werkdagen, van b 30 uur
's morg. tot *.30 uur 'sav. - Voor de Spaarbank van 'a m. 8.30 tot 8.30 uur 's av., op Zon
dag van 8.30 tot 11.30 ure 'sm. Voor de Postpakketten alleen op werkdagen, van
's morgenB 7.30 tot 9 uur 'savonds.
Aanvang der bestellingen. Op werkdagen: fi.40, 9.'sm., 12.,36 20,8.40'sav
Op Zon- en aigetreene erkende Christelijke feestdagen8.'s m. Kosteloos gelegen
heid tot afh. der brieven enz. van 11.30 tot 12.30.
Lichting der hulpbrievenbussenKoninginneweg, Leidschevaart, Kaasmarkt, Kenaupark,
Kamperlaan 4.55,8.40 'sm, 12 55,4.10, 7.10 's av. Zon- en Feestd. 4 55 's m., 12.25 's av.
Hazepaterslaan, Boterfabriek, v. Marumstraat, 5 8.45 'sm. 1.-, 4.15, 7.15 's av Zon
en Feestd. 5.— 'sm., 12.30 'sav. Houtplein, Hassel.plein, Amsterd.poort, Schoter
singel, Burgwal, 5.05, 8.50 'smorg. 1.05, 4.20, 7.20 'sav. Zon- en Feestdagen.
5.5 's m. 12.35 's av. Gr Houtstraat, Duvenv.straat, Ged. Oudegracht 5,10, 8.55,
'sm., 1 10, 4.25, 7.25 'sav. Zon- en Feestd. 5.10'sm. 12.40'sav. Boterm., Koksteeg,
Parklaan 5.15, 9.'sm. 1.15, 4.30, 7.30 'sav. Zon-en Feestd. 5.15's m. 12.45's av.
Lichting aan bet Station Rich ting Amsterd. 7.20,10.50,11.20 '»m., 125', 1.55,2.35*, 5 25*
5.40', 6.20, 1025' 'sav.— Richting Rotterdam 7.20, 11 50, sm.. 2.35, 4 10\620.
8.40», 10.25* 's av Richt, den Helder, 5.45,9.45 's morg.. 12 20', 5—.*, 7.20*, 9.35* 's av
De met worden Zondags niet gelicht.
Het Bij Post- en Telegraafkantoor op het Plein is geopend op werkdagen van 7.30'
's m. tot 8. 0 's av. Op Zondagen is het gesloten.
De Nutslezing.
In de derde buitengewone vergade
ring van het Nutsdepartement trad Dr.
L. Bleekrode van 's Gravenhage als Spre
ker op meteen voordracht over de Berei
ding van vuur in den ouden en nieuwen
tijd.
Er mag, zeide Spreker, een tijdperk
veronders*eld worden, dat het vuur on
bekend was. Uit den oertjjd zal delegende
dagteekenen dat Promotheus aan Jupiter
het vuur ontstal, tot straf waarvoor hij
gekluisterd werd aan een rots, thans nog
bekend als den Promotheusberg in Cau
casië en waar hem de steeds aan
groeiende lever door een roofvogel werd
uitgepikt.
Het gebruik van vuur is een eigen
schap van den denkenden menech; het
meest ontwikkelde dier moge gebruik
maken van de eigenschappen van het
vuur, zelf vuur maken of aanhouden,
doet het niet.
Waarschijnlijk heeft de uitwerking
van den bliksem geleid tot het gebruik
van het vuur. Wanneer dit geweest is,
is niet bekend, genoeg dat oude volken
soms het vuur aanbaden en voornamelijk
waar het zich vertoonde als in het
eeuwige vuur bij Baku. Zelfs nu nog
bestaat in Tasmaniê een volksstam die
het vuur niet kent.
In de overblijfselen uit het steentijd
perk vindt men reeds sporen van vuur-
gebruik.
Tot het maken van vuur kunnen aan
gewend worden de zuiver natuurkundige
en de chemische methode.
Tot de eerste methode behoort het
wrijven van twee stukken hout. Spreker
toonde door een proef aan, hoe lastig het
is zóó vuur te maken.
Later gebruikte men het brandglas
of den brandspiegel. Aan welke bezwa
ren het verkrijgen van vuur verbonden
was en hoe men het op prijs stelde, mag
wel hieruit blijken, dat de priesteressen
van Vesta, belast met het aanhouden
van het vuur in den tempel, met den
dood gestraft werden als het vuur uit
ging-
Ook de vuurslag, vuursteen met tonder
diende om vuur te maken. Men zet daar
bij beweging om in warmte. Op dezelfde
natuurkundige wet berustte de vuur-
pomp.
Vervolgens kwam de chemische be
reiding van vuur in behandeling.
De ouden rekenden het vuur, evenals
lucht, aarde en water tot de enkelvoudige
stoffen of elementen, doch vuur is geen
stof, het is een verschijnsel, samenge
steld uit licht- en warmteontwikkeling.
Spreker toonde door een mooie proef
hoe zwavel en fijn verdeeld ijzer onder
bepaalde omstandigheden bij vereeniging
licht en warmte doen ontstaan.
Bij een proef met zwavelzure potasch
en suiker ontstond na bijvoeging van
eenig zwavelzuur een heftige ontbran
ding, de eerste lucifers berustten op dit
beginsel. Zwavelzuur moest deze echter
doen ontbranden, er behoorde dus altijd
zwavelzuur bij de hand te zijn.
In 1833 werd het phosphor opnieuw
ontdekt. Dit bracht een geheele omwen
teling te weeg in de lucifersbereiding.
Reeds vroeger was het door een alchi-
nist gemaakt. Spreker bracht in herin
nering hoe alchinisten goud trachtten
te maken uit minder waardige stoffen
en hoe ook onze groote Boerhave aan
die kunst deed.
Phosphor wordt gewonnen uit dier
lijke beenderen, het menschelijk skellet
bevat er ongeveer een half kilo van.
Het verbrandt bij een temperatuur van
63 graden en ook als het fijn verdeeld
zich vereenigt met zuurstof.
Bij de eerste strijk lucifers vervulde de
zeer vergiftige gele phosphor de hoofdrol.
Spreker zette hier in korte trekken de
lucifersbereiding uiteen en wees op de
schadelijke werking der gele phosphor
op den mensch, reden waarom deze niet
meer bjj de fabrikatie wordt gebruikt,
maar in de plaats daarvan de roode is
gekomen, die hoewel afkomstig van gele
phosphor, geheel andere eigenschappen
vertoont.
Eenige cijfers toonden het lucifersge-
bruik aan. De Zweedsche stad Jongkö-
ping bestaat geheel van de lucifersfa-
brikatie. Zjj bezit er tachtig fabrieken
van.
De Fransche regeering heeft het mono
polie van lucifers-fabrikatie aan zich. De
staat heeft er een winst van twintig
millioen francs per jaar van.
Na de pauze een menigte lichtbeel
den, betrekking hebbende op hel be
sprokene.
Menig mooie afbeelding van Baku,
de stad van het eeuwige vuur (bran
dende petroleumbronnen) waarbij een
denkbeeld werd gegeven van den ouden
priesterstand der vuuraanbidders. Zeer
geleidelijk kwamen de afbeeldingen tot
de petroleumbronnen aldaar, haar ont
ginning, de bijproducten der petroleum,
hoe zij, oorspronkelijk een taaie groen
achtige vloeistof verschillende bewer
kingen ondergaat en hoe de aldus ge
zuiverde petroleum door buizen geleid
wordt van Baku naar Batoem, waar zij
wordt ingescheept. Spreker vertoonde
nog het beeld van den ouden Parzentem-
pel (tempel der vuuraanbidders) en nog
enkele stadsgezichten uit Klein Azië,
welke vroeger middelpunten der moha-
medaansche beschaving waren.
De belangrijke voordracht was, zooals
reeds is opgemerkt, verduidelijkt door
proeven, welke, en dit trekt sterk de
aandacht bij al de voordrachten van
Ds. Bleekrode nooit mislukken. Tal
van historische herinneringen betreffende
personen en toestanden illustreerden bo
vendien menigmaal het besprokene op
de meest gelukkige wijze.
WETEN EN WERKEN.
Gisteren, Maandagavond, werd de
spreekbeurt vervuld door den heer W
Otto. Reeds bij het binnentreden werd'
de ieder welbekende Spreker door het
flink opgekomen publiek met applaus
ontvangen. Tot onderwerp had Spreker
gekozen een novelle van hem zelf, ge
titeld j>De Scheidsmuur", eene novelle,
van een huiselijk tooneel vertellende,
waarin eindelijk de liefde de overwin
ning behaalt op de jalousie, door Spre
ker met veel succes werd voorgedragen
