Haarlemsche Courant | 1942 | 9 september 1942 | pagina 1

Haarlemsche Courant

Heuvelstellingen om
fjStalingrad veroverd

Churchill legt verklaringen af
in Lagerhuis.

"T87e Jaargang No. 212

x jC

bonnement p. week 8,36, p. maand 1,15, p. kwartaal 3.43,
*nco p. post 3,73, losse nummers cent. Advertentlën 3—15
jjts tin. 3,— elke m.m. meer 30 cent. Reclames dubbele prijs,
tli dvertentleabonnementen 1500 m.m. 13 cent p. m.m. Kennemer
f" o dltte J—IS m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m 5 cent p. m.m.

ItK-t Grafische Bedrijven Damlate.

Nieuwsblad voor Noord-Holland

Wnd. Hoofdredacteur! J. V. BAUPEWTNS.

VerschUm dagelijks behalve op Zon-

Kennemer Editie

Woensdag 9 September 1942

Bureaux Haarlem: Groote Houtstraat 83, Bijkantoor: Soenda-
plein 37. Tel. Directie 13033. Hoofdredactie 13051. Redactie tofioo,
Administratie 1073*. 14525. Soendapleln 13330. Postgiro 1349M.

Directie PB. A. MEES p. w. PEEKEBOOM.

8 ar eau IJmuident Kennemertaan 103, Telefoon 5437.

Br

n s
Ad

k Volgabruggen ten Zuiden der stad worden gebombardeerd.
ah, tij de gevechten om ISoworos siisk zijn 6758 bolsjewisten
'e^rijgsgerangen gemaakt.

Vijandelijke actie bij
ningrad afgeslagen

In Egypte:
'Wimen op gebied van Suez.

Het opperbevel van de Duitsche weer-
acht maakt bekend:

,In de zware gevechten om de land- en
evesting Noworossisk werden bij
'r'T' ittengewoon hooge, bloedige verliezen van
<20.n vüand tot dusver 6758 gevangenen ge
taakt.

Behalve een groote hoeveelheid oorlogs
materiaal werden volgens de op het oogen-
r ik ontvangen berichten 14 tanks. 90 stuk-
eeipn geschut van allerlei soort, een pantser
en en verscheidene schepen buitgemaakt.
het gebied van Noworossisk worden nog
«W vechten geleverd met vijandelijke groe-
sb m. die verbitterd verzet bieden. Jachtkrui-
9 r rs bestookten in aanvallen in scheervlucht
[>n* ;t colonneverkeer der bolsjewisten op den
istweg ten Zuid-Oosten van de stad.
Aan de Tcrek werden bij een vergeef-
hen tegenaanval van den vijand van 100
jjvjettanks er 65 vernietigd. SJachtvlïegers
ri1 'noten van aanvallende vijandelijke vlieg-
8 ligformaties 27 vliegtuigen neer.

sje

In het vestinggebied van S t a 1 i n g r a
m< imen Duitschc troepen in weerwil van
irdnekkig verzet nieuwe hoogtestellingen.
- <rke formaties gevechtsvliegtuigen en
-eei legende artillerie steunden de gevechten
«n het leger. De bruggen over de Wol ga
-^lyn Zuiden van de stad worden overdag en
is nachts gebombardeerd.

,In den cèrïtralen sector van het Oostelijk
bnt vonden slechts plaatselijke gevechten
laats.

Aan het omsingelingsfront van Lenin-
r a d werden verscheidene vijandelijke
invallen, deels in een tegenaanval, met

eun

De Sovjet-luchtmacht verloor op 6 en 7
ïotember in luchtgevechten, waaraan ook
aliaansche, Kroatische en Hongaarsche ia
>rs deelgenomen hebben, 12t> en door
,w|,cht<ifielartiUerie 40 vliegtuigen. Drie an
lestellen werden op den grond ver
iold. Vijf eigen vliegtuigen worden ver-
ae' list.

haa In Noord-Af rika plaatsten Duit-
nacfsche gevechtsvliegtuigen voltreffers op
concentraties van vijandelijke tanks en
auto's, alsmede od vliegvelden ten Zui
den van Alexandrië en in het gebied
van Suez.

Bi.i vluchten boven de bezette gebieden
het Westen en bij enkele storingsaanval-
m overdag op West-D uitschl and wer-
tn 3 Britsche vliegtuigen neergeschoten.
i sl in den strijd tegen Groot-Brittannië be
rt' ookte de luchtmacht Maandag voor den
orlog belangrijke installaties in Oost-En -
eland met bommen van zwaar kaliber.

od- Het Italiaansche weermachtbericht.

Het Italiaansche weermachtbericht luidt
VPI Is volgt:

Levendige bedrijvigheid van patrouilles

En;

IV

'C

en artillerie in den Zuidelijken sector van
het Egyptische front. Onze jagers, die bo
ven de vooruitgeschoven stellingen patrouil
leerden, vingen een afdeeling vijandelijke
bommenwerpers op en dwongen haar terug
ie keeren. Duitsche jagers hebben 4 vijande
lijke toestellen neergeschoten, een vijfde
werd boven het centrale bekken der Mid-
dellandsche zee vernield.

In de Zwarte Zee heeft een onzer motor-
torpedobooten op 6 September bii het aan
breken van den dag in de nabijheid van
Noworossisk een Sovjetstoomschip getorpe
deerd en tot zinken gebracht."

140 Dooden bij den Britschen
luchtaanval op Rouaan.

Vele vrouwen en kinderen moesten
het leven laten.

De Parijsche bladen publiceeren berieh-
RTifcn over het bombardement van Rouaan
oor de Britsche luchtmacht. Tot nu toe
gel dn 140 dooden onder de burgerbevolking
eteld, onder wie ook een Fransch reserve-
ff icier, die aan de beide wereldoorlogen
ad deelgenomen en die het vorige jaar
35 lit de krijgsgevangenschap was ontslagen,
•ül lij werd aan het ziekbed van zijn vader,
ezamen met dezen door de instortende mu-
en gedood. Niet alleen zijn talrijke wonin-
en vernield, doch ook schqlen, pensiona-
10 en en kloosters zijn getroffen. In het voor-
Js7, aavnste ziekenhuis werden 50 zieken pe
ter ood. Het aantal dooden zal nog wel hooger
?ra, rorden dan 140, daar een aantal van de
HP neer dan 400 gewonden zich in levensge-
aar bevindt.

Daar de bommen des ochtends/voor het
neerendeel op woonwijken neerkwamen.
!K, i het aantal vrouwen en kinderen, dat door
lezen aanval gedood werd. bijzonder groot.
Naar het agentschapAfip opmerkt, is
een object van militair belang getroffen.
Ie aanval heeft te Rouaan en in Norman-
fst! ië een onbeschrijfelijke verontwaardiging
ewekt.

In de ..Cri du Peuple" wordt gezegd, dat
slechte stemming der Engelschen zich al-
nl< ijd ontlaadt in een laffe daad. Moskou
oept om hulp en de Engelschen antwoor-
lK'}en hierop met een laffen aanval op de
iiyransche burgerbevolking.

INTERNATIONALE JAARBEURS TE
BARCELONA.

Op Dinsdag wordt te Barcelona de tiende
aarbeurs geopend. Hier zijn vertegenwoor
digd Duitschland, Italië. Roemenië. Frank-
ijk, Zwitserland en Mandsjoekwo. Enge-
;e_n ind had aanvankelijk toegezegd aan de
77| aarbeurs te zullen deelnemen, maar op het
j^aatste moment heeft dit land zich tenug-
S, etrokken. Een belangrijk aantrekkingspunt
dlT an de beurs is voorts het Marokkaansche
lan laviljoen.

Duitschland toont voornamelijk zijn
lieuwe industrieele producten en zijn syn
cretische producten zooals kunstrubber,
instzijde. celwol. lichte metalen en plas-
;che stoffen, die den bezoekers een duide-
ijk beeld geven van de bijdrage van
,uJDuitschland tot de vorming van de nieuwe
wropeesche economie. Italië is eveneens
vertegenwoordigd met de producten van
Jijn machine-, textiel- en chemische indus-
!;or trie. De andere landen toonen eveneens hun
5 ^belangrijkste exportproducten.

DIEFSTAL VAN ORGELPIJPEN
TE BE AU V AIS.

In een dezer nachten zijn uit de kathe-
n draal van Beauvais 450 orgelpijpen gesto-
"len. De inbrekers hadden zich looDers aan-
pj geschaft voor een van de deuren. De orgel-
Bijpen bestaan uit zink. De kleine we*en
wee kilo, de groote 20. De waarde van deze
.ijjestolen orgelpijpen bedraagt 2 millioen
francs. Het orgel van Beauvais is een van
de oudste in Frankrijk en heeft vijf re-

en

Dat wat den bolsjewisten
ontbreekt.

In een uitzending van radio Moskou
wordt gezegd, dat de gevechten aan het
Oostelijk front voor de Sovjetlegers bui
tengewoon zwaar zijn. Het Roode leger
beschikt weliswaar over uitrusting en
techniek, doch één ding ontbreekt: het
begrip om van deze techniek een juist
gebruik te maken. In zijn meeste oproe
pen. aldus de zender, heeft Stalin daar
op de aandacht gevestigd. Daarom ver
langt men van alle bolsjewisten, dat zij
een volmaakte techniek krijgen. Woor
delijk zegt de zender: ..Tankbemannin
gen en artilleristen, wordt meester van
uw wapenen".

Britsche luchtaanval op gebied
van Le Havre afgeslagen.

In 7 minuten acht aanvallers neer
geschoten.

In de vroege middaguren van gisteren
heeft een gemengde formatie Britsche vlie
gers een aanval ondernomen op het kust
gebied bij Le Havre. Terstond opgetreden
Duitsche afweer met jagers en geschut ver
hinderde den binnenvliegenden vijand een
volledig effect te bereiken, zoodat de enkele
neergeworpen bommen slechts onbelang
rijke schade veroorzaakten.

Er kwamen hardnekkige luchtgevechten
tot ontwikkeling, in den loop waarvan de
Duitsche jagers ce Engelsche formatie uit
eendreven en de ter begeleidende bescher
ming meevliegende jagers totden strijd
dwongen. Binnen zeven minu,ten werden
acht aanvallers neergeschoten.Zij stortten
alle, deels reeds in de lucht brekend, in zee.
Een negende Britsche machine werd bij
Brest neergeschoten. Bovendien werd van
twee laat in den middag op zeer groote
hoogte naar Duitsch gebied vliegende Brit
sche toestellen één van het type Moskito
tijdens een luchtgevecht neergeschoten.

Britsche bommenwerpers hebben van
nacht büsant- en brandbommen uitgewor
pen op West-Duitsch gebied. In woonwijken
van eenige plaatsen ontstond materieele
schade. Drie der aanvallende machines wer
den volgende de voorloopige berichten neer
geschoten.

In denzelfden tijd bombardeerden Duit-
;che gevechtsvliegtuigen belangrijke mili
taire inrichtingen in midden- en Oost-En-
geland.

Omtrent de aanvallen van Duitsche vlieg
tuigen op talrijke belangrijke militaire in
richtingen in het Oosten van Engeland in
den afgeloopen na.cht deelt het opperbevel
der weermacht nog mede, dat dejuehtaan-
vallen vooral gericht waren op de stad Bed
ford. Bedford is een belangrijk spoorweg
knooppunt der spoorlijnen van Londen naar
Birmingham en Liverpool. Er werden ver
scheidene branden waargenomen.

Japanners finnen veld op
Nieuw-Guinea.

Opmarsch naar Pt. Moresby zou zijn
begonnen.

Het communiqué uit het hoofdkwar
tier van MacArthur bevestigt, dat de
GeSllieerde strijdkrachten op Nieuw-
Guinea zijn teruggeworpen door de Ja-
pansche troepen, die bij Kokoda zijn
opgedrongen tot de voorste verdedi
gingslinie.

Voorts meldt het legerbericht van Mac
Arthur, dat 26 zware Japansche bommen
werpers een aanval op Port Moresby heb
ben gedaan. In tegenstelling tot de laatste
overwinningsberichten van het Zuid-Oos
ten van Nieuw-Guinea wordt nog medege
deeld, dat Japansche vlootstrijdkrachten
Zondag- en Maandagnacht Geallieerde stel
lingen in de Milnebaai hebben beschoten.

Radio New York heeft een bericht ver
spreid, volgens hetwelk-de to^tand der Ge
allieerden op Nieuw Guinea slechter is ge
worden. De Japanners zijn in opmarsch naai
Port Moresby. In een ander bericht van
radio New York wordt toegegeven, dat het
den Japanners gelukt is terrein te winnen in
het gebied van Kokoda en Miola.

Willkie te Ankara ontvangen

President is echter op reis.

De Turksche minister van buitenlandsche
zaken, Menemendzjogloe, heeft Wendell
Willkie ontvangen voor een bespreking, die
twee uren duurde.

In verband met het bezoek van Wendell
Willkie aan Ankara heeft het bericht van
het vertrek van presidéfct Ineunoe van Is-
tanboel naar Thracië groot opzien gebaard
in Turksche en diplomatieke kringen. Uit
deze reis van Ineunoe naar Thracië maakt
men op, dat er geen ontmoeting zal plaats
hebben tusschen den afgezant van president
Roosevelt en den president van de Turksche
republiek. Men herinnert er aan. dat de
voorganger van Willkie, kolonel Donovan,
eveneens geen gelegenheid gekregen heeft
president Ineunoe te ontmoeten, daar deze
een reis naar de provincie ondernam toen
Donovans voornemen voor een bezoek aan
Turkije bekend werd.

SPANJE BREIDT ZIJN HANDELS
VLOOT UIT.

Volgens opgave van het Spaansche mini
sterie voor de scheepvaart zijn thans in Spanje
187 schepen in aanbouw, waardoor de scheeps-
ruimte van de Spaansche koopvaardijvloot
met 205.000 wordt vermeerderd. Onder de
nieuwe schepen, waarvan de bouwkosten 736
millioen pesetas bedragen, bevinden zich acht
tankschepen met een tonnenmaat van 87.000
ton. elf vrachtschepen met 28.000 ton en 21
vrachtschepen en kolenschepen met 53.000 ton
De rest is verdeeld over kleinere kust- en vis-
schersschepen.

De Duitsche opmarsch in het Kaukasusgebied wordt door geen hindernis gestuit.
De bolsjewisten hebben de brug laten springen, zoodat de rivier in bet gebergte op
een ondiepe plaats moet worden overgestoken. iP K. Schütze-P3.Z.-R-P.H.-c>

Scheepsverliezen „nog zeer ernstig".

Meening van den premier
over Dieppe.

Na een reces van vier weken is het
Engelsche parlement gisteren bijeengeko
men. Het Lagerhuis vergaderde om een al
gemeen verslag van den minister-presi
dent over den oorlogstoestand en zijn be
zoek aan Moskou en het midden-Oosten
aan te hooren.

Churchill begon met toe te geven, dat
de scheepsverliezen der Geallieerden „noi
zeer ernstig" zijn. Voor den tijd van Jul.
tot begin September meent Churchill ver
geleken met de voorafgaande maanden be
paalde „verbeteringen" te kunnen consta-
teeren. Churchill meende, dat er geen reder,
bestaat om te veronderstellen, dat men
„niet over de middelen beschikt .om een
overwinning te behalen, vooropgezet, da:
Gr. Brittannië en de Ver. Staten hun uiter-
:t<? krachten inspannen".

Met betrekking tot zijn bezoeken aan he:
midden-Oosten en de Sovjet-Unie ver
klaarde Churchill, dat de daarbij behaalde
resultaten „thans nog geheim zijn. doch
later eenige moeite en kosten wel zouden
rechtvaardigen".

„Voordat ik Engeland verliet, zoo ver-
olgde de Engelsche premier, was de posi
tie van het leger in de woestijn en van de
troepen in Egypte niet geheel bevredigend"
'let was hem duidelijk geweest, dat er
„drastische veranderingen in het hoofd
kwartier noodig waren". Auchinleck heeft
zelf verzocht hem met verlof te zenden,
doch hij zal later zijn diensten weer be
schikbaar stellen.

Voorts heeft Churchill een aantal vrager
beantwoord. Om te beginnen corrigeerde
hij een verklaring, op 13 Juni door hem af
gelegd over het aantal Britsche pantser-
Wagens, dat in den slag in Libye verloren
was gegaan. Dat hü toen het getal van 230
pantserwagens noemde, zoo zeide hij, was
het gevolg van een „gebrekkig telegram".
In een week tijds zijn „ongeveer 200 pant
serwagens" verloren gegaan. Voorts beant
woordde Churchill vragen over de instel
ling van een medaille van verdienste voor
opvarenden der koopvaardijvloot en over
de uitwisseling van leden der Bngelsche en
Amerikaansche weermacht in den vorm
van bezoeken.

Churchill heeft in zijn rede bovendien
.oor het èerst medegedeeld, dat verliezen
zijn geleden bii de convooien naar Moer-
iriansk en Malta.

Voorts kwam Churchill te spreken
over de invasiepoging bii Dieppe.. Hü be
stempelde deze als een „harde en woeden
de botsing" en gaf als zijn meening te ken
nen, dat dergelijke botsingen in het ver
loop van dezen oorlog waarschijnlijk steed
talrijker zullen worden. Toen er later een
vraag gesteld werd over hetzelfde onder
werp, weigerde Churchill gegevens over de
Engelsche verliezen bii Dieppe te verstrek
ken.

In zijn rede maakte Churchill nog be
kend. dat de Engelsche rëgeering aan de
regeering van Australië den Britschen krui
ser „Shropshire" als vervanging voor den
verloren geganen kruiser „Canberra" heeft
aangeboden. Australië heeft het aanbod
aangenomen. In tegenstelling tot de Ameri
kaansche publicaties beweerde Churchill
dat de productie van nieuwe koopvaardij
schepen' in de Ver. Staten het aantal dei
getorpedeerde vaartuigen overtreft.

Sir Stafford Cripps maakte daarop be
kend, dat de minister-president in de vol
gende zitting een verklaring over Br. Indir
zal afleggen. Er zal niet terstond een debat
•-«ver Br. Indië op volgen. Dit kan pas ge
houden worden, wanneer het Lagerhuis na
een nieuw kort reces weer zal zijn bijeen
gekomen.

Smuts: Situatie onbehaaglijk

Generaal Smuts, de minister-president
van Zuid-Afrika, heeft Dinsdag in een
rede te Pretoria verklaard: Het vitaal-
ste oorlogstoor.eel in dezen strijd is de
Rflddellandsche Zee, zonder welker
volledige beheersching de oorlog voor
de Geallieerden niet te winnen is.
De gebeurtenissen hebben aangetoond
dat wanneer de vtemd niet met de groot
ste vastberadenheid uit Noord-Afrika zoi
verdreven worden, de hulpbronnen voor de
geheele oorlogvoering der Geallieerde mo
gendheden gevaar zouden loopen. Smuts
deelde voorts mede. dat hij bij zijn ontr
noeting met Churchill in Egypte met heir

Besprekingen in Britsch-Indië.

De voorzitter van de co.nservatieve Hindoe
partij Mahasabha. dr. Mukerjee, zet zijn
pogingen om een nationale regeering in Br -
Indië te vormen, voort. Hij zal in New-
Delhi een onderhoud hebben met den Brit
schen onderkoning om deze kwestie te be
spreken. Voorts zullen aan de besprekingen
deelnemen de minister-president van de
Pundjab. van de Sind-provincie en van Ben
galen. alsmede de leider der Sikhs.

Volgens een bericht van radio-Delhi is op
een vergadering van de Moslemliga in dc
Indische staten te Nagpoer een resolutie opge
steld. waarin gezegd wordt, dat alleen dan de
vrijheid voor Br. Indië verkregen kan wor
den, indien een „ernstig compromis" tusschen
Moslemliga en de Congrespartij tot stand
kom'

den geheelen toestand in 't midden-Oosten
heeft bestudeerd, en dat men de situatie
„onbehaaglijk en verontrustend" bevonden
heeft. Inmiddels, zoo meende Smuts, is hei
rechtstreeksche gevaar verminderd en is de
toestand bezig te verbéteren.

Het Amerikaansch-Engelsck
militair conta'ct.

Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt
worden alle instructies, die verband hou
den met de Amerikaansche troepen ir.
Epgeland, door den Engelschen minister
van voorlichting, Brendan Bracken, gecon
troleerd.

In het Witte Huis is een verklaring af
gelegd over de conferenties die in Juli te
Londen gehouden zijn tusschen Britsche en
Amerikaansche regeeringsvertegenwoordi-
gers. De regeering van de Ver. Staten was
vertegenwoordigd door Harry Hopkins,
den persoonlijken vertegenwoordiger van
president Roosevelt, door den chef van den
generalen staf generaal Marshall en door
den vlootvoogd admiraal Ernest King. De
geheele Amerikaansche generale staf hielc
tezamen met Harry Hopkins belangrijke
besprekingen met den Britschen generalen
staf en met minister-president Churchill,
die tien dagen duurden.

Op deze conferenties werd de geheele
oorlogsvoering besproken. Met instemming
van president Roosevelt werden de ver-
eischte beslissingen genomen over militaire
operaties. Op hetzelfde tijdstip was Ste-
phan Early, de secretaris van Roospvelt.
m Londen, om besprekingen te voeren met
den minister van voorlichting, Brendan
Bracken. Op de terugreis brachten de
Amerikaansche regeeringsvertegenwoordi-
»ers een bezoek aan IJsland.

Steunpunten der V. S. op de
Galapagos-eilanden.

Dc Amerikaansche minister van buiten
landsche zaken, Huil, heeft v'erklaard, det
de Vereenigde Staten met goedkeuring van
de regeering van Ecuador militaire steun
punten op de Galapagos eilanden hebber
gevormd.

Omtrent de goedkeuring van het parle
ment van Ecuador wordt vernomen, dat
de debatten hierover gehouden werden in
een geheime zitting. Naar verluidt, is dc
minister van oorlog van'^Ecuador wegens
deze overeenkomst hevig aangevallen dooi
de conservatieve oppositie.

Vernomen wordt, dat de werkzaamheden
voor een steunpunt te Punta Salinas reed?
in Februari van dit jaar begonnen zijn. Dc
concessie aan de Ver. Staten 'omvat het
geheele schiereiland Santa Elene, dat 150f
km van het Panamakanaal verwijderd is.
Wat de Galapagos-eilanden betreft, zoo had
de regeering van Ecuador reeds begin 1941
aan de „Pacific Development Corporation'
uitgebreide economische concessies ver
leend. De onderneming werd naar buiten
gecamoufleerd als „schildpaddenmaat-
schappij". Als directeur trad echter op de
Amerikaansche vlootingenieur Foster.

BRITSCHE KOPERMIJN IN SPANJE
STILGELEGD.

De Engelsche mijnbouwonderneming Pena
Copper is gedwongen haar werkzaamheden
in de kopermijn Pena del Hierro in Spanje
stil te leggen, daar de maatschappij in de
toekomst geen mogelijkheid meer heeft het
gewonnen erts naar Engeland of een van de
Geallieerde landen te verschepen

Groote landdagvergadering van
het Medisch Front.

Op Zaterdag 12 dezer organiseert het Me
disch Front zijn tweeden landdag te
Utrecht in het N.V.-huis, Oude Gracht 245.

De openings vergadering vangt aan om 10
uur met een kort woord door den organisa-
tieleider van aen landdag, arts J. H. R
v. d. Pas, waarna een rede wordt uitgespro
ken door arts dr. F. O. Bruyning, directeur-
generaal van de volksgezondheid, over
„Lichamelijke opvoeding".

Na dr. Bruyning spreekt arts J. K. Th
Koch, hoofd van den medischen dienst var
het rijks-arbeids-bureau, ©ver: „de hou
ding van den geneesheer in de nationaal-
socialistische samenleving".

Te 11 uur var.gen dan de sectievergade
ringen aan. waarmede het ochtendprogram
ma wordt besloten.

Des namiddags om 14 uur wordt de
groote landdagvergaderine geopend, gedu
rende welke het woord' zullen voeren: art
C C. A. Croin. plaatsvervangend leider van
het Medisch Front, over: „De Nederland-
sche ^rts in het nieuwe Europa" en art.'
dr. Is.. Keijer. leider van het Medisch
Front, over „Van geneesheer tot pionier
der volksgezondheid".

Na de pauze, om 15,45 uur zal door Mus-,
se. een rede worden gehouden. Na be-
eindieine hiervan zal hij overgaan tot de
nstallatie van den raad van volksgezond
heid van afdeeling V van het hoofdkwar
tier der N.S.B.. waarop te 17 uur deze
landdagvergadering zal worden gesloten.

KORT NIEUWS

Bij besluit van den secretaris generaal
van het departement van opvoeding, weten
schap en kuituurbescherming is de hoog
leeraar dr. H. B. Dorgelo voor het studiejaar
1942'43 benoemd tot rector magnificus van
de technische hoogcschool te Delft.

Werkloosheid van beroeps
musici opgeheven.

Oprichting van het Centraal
Orkest een succes.

(Van onzen Haagschen redacteur)

Door de oprichting van een Centraal-
orkest, dat als een soort doorgangsinstituut
voor werklooze beroepsmusici is te be
schouwen, is het mogelijk gebleken in zeer
korten tijd het probleem der werklooze be
roepsmusici op te lossen. De fleer Jan Go-
verts. hoofd van de afdeeling muziek van
het Departement van Volksvoorlichting en
Kunsten, op wiens initiatief het Centraal
Orkest tot stand kwam. heeft op een perscon
ferentie een nadere toelichting omtrent het
doel en de bereikte resultaten van dezen
arbeid gegeven. Vorig jaar. zoo zeide de
heer Goverts. kwam het probleem der
werklooze musici in het middelpunt van de
belangstelling, doordat ten gevolge van een
aantal maatregelen door de overheid een
50 a 60 tal musici uit onze orkesten were
ontslagen. Bovendien breidde de Ned. Om
roep zich aanzienlijk uit. terwijl zoowel de
Ned. Opera te Amsterdam als de Duitsche
opera dringend verlegen zaten om orkest
leden. Daarbij kwam. dat sommige orkes
ten, zooals de H.O.V. te Haarlem en de Arn-
hemsche Orkestvereeniging aan onderbe
zetting lecen en dringend versterking noo
dig hadden. Ten slotte werden nog in ver
schillende plaatsen (Amsterdam. Rotter
dam. Den Haag en Schalkhaar) politie-
muziekcorpsen opgericht, die velé beroeps
musici tot zich poogden te trekken. Door
al deze factoren dreigde men voor een
impasse te komen te staan. Besloten werd
de werklooze beroepsmusici in te schake
len. Ter bereiking van dit doel werd een
oproep in de bladen geplaatst, waarop zich
1100 gegadigden aanmeldden. Juist op dit
tijdstip waren ook maatregelen voor een
bevredigende salarieering van de musici ge
troffen. Van de 1100 opgekomen candidaten
kwamen er al direct 300 voor een verdere
opleiding in aanmerking. Later werden er
nog eens 150 en daarna nog 117 opgeroepen
Deskundige proefspelcommissies kwamen,
na ce candidaten gehoord te hebben, tot de
ontdekking, dat.er menige goede kracht on
der hen school, doch dat het spel van het
meerendeel door de jarenlange werkloos
heid of andere factoren verwaarloosd was.
Deze musici kregen een kans en ontvingen
op rijkskosten lessen van de beste Neder-
landsche leeraren. Bii gebleken geschikt
heid volgde opneming in het Centraal-
Orkest, dat uit drie afdeelingen bestond: een
in Amsterdam, een in Rotterdam en een in
Den Haag. Directeur werd de heer Toon
Verhey en repetitoren Harm Smedes, Piet
van Egmond en J. P. Haikes Degman. Elk
orkest ving zijn werkzaamheden aan in een
bezetting van over de 50 man. De geheele
eerste bezetting van het orkest in Den Haag
vond intusschen reeds een plaats en wel bij
de opera in Amsterdam, het Residentie
orkest, het U.S.O., den Arbeidsdienst, de
politiemuziekcorpsen en den Nederland-
schen Omroep. Geregeld wordt nu voor
nieuwen aanvoer gezorgd. Al deze maat
regelen zijn echter voor de toekomst niet
afdoende en daarom worden pogingen in
het werk gesteld een Rijksorkestschool op
te richten, die aansluit aan de conservato
riumstudie. Men hoopt ook de belangstel
ling en den steun van het departement van
Opvoeding, Wetenschap en Kuituurbescher
ming voor dit plan te winnen. Eerst na het
met goel gévolg doorloopen van de Rijks
orkestschool zou een musicus tot een orkest
mogen toetreden. Door de tot dusver ge
nomen maatregelen werd de werkloosheid
onder de beroepsmusici met uitzondering
van de muziekpaedagogen opgeheven. Om
te voorzien in het gebrek aan goede hoorn
isten, fagottisten, bassisten en alt-violisten
zal voor deze groepen een aparte regeling
worden getroffen.

Ten slotte heeft de directeur van het Cen
traal Orkest, de heer Toon Verhey, den
heer Goverts voor zijn initiatief en de Kul
tuurkamer voor haar steun bedankt, mede
namens de ex-werklooze musici.

Hierna gaf het Centraal Orkest voor de
aanwezigen een concert. Onder leiding van
Piet van Egmond werd. kan het anders?
de „Egmont-ouverture" van L. van Beet
hoven ten gehoore gebracht. Mr. Harm
Smedes dirigeerde de „Freischiitz ouver
ture" van Carl Maria von Weber en de
heer J. P. Haikes Degman overtuigde van
zijn capaciteiten in Wagenaar's ouverture
..Cyrano de Bergerac". Het orkest maakte
een voortreffelijken indruk, 'temeer daar
men bii de beooi-deeling in aanmerking nam.
dat enkele leden van het orkest pas een of
twee weken meespeelden.

Onbehoorlijke prijsopdrijvings.
praktijken.

100.000 boete voor een kruidenierswaren-
bedrijf.

De N.V. André van Hilst te Waalwijk, welke
33 kruidenierszaken exploiteert, heeft in 1941
herhaaldelijk kruidenierswaren te duur ver
kocht. Soms werden bepaalde goederen zon
der eenige aanleiding in de filialen duurder
verkocht dan voorheen, in andere gevallen is
een artikel meer in prijs verhoogd dan de
stijging van den inkoopprijs veroorloofde. De
ernstigste overtredingen zijn echter begaan,
doordat artikelen van ouden en goedkoopen
voorraad verkocht zijn tegen den prijs, welken
nieuwe, duurder ingekochte goederen mochten
kosten. Er was een geraffineerd systeem uit
gedacht, waarmede men hoopte ontdekking
van den laatsten vorm van prijsopdrijving te
voorkomen.

De directie gaf n.l. het personeel voor den
vorm aanwijzingen, die geheel in overeen
stemming waren met de voorschriften. Zij
wist echter, dat deze instructies in de praktijk
onuitvoerbaar waren. De circulaires waren
echter even zoovele schriftelijke bewijzen,
dat de N.V. de hand hield aan de voorschrif
ten en moesten dan ook dienen om contro-
leerende opsporingsambtenaren zand in de
oogen te strooien.

De N.V. heeft zich bij de behandeling
haar zaak niet ontzien de mogelijkheid
incidenteele ongeoorloofde prijsverhoogingen
in de filialen open te laten. Het was dan e\-en-
tuce! gebeurd tegen de orders van de directie
in en het te veel ontvangene zou door het
personeel ten eigen bate zijn aangewend.

Deze ongefundeerde poging tot verweer
heeft op de berechtende instantie uiteraard
een zeer slechten indruk gemaakt Het feit,
dat bovendien de administratie onvoldoende
was, pleitte verder al evenmin in het voor
deel van de N.V. als het raffinement, waar
mede men getracht had ontdekking te voor
komen. Hoewel de prijsovertredingen In deze
zaak steeds een centenkwestie waren. n»oet
het bedrag der onrechtmatig verkregen winst,
gezien de vele artikelen, die gevoerd werden
en den grooten omzet daarvan, toch zeer
aanzienlijk zijn geweest.

In hooger beroep is de N.V. van Hilst dan
ook door het hoofd van de prijsbeheersching
tot een boete van 100.000.veroordeeld
terwijl bekendmaking van het vonnis tevens
is gelast.

De Nederlandsche Volksdienst kent geen
medelijden of barmhartigheid. Hij kent
alleen volksche plicht.

ZORGEN IN WASHINGTON.

D. In een half jaar kan veel gebeux;en.
Omstreeks 1 April verscheen in Amerika,
als gevolg van de eerste symptomen van
inflatiegevaar een anti-inflatieprogramma,
met behulp waarvan de regeermg het ver
loren gaande evenwicht tusschen priizen en
loonen zou herstellen. Straks is het 1 Oc
tober. een half jaar later. Het anti-mflatie-
arogramma heeft gefaald, het economisch
leven in Amerika staat voor kritieke
en in een boodschap, die Roosevelt aan net
Congres gezonden heeft, blijkt hu zoo wei
nig gerust óp de naaste toekomst, dat^hü
den e:sch heeft gesteld, dat voor 1 October
wettelijke maatregelen hem dc macht zui
len verleenen. de kosten van levensonder
houd en de prijzen van alle landbouwpro
ducten te kunnen stabilisceren. Indien
aldus luidt het vervolg van zijn boodschap.
het Congres deze volmachtëh niet ver
leent. zal hij. Roosevelt, de verantwoorde
lijkheid op zich nemen en zelf handelen.

Een besluit, althans de aankondiging er
van. dat zoozeer het kenmerk draagt van
ultimatum en dictatuur wordt niet geno
men zonder dwingende noodzaak. Het moet
dan ook duideliik zijn. dat het in het Ameri
kaansche maatschappelijke leven spaak be
gint te loopen en dat het welvarende Ame
rika wanneer niet zeer ingrijpende maatre
gelen worden getroffen, aan den vooravond
staat van economische moeilijkheden.

Men heeft deze dreiging een half jaar ge
leden reeds gevoeld. Sinds het begin van den
oorlog is in Amerika de gocderenproductie
sterk toegenomen evenals de geldruimte.
Het prijsniveau kon daardoor nog lang on
aangetast blijven, doch toen de oorlogvoe
ring een hoe langer hoe grooter deel der
productie kwam opeischen trad er priis-
stijging op, die leidde tot loonsverhooging,
het begin van den befaamden vicieusen cir
kel. van inflatie en alle daarmede verbon
den bezwaren.

Teneinde hieraan te ontkomen werd. als
gezegd, in April een anti-inflatieprogramma
opgesteld. Er zouden belastingen worden
geheven van hooge inkomens en winsten:
oorlogsbelastingen zouden bij alle loontrek-
kenden worden ondergebracht: de loonen
zouden worden gestabiliseerd: maximum
prijzen zouden worden vastgesteld voor di
verse goederen en alle voor het levensonder
houd belangrijke artikelen zouden worden
gerantsoeneerd. De bedoeling van een en an
der was natuurlijk, zooveel mogelijk de koop
kracht te beperken, waardoor de priisstii-

?ing gedrukt zou worden en. anderzijds, ver-
ichting van de financieele offers, die dc
oorlog aan de staatskas oplegt.

Maar in het democratische Amerika lig
gen groote afstanden tusschen zeggen en
doen. Want binnen korten tijd zaten regce-
ring en Congres met elkaar in den knoop
over den vorm der nieuwe belastingen, over
de vraag, of het inkomsten- of omzetbelas
ting .moest worden, en welke progressie
diende te worden toegepast. En ter afwis
seling hield het Congres zich bezig met een
pensioenregeling voor zijn leden en scheen
zich weinig bewust van de gevaren, die
dreigen, Dit wat het parlement betrof. Sta
bilisatie van loonen. een der voornaamste
voorwaarden om inflatie te ontgaan, bleek
onuitvoerbaar, deels doordat de Amerikaan
sche arbeiders nog steeds in twee elkander
bestrijdende groepen verdeeld zijn. hetgeen
een algemeene overeenkomst in den weg
staat, deels doordat het stakingsrecht in
Amerika krachtig wordt gehanteerd zoodra
loonsverlaging dreigt. Gisteren heeft men in
ons blad kunnen lezen, dat in d£ eerste
zeven maanden van dit jaar 1.1 millioen
werkdagen tengevolge van stakingen ver
loren zijn gegaan.

Dat onder deze omstandigheden het anti-
inflatieprogram niet aan de verwachting
heeft kunnen beantwoorden, ligt voor de
hand. Wie het doel wil moet de middelen
willen en wanneer de ongezeggeliike. on
verantwoordelijke massa de middelen ver-
weJPt en een democratisch parlement geen
ander doel ziet dan het eigenbelang, moe
ten er wel zorgen rijzen in Washington.

Roosevelt heeft thans met zijn boodschap
aan het Congres gedaan wat hem te doen
stond. Ieder uitstel, iedere onnoodige ge
dachten wisseling verergert den toestand. Hij
heeft daarvan gewaagd in een „praatje bij
het haardvuur" en een onmiddelijke actie
als noodzakelijk gekenmerkt om „een ern
stige binnenlandsche economische crisis" te
voorkomen. „Wanneer ik nog twee. drie,
vier of zes maanden zou wachten", zoo ver
klaarde hij. „zou het te laat zijn".

Waarin nu die onmiddellijke actie zal
bestaan? In een United Pressbericht uit
Washington wordt gezegd, dat Roosevelt
waarschijnlijk een economisch dictator voor
de geheele Vereenigde Staten zal benoe
men. Doch daaraan wordt toegevoegd, dat
van zulk een benoeming krachtige protesten
van de zijde der vakgroepen het gevolg
zullen zijn, omdat zij er beperking van hun
vrijheid van vreezen. En dat ook het Con
gres dat tegen 14 September biieen is
geroepen „om zijn standpunt te bepalen ten
aanzien van het anti-inflatieprogramma
van Roosevelt", er weinig mee opheeft, staat
vast.

Zoo heefL Roosevelt niet geringe zorgend
net rommelt binnen de grenzen, de En
gelsche minister LyUleton spoorde hem de
zer dagen aan. de oorlogsnroductie einde-
lijk eens wat op te voeren. Litwinof stemt
met dien klaagzang van harte in en erg op
wekkend zijn de berichten van Nieuw Gui
nea ook al niet.... Waarlijk, het is geen
wonder, dat u-e Roosevelt den dietatorsrok
zien aanschieten en den strijd aanbinden
tegen Congres en Vakgroep, tegen de „voor
rechten der democratie en de „zegenin
gen van de vrije economische krachten.

Engelsclio vliportuisren boven
Nederland.

's ORAVENHAGF. 8 Sept. Gisteren
overdag heeft de Brit getraeht boven \*e-
derlandsch gebied te vliegen. Tengevolge
van de luchtafweer slaagde hü er niet in
zijn bommen te richten. Onder de burger
bevolking vielen 14 dooden. Acht personen
werden zwaar en enkelen licht gewond.
Voorts werd eenige materieele schade aan
gericht.

Veehouder verplicht tot extra

vee-levering.

Men kan niet ongestraft de voedselvoor
ziening van zijn volk tegenwerken.

Nog zeer onlangs is medegedeeld, dat de
iecretaris-generaal van het departement
van landbouw en visscherij op grond van
ae hem verleende buitengewone bevoegd
heden is opgetreden tegen enkele veehou
ders in de provincies Gelderland. Zeeland,
Limburg en Drenthe, daar deze gedurende
pruimen tijd melk hadden achtergehou
den. hoewel zij volgens de geldende bej>a-
ungen verplicht waren deze melk bij een
melkverwerkend of standaardisatiebedrijf
n te leveren.

Thans Ls ook in de provincie Overijssel
dergelijke maatregel genomen: de se
cretaris-generaal heeft aan een veehouder
■n Olst een extra inleveringsplicht van vee
rtpgeïegd. Deze man zal nu boven den nor
malen aanslag in de verplichte veelevcring
vier koeien moeten afstaan. Men kan niet
ongestraft de voedselvoorziening van zijn
volk tegenwerken. t