Haarlemsche Courant
Nieuwe Britsche aanvallen
op Madagascar.
Astrakan door Duitsche
luchtmacht gebombardeerd.
Meer blanke troepen dan ooit tevoren
in Britsch Indië.
De deur staat nog open.
7e Jaargang No. 214
inemeut p. week 0,26, p. maand 1,15, p. kwartaal S.U,
1^7 to P- post 3,73, loste nummers 6 cent. Advertentlën 1IS
eU" m-m- meer 20 cent. Reclames dubbele prijs.
f /prtentleabonnemoDtea 1500 m.m. 12 cent p. nun. Kennemer
3—IS m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. S cent p. m.m.
i 'pi Grafische Bedrijven Dam late.
Wnd. Hoofdredacteixn 1. V. BAUOBWIN1
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Versc&tlnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Vrijdag 11 September 1942
Bureaux Haarlem: Groote Houtstraat 03, Bijkantoor: S oen da-
plein 37. Tel. Directie 13062. hoofdredactie 13054, Redactie 10400,
Administratie l#72«. 14S2S, Soendapleln 12230. Postgiro I3t95&
Directie PH. A. MESS - P. W. PEEREBOOM.
Uil
drie punten landingspogingenAfleidingsmanoeuvre van
üirchill. Goedkoope prestige-winst na militaire en politieke
Verlagen.
RANSCHEN EISCHEN
VERGELDING.
Naar tc Vichy bekend wordt, hebben
sterochtend vroeg: Engelsche strijd
machten aanvallen gedaan op ver-
theidene havens van Madagascar. Op
erschillende plaatsen van het eiland
|jn Britsche troepen aan land gegaan.
Naar uit Stockholm wordt gemeld,
fceft Reuter in een extra-bericht in-
[ke den aanval medegedeeld, dat ge-
jktijdig de volgende havens aan de
festelijke kust van Madagascar zijn
ingevallen: Majunga, Ambaja op 120
iül ten Zuiden van Diego Suarez, als-
lede Morondara op 340 mijl ten Zui-
tn van Akjunga.
Vichy wordt officieel medegedeeld
'a een vergeefsche landingspoging van
llistische strijdkrachten op 8 Sept. op
;.M. ten Noorden van Majunga op Ma-
scar hebben Britsche strijdkrachten
ierdagochtend een aanval ondernomen,
ongerechtvaardigd, als die op Diego
aanval was gericht op vèrscheidene
ins aan de Westkust Een groote vloot,
over aanzienlijke middelen beschikte,
ninste even groot als indertijd bij Diego
€z, heeft tegelijkertijd bij het aanbre-
van den dag op 10 September Majunga
evallen, de grootste haven aan de
kust van Madagascar, verder Ambaja,
K.M. ten Zuiden van Diego Suarez,
Dndava, 350 K.M. ten Zuiden van Ma-
a. Alleen reeds bij Majunga telde men
chepen. Het Britsche luchtwapen is tot
unste 160 K.M. diepte over het bin-
and van het eiland gevlogen.
Ic Franschen zullen dezen niet te kwa-
«ren aanval brandmerken. Hun ge
iten en gevoelens zijn bij de verdedi-
die onder ongelijke voorwaarden
den voor de belangen en de eer van
ikrijk.
ilgens een bericht van Reuter uit
ïington heeft het Amerikaansche aii-
rie van buitenlandsche zaken verklaard
Dngeland en de Vereenigde Staten over-
ekomen zijn, verdere militaire operaties
noodig" op Madagascar te onder-
my
S(
0
rc
re
o4:
in
»n
u
it bericht van de voortzetting van den
Ischen aanval op Madagascar, waar de
elijke, dus aan de Al'rikaansche zijde,
nde haven met goedvinden van de Ver.
>n 'door de Britsche schepen worden
evallen, heeft in de Fransche pers een
:eene verontwaardiging gewekt
Matin noemt het Engelsche optreden
niet te kwalificeeren aanval. Het blad
an meening, dat Churchill een aflei-
smanoeuvre zoekt. De reden van Cnur-
voor dezen nieuwen aanslag moet men
en in den algemeenen toestand van het
tire en in de parlementaire positie van
chili. Op het oogenblik, zoo schrijft
)lad, waarop de bolsjewistische bond
ot wankelt onder dp slagen van de
;che weermacht, waarop de Engelsche
ooien op alle zeeën door de duikbooten
Spilmogendheden opgejaagd worden,
rop in Indië, Egypte, Irak en Iran op-
den uitbreken, waarop de Japanners
foordelijke kust van Australië naderen,
op Churchill na Dieppe zich voor het
iment en het Engelsche volk moet ver-
coorden, wil hij den schijn van een
es voorwenden.
:t blad Aujourdhui spreekt van een
ndelijke aggressie van den voormaligen
genoot. De Petit Parisien geeft als zijn
ning te kennen, dat voor den nieuwen
■val even weinig rechtvaardiging be-
als voor de bezetting van Diego Sua-
De Pariser Zeitung schrijft: Steeds
neer de Engelsehen een gevoelige ne-
aag geleden hebben, probeeren zij zich
ilaatsen waar het optreden geen groot
met zich medebrengt, schadeloos te
ai.
je Oeuvre eischt thans eindelijk de
idzakelijke vergeldingsmaatregelen
;en de Engelschen. Ook de geduidig-
Franschman, die nog een politiek
n afwachten voert, moet thans ein-
liik inzien, dat Frankrijk niet meer
ïrkeloos kan blijven toezien wanneer
!t niet wil dat zijn koloniën door
igelschen en Amerikanen worden ge-
ofd.
nieuwe aanval van Engeland op
agascar wordt in Romcinsehe politieke
lerikanen stellen bezoek van
Britsche arbeidersleiders
niet op prijs.
Hun reis naar de V.S. afgelast.
n door de leiders van de Engelsche vak-
enigingen geprojecteerd bezoek aan
rika is, naar de Londensehe correspon-
van Svenska Dagbladet meldt, door
weigering van derf president van de
L., William Green, afgezegd. Deze wei-
ig heeft op het jaarlijksche congres van
Engelsche vakvereenigingen in Black-
gewerkt als een donderslag bi.i helde-
hemel. Het bezoek aan Amerika van
hgelsche Vakvereenigingen zou tei} doel
d hebben een Engeisch-Amerikaansch
rereenigingscomité op te richten naar
voorbeeld van hel, Engelsch-Russische
'ereenigingscomité. Het oorspronkelijke
van de Engelsche vakvereenigingen
Ook de Amerikaansche vakvereenigin-
op te nemen in de Engelsch-Russische
eenschap, hetgeen de Amerikanen nu
er van de hand hebben gewezen. Daar-
zouden nu de Engelsche vakvereenigin-
de schakel vormen tusschen de Ameri-
Bsche en Russische vakvereenigingen.
if persingspolitiek der V.S.
jegens Frankrijk
Officieus Berlijnsch oordeel.
jewel men in politieke kringen te Ber-
er van afziet een standpunt te bepalen
e vraag of er nieuwe gezichtspunten zijn
L te nemen in de FranschAmerikaan
betrekkingen. wordt toch te verstaan
ven, dat het Y-ritte Huis jegens Frank-
een uitgesproken politiek van afper-
voert. Deze meening wordt uitgespro-
in verband met het Fransche protest bii
Amerikaansche regeering inzake het
bardeeren van Fransche plaatsen, een
est, dat. naar verluidt, door het Ameri-
csche ministerie van buitenlandsche za-
van de hand is gewezen.
kringen beschouwd als con nieuw bewijs
voor het cynisme van de onderteekenaars
van de Atlantic Charter, die in Indië, op
Madagascar, in Ierland evenals in Iran naar
goeddunken met menschenlevens omsprin
gen zooals het in hun kraam te pas komt.
Het optreden jegens Frankrijk wordt in
Rome des te merkwaardiger gevonden, daar
het gericht is tegen een land, dat zich voor
Engeland en Amerika heeft opgeofferd.
GENERAAL VON CHAPPUIS OVERLEDEN.
Ridderkruisdrager generaal der infanterie,
Friedrich Wilhelm von Chappuis, het laatst
commandeerend generaal van een legercorps
in het Oosten, is op 27 Augustus 1942 in Maag
denburg overleden.
Leerlingen van de onlangs te Haarlem geopende School voor Kunstnijverheid bren
gen een middag door in dc kassen van de Stadskwcektuinen, om hier studies te
maken van bloemen van planten. (Foto Stevens)
Eenige vestingwerken genomen bij Stalingrad. Vijand aan de
Terek teruggeworpenOp de ISeica zijn 36 Soujet-booten tot
zinken gebracht.
Britsche concentratie in
Egypte uiteengeslagen.
Sovjet-vliegtuigen boven
Oost-Duitschland.
Het opperbevel der Duitsche weermacht
deelt méde:
„Ten Zuid-Oosten van Noworos^isk
zijn in het door kazematten versterkte ge
vechtsterrein opnieuw hoigten genomen.
Zware artillerie van het leger heeft aan de
kust der Zwarte Zee vijf transportsche
pen tot zinken gebracht.
Aan den Terek heeft een afdeeling
van een Duitsche gepantserde divisie
den met massale strijdkrachten aanval
lenden vijand teruggeworpen. Zij drong
in de vijandelijke artilleriestellingen
binnen en vernielde batterijen.
In het vestinggebied van Stalingrad
werden met steun van de luchtmacht op
nieuw zeer versterkte en hardnekkig ver
dedigde vestingwerken genomen. Bij de af
weer van krachtige ontlastingsaanvallen
werden 59 Sovjet-pantserwagens buiten ge
vecht gesteld.
Duitsche gevechtsvliegtuigen bombar
deerden havenwerken en opslagplaatsen te
Astrakan. Nachtelijke aanvallen waren
gericht op vliegvelden ten Oosten van de
W o 1 g a.
In het gebied van R z j e f hervatte Cc
and zijn aanvallen met sterke infanterie- en
pantserstrijdkrachten. Zp werden in samen
werking met de luchtmacht in zware ge
vechten afgeslagen, waarbij 77 vijandelijke
pantserwagens vernietigd werden.
Ten Zuiden van het Ladogameer
en aan het omsingelingsfront van Le
ningrad mislukten herhaalde bolsje
wistische aanvallen. Bij vergeefsche po
gingen van den vijand om een overtocht
over de Newa te forceeren. werden 36
vijandelijke booten vernietigd.
Woensdagnacht hebben de bolsjewisten
storingsvluchten boven Oost-D u i t s c h ge
bied ondernomen.
De Sovjet-luchtmacht verloor Woensdag
128 vliegtuigen. Bovendien werd een kabel
ballon door jachtvliegers neergeschoten.
Acht Duitsche vliegtuigen keerden van
vluchten naar den vijand niet terug.
In de middag- en avonduren van 9 Sep
tember vlogen afzonderlijke Britsche vlieg
tuigen over West-Duitschland. Door eenige
brisantbommen ontstond geringe schade.
Patrouillevaartuigen schoten boven het
Kanaal twee Britsche vliegtuigen neer".
Het D.N.B. voegt hieraan toe:
Woensdagnacht hebben Sovjet vliegtuigen
storingsvluchten ondernomen boven Oost-
Duitschland. Enkele vliegtuigen drongen
door tot den stadrand vpn groot-Berlijn. Er
verden geen bommen op de binnenstad ge
worpen.
Duitsche vliegtuigen hebben de bolsjewis
tische luchtbasis Warlamowo aan de Noor
delijke IJszee gebombardeerd. Zij veroor
zaakten verscheidene branden en ontplof
fingen. Tusschen de begeleidende Duitsche
jagers en Sovjet-vliegtuigen ontsponnen
zich hardnekkige gevechten, waarbij 17
Sovjettoestellen werden neergeschoten.
Aan het Egyptische front zijn Brit
sche pantserwagens, die onder bescher
ming van een heuvelachtig terrein- bij
Deir el Ragil zich concentreerden voor
een aanval op de Duitsche linies, door
Duitsche vliegtuigen met zware bom
men bestookt, waarbij talrijke pantser
wagens ernstig beschadigd werden. Een
deel daarvan bleef brandend in de
woestijn staan. Deze verrassende Duit
sche aanval belette de Engelschen hun
aanvalsdoel te bereiken.
Het Italiaansche weermachtbericht.
Het Italiaansche weermachtbericht luidt
als volgt:
Woensdag viel er aan het Egyptische front
geen enkele gevechtshandeling van betee-
kenis voor. Het luchtdoelgeschut van To-
broek heeft twee Britsche vliegtuigen neer
gehaald.
Italiaansche vliegtuigen, die een convooi
escorteerden, bonden den strijd aan met
vijandelijke bommenwerpers en schoten er
een van omlaag. Geslaagde luchtaanvallen
werden weer ondernomen op liet vliegveld
Micabba (Malta). Boven Scoglitti (Ragusa)
werden vier vijandelijke jagers door onze
i ach Koestellen aangevallen. Een vijandelijke
machine werd genoodzaakt te dalen. De be
stuurder, een Amerikaan, werd gevangen
genomen. Van onze toestellen zijn twee niet
op hun basis teruggekeerd van de operaties
der laatste dagen.
De torpedoboot Polluce oneer bevel van
kapitein ter zee Tito Burattini heeft in de
Middellandsche Zee een Engelsche duik
boot tot zinken gebracht.
Strijd van man tegen man in
gebergte van Nw, Guinea.
Japansche omsingelingsactic bij
Isocï en Myola.
De positie van de Australische troepen op
Nieuw-Guinea is, zoo meldt Radio-Canberra,
w^er bedenkelijk slecht geworden, daar het
den Japanschen troepen gelukt is bij Isoci'
en Myola een omtrekkende beweging te ma
ken langs de Australische stellingen, terwijl
andere Japansche troepen door de Australi
sche linies heen konden breken. Aan den
Kokoda-pas in het Stanley-gebergte is een
strijd van i!ian tegen man ontstaan. In het
bericht werd tenslotte verklaard, dat de ge
vechten bij Isoci welke plaats op nauwe
lijks 80 kilometer afstand ligt van Port. Mo
resby het lot van deze belangrijke stad
beslissen.
WILLKIE NA CONFERENTIE UIT
ANKARA VERTROKKEN.
Naar de Turksche bladen melden is mi
nister-president Saradzjogloe van zijn reis
naar het Oosten van het land in de Turk
sche hoofdstad teruggekeerd. Te half elf
des avonds ontving hij den afgezant van
Roosevelt, Wendell Willkie. Het onderhoud
zou een uur hebben geduurd.
Willkie is gisterochtend per vliegtuig van
Ankara vertrokken. Hij »werd uitgeleide ge
daan door den chef van het protocol en den
directeur van het kabinet van den minister
van buitenlandsche zaken.
Frane-tireurs in Stalingrad.
Harriman smeekt om hulp voor de
Sowjet-Unie.
„Wij weten, dat een groot gedeelte van de
burgerbevolking van Stalingrad tezamen met
dc troepen vecht", met deze woorden beant
woordt men in militaire kringen te Berlijn
dc vraag, of de bevolking van Stalingrad voor
het begin van den aanval van de Duitsche en
erbonden troepen geëvacueerd is. Men noemt
het vanzelfsprekend, dat deze burgers
eenkomstig het volkenrecht als franc-tireurs
behandeld worden.
Naar te Berlijn verluidde, maakt de aanval
op Stalingrad, evenals voorheen, vorderingen.
Voor het grAtste deel. zoo verklaarde men
•an bevoegde zijde, strijden de Duitsche en
verbonden troepen reeds in den binnensten
verdedigingsgordel van de stad.
De speciale vertegenwoordiger van Roose-
elt op de laatste conferentie te Moskou.
Harriman, heeft Donderdag verklaard, dat de
Ver. Staten er het grootste belang bij hebben
de Sowjet-Unie snplle en vergroote leveran
ties van materiaal te doen toekomen. De veld
slagen aan het Opstelijk front zijn van den
grootsten invloed op het lot van de Ver. Sta
ten en op de offers die de Amerikaansche
bevolking voor dezen oorlog nog moet bren
gen. Harriman beweerde, vervolgens, dat de
Sowjets vast besloten zijn, alleen te strijden.
Wel. zoo voegde hij hieraan toe, „voelt" d<
Sowjetbevolking. dat de Ver. Staten „eens'
de Duitsehers „op een ander front" zouden
bestrijden om de trefkracht van het Duitsche
leger „ten minste gedeeltelijk af te leiden"
Zweedsche lof voor
luchtpiraten.
Pijnlijke indruk te Berlijn,
De correspondenten van twee Zweedsche
bladen, n.l. Svenska Dagbladet en Dagens
Nyheter, hebben van Londen uit in berichten
over den toestand in Engeland ook een oor
deel geveld over de piloten van de Britsche
luchtmacht, welk oordeel neerkomt op een
verheerlijking van de vliegers, wier activiteit
zich uitsluitend tegen niet militaire doelen in
Duitschland en zelfs in Frankrijk richt.
De leider van de persafdeeling van het
Duitsche ministerie van buitenlandsche zaken,
gezant dr. Schmidt, heeft voor vertegenwoor
digers van de buitenlandsche pers een uit
eenzetting gegeven van de activiteit der
Britsche luchtmacht. Gezant dr. Schmidt
noemde het eigenaardig, dat in bladen van
'het neutrale Zweden deze activiteit verheer
lijkt wordt. Hij zeide voorts, dat een dergelijk
gedrag door het Duitsche volk nooit vergeten
zal worden.
Verklaring van Churchill in Lagerhuis.
Labour teleurgesteld.
Churchill heeft gisteren in het Lagerhui;
het woord gevoerd over Br.-Indië. Hi'
zeide, dat de toestand „beter geworden en
over het geheel genomen geruststellend is"
Gandhi en zijn aanhangers zullen echter
zoo lang. „in verzekerde bewaring blijven"
tot de onlusten hebben opgehouden.
Sedert het begin van de onlusten zijn
ongeveer 500 personen gedood. Groote
versterkingen zijn in Indië aangeko
men en het aantal aldaar aanwezige
blanke troepen is grooter dan te eeni-
ger tüd tijdens de Britsch-Indische
betrekkingen.
Verder verklaarde Churchill, dat de Cor.
grespartïj niet de meerderheid van het In
dische volk vertegenwoordigt. Buiten dez
oartij en in principieele oppositie jegens
haar staan 90 millioen Mohammedanen
in Britsch-Indië. Verder 50 millioen
„paria's"' en 95 millioen onderdanen van
de Indische vorsten, met wie Engeland
bindende verdragen heeft.
De Congrespartij heeft thans de politiek
van geen geweld opgegeven en is tot een
revolutionaire beweging overgegaan, die
ten doel heeft algemeene onlusten te ver
oorzaken. Het is mogelijk, dat zij daarbi;
door een Japansche vijfde colonne wordt
gesteund. In elk geval heeft de opstandig-
beweging tot uitwerking, dat zij de verde
diging van Indië tegen de Jfcpansche in-
valslegers hindert en onder die omstandig
heden heeft de Britsch-Indische regeering
het noodzakelijk geacht de Congrespartij
en de provinciale organisatie van die ver-
eeniging te onderdrukken, die zich hebben
schuldig gemaakt aan „vijandige en mis
dadige handelingen".
Churchill voegde hieraan toe. geen in
lichtingen te hebben, dat Indië thans be
reid is de voorstellen van Cripps te aan
vaarden. Een debat over Indië kan pas na
het aanstaande pariementsreces worden
gehouden.
De Labour-afgevaardigde Shinwell
zeide. dat de verklaring van Churchil'
„millioenen menschen diep teleur zal
stellen".
De minister voor Indië. Amcry, ver
klaarde, dat met Britsch-Indië tijdens dei
huidigen toestand van „openlijke rebclle"
geen onderhandelingen mogelijk zijn.
Berlijnsch commentaar
Dë gisteren door Churchill afgelegde ver
klaring over den toestand in Br.-Indië
wordt vandaag door de Berlijnsche blader,
beschouwd als een uitvlucht en als een
teeken, dat Churchill evenals voorheen het
beginsel „Verdeel en Heersch'' huldigt.
De ..Berliner Börsenzeitung" lever-
commentaar op de poging van Churchill
den indruk te wekken alsof Indië over het
geheel genomen een land is. waar rust
heerscht en waarover men zich geen zor
gen behoeft te maken. Deze meening konit
duidelijk naar voren in zijn uiteenzettin<
van het Indische „zelfbestuur", volgen-
welke het getal Britsche leden van het In
dische burgerlijke bestuur niet grooter i:
dan 600. Churchill verzwijgt" hierbij dc
hoofdzaak, n.l. dat deze 600 Engelsche amb
tenaren de leidende functies bekleeden
terwijl de Indische ambtenaren slechts uit
voerende organen zijn. Voorts zeide Chur
chill, dat dc Britsche regeering van pla
is den Onderkoning door harde,'zij he*
gematigde maatregelen te steunen. Het In
dische volk, zoo schrijft het blad. weet
wat het kan verwachten van deze maat
regelen.
De Völkischer Beobachter levert kritiek
op de mededeeling van Churchill dat in In
dië 500 Indiërs om het leven zijn gekomen
Hoezeer de Britsche autoriteiten ook moei-
'e hebben gedaan om alle cijfers o\'er hef
aantal slachtoffers te onderdrukken, toch
staat het vast dat het aantal slachoffer«
oen veelvoud bedraagt van het door Chur-
"hill genoemde aantal.
De onlsten gaan door
In Allahabad is de politie Donder
dagavond met looden knuppels opge
treden tegen Indiërs, die een vergade
ring wilden houden. Mevrouw Indira
Gandhi, de dochter van Nehroe en haar
man Fe roze Gandhi, die op deze ver
gadering redevoeringen wilden hou
den, werden met een dozijn andere In
diërs gearresteerd. Het uitgaansverbod
is opnieuw met een week verlengd
Het is gisteren m Kahtav in de pres:
dentuur Bombay tot ernstige incidenter
gekomen. Indische vnjheïdsirijders wilde»
het politiegerecht aldaar bestormen, waar
op de politie het vuur opende: 4 Indiërs
w erden gedood. 13 gewond. In Soerat heeft
1c politie geschoten op een samenscholir-
van ongeveer 3000 personen. Er is niet
bekend gemaakt over het aantal slacht
offers.
D. Het kan geen vrees voor spoken
bij daglicht zijn, wanneer het Nederland-
sche volk zich in deze dagen met diepen
ernst bezint op de woorden, die Dr. Rosen
berg tot de volken van West-Europa heeft
fericht en waaraan wij gisteren een korte
cschouwing hebben gewijd. Men weet het:
de Duitsche rijksminister heeft een ernstig
vermaan geschreven tot Franschen, Belgen
en Nederlanders, hun verweten, dat groote
groepen onder hen de teekenen der tijden
niet verstaan, zich afzijdig houden van op
bouw en samenwerking en den arbeid, dien
een nieuwe tijd, bruisend van nieuwe ge
dachten, vraagt, óf weigeren óf saboteeren.
Hij vond daarbij gelegenheid er op te wij
zen, dat zijn land en diens bonagenooten
aan de gebrachte en nog te brengen offers
het recht ontleenen, leiding te geven in de
groeiende Germaansche levensruimtep en
dat de volken, die niet bereid zijn, deze
offers mede te dragen, in de toekomst ver
stoken zullen zijn van samenwerking en
leiding.
Dit is het allerergste. Dit is de zwaarste
dreiging, die ons benauwen kan: het onver
draaglijke denkbeeld, dat in nabije toe
komst Nederland verstoken zou zijn van
zelfstandig besluit en initiatief. Dit zou de
zwartste tijd worden in het Nederlandsche
volksbestaan: veroordeeld te worden tot
politieke onmondigheid, tot staatkundige
onmacht.zwaarder en bitterder zou het
zelfverwijt zijn, waarmede wij ons zelf
zouden moeten aanklagen: Zóó hebben wij
het niet gewild! Wij hebben ons vei'trouwen
verkeerd geplaatst en de hand, die ons
werd toegestoken, niet gegrepen. Wij, die
onzes vlag heel de wereld hebben getoond,
zijn gekomen tot onmacht en dienstbaar
heid.
Nu er nóg tijd voor herstel en bezinning
is, kort, maar nog juist voldoende, moge
het trotsche, onbuigzame Nederland zich
bewust worden van de verantwoordelijk
heid jegens hen, die de erfenis der eeuwen
straks uit zijn handen zal ontvangen. Moge
het zich afvragen, of het tot oneer kan
strekken, gelijkberechtigd in de rij der
volken mede te bouwen aan een nieuwe
maatschappelijke structuur, moge het zich
beraden op de vraag, of het in de waag
schaal stellen van de hoogste goederen
onzer natie getuigt van nationale fierheid
of van roekelooze moedwilligheid.
Vrouw Zorg heeft in Mei 1940 aan onze
deuren geklopt. De onheilsprofetie der laat
ste kwart eeuw is bewaarheid: een nieuw
Europpesch conflict kon ons land niet on
beroerd laten. De wereldoorlog der starre
fronten kon ons voorbijgaan, een nieuw
treffen, met de strategie der uiterst snelle
verplaatsing Van troep en wapen betrok
ook ons land in den krijg en nauwelijks
beseffend dat ons land oorlogsterrein ge
worden was, zagen wij ons land bezet.
Doch met de bezetter kwam de verade
ming. Want uit het Duitsche hoofdkwartier
kwam het verlossende woord: Nooit mag
een herhaling van den tienden Mei deze
landen meer verontrusten. Wij zijn volken
van één ras, broeders van één stam en
niet de strijd maar de samenwerking is
ons geboden! Honderdduizenden soldater
herkregen de vrijheid, oorlogsschatting
werd ons niet opgelegd, het maatschappe
lijk leven werd niet verstoord en het ge
vreesde Duitsche leger gaf blijk van een
voorbeeldige tucht.
Nimmer heeft men van Duitsche zijde
pogen te verbergen, dat deze welwillende
houding welbewust en met bepaalde be
doeling was aangenomen, te weten met het
oogmerk, het Nederlandsche volk een ant
voord af te vragen op de vraag: Nu de
loop der dingen U heeft geplaatst voor de
keuze, bepaal de richting zelf: Of een eer-
•ijk en eervol samengaan met een jons
crachtig volk, dat maatschappelijk, econo
misch en cultureel uw belangen kent er.
4eelt en door eeuwenoude vriendschaps
banden met u is verbonden, of uw ver-
Touwen gevestigd op het Britsche rijk.
welke kapitalistisch imperialisme ook üw
iand in kommervolle omstandigheden heef»
zebracht, dat uw belangen nimmer heeft
•ntzien en uw stamverwanten heeft ge
knecht.
Oit woord is misverstaan. Men heeft c
le uitlegging aan gegeven, dat het Neder-
'and vrij stond, zich zonder meer hoog
hartig af te wenden. Duitschland te ver
wijten. dat het Nederland in ziin strategk
betrokken had en. zoo mogelijk, relatie
met Duitschlands doodsvijand te onderhou
den. En het is van betrekkelijk gering be-
lang. dat Engoiand van deze misvattin'
ïretig gebruik maakte en dat een regee-
:ing. dio op de boot stapte toen aan Grebh'
-m Peel onze soldaten den ongeliiken striid
-treden, de radio aanwendde om een ver
'oren zaak goed te praten, hoofdzaak is
dat men niet begrepen heeft. dat. zor
Duitschland ons de keuze mocht laten
Duitschland óók het laatste woord hield
En dit laatste woord kan niet anders ziin
dan de boodschap, waarmede het in Me
'940 hier kwam: In de straks te vestigen
Germaansche ruimte is ook voor Nederland
-en plaats gereserveerd. Het zal daar kun
nen leven. vrij. in eerlijken arbeid wer
kend als deel van het groote geheel. Zóó
'al de toekomst zijn, met of zonder uw in-
temming. niet omdat Duitschland er beha-
^en in schept, zekere tradities aan te tas-
*en, maar omdat het welbegrepen belan:
van Europa dezen toestand vergt. Er.
mocht gii anders willen en u verstarren tot
een houding van actief verzet of latente
tegenwerking dan zal van. Duitsche zijde
ook in Nederland de hervormingen worden
•zebracht. Waartoe de landszoon zijn mede
werking weigert.
Nu is het vergeeflijk, dat de groote
groepen, waarvan Dr. Rosenberg spreekt
m den aanvang onwennig stond tegenover
de gewijzigde situatie. Vergeeflijk en be
grijpelijk. Want jaren en jaren lang had
een volkomen eenzijdige propaganda on
land en ons volk in een haat-psychose ge
bracht jegens de nieuwe gedachten van
een nieuwen tijd, anders gezegd: jegens hei
lationaal-socialisme. Een demo-liberalis-
me. voorwaarde voor een al sterker en
driester wordend Britsch-Amerikaansche
plutocratie had alle ten dienste staande
middelen aangewend, om ons volk te ver
blinden met schijn schoone leuzen van vrij
heid en zelfstandigheid, leuzen, die intus-
schen niet hadden kunnen verhinderen,
dat iederen dag de wolken zwaarder sa
menpakten en ons land, economisch en
cultureel, in wezen een vazalstaat van ge
noemde wereldmachten was geworden. Al
dus - geïmpregneerd, doordrenkt met het
vooze principe van Eenheid door Democra-
*ie. was het begrijpelijk, dat men aanvan
kelijk vreemd moest staan tegenover eer
wereldbeschouwing, die arbeid en eenheid
stelde tegenover gesalarieerde werkloos
heid en gouddorst.
Dochs indsdien zijn twee jaar verlooper
en al hebben de tijdsomstandigheden vee
beperkt, dat in nbrmale omstandighede-
tot volle ontplooiing had kunnen komen
tallooze maatregelen van binnenlandse1
bestuur, van economischen en socialen aard
hebben een duidelijk beeld gegeven van
den nieuwen koers en aangetoond, dat he'
de ernstige wil van de bezettingsautorite -
ten was. Nederland in de toekomst op voel
van gelijkheid en gelijkberechtigdheid t
bejegenen. Voorbeelden aanhalen is onnoo-
dig. Iedereen kent ze en het overgrootr
ieel van onze bevolking trekt er de voor
deelen van.
Doch inplaats dat ook maar een spoor
an begrip voor de nieuwe orde. een bewij
an waardeering voor de gebleken gevoe
lens van samenwerking aan den dag tra-
was het een onverschillige, aanmatigende
houding, die het Nederlandsche volk, zeer
bewust, heeft aangenomen, voorzoover de
tegenstand zelfs niet onder voorgeven
van neutraliteit n— in volkomen anti-
Duitsche handelingen ontaardde. En hier
hebben wij in de laatste plaats de elemen
ten op het oog, die door handelingen van
vernieling, spionnage. ophitsing e.d hun
land en volk reeds veel leed oerokkend
hebben maar. om nogmaals de reeds af
gehaalde woorden te gebruiken, de ..breede
groepen", die weinig deden en die niets
deden en die voorzichtiglljk de daad schu
wen. maar die door hun negatie en klei-
neering van alles waartoe de nieuwe tijd
wekt. de ware schuldigen zullen zijn,
waneer onverhoopt de nood aan den man
mocht komen. 4
Want de man, die zich vergrijpt aan
Duitsch materiaal en daarmee den rtogel
riskeert, toont daarmede tenminste nog een
soort moed. Maar er is geen wet, die den
man kan treffen, die van zijn inkomen van
vijftig of honderd gulden per week nog
geen dubbeltje, nog geen cent per maand
voor het Winterhulpbusje over heeft. En
het zijn overigens achtenswaardige lieden,
die verleden jaar hun koper tusschen de
vloeren verstopten en dit jaar hun fiets op
de vliering wegmoffelden en net zullen op
zich zelf wel hoogst fatsoenlijke burgers
zijn geweest, die de vorige maand met hun
twintigen twee uur naar een paar nationaal-
socialistische drenkelingen stonden te kij
ken zonder een hand uit te steken. Eu wie
in onze dagen zijn medemensen zooveel
mogelijk begappen kan door hem zijn
levensmiddelen-minimum af te kapen, is
de handigste en wie voor een doosje sigaret
ten van een kwartje waarde een rijksdaal
der kan maken, is de slimste, en wie de
grofste Engelsche ophitsing het best ver
spreid is de braafsteen uit dit al'.cs
wordt, steen voor steen, de muur opgetrok
ken tusschen twee landen, die door zoo on
noemelijk veel verbonden en door zoo wei
nig gescheiden konden zijn. Want laat het
maar eens klaar en duidelijk gezegd zijn,
met klaar begrip van alle beproevingen die
deze tijd ook ons, Nederlanders, heeft ge
bracht. maar met even klaar begrip van
eerlijkheid en goeden trouw: het zijn wat
wij noemen de fatsoenlijken, de onbespro-
kenen, de kreukloozen, de netten, die hun
volksverbondenheid en hun nationale vrij
heid op het spel zetten. Het zijn de klagers
en de kleumers en de roddelaars in tram cn
trein, die met een enkel glimlachje en met
een, och, op zich zelf onschuldig woordeke
ontevredenheid wekken en haat zaaien. Het
zijn de onderwijzers, die met een grappige
toespeling verdeeldheid zaaien onder hun
leerlingen, het zyn de dominees en de
pastoors, die hun invloed misbruiken met
ieder middel dat hun ten dienste staat.
En het is de jeugd.
Zeker, de jeugd, die de urinoirs bekrast
met opschriften, waarvoor een volwassene
zes jaar zou krijgen, die platen van de mu
ren scheurt en Jeugdstormstertjes bespuwt
en molesteert.och. dat is alweer het al
lerergste niet. Het is de rijpere, vooral de
„betere" jeugd, die met den kop tegen de
krib leeft uit een even sterke negatie als
de ouderen. En dit is liet alVrergste. Want
aan de jeugd is zoo hebben \ie het immers
altijd gezegd? de toekomst. De jeugd
weèt, de jeugd moet het weten, dat die
toekomst maar één zaak voor haar zal 'kun
nen brengen: of een maatschappij met een
werkloozen „residu" van ongetelde paria's,
met de vooroorlogsche overvoerde „arbeids
markt", óf een maatschappij met arbeids
plicht, arbeidsrecht en bestaanszekerheid.
De jeugd, in het bijzonder de rijpere jeugd
en meer in het bijzonder de rijpere jeugd,
die het voorrecht genoot van een goed ge
fundeerde opvoeding, moet beseffen gaan,
dat de wel aangename tijd van weleer te
rugkrijgen voor haar zal beteekenen: le
diggang en nood en dat een betere toekomst
nog nimmer verkregen zinlooze leuzen, ge
niepig geplaag enmet niets doen.
Want. en dit is de overduidelijke waar
schuwing van deze week: Men is in Duitsch
land dit alles méér dan beu. Men staat daar
•oor problemen, duizendmaal belangrijker
dan het burgerlijk belang van den Ingekap-
selden Nederlander, die met een goedige
belangstellihg van veiligen afstand toeziet,
hoe aan de Wolga ziin rasverwant goed en
bloed offert om ook ons, ook Nederland,
veilig té stellen voor den Mongolencultus,
die niets liever zou doen, dan iedere Ne
derlandsche kerk tot een paardenstal te ma
ken. En waar deze problemen op korten ter
mijn moeten worden opgelost en zullen
worden opgelost, daar zal men zich niet
laten weerhouden door wat men in Neder
land wil en graag wil en héél graag wil,
wanneer dit het bereikan van het grootsche
einddoel zou belemmeren.
Wij, Nederlanders, arm en rijk. oud en
iong. staan vandaag den dag voor de beslis
sing. De hand wordt ons nóg gereikt. De
deur staat nog open.
Moge ons volk in deze hoogst ernstige dR-
gen gezegend zijn met het inzicht, dat de
lessen der historie doet verstaan en de ge
dachte van een nieuwen tijd durft aanvaar
den.
Britsche arbeiders contra
wapenfabrieken inzake
tweede front.
Volgens een bericht van een Londensehen
zender, heeft het Britsche vakvereenigings-
congres met groote meerderheid van stem
men een voorstel verworpen, dat onmid
dellijke oprichting van een tweede front in
Europa eischt. In de redevoeringen werd tot
uitdrukking gebracht, dat. wanneer een in
vasie met succes ten uitvoer moet worden
gelegd, men vele schepen en soldaten noodig
heeft, die 50 tot 100 mijl vijandelijk gebied
moeten binnendringen, om het bruggehoofd
te beveiligen.
Een delegatie die er mede belast zal wor
den in Downingstreet 10 de „onmiddellijke
opening van een tweede front in Europa" te
eischen is Donderdagavond door 42 gedele
geerden van 2fi bewapcnlngsfabrieken in
groot-Londen gekozen.
Het gebrek aan rubber en
benzine in de V.S
Toestand alarmeerend.
Volgens een United Press-bericht uit Wash
ington heeft de door Roosevelt aangestelde
commissie ter bestudeering van het rubber-
orobleem in de Ver. Staten maatregelen aan
bevolen ter rantsoeneerlng van het benzine
verbruik en ter bezuiniging van rubber. De
commissie bepleitte een belangrijke vergroo
ting van de jaarlijksche productie van synthe
tische rubber en een voor het geheelc land
geldende maximumsnelheid voor auto's van
35 mijl per uur
Over hetzelfde onderwerp meldt de Brit
sche berichtendienst, dat de commissie haar
rapport aan Roosevelt heeft voorgelegd, met
de vrijmoedige verklaring, dat er bij de op
lossing van het Amerikaansche rubberpro
bleem geen tusschenweg bestaat. Ongemak
ken of de nederlaag zoo luidt het alternatief.
Roosevelt zou verklaard hebben, dat hij de
voorstellen zou uitvoeren zoodra de noodige
voorbereidingen getroffen kunnen worden. De
commissie zou den president gezegd hebben
.Wij beschouwen de huidige rubberposilie als
zoo gevaarlijk, dat ong land tegenover een
militaire en civiele ineenstorting zou staan,
wanneer niet terstond behoorlijke maatrege
len worden genomen."
