Haarlemsche Courant
SLAG BIJ CHARKOF TEN EINDE.
Bezoekt de film „DE VELDTOCHT IN HET OOSTEN"
Duitsche marine vernietigt
weer 22 schepen.
Inwijding Nederlandsche Kultuurkamer.
287e Jaargang No. 126 x
Abonnement p. week 0,26, p. maand 1,15. p. kwartaal S.U,
franco p. post 3,73, losse nummers 6 cent. Advertentlën Jli
m.m. f 3,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dnbbele pril».
Advertentieabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. man. Kennemer
Edit!» 3—15 m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. m.m.
Wnd. Hoofdredacteur: J. V. BAÜDEWYNS.
Vitg.: Grafische Bedrijven Damlate.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Maandag 1 Juni 1942
Bureaux Haarlem: Groote Houtstraat »3. Bijkantoor: Soend*-
pleln 37. Tel: Directie 130S2. Hoofdredactie 15454. Redactie 10600,
Administratie 10721, 14825, Soendapleln 12230. Posttfro 134358.
Dlrectie PH. A. MEES P. W. PEEREBOOM. J
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR EUROPA
Grootste pantserslag ^er moderne geschiedenis eindigde met de ge
vangenneming van 240.000 bolsjewisten. Er werden 1249 tanks
buitgemaakt of vernietigd. Hongaarsche, Italiaansche en Slowaaksche
divisies namen naast de Duitsche weermacht aan den slag deel. Von
Bock had de leiding. Vier fazen.
Het opperbevel der Duitsche weermacht maakte Zaterdagmiddag: in een extra-
bericht het volgende bekend
De groote slag om Charkof is ten einde. In den sector van generaal-veldroaar-
sehalk Von Bock hebben de legers van den kol.-generaal Von Kleist en van den gene
raal der pantscrtrocpen Paplus de afweer van zeer zware vijandelijke groote aan
vallen omgezet in een trotsche vernietigingsoverwinning. Een Roemeensch legercorps
onder leiding van generaal Cornelio Dragalina en een Hongaarsche, een Italiaansche
en een Slowaaksche formatie hebben zijde aan zijde met de Duitsche troepen gestre
den en nieuwe roem aan hun vlaggen gehecht. De formaties van het luchtwapen van
'kol.-generaal Löhr en van den generaal der vliegers Pflugbeil hebben in meedoogen-
loozen strijd de gevechten van het leger gesteund in de afweer zoowel als bij den
aanval en hebben het vijandelijke luchtwapen uit het veld geslagen. Het bolsjewis
tische 6e, 9e en 57ste leger, tezamen met rond 20 divisies infanterie, 7 divisies cavalerie
en 14 tankbrigades zijn vernietigd. Het aantal gevangenen is gestegen tot 240.000. De
bloedige verliezen van den tegenstander zijn buitengewoon groot. Het aantal van het
buitgemaakte of in den strijd vernietigde oorlogstuig bedraagt 1249 tanks, 2026 kanon
nen, 538 vliegtuigen en talloozen hoeveelheden andere wapens en oorlogstnig.
Het Duitsche weermachtsbericht.
Het Duitsche weermachtbericht van Za
terdag deelde na herhaling van het boven
staande, voorts mede:
In den centralen frontsector is de
vernietiging van ingesloten vijandelijke
gevechtsgroepen aan.den gang.
In den noordelijken sector werd een eigen
plaatselijke aanval met succes voortgezet.
Aan het omsingelingsfront van L e n i n-
g r a d ondernam de luchtmacht hevige
aanvallen op het ravitailleeringsverkeer
der bolsjewisten ov.er het Ladog ameer.
Bij nachtelijke aanvallen van Duitsche
gevechtsvliegtuigen op wapenfabrieken
der stad Gorki werden bomtreffers
met daarop volgende branden in fabrieks-
installaties waargenomen.
1 In de wateren van het hooge Noorden
zetten marine en luchtmacht ondanks het
slechte weer de aanvallen op het voor de
Sovjet-Unie bestemde convooi voort. Een
duikboot bracht een schip van 6000 brt. tot
zinken en beschadigde twee schepen door
torpedotreffers. Gevechtsvliegtuigen wier
pen twee groote vrachtschepen in brand.
In Noord-Afrika duurt de slag voort.
In Oost-Engeland bombardeerde
de luchtmacht in den nacht van 29 op 30
Mei de Iaadhaven Grimsby aan de mon
ding van de Humber alsmede het havenge
bied van Great-Yarmouth.
Britsche bommenwerpers ondernamen in
den afgeloopen nacht opnieuw een aanval
op Groot-P a r ij s, die slachtoffers onder de
burgerbevolking, vooral in de voorsteden,
eischte. Zes der aanvallende vliegtuigen
werden neergeschoten.
Boven de Duitsche bocht werden
eveneens twee Britsche bommenwerpers
neergehaald.
Patrouillevaartuigen en begeleidingsvaar
tuigen van den bevelhefiber der beveiliging
van de Noordzee, hebben in 24 uur tijds 10
Britsche bommenwerpers neergeschoten,
waarvan 8 bij succesvolle afweer van
vijandelijke luchtaanvallen op de hun toe
vertrouwde convooien.
Het jachteskader Udet behaalde den 28en
Mei zijn 2000ste overwinning in de lucht.
Verslag van den strijd.
De slag in het gebied van Charkof, die
thans geëindigd is met een der grootste
overwinningen der Duitsche en verbonden
troepen, wordt door welingelichte Duitsche
militairen, den grootsten slag van gemoto
riseerde formaties genoemd. Het groote aan
tel gevangenen bewijst minder dan het aan
tal van 1249 buitgemaakte of vernieude
vijandelijke pantserwagens, dat door beide
partijen de beslissing met dit modernste
wapen gezocht werd en dat deze beslissing
ten gunste van het Duitsche pantserwapen
is uitgevallen, waarvan de verliezen niet
alleen in het kader der bevochten beslissing,
doch ook in absoluten zin van weinig ge
wicht zijn. De Duitsche generaliteit heeft
haar zwijgen verbroken. De slag is te ver--
deelen in vier fazen.
Eerste faze. Voorbereiding en op-
marsch. v
De Duitsche verkenning had reeds op n
tijdstip, toen de vijandelijke voorbereidin
gen nog in een beginstadium verkeerden, 't
stafkwartier van generaal-veldmaarschalk
Von Bock zeer waardevol materiaal doen
toekomen. Hieruit bleken vroegtijdig de
vijandelijke voornemens.
De opmarsch van den vijand voltrok zich
in het gebied van het schiereiland Kertsj en
ten Oosten van de Donetz, ongeveer 200
K.M. ten Zuid-Oosten van Charkof tot 100
K.M. ten Noord-Oosten daarvan, zeer mas
saal. Op grond van deze aanduidingen was
het duidelijk geworden, dat deze opmarsch-
gebieden, volgestuwd met s.teeds grootere
vijandelijke troepen, uitgangspunten moes
ten zijn voor groote tangoperaties met als
doel het industriegebied in het Donetzbek-
ken en de vruchtbare Oekraine.
Wegens de moeilijke en gebrekkige pro
ductie van oorlogsmateriaal en de steeds
meer in gevaar gebrachte materiaal- en
grondstoffentransporten van de Ver. Staten
had Stalin aan de legergroep van Timosjen-
ko de beste troepen en het beste materiaal
toegewezen met de opdracht om deze zor
gen met één grooten militairen slag uit den
weg te ruimen. Nog voordat de luchtver-
kenning de concrete militaire voornemens
had ontdekt, was deze gedachtengang aan
de opperste Duitsche leiding bekend. De
generale staf nam zijn maatregelen. Zij wa-
ren"des te gemakkelijker daar de vijande
lijke voornemens het Duitsche offensieve
plan in de kaart speelden.
Om den vijand in de uitvoering ervan
te sterken, werden de waarschijnlijk ge
achte doorbraakplaatsen in het Duitsche
front verzwakt. Een uitzondering hierop
vormden slechts zekere stellingen, die het
vermoedelijke gebied van den aanvgl
flankeerden. Deze flankpunten werden
echter zoo ver van elkaar verwijderd, dat
de Duitsche leiding een zeer groote speling
had gelaten voor de uitvoering van de
vijandelijke plannen.
Tweede faze. Slag van Kertsj.
Van dit gebied uit wilde de vijand de
eene helft van de tang in beweging brengen.
Ze werd hem uit de hand geslagen op een
tijdstip, waarop hij zich nog in opmarsch
bevond. Drie legers gingen voor hem ver
loren. Zijn plan was overhoop gegooid. Hij
moest thans in het gebied van Charkof met
de andere tangbeweging beginnen op een
tijdstip, dat hem door de Duitsche leiding
was voorgeschreven.
Derde faze. De slag rondom Charkof.
De groot-Duitsche generale staf was van
een groote zorg vervuld. Zou Timosjenko
zich het tijdstip laten voorschrijven? Zou
hij als gevolg van de vernieling van zijn
sterke Zuidelijke helft van de tang, afzien
van de verdere uitvoering van zijn plan,
zoodat de Duitsche en verbonden troepen
niet aan bod zouden komen en men ten
slotte, om.de in dit gebied in den strijd ge
worpen bolsjewistische legers te vernietigen,
operaties over een geweldig gebied zou
moeten uitvoeren op een tijdstip, waarop de
groote Duitsche opmarschbeweging nog in
het geheel niet in het voornemen lag?
Zou Timosjenko er toch nog van afzien,
zijn keurtroepen naar de Duitsche linie in
de gewenschte gebieden te laten optrekken,
van de eigen ravitailleeringsbasis verwij
derd?
Nog voordat op 12 Mei de dageraad
gloorde, was de Duitsche generale staf van
deze zorg bevrijd. In het stafkwartier van
generaal-veldmaax-schalk Von Bock haalde
men verlicht adem, toen de overeengekomen
bevelen door een kort gecodeerd radioge
sprek met Von Kleist en Paulus konden
worden uitgevoerd.
Ongeveer in den sector, die in het Noor
den door het plaatsje Balakleja, in het
Zuiden door het plaatsje Aleksandrowka
begrensd wordt, werd overeenkomstig de
bevelen in het Europeesche front een
sluis geopend voor de aanstormende bols
jewistische divies, waarbij hevig gevoch
ten werd, opdat de vijand niet op het idee
zou komen, dat dit een doorgestoken kaart
was.
Een machtige bolsjewistische wig drong
in het gebied, van Isjoem over de Donetz tot
Oostelijk van Krasnograd. Hier stiet hij op
het einde van de ongeveer 100 K.M. lange
skiis, op een granieten muur.
Ten Noorden van Charkof in het gebied
van Woltsjansk totgxngeveer bij Petsjenegi
was eveneens een sluisdeur geopend. Hier
bleek bij de omsingeling, die er op volgde,
dat de vijand voornemens was zijn groote
offensief ten Zuiden van Charkof slechts
een Noordelijke afscherming te geven met
hej; doel den geprojecteerden ring om Char
kof in het Noorden te sluiten. Bij Saltof
werd deze groep door het noodlot achter
haald.
Vierde faze. De overwinning.
Aanvallend van uit het gebied ten Zui
den van de eerste bolsjewistische doorbraak
bij Isjoem had het pantserleger van Von
Kleist met het uit het gebied ten Zuid-
Oosten van Charkof oprukkende pantser-
leger van Paulus',' beide ongeveer 80 tot
100 K.M. achter de* groote bolsjewistische
wig opereerend, een verbinding tot stand
gebracht,, tóen omstreeks 24 Mei 't gros van
de vijandelijke troepen als omsingeld kon
worden beschouwd.
Traag kwam de bij Krasnograd staande
vijand tot het inzicht, dat, wilde hij nog
iets redden, hij tot iederen prijs terug
moest. Doch hij kwam slechts in het ge
bied rond Aleksejewskoje. Achter hem
was de sluisdeur dichtgeslagen. De vlieg
tuigformaties van generalobersf Löhr en
van den generaal der vliegers Pflugbeil
verduisterden de lucht: Een half millioen
man keurtroepen van Timosjenko waren
op 29 Mei in dit gebied gesneuveld, ge
wond of gevangen genomen.
Van 14 pantserbrigades ontkwam riet één
pantser. De paarden van zeven divisies
cavalerie renden, voor zoover zij niet dood
waren,, doelloos tusschen de puinhoopen
van deze drie vernietigde legers. Het ter
rein, wegens zijn bodemgesteldheid gepre
destineerd voor pantserformaties, had de
grootste pantserlegers ter wereld zien bot
sen. Omwoeld^ vertrapt, door ontelbare spo
ren van de rupsbanden doortrokken, bood
het een beeld van vernietiging. De veelge
prezen modelle* uit Engeland en de Ver-
eenigde Staten stonden stukgeschoten en
rookend, getroffen door de bommen van de
Duitsche luchtmacht. Dit gebied is een
massagraf met aan den horizon de oneindige
colonnes krijgsgevangenen, alles binnen een
gebied van 3500 K.M.2.
Als belangwekkend novum noemt men in
deskundige militaire kringen het feit, dal
hier voor de eerste maal een reusachtige
af weerslag werd omgezet in een vernieti
gingsoverwinning. die zonder weerga is in
de krijgsannalen. De afweer is, zonder tlat
ook maai- iets werd onthuld van de eigen
offensieve voornemens, en zonder dat een
beroep werd gedaan op de strijdkrachten,
die voor het uitvoeren, ervan gereed staan,
geworden tot een overwinning der Euro
peesche wapenen, welke het uitvoeren van
offensieve plannen van grooten omvang
voor Timosjenko langen tijd onmogelijk
maakt.
Wat deze overwinning voor het geheele
Oostelijke front beteekent, dat zal de naaste
toekomst leeren.
Berichtgeving der beide partijen.
De Berliner Börsen Zeitung wijst er op,
dat het slagveld ten Zuiden van Charkof
een gebied beslaat van rond 3O0U K.M2., dus
de helft grooter dan dat, waarin zich de
worsteling om Kertsi heeft afgespeeld. Men
moet zich deze geweldige afmetingen steeds
weer voor oogen. houden om de prestaties
van den Führer en de troepen te kunnen
begrijpen. Opnieuw is het den numeriek
zwakkeren Duitschen en verbonden strijd
krachten gelukt in een groot gebied een
ijzeren ring rond de vijandelijke strijd
krachten te leggen en de eene vijandelijke
groep na de andere te vernietigen.
De oorlogscorrespondent van de Gioimale
d'Italia constateert, dat ten gebied zoo groot
als Sicilië in handen van de bondgenooten
is.
In verband met het slotbericht over den
grooten omsingelingsslag herinnert men in
politieke kringen te Berlijn er aan, dat door
de Geallieerde propaganda sedert ongeveer
een week de meenmg de wereld was inge
zonden, dat zich 'n groote Sovjet-Russische
overwinning zou baanbreken. Thans zijn
door de publicatie der vernietigende slot-
cijfers deze beweringen der Angelsaksische
berichtgevers veranderd in een groote ne-
Duitsche duikbooten streden
voor Charkof
De militatre correspondent van de Eve
ning Standard schrijft: Duitsche duikboo
ten streden voor Charkof. Deze zin mag
paradoxaal klinken, hij is het in werke
lijkheid niet. Want de Duitschers hebben
met hun hevige duikbootaanvallen een
begin gemaakt met de noodlottigste ope
raties tegen de van Amerika en Groot-
Brittannië naar Moermansk loopende" ra-
vitailleeringslinie van het front bij Char
kof. De geweldige worsteling rondom
Charkof werd niel alleen ter plaatse doch
reeds in de St. Laurens-Hvier. in de Golf
van Mexico, midden op den Atlantischen
Oceaan en aan de'Noordpool beslist.
derlaag. In de Wilhelmstrasse twijfelt men
er niet aan, of het voortdurend zwijgen
van Engeland en de Vereenigde Staten over
den toestand aan het Oostelijk front vindt
zijn oorzaak vooral in de verlegenheid der
Geallieerden.
Noord-Afrika.
Slag in de Marmarica
duurt voort.
Aantal krijgsgevangenen overtreft
de 8000: 345 Britsche pantser-
wagenbuiten gevecht.
Engelsch Admiraal krijgsgevangen.
Het Italiaansche weermachtbericht van
Zondag luidt:
In de Marmarica worden de gevechten
voortgezet en daarbij zjjn den vijand op
nieuw zware verliezen toegebracht. Onder
de gevangenen, wier aantal de 2000 over
treft, bevindt zich de eskadcradmiraal
Cowan en een brigadecommandant. Boven
dien werden vernietigd of veroverd 345
tanks, 21 pantserauto's. 35 kanonnen en
meer dan 200 auto's. De luchtmacht her
haalde haar aanvallen op de vijandelijke
colonnes, waarbij een groot aantal voer
tuigen getroffen werd en in brand ge
raakte. Tobroek werd hevig gebombar
deerd door krachtige formaties.
Tijdens gevechten met Italiaansche en
Duitsche jagers verloor de Engelsche lucht
macht 16 toestellen. Twee andere werden ver
plicht te landen in de omgeving van Bengazi
resp. Apollonia. De bemanning werd gevan
gen genomen. Drie van onze toestellen keer
den niet terug.
Bommenwerpers hebben de vliegvelden op
Malta aangevallen en escorteerende jagers
vernietigden een Spitfir§. Een van onze vlieg
tuigen keerde niet op zijn basis terug. Andere
keerden terug met dooden en gewonden aan
boord.
In het Oosten van de Middelland&he Zee is
een schip van 3000 ton gesignaleerd en getor
pedeerd door onze vliegtuigen. Een van onr.'
duikbooten is niet op haar basis teruggekeerd
De familieléden der bemanning zijn verwit
tigd.
Een klein aantal brisant- en brandbommen,
Zaterdagnacht uitgeworpen boven*Messina en
de streek tusschen Comiso en Vittoria, eischte
geen slachtoffers.
De bemanning van vijf personen van een
vijandelijjcen bommenwerper, die tijdens den
vorïgen aanval door de luchtdoelartillerie te
Messina was neergeschoten, is gevangen ge
nomen op Filicudi, een der Aeolische Lipa-
rische eilanden.
Het Italiaansche weermachtbericht van Za
terdag luidde:
De strijd in de Marmarica duurt met de
zelfde hevigheid voort. De vijand biedt hard
nekkig verzet tegen den druk van de jnfan-
terie- en pantsereenheden van de Spil, dié in
.erwoede gevechten zijn gewikkeld. De
luchtmacht greep op het slagveld en in het
vijandelijke achterland in versterkte mate
in. Talrijke tanks, pantserwagens en vracht
auto's werden in brand geworpen en ver
nield, honderden motorvoertuigen getroffen
en onbruikbaar gemaakt, terwijl ravitaillee-
ringsbases en vliegvelden herhaaldelijk met
duidelijk waargenomen uitwerking werden
gebombardeerd.
Onze jagers haalden 8 vijandelijke toestel
len neer.
Een Engelsch vliegtuig werd genoodzaakt
ten Zuiden van Benghazi te landen.» De be
manning werd gevangen genomen. Twee onzer
vliegtuigen zijn niet teruggekeerd.
Vrijdagnacht hebben de Engelschen een
luchtaanval op Catania en omgeving onder
nomen. Er wordt lichte schade gemeld aan
enkele huizen van Nicolosi en Misterbianco.
In deze laatste plaats werden zes personen
gedood en 15 gewond.
De Britsche eskader-admiraal Cowen.
die, zooals het Italiaansche weermachtbericht
van Zondag meldt, bij den slag in de Marma-
rische woestijn gevangen is genomen, is reeds
15 maanden in Egypte. Toen hij gevangen
werd genomen, bevond hij a»ch bij de derde
Voor-Indische brigade. Hij heeft verscheidene
oorlogsschepen gecommandeerd, zooals het
slagschip Princess Royal en den slagkruiser
Hood.
BRITSCHE AANVAL OP DE
BURGERS VAN KEULEN.
Drie kerken en twee ziekenhuizen
zwaar beschadigd.
Groote vliegtuigverliesen voor
den vijand.
Het Duitsche weermachtbericht van Zondag
luidde:
In de Centrale en de Noordelijke
zóne van het Oostelijk front brachten eigen
plaatselijke aanvalsoperaties succes. Achter
de linie zijn vrij sterke bolsjewistische benden
in gevechten, welke twee weken duurden,
door Hongaarsche afdeelingen vernietigd. De
vijand verloor daarbij behalve een aantal ge
vangenen. meer dan 4300 dooden. 21 stukken
geschut. 97 granaatwerpers en machinegewe
ren, alsmede een hoeveelheid handvuurwa
pens en munitie. Bij den slag om Charkof heeft
een Kroatisch regiment zich bijzonder onder
scheiden.
Van de rest van het vijandelijke convooi m
de Noordelijke IJszee dat de laatste dagen
reeds herhaaldelijk zwaar was getroffen door
de aanvallen van luchtmacht en vlootstrïjd-
krachten, zijn wederom vier groote koopvaar
dijschepen door bommen zwaar beschadigd.
Bij deze aanvallen kwam h.et tot luchtgevech
ten, waarbij zes vijandelijke jagers van de
typen Tomahawk en Hurricane werden neer
geschoten.
In Koor d-A f r 1 k a duurt de strijd voort.
Duitsche en Italiaansche jacht- en gevechts
vliegtuigen schoten 25 Britsche vliegtuigen
neer. Aan de Kanaalkust heeft de Brit
sche luchtmacht bij aanvallen van jagers Za
terdag overdag twee vliegtuigen verloren.
Voor de Nederlandsche kust werden
bij een aanval op een Duitsch convooi acht
vijandelijke vliegtuigen door beschermende
strijdkrachten der marine neergeschoten.
Britsche bommenwerpers hebben in
den Zaterdagnacht een terreuraanval op
de binnenstad van Keulen onderno
men, waarbij door ontploffingen en brand,
vooral in woonwijken, groote schade werd
aangericht aan verscheidene openbare
gèbouwen, waaronder drie kerken en twee
ziekenhuizen. Bij dezen uitsluitend op de
burgerbevolking geriehten aanval leed de
Britsche luchtmacht buitengewoon zware
verliezen. Nachtjagers en luchtdoelgeschut
schoten 36 der aanvallende bommenwer
pers neer.
Aan de kust werd bovendien een bommen
werper door marineartillerie neergeschoten
Een afdeeling nachtjagers onder bevel van
luitenant generaal Kammhuber behaalde hier
haar 600ste overwinning. Kapitein Streib be
haalde zijn 26ste nachtelijke overwinning in
de lucht, de eerste luitenant Knacke zijn 20ste
Aan het Oostelijk front heeft Feldwebel
Steinbatz zijn 83ste overwinning in de luch*
behaald.
DUITSCHLAND STRIJDT VOOR EUROPA
In totaal verloren de gealliëerden alleen door het Duitsche duikboot
wapen 140 schepen met een inhoud van meer dan 750.000 ton.
Gedenkdag van
Skagerrak.
Hef Opperbevel der Duitsche Weermacht,
deelde gisteren in een extra bericht mede:
Op den dag der herdenking van den slag in
het Skagerrak kan de Duitsche marine nieuwe
successen melden. Bij de onvermoeide voort
zetting van den strijd tegen de vijandelijke
ravitailleeringsscheepvaart hebben duikboo
ten in 't Westen van den Atlantischen Oceaan
wederom 22 schepen met een gezamenlijkcn
inhoud van 106.800 ton tot zinken gebracht.
Daarmede heeft alleen al de duikbootvloot
in Mei van dit jaar 140 schepen met een ge-
zamenlijUen inhoud san 767.400 ton tot zinken
gebracht.
31 Mei 1916Een historische datum.
waarop de Britsche vloot, hoewel ongeslagen,
voor het eerst moest beseffen, dat in de
Europeesche wateren een jonge zeemacht in
opkomst was. die. wanneer de teckenen niet
zouden bedriegen. eens de Britsche over
vleugelen zou. Wat destijds slechts door
enkelen werd ^ingezien, is ruim een kwart
"eeuw later waarheid geworden. Daarom is de
herdenking van den slag bij Skagerrak meer
dan ophalen van oude feiten; op dezen dag
ging de eeuwenoude maritieme traditie vap
Engeland verloren.
31 Mei 1916. 2 uur 30 in den namiddag. De
■Engelsche vloei ontvangt van een water
vliegtuig bericht, dat de Duitsche vloot in
aantocht is. Duitschland had.de uitdaging aan
vaard. De vooruitgeloopen Engelsche krui
sers onder bevel van admiraal Beatty zetten
koers naar de gesignaleerde Duitsche sche
pen. een eskader kruisers onder bevel van
admiraal Hipper. Tien minuten later dreunen
de eerste salvo's over de golven van de
Noordzee en spuiten de waterzuilen rondom
de grijze schepen op. De Engelschen beschikr
ken over een overmacht aan artillerie, wat
niet beletUnkan, dat de kruisers „Indefati
gable" en „Queen Mary" direct getroffen
worden en onder zware ontploffingen in de
golven verdwijnen.
Wanneer zware rookwolken aan den hori
zon de nadering van de Duitsche hoofdmacht
onder Stheer aankondigen, oordeelt Beatty
het verstandiger om naar het Noorden af te
draaien en zich met de Homefleet te vereeni
gen. Om 6 uur 20 komen de hoofdmachten met
elkaar in contact en een verwoede strijd
neemt een aanvang. Ondahks de bijna dub
bele overmacht en het nadeel, dat hij de zon
in den rug heeft, zoodat-de Duitsche schepen
zich scherp tegen den hemel afteekenen. gaat
Scheer met groote onstuimigheid tot den aan
val over.De Engelsche kruiser „Defence" en
de slagkruiser „Invincible" worden in het
ammunitieruim getroffen en springen met een
donderenden slag uit elkaar: de Duitsche
slagkruiser „Lützow" wordt .eveneens doode-
lijk getroffen en zinkt.
Door een geniale tactiek weet Scheer zijn
bedoelingen voor Jellicoe verborgen te hou
den. waardoor deze in verwarring komt. Om
7 uur 20 geeft Scheer het sein voor den alge-
meenen aanval. De torpedojagers schieten
tusschen de zware oorlogsbodems naar vo
en lanceeren hun torpedo's op den vijand, die
voor dezen aanval opzij zwenkt en het contact
met de Duitsche .vloot verbreekt.
Ondertusschen gaat de zon onder en de
toenemende duisternis maakt een einde aan
den slag. Te middernacht raakt de Engelsche
kruiser Black Prince tusschen de Duitsche
linieschepen; beschenen door felle zoeklich
ten gaat het schip na een hevige beschieting
in de donkere golven ten onder. Ook het oude
Duitsche slagschip Pommeren wordt door een
torpedo getroffen en gaat bij het aanbreken
van den dag verloren. In totaal verloor «cfe
Engelsche vloot 37 schepen w.o. drie .slag
kruisers, drie kruisers en acht torpedojagers
met een inhoud van 118,000 ton, terwijl aan
Duitsche zijde het oude slagschip Pommeren,
de slagkruiser Lützow, vier lichte kruisers en
enkele kleinere schepen verloren gingen,
totaal 20 schepen met een inhoud van ruim
60.000 ton.
De cijfers spreken een te .duidelijke taaL
Het Engelsche doel om de Duitsche vloot ver
nietigend te slaan, heeft schipbreuk geleden.
Engeland meende overwonnen te hebben,
omdat na dien dag de Duitsche vloot niet
meer ïs uitgeloopen. Deze overwinning bleek
echter een Pyrrhusoverwinning te zijn. Want
op 31 Mei werd in werkelijkheid de Duitsche
marine geboren en begon dq Engelsche heer
schappij te tanen. Thans. 26 jaar later, is dit
duidelijk gebleken. (V.P.B.)
Redevoeringen van den Rijkscommissaris en
Prof. Dr. T. Goedewaagen.
Zatqrdagnpddag vond in den Stads
schouwburg te 's-Gravenhage de plechtige
inwijdingsbijeenkomst plaats van de Ne
derlandsche kuituurkamer. In den voormid
dag was daaraan voorafgegaan een bijeen
komst in de werkkamer van den Rijkscom-8
missaris, waar prof. Goedewaagen. de pre
sident der kultuurkamcr, de gildeleiders
aan dezen voorstelde, n.l. de heeren Jan
Bakker, leider van het gilde beeldende
kunsten. Max Blokzijl, leider van het pers
gilde. H. Rijnbergen, leider van het mu
ziekgilde, Jan Teunissen, leider van het
filmgilde, Jan C. de Vos, leider van het
gilde voor het theater en dans, prof. dr. Jan
de Vries, vice-president en leider van het
letterengilde.
De Rijkscommissaris wees in een korte
toespraak op de hooge eischen, welke in
dezen zwaren tijd aan de cultureels leiders
an ons volk gesteld worden .Hij sprak zijn
beste wenschen uit voor het welslagen van
hun arbeid.
In de bijeenkomst van den namiddag
hebben tal van officieele persoonlijkheden
van hun belangstelling blijk gegeven, zoo
als de president van ,den Xederlanéschen
kultuurraad. verscheidene secretarissen-
generaal van het Rijkscommissariaat, de
secretaris-generaal van be X.S.B. als ver
tegenwoordiger van den leider, eenige se
cretarissen-generaal van de Nederlandsche
departementen, de voorman van de Neder
landsche SS, de leiders van den Nederland-
schen en Duitschen arbeidsdienst, de laatste
slechts voor Nederland. Ook het propagan-
da-ministerie te Berlijn had een afgezant
gezonden.
De bijeenkomst wer<j geopend met de
„Symphonische proloog". Deze uitvoering
was de première voor Nederland. Een dank
baar applaus was het antwoord van het
publiek op deze uitvoering. Hierna nam
de president der Nederlandsche kuituurka
mer. de secretaris-generaal van het depar
tement van Volksvoorlichting en Kunsten,
het woord.
REDE PROF. GOEDEWAAGEN
Spr. ving zijn rede aan met tegenover den
Rijkscommissaris namens zichzelf en al zijn
medewerkers, aan wie deze direct of indirect
den opbouw van de Kultuurkamer heeft toe
vertrouwd, een getuigenis af te leggen van de
gevoelens, waarmede zij dqze niet lichte
taak hebben^aanvaard en zeide verder o.a.
Wij zijn het niet eens, aldus spr.. met die
genen onder onze volksgenooten, die mee-
nen, dat U als vertegenwoordiger der bezet
tende overheid met dit initiatief ten onrechte
hebt ingegrepen in de zelfstandigheid oi
Vaderlandsche kuituur. Integendeel! De bes
ten uit ons volk waren reeds lang vóór 1940
overtuigd, dat onze kuituur, ondanks haar
groote verleden, .vooral sinds de laatste gene-'
ratie verstrikt was in onoplosbare problemen,
zoowel ten aanzien der kunstwerken en der
kunstenaars, als ten aanzien van de pers, de
film en van de journalisten en filmwerkers.
Wij zagen dit met leede oogen. Wij zagen met
ontsteltenis, hoe ook bij ons het spook van
het kultuurnihilisme, zij het ook in mindere
mate dan in het Duitsche rijk vóór 1933. aan
den horizon opdoemde en zochten naar uit
wegen uit het intellectualisme der program
ma's en polemieken, waaronder veel echte
scheppingskracht verloren dreigde te gaan.
Wij zijn het niet eens met hen, die meenen,
dat een kultureele Aufschwung slechts in
vredestijden mogelijk is. Integendeel: onze
eigen grootsche kuituuruitingen kwamen
steeds tot stand in tijden van geweldige span
ning naar binnen en naar buiten en toen wij
in de achttiende eeuw de rust gewonnen
hadden, bleek ot\s kultureal scheppingsver
mogen grootendeels uitgedoofd. Wij hebben
begrepen en met vreugde dat juist tij
den van dramatische bewogendheid en revo
lutie derl geest der menschen bevleugelen en
tot hooger vlucht dan de dagelijksche zorgen
en de zelfgenoegzaamheid mogelijk maken
aansporen.
Zich vervolgens tot de aanwezigen wendend,
merkte dr. Goedewaagen op, dat hij, juist nu
in de afgeloopen weken en maanden het over-
groote deel der Nederlandsche kuituurschep
pers en kuituurbemiddelaars zich voor d«
Nederlandsche kuituurkamer heeft aange
meld, het feit onder de oogen wil zien, dat een
deel van hen tegenover den nieuwen gang
van zaken nog argwanend staat. Ik meen, al
dus spr. dit feit te kunnen verklaren uit de
omstandigheid, dat generaties lang degenen,
die scheppend in de kuituur werkzaam waren
van de volksgemeenschaup in den pregnanten
zin des woord vervreemd waren. Zij hebben
hun individueele, hun vak- en hun groeps
belangen', maar, dat al deze belangen ten slot
te eerst aan het geheel der volksgemeenschap
hun zin en draagwijdte ontleenen daarvan
zijn zij zich nauwelijks bewust. De Neder
lander Jacht eeuwen lang economisch, maar
"niet politiek. Dacht hij „politiek", dan was
het meer particularisme, dan werkelijke po
litiek, die zijn gedachten bevangen hield. Dat
in de nieuwe ordening van Europa de staat
zwaarder zal wegen en moet wegen, dan
in de burgerlijke maatschappij-orde der
vorige eeuw en dat deze har-ijking der waar
den ook in ons land moest komen zooals
zij dan ook gekomen i s was een gedach
tengang, waartoe de gemiddelde Nederlander
en allerminst de kultuurscheppende Neder
lander zich kon verheffen. Zoo overvielen
hem de gebeurtenissen en vonden hem weer
loos, zonder standpunt, onvoorbereid.
De Neder^ndsche kuituurkamer heeft tot
taak, de be%epsgenooten bewust te maken
van hun verantwoordelijkheid tegenover
volksgemeenschap en hun vakkundige, econo
mische en maatschappelijke aangelegdhheden
te regelen en overeenstemming te brengen in
het streven der verschillende groepen.
Er is nog veel te weinig gebeurd om orkest
leden, muziekleeraren, tooneelspelers, de wer
kers in het filmbedrijf, dc journalisten de ze
kerheid van bestaan en de voorzieningen op
vakkundig en economisch gebied te geven,
waarop deze menschen recht hebben, omdat
zjj zeker niet de minst waardevolle leden
onzer volksgemeenschap zijn. Daarom kunnen
in de kuituurkamer en baar leiding slechts
echte socialisten aan bod komen, menschen,
die achter het kultuurwcrk steeds den wer
ker zoeken en steeds vragen, hoe dc mensch
leeft, die het werk van voorlichting of schoon
heid tot stand heeft gebracht, vaak met op
offering van zijn rust en zijn burgerlijke mo
gelijkheden.
Op velerlei terrein o.a. van het gilde voor
bouwkunst, beeldende kunsten en kunstam
bacht is een bescherming der beroepstitels,
o.a. der architecten in voorbereiding, zoomede
een grondige saneering van den kunsthandel,
speciaal van schilderijen in verband met de
bestrijding van den kitsch.
Het muziekgilde bereidt een model-arbeids
contract voor ontspanningsmusici en privaat-
muziekleeraren voor, waarin in bescherming
van den'titel, vacantieregeling en minimum
tarieven wordt voorzien, terwijl het centraal
bureau voor orkestwezen zich met de salaris
sen der groote orkesten bezighoudt.
Als straks een net zal worden gespannen
over heel ons land, waardoor de schilder, de
architect, de journalist, de schrijver in con
tact kan komen, i n zijn eigen gouw, met de
kuituurkamer, dan zal menigeen, die nu wel
licht nog vreemd tegenover ons streven staat,
zich afvragen, wat hem Ujch eigenlijk weer
houden heeft, zijn medewerking te verleenen
Na de rede, die met groote aandacht door
de tot de nok gevulde zaal werd aange
hoord. sprak de Rijkscommissaris, Rijks
minister dr. Seyss Inquart.
Mijnheer de president.
Gij richt de Nederlandsche kultuurka-
mer op in een tijd van den zwaarsten strijd
met de wapenen. Gij geeft u moeite, een
nieuwen grondslag voor de Nederlandsche
kuituur te leggen, terwijl in alle deelen
der wereld een strijd op leven cn dood is
ontbrand. Er zullen niet weinigen zijn die dit
overbodig, niet opportuun of -willekeurig
achten. Zeker zullen er velen zijn, die mee
nen, dat de Nederlanders op het oogenblik
toch andere zorgen hebben, dan juist nu
voor het welzijn van de kunstenaars te
zorgen.
Wie zoo denkt, heeft den dieperen zin
van dezen oorlog nog niet begrepen. Hij is
er zich nog niet van bewust geworden,
dat in dezen 3trijd Europa strijdt met de
machten van het vervaJ om het bestaan
van zijn kuituur. Wij staan aangetreden
tegen het materialisme van het westen en
tegen het bolsjewisme in het oosten, ten
slotte om geen andere reden, dan om onze
kuituur van het Avondland, welke in onze
landen js geschapen cn ontwikkeld doo'r de
prestaties van den Germaanschen gees!, to
behouden. De Führer heeft gezegd: „Geen
volk leeft langer dan de documenten van
zijn leultuur". Voor ons is dit de hoogste
wet van onzen strijd, de hoogste wet even
wel niet alleen voor ons Duitschers, doch
voor alle Germaansche volken, welke ge
durende de eeuwen hun beste krachten
hebben gebruikt voor datgene, wat wij
thans kuituur noemen. Voor het behoud
van onze kuituur strijden wij thans en ge
ven wij ons bloed. Ook het Nederlandsche
volk draagt reeds bij aan dit bloedoffer,
Ik heb derhalve onmiddellijk mijn toe
stemming gegeven, toen kort na het begin
van ons gemeenschappelijk opbouwwerk
mijn Nederlandsche en Duitsche medewer
kers voorstelden, oen Nederlandsche kui
tuurkamer op te richten. Voor mij was.
daarbij van belang, dat het eerste voorstel
van Nederlandsche zijde kwam, want hier
uit kon ik zien, dat de denkbeelden en de
taak, welke ten grondslag liggen aan onze
nationaal-socialistische kultuurpolitiek, ook
hier in Nederland werden erkend. En gij,
mijnheer de president, hebt ook vandaag
wederom tot uitdrukking gebracht, dat men
in Nederland sedert jaren den kultuveolcn
wederopbouw heeft gevolgd cn daarbij tot
de overtuiging is gekomen, dat de ontwik
keling in Nederland moest geschieden van
hetzelfde platform. Deze conclusie, waar
toe gij zljt gekomen, wortelt niet in een
toevallige vriendschap of In de persoon
lijke sympathie van enkelen - dan zou ik
op dezen grondslag niet mijn besluit ge
nomen hebben - doch op de nauwe ver
bondenheid In bloed en kuituur met het
Rijk. Hoe verscheiden ook voor den oorlog
nog de sociologische vormen in Nederland
en het Rijk zijn gowcesj, onder de opper
vlakte werkten toch ook in do Nederlanden
reeds dezelfde krachten.
(Vervolg op pag. 2)
Terreuraanvallcn
Bs. Het kost geen moeite om zich een
beeld te vormen van den terreur-aanval. die
Zaterdagnacht door Britsche vliegers op Keu
len ondernomen is. Een paar honderd vliegers
trachten zich in het nachtelijk duister als
razende Rolanden op de stad neer te storten,
zij werpen hun bommen uit op de huizenzee:
raak is het altijd, immers waar huizen staan
wonen menschen en dat is reeds voldoende,
want de Brit vecht oudergewoonte het aller
liefst tegen weerlooze burgers, vrouwen en
kinderen. Enkele tientallen vliegers onder
scheiden zich het gros door bedachtzamer
optreden. Zij gooien niet lukraak, maar zoeken
zich een doel uitHun optreden zou to
prijzen zijn, het ware militair en mannelijk,
als zij werkelijk probeerden hun bommeniast
kwijt te komen op doelen die voor de oorlogs
voering van belang zijn, maar wat deze vlie
gers doen vervult ieder ooggetuige met ont
steltenis: zij gooien bij voorkeur naar objecten
van cultureele waarde, naar kerken en zie
kenhuizen. Vernieling teweegbrengen en ont
zetting zaaien is hun eenig doel. van sol
dateske deugden is bij deze mannen geen
6prake.
Eenzelfde beeld was dezer dagen ook te
zien in Parijs. Dat de te treffen bevolking V.
hier uitsluitend uit vroegere bondgenooten
bestond, wierp geen gewicht in de schaal; "net
gaat hen immers uitsluitend om de vernieling,
om burgers te treffen.
Een dergelijke wijze van oorlogvoering heb
ben wij trouwens onlangs nog ,in Haarlem
zelf kunnen zien, waar een Engelsch vlieger,
beschermd door de laaghangende bewolking,
naar beneden kwam, even hooger dan do
kruinen der boomen en toendoelbewust
er was geen enkele verontschuldiging
met de boordwapens op onschuldige burgera
ook „bondgenooten" schoot.
Het is nu eenmaal de manier waarop do
Brit bij voorkeur strijdt, maar het is ook do
manier die door linar geaardheid aan allo
begrippen van mcnschelijkheid een eindo
maakt, Zij dwingt den tegenstander tot
represailles, want daarin ligt de eenige kans
om de Britten weer tot de rede te brengen.
Geen represailles nemen zou hen in den
waan laten, dat zij vrijelijk hun terreur kon
den uitoefenen.
Zoo is het dan te verklaren, dat het D.N B.
reeds daags na deze aanvallen melden kon:
„Een sterke formatie Duitsche gevechtsvlie
gers heeft in den nacht op 1 Juni een stad In
het Zuidoosten van Engeland met goed effect
aangevallen".
Het is een vergelding, die volkomen ver
diend was. daarover kan geen verschil van
meening bestaan, maar feit blijft het. dat zij
niet noodig had moeten zijn. De oorlog krijgt
door de zinlooze Britsche aanvallen een boos
aardig karakter en het Is zeker niet denk
beeldig. wanneer men voorziet, dat de bur
gerbevolking steeds meer de dupe van deze
strijdmethodes gaat worden en dat tenslotte
de moedwillige vernieling van cultuurobjecten
afmetingen aanneemt, die ons voor het nage
slacht nog eenmaal met het schaamterood op
de wangen zal neerzetten.
Dc „Fauna" getorpedeerd.
Uit Willemstad op Curacao wordt g-e-
meld, dat het Nederlandsche s.e. „Fauna"
groot 1200 ton, in de Caraltxische Zee is'
getorpedeerd. Het Is gezonken. Donderdag
was het vrachfsqhip „Flora" van dezelfde
reederij, de Ned. Stoom/b. Mij., reeds tot
zinken gebracht.
VERZOEK
WU verzoeken onzen abonné's vriendelijk
bü het gireeren van abonnementsgelden des*
uitsluitend over te maken op gironummeg
134958 ten name van Haarlemsche Courant,
Haarlem.
ADMINISTRATIE HAARLEMSCHE
COURANT.
