De Staking.
daten honger, en hadden zij slechts een
geweer voor elke twee man. De Por-
tugeesche regeering houdt alle telegram
men betreffende de zaak op. Een kolonel
en verscheidene andere officieren zijn op
wachtgeld geplaatst. Volgens hetzelfde
blad, heerscht er meer ontevredenheid
in het leger.
Men verwacht bloedige gebeurtenissen
op het Balkan-schiereiland waar Alba-
neezen, Bulgaren, Macedoniërs en Ser
viërs zich zullen stellen tegenover de hen
overheerschende Turken, die van geen
hervormingen willen weten, ondanks den
raad der mogendheden.
Natuurlijk zullen de Turken zich bij
de plaats te hebben botsingen zich niet
onbetuigd laten en er bestaat alle reden
te veronderstellen, dat de nationale haat
zich heftig openbaren zal.
Men verneemt, dat de opstandelingen
geen geregelde troepen zullen aanvoeren,
maar zich zullen bepalen tot den giierilla-
oorlog, waarin dus onverwachte aan
vallen zullen plaats hebben op Turksche
troepen, bruggen en alles wat voor de
hand komt vernield zullen worden.
De mogendheden hebben het hunne
gedaan om den toestand te bezweren,
maar zonder gevolg. Het is dus niet te
verwachten, dat zjj zich in deze zullen
partij stellen, tenzij b.v.b. Rusland er
zijn voordeel in ziet om aan de zijde van
den sultan te staan.
Nu wil het geval dat de Albaneezen
des sultans lijfwacht uitmaken en deze
heeren willen van geen hervormingen
weten, hoe Oostenrijk en Rusland er
op aandringen.
De sultan zit nu tusschen twee vuren,
maar of hij zal blijken tegen de wenschen
van zijn lijfwacht op te kunnen werken
is een open vraag, want zijn troon en
leven hangen bij de Turksche toestanden
van de lijfwacht af. Toch zal hij maat
regelen tegen hen dienen te nemen,
maar dat zal bloed kunnen eischen.
Men herinnert zich den strijd over
het kiesrecht vóór den Zuid-Afrikaan-
schen oorlog. De regeering van Trans
vaal stelde het kiesrecht voor uitlanders
bereikbaar op zeven jaar, de uitlanders
wilden korier termijn en de Engelsche
regeering steunde hen hierin. Doch wat
doet de Engelsche regeering nu zelf! Zij
stelt tien jaar of vijftien jaar, naar men
den koning vóór dien tjjd heeft gediend
of niet. Wat dus volgens de Britten de
hoofdaanleiding was, erkennen zij niet
nu dat beter in hun kraam te pas komt.
Het zal steeds van belang blijken de
Engelsche woorden met de daden te
vergelijken.
Meer en meer gaan stemmen op, om
aan te sporen voor de buiten betrekking
staande stakers iets te doen.
In de eerste plaats zijn hiertoe aan
gewezen de vermogenden onder hen die
schuldig zijn aan de feiten; schieten zij
te kort, nu, dat zij dan verder hulp
zoeken bij de burgerij, maar ook bij de
arbeiders, die óf niet staakten, óf weer
aangenomen zijn of zullen worden.
Omtrent de buiten dienst stelling der
miliciens is nog niets bepaald, men ver
wacht deze week een beslissing.
Sommige invloedrijke mannen gevoe
len zich niet geroepen, om te teekenen
op adressen van adhaesie tot het weder
in dienst stellen van ontslagen personeel
bij de maatschappijen. Men gelooft, dat
het niet goed is eenige zedelijke invloed
te willen uitoefenen in deze.
Men zou zoo meenen, dat hoe goed
ook bedoeld, pressie in deze onverant
woordelijk zou zijn, aangezien door per
sonen, buiten de kwestie staande, niet
kan beoordeeld worden óf en in hoeverre
het voor de maatschappijen gewenscht
zal zjjn verder met hen te werken.
Verschillende Amsterdamsche grond
werkers hebben het werk hervat op de
oude voorwaarden. De staking schijnt
te zullen verloopen.
De patroons in het havenbedrijf heb
ben hun voorwaarden gesteld, waarop
het werk kan aangevangen worden. De
Hoofdvoorwaarden zijn: een wederzijd-
sche opzeggingstijd van veertien dagen
ni m mer op last van derden het werk neder
leggenlidmaatschap van een vereeni-
ging of corporatie is toegestaan; een
permanente commissie van vjjfscheidrech-
ters wordt benoemd, tot beslechting van
mogelijke verschillenen haar uitspraken
zijn voor beide partijen van bindende
kracht; de maximum werktijd is in den
zomer twaalf, in den winter tien uren.
Er zijn pogingen gedaan om Neder-
landsche schepen in vreemde havens te
boycotten, maar dit heeft tut heden geen
resultaat gehad.
Van de socialistische partij is een
manifest verschenen, waarin de schuld
voor de geheele stakingsbeweging en
ook de mislukking geladen wordt op
de anarchistische groep, maar ook wordt
er op gewezen, dat de partij nog niet
krachtig genoeg was tegenover de regee
ringspartij. Zij noemt als redmiddel
algemeen kiesrecht.
Vanwege de vrjje socialisten of anar
chisten is ook een mtnifest aan de
„arbeiders van Nederland" verspreid,
waarin de leiders der sociaal-democraten,
met name Oudegeest en Vliegen, van
verraad worden beschuldigd, en dat
eindigt met den raad om „steeds meer
op eigen beenen te slaan zonder te
vertrouwen op leiders, die maar al te
dikwijls bljjken schijnvrienden te zijn,
en danvoorwaarts voor de algemeene
werkstaking!"
De lock out te Amsterdam op scheep
vaartgebied is opgeheven. Maandagoch
tend te zes uur zijn de werkzaamheden
hervat door hen, die het nieuwe regie
ment onderteekend hebben.
Omtrent de staking der burgersmeden
te Amsterdam wordt medegedeeld, dat
de puroons alle werklieden voor wie
plaatsing is, weêr aan het werk zullen
zetten. Het zal den werklieden verboden
zijn eenige pressie, van welken aard
ook. te oefenen op de werklieden, die
aan het werk zijn gebleven of hen die
tijdens of na de staking zijn aangeno
men, op straffe van direct ontslag.
Tevens verbinden zich de patroons
geen werklieden van andere patroons
aan te nemen dan met medeweten van
hem, bij wien de werkman het laatst
is werkzaam geweest.
Uit eene raming van de loonderving
tijdens deze staking bleek, dat ongeveer
f 25,000 schade is geleden door de
werklieden.
Het verzoekschrift der vierhonderd
geschorste en ontslagen spoorwegbe
ambten, ondersteund door verschillende
invloedrijke personen in de hoofdstad is
aangeboden door een hiertoe uit de
laatsten gekozen Heeren.
Sommigen personen wordt er een
verwijt van gemaakt dat zij weigerden
hun adhaesie in deze te betuigen en
men schreef hen gebrek aan medelijden
toe. Twee van deze laatste categorie,
beiden predikant te Amsterdam, ver
dedigen hunne handelwijze in deze; zij
wenschten de clementie in te roepen
voor de misleide beambten, niet voor
al de vierhonderd en twintig ontslagen
en geschorste mannen en bloc.
Men zju zoo meenen, dat zoowel de
misleiden als de niet-misleiden op een
dwaalspoor waren; zij bekennen dit,
door hun dankbetuiging aan de Heeren,
die in deze ten hunnen gunste werk
zaam waren. Daar dwalen menschelijk
is, hadden toch de beide Heeren Predi
kanten wel wat meer meegaandheid
mogen betoonen. Het gaat toch niet
aan mede te werken van iemand levens
lang de gevolgen van een dwaling te
laten dragen; het oude oog om oog er.
tand om tand spreekt er nog zoo sterk
uit. De graad der dwaling had hier nu
eens niet den doorslag moeten geven.
Naden onverk wikkelij ken strijd tusschen
de twee hoofdstroomingen bij de staking,
komt de Heer van Eeden nog eens naar
voren, besprekende het goed recht der
staking, mislukt door allerlei omstandig
heden, maar vooral door de innerlijke
zwakte der partij zelf. En de Heer van
Eeden wil alles weer vergeven en ver
geten hebben, na de misdadige poging
om het gezag te verplaatsen naar de
zijde der partijhoofden. Wij hadden wel
eens willen zien, wat de Heer van Eeden
zou gedaan hebben, als hij zelf patroon
of regeeringspersoon ware geweest in
den tijd toen door de staking vei wikke
lingen dreigden te ontstaan met het bui
tenland en in deri lande een burgeroorlog
dreigde. Of zou de Heer van Eeden óók
tot de mannen behooren, die zich bij
hun partjjgenooten hebben schoon te
praten en hierloe aan alles en ieder de
schuld geven, maar vergeten tot zich
zelf in te keeren.
Nog in ander opzicht is de Heer van
Eeden tweesprakig. Hij hitst de men
schen op tot staken, op hetzelfJe oogen
blik, dat hij weet dat die niet zal slagen
en als het dan bljjkt, dat dit vermoeden
waarheid i-, dan roept hij de clementie
in der zoozeer verfoeide maatschappijen.
Werkelijk, er is geen houvast aan 's mans
gedachtengang. En aan zulke mannen
geeft de arbeider de beschikking over j
zijn toekomst in handen.
Zeer zeker zou het wijs zijn van de
Bondsbesturen om nu maar niet verder
voort té gaan op den weg van onder
linge afbrekerij, maar één ding blijkt,
dat den Bondsbesturen veel te veel macht
is gelaten. In gevallen van zulke ver
strekkende gevolgen als werkstaking be
hoort niet de beslissing aan een Bestuur,
maar aan de geheele vereeniging. Nog
steeds staat men verbaasd over hel feit,
hoe een negentigtal vereenigingen zoo
maar zich kunnen verbinden om een
Comité van Verweer te gehoorzamen,
m. a. w. zich verbonden om zonder
navraag zich aan handen en voeten ge
bonden te onderwerpen aan de beslissing
van enkelen, wel een bewijs dat in het
vereenigingsleven nog den zoo noodigen
demokratischen geest niet is doorge
drongen.
Medegedeeld wordt, dat waarschijnlijk
nog deze week de lichting 1900 met
met groot verlof gaat, doch dat die van
1901 en 1902 voorloopig nog onder de
wapenen zullen blijven.
Pater Weyeis, raadsman der anti
sociaal democratische spoorwegvereeni
ging Recht en plicht, deelt in het
Utrechtsch Dagblad omtrent de tweede
spoorwegstaking o. a. mede:
De samenzweerders waren door dure
eeden onder elkaar gebonden, de plannen
waren tot in de uiterste bijzonderheden
beraamd. Geheime codes voor telegraaf
en telefoon waren opgemaakt, leder had
den hem aangewezen post te bezetten,
den hem opgedragen dienst te verrich
ten. De benzine was reeds bij de hand,
welke men in opdracht had te ontsteken
bij een avond-charge der huzaren, om
door het helle ongewone licht de paarden
te doen stijgeren en tegen elkander te
doen keeren. Op het eerste teeken zou
den bepaalde, der zake kundige indivi
duen naar de machienloodsen snellen,
om dé vuren te dooven. de tenders en
ketels leeg te laten loopen, de roosters
weg te nemen of op andere wijze de
locomotieven in het ongereede te bren
gen.
De verwarring die aangericht zou
worden reeds van de eerste oogenblik-
ken aan, had het oproer algemeen moe
ten maken. Het tusschensoort van het
personeel, dat aan de gunstige of on
gunstige omstandigheden voor de maat
schappij zijn trouw en plichtsbetrachting
zou doen afnangen, moest door die
verwarring voor de muitende partij ge
wonnen worden.
Natuurlijk verwacht men ernstige
tegenspraak op deze mededeeling. Maar
men mag gelooven dat zij grond van
waaheid bevat.
Meldde liet Centrum dat de benoeming
der Staatscomissie van enquête betref
fende toestanden bij het spoorwegperso
neel eerstdaags kan worden verwachten
mr. D. Veegens als voorzitter dier com
missie zal optreden, nader verneemt dit
blad dat als leden dier commissie wor
den genoemd de heeren mr. W. L. P.
A. Molengraaf!, hoogleeraar te Utrecht
en de Kamerleden ds. Talma en rnr.
Kolkman.
De naam van het vijfde lid werd nog
niet met zekerheid bekend.
Van de zijde van het personeel schijnt
men van de Commissie niet veel te ver
wachten. Het staat echter te verwachten,
dat het onderzoek ernstig zal opgevat
worden.
Aan de beide schildwachten, aan wie
op verzoek van den auditeur militair te
's-Gravenhage voorloopig arrest in het
kwartier was opgelegd wegens het bjj
de staking schieten op den spoorweg
arbeider De Jong, die daarbij doodelijk
werd getroffen, is na onderzoek Vrijdag
volledige vrijheid toegestaan, nu geble
ken is dat zjj geheel volgens het con
signe gehandeld hebben, terwjjl boven
dien geen van de twee kan worden
aangewezen als degeen, wiens schot De
Jong zoo noodlottig heeft getroflen.
Naar men bericht zal de kolonie van
Dr. van Eeden uit Blaricum verdwijnen,
niet tengevolge van de jongste gebeur
tenissen, evenmin uit vrees voor her
haling, naar de kolonisten verzekeren,
maar enkel om dichter te komen bjj
een markt van afzet voor de producten
der kolonie. De heer Kylstra is, naar
men zegt, reeds bezig elders grond te
zoeken.
Van de vierhonderd ontslagen Am
sterdamsche gemeente-werklieden, zullen
drie honderd gebruik maken van beroep
op het scheidsgerecht. Naar men weet,
mag een beslissing van een scheidsge
recht nooit aanleiding geven tot het
opleggen van zwaarder straf.
Er is sprake van, dat te Amsterdam
het garnizoen zal versterkt worden, dit
in verband met de telkens voorkomende
werkstakingen.
In Noord-Brabant en Limburg is de
spoorwegbewaking opgeheven en het plan
schijnt te bestaan dit ook gaandeweg in
de overige provincies te doen
Tusschen het publiek en een patrouille
infanterie is op den Vijgendam een bot
sing ontstaan, waarbij de korporaal met
de kolf van het geweer ruim baan moest
maken.
Zondagnacht te 2 uur woedde op Wie-
ringen een brand zoo fel als daar nooit
voorkwam. De groote boerderij van S.
Klein op Stroe ging in vlammen op. De
bewoners werden in den slaap door den
brand overvallen, waardoor zij niet spoe
dig een heenkomen konden vinden. Klein
en diens dochter kwamen in de vlammen
om. De verkoolde lijken werden later
gevonden. De 24 jarige zoon heeft het
brandende huis nog kunnen verlaten,
ofschoon ook met vreeselijke brandwon
den overdekt, waardoor voor zijn behoud
wordt gevreesd. Met de mensehen zijn
verbrand 14 koeien, 2 paarden en eenige
kalveren. Van den geheelen veestapel
konden slechts 10 koeien en 5 varkens
worden gered. Overigens werd letterlijk
alles een prooi van het vuur. Omtrent
de oorzaak valt niets met zekerheid te
bepalen.
Tengevolge van zijne benoeming tot
generaal majoor der infanterie zal de
heer Van Vlijmen moeten aftreden als
lid der Tweede Kamer voor het kies
district Veghel. Hij is echter herkiesbaar.
HAARLEM 21 April 1903.
Nog steeds wordt de spoorlijn alhier
door infanterie bewaakt.
Aan het personeel der centrale werk
plaats alhier, dat niet aan de staking
heeft deelgenomen, is naar wij verne
men, vier dagen extra-loon uitbetaald.
De bewakings detachementen van de
terreinen der gemeentelijke lichtfabrie
ken en van de duinwaterleiding zijn
ingerukt.
Op verschillende punten is de bewa
kingsdienst geheel of gedeeltelijk opge
heven.
Zaterdagavond is bekend gemaakt dat
van het stationspersoneel 13 man voor
goed zijn ontslagen. Daaronder zijn 2
werklieden van den telegraafdienst.
Slechts een seinhuiswachter, diedienst
deed op het station, mag terugkomen,
en die dankt dit waarschijnlijk hieraan,
dat hjj op den Maandag der staking zjjn
vrijen dag had en zich Dinsdag slechts
één uur na het gestelde ultimatum weder
kwam aanmelden.
Van de centrale werkplaats waren aan
350 stakers brieven verzonden met de
mededeeling dat zjj Maandagochtend aan
den arbeid konden gaan.
165 z\jn voor goed ontslagen.
Zou het lente worden 1 Zondag
ging voorbij zonder sneeuw of hagel,
Maandag evenzoo, met verhoogde tem
peratuur, nadat de vorige week de
winter heerschte met lagen thermometer
stand, veel noordwester wind en felle
hagel- en sneeuwjachten. De natuur
stond stil; nadat in 'tlaatst van Maart
de plantengroei neiging toonde om zoo
maar op eens het zomerkleed aan te
