SsrJmt
Nederlandsche Arbeidsdienst demonstreerde
te Leeuwarden.
Belangwekkende rede van den Rijkscommissaris
Stormschade
De Friesche hoofdstad stond Zaterdag en
Zondag in het teeken van den Nederlandschen
Arbeidsdienst, door de groote demonstratie,
die hier werd gegeven en die o.m. werd bij
gewoond door den Rijkscommissaris.
De op het Zaailand opgestelde afdeelingen
werden door den hoofdarbeidsleider Schoen
berger gemeld, waarna de Duitsche vlag werd
geheschen Na de melding aan den-Rijkscom
missaris werden de opgestelde arbeidsmannen
geïnspecteerd, waarop zij het iied „Wij man
nen uit alle streken" ten gehoore brachten.
Het woord was hierop aan den comman
dant van den N A D.. die als volgt de aan
wezigen toesprak:
Toespraak van den commandant.
Op 3 Mei van het vorige jaar stonden af
deelingen van den Nederl. Arbeidsdienst in
Den Haag op Houtrust aangetreden.
Sindsdien is er bijna weer een jaar verstre
ken. De op Houtrust opgestelde afdeelingen
vervulden haar plicht aan het vaderland en
werden in Juli 1942 en op 4 Januari j.l. afge
lost door tienduizend jongelieden.
Ook deze jongemannen, die door de inwer
kingtreding van het Arbeidsdienstplichtbesluit
onder geheel andere omstandigheden onder
de schop zijn gekomen, zijn bereid, hun volk
getuigenis af te leggen van hun vasten wil
het vaderland te dienen.
Het appèl, dat heden gehouden wordt, is
van bescheiden afmeting; maar ik kan u de
verzekering geven, dat ook de mannen van
de afdeelingen, die hter niet aanwezig zijn,
dezelfde gevoelens koesteren.
Mannen van den Nederlandschen Arbeids
dienst stonden gepasseerden zomer in de Rus
sische steppenhitte en deden daar hun plicht
jegens Europa en jegens hun land. Of het dit
jaar mogelijk zal, zijn vrijwillig als arbeids
man naar het Oosten te gaan, laat zich nog
De dienstplichtingen van deze lich
ting zullen niet in het Oosten staan,
doch zij zullen* hun paraatheid aan
hei eigen vaderland toonen en hiermede
aan hun landgenooten, die bij duizenden nog
koppig afzijdig staan, het bewijs leveren, dat
zij begrijpen, dat ook voor den Nederlander
de Arbeidsdienst een levensnoodzaak is ge
worden, waaraan niet te ontkomen valt, nu
Europa's hoogste goederen van het Oosten uit
door nietsontziende beschavïngsverwoesters
worden bedreigd.
De inzet van den geheelen Arbeidsdienst'
voor een veiligstelling van den oogst, waarbij
ik ook den A. D. M. inschakel, zal blijken een
zegen te zijn voor het geheele Nederlandsche
volk
Nadat de arbeidsmannen het „Friesche
Volkslied" hadden gezongen, nam de Rijks
commissaris. rijksminister Seyss Inquart het
woord die het volgende zeide:
Rede van den Rijkscommissaris.
Mannen van den Nederlandschen Arbeids
dienst.
Ik wil van de gelegenheid gebruik maken,
om u mijn opvatting uiteen te zetten over de
taak. die gij hebt, en de plichten, welke gij
behoort te vervullen. Als een deel van u mij
niet direct verstaat, omdat ik niet in uw taal
tot u kan spreken, kunt gij er, wanneer uw
superieuren mijn woorden voor u zullen ver
talen. toch van overtuigd zijn, dat ik er met
groote aandacht en zeer veel ernst over na
denk. waarom gij in de Nederlanden ook in
een arbeidsdienst vereenigd dient te zijn.
Ik besef volkomen, dat voor u, Hollanders,
Friezen en andere Nederlanders deze ver-
eeniging in een organisatie die zoozeer een
militair karakter draagt iets ongewoons is. Ik
zie u hier voor het eerst niet als een afdee-
ling, die uit vrijwilligers bestaat, die dus om
een of andere reden vanzelf hier gekomen
zijn. maar als een lichting, dus zuiver als een
groep van de Nederlanders van uw leeftijds
klasse. Ik begrijp, dat'deze orde en discipline
op menigeen van u den indruk van een dwang
zou kunnen maken. Daarover wil ik u dit
zeggen. Zoolang een van u den arbeidsdienst
gevoelt als dwang, heeft hij de beteekenis
van den arbeidsdienst nog in het geheel niet
begrepen. Hier is sprake van iets anders. Gij
toet de overtuiging krijgen, dat gij hier in
n gedisciplineerde orde naast elkander zijt
geplaatst, dat gij met elkaar werkt in een
orde, die niet zonder beteekenis is want
dan zou het geen orde zijn maar, d?t gij
voor de verwezenlijking van een gedachte en
voor een goede zaak bijeengebracht zijn.
Voor u, Nederlanders in het algemeen, is
het tot dusverre misschien nog niet noodig
geweest, dat het geheele volk in dergelijke
formaties bijeengebracht werd. Voor ons, uw
buren in het Duitsche 'rijk, is dit noodig ge
weest op grond van de ervaring van onze
eeuwenoude geschiedenis, want wij, midden in
dit werelddeel met grenzen bijna zonder na
tuurlijke bescherming, zijn steeds weer aan
gevallen. Onze vijanden beweren thans, dat
het omgekeerd is. Maar wanneer gij de ge
schiedenis onderzoekt, dan zult gjj zeggen, dat
de anderen ons steeds weer riebben over
vallen. Ik herinner aan de orologen, die de
Franschen eeuwenlang tegen ons gevoerd heb
ben. Ik herinner aan de stormloopen, die
steeds weer uit het Oosten kwamen en over
Duitschland, geheel Europa wilden overstroo-
men. Daarom was het noodig, dat wij al onze
krachten leerden samenvoegen in een gedis
ciplineerde orde, dat wij niet pas op het
oogenblik van het gevaar om ons heen moch
ten zien, waar onze vrienden en buren en
onze vijanden waren. En zoo is onze soldateske
houding niet een dressuur, maar de uiting
raar buiten van onze insyendige paraatheid.
Zoo moet ook gij de orde in den arbeids
dienst opvatten, want ik geloof, da! voor u
deze tijd, waarin gij eenigszins buiten de
geschiedenis en haar oorlogen hebt gestaan,
voorbij schijnt te zijn, immers thans is de
schok, die zich over den geheelen wereldbol
voortplant, te groot, dan dat een volk op den
duur afzijdig kan blijven. Daarom lijkt het
mij noodig en voor u van belang, u te brengen
tot een vereeniging en een formatie, die u de
ervaring en de wetenschap van het gezamen
lijk naast elkander staan in een gediscipli
neerde, soldateske orde bijbrengt.
Maar wat ik hier tucht noem, mag niet al
leen tucht zijn. Tot deze tucht behoort nog
iets, dat noodig is om het geheel beteekenis
te geven. Dat is de vrijheid van den enkeling
binnen deze orde, waarin hij geplaatst is om
zijn krachten naar beste weten en volgens
geweten te gebruiken. Wanneer gij dus erover
nadenkt, wat dan deze soldateske orde is.
waarin gij geplaatst zijn, dan moet gij steeds
tot u zelf zeggen, dat zij niet een dwang
moet zijn, maar een zinrijke orde, die ieder
afzonderlijk ook de volle vrijheid moet geven,
zijn krachten op de beste wijze voor de ge
meenschappelijke taak in te spannen.
Nederlandsche arbeidsmannen, ik heb er u
reeds op gewezen, dat het lot van het Duitsche
volk veel moeilijker was En dit lot is ook
thans weer oneindig veel moeilijker. Op ons
rust een zeer groote verantwoordelijkheid. On
ze blik richt zich thans tot ver buiten dit con
tinent. Thans, nu wij kunnen zeggen dat wij
ons in den tweeden wereldoorlog bevinden,
gaat het niet meer om oeconomische voor-
deelen of om staatgrenzen. Hij die gelooft,
dat het nog gaat om het verwerven van oeco-
nomisch gebied of om uitbreiding van de
staatsgrenzen, begrijpt dezen oorlog niet.
In September 1939 was het mogelijk geweest
dit alles te vermijden, als toen de gerecht
vaardigde aanspraak van het Duitsche Rijk
op Dantzig erkend was. Dan hadden wij ons
dit alles kunnen besparen. Dat wilden onze
vijanden niet. Het doet nu werkelijk belache
lijk aan, wanneer wij ons indenken, dat door
deze rechtvaardige erkenning van onze aan
spraak alles had kunnen worden voorkomen.
Maar dit kon zoo niet zijn, want het zeer
groote conflict, dat wij thans meemaken, be
reidde zich voor Wij kunnen nu zeggen, dat
de werelddeelen met elkander strijden. Oos
telijk van ons dreigen de horden der Oost
Europeesch-Binnen-Aziatische steppen geheel
Europa te overstroomen. In het Westen vormt
zich een nieuwe concentratie van krachten op
het Westelijk halfrond, nieuwe groepeeringen
ontstaan in het Verre Oosten. Wij in het oude
werelddeel Europa zien ons geplaatst tegen
over deze continenten en hun concentratie
Maar het zijn niet de continenten; belangrijk
en beslissend is de geest, die de menschen in
de geschiedenis stoot en bestuurt.
Zoo zien wij, en ik zeg thans wij, alle Euro
peanen in geheel Europa vooral de noodzaak,
ons te handhaven tegenover het Oosten met
de drommen uit zijn Binnen-Aziatische step
pen. Hier staat het behoud van onzen eigen
aard, van ons wezen, van ons leven bp het
spel. Arbeidsmannen, het bolsjewisme, dat
daar nader rolt, is niet datgene, dat wij in de
binnenlandsche politiek als communisme heb
ben meegemaakt en overwonnen. Hier is het
mogelijk, dat de Nederlanders zich vergissen,
wanneer zij gelooven, dat het er slechts om
gaat het communisme niet tot bloei te laten
komen, een dwaling, die hier en daar kon
worden opgemerkt. Het bolsjewisme is de te
genwoordige levensvorm van den Binnen-
Aziatischen steppengeest, zooals die om de
paar eéuwen op Europa toestormde. Dat is
niet een menschelijke uiting die iets uitstaan
de heeft met tucht of zelfs met vrijheid, maar
een massale opeenhooping van menschen, die
zielloos tot machinemenschen geworden en
zelfs gemaakt zijn.
Maar het is voor ons even belangrijk eraan
te denken, dat wij ook tegenover het Westen
voorzichtigheid in acht hebben te nemen. Want
ook daar vormt zich een geest, die met den
Europeeschen niets gemeen heeft in die mate,
dat wij aan een lotsgemeenschap kunnen den
ken. Het Amerikanisme, dat zich aan de over
zijde vormt, moet zich maar ontwikkelen zoo
als het wil, wij zullen het niet storen. Maar
wij moeten het afwijzen, dat dit Amerikanis
me in onze Europeesche aangelegenheden bin
nendringt. Wij kunnen thans reeds consta-
teeren, hoe ongeschikt en misplaatst het is,
dat de Amerikanen zich met onze zaken wil
len bemoeien. Wij nemen juist thans aan de
overzijde steeds weer de grenzenlooze onwe
Hoofdredacteur: J. V. Baudewyns, Haarlem
Plaatsvervangend Hoofdredacteur en Stad: F. C.
Derks, Haarlem. Chef van Dienst en Binnen
land: S. R. Kuiper, Haarlem. Sport en Stad: A.
Overmeer, Heemstede. Buitenland: J. C. van der
Laag, Heemstede. Haagsch Redacteur: B. Kors
ten, H.stede (afw.). Stad en Reportage: J. A. Steen
Jr., Zandvoort. Nieuws en reportage voor Velsen
en omgeving: J. J. E. van Baarsel, Santpoort.
Advertenties: W. van Ommen, Heemstede.
tendheid omtrent en het volledige gemis aan
be„—1> voor onze toestanden alsmede een aan
gewetenloosheid grenzend f»ebr°k aan verant
woordelijkheidsgevoel waar. Ik herinner er
slechts aan. dat toonaangevende mannen daar
eenvoudig zeggen, dat het het beste zou zijn.
dat in deze Europeesche wanorde, welke zij
meenen te zien in de verscheidenheid van onzt
volken en staten, orde wordt gebracht door de
bolsjewisten en dat er geen enkel bezwaar
tegen kan worden gemaakt, indien de buren
van de Sowjet-republieken verzoeken in de
Sowjetunie te worden opgenomen, zich dus
voor het bolsjewisme uitspreken Dit is het
doorslaggevende bewijs voor het feit, dat er
daar geen begrip is voor on9 Europeanen,
maar ook niet de wil om zich op verantwoor-
delijl wijze met onze aangelegenheden bezia
te houden. De lieden daar aan de overzijde
zouden ons voor hun andere aansprakeh op
de wereldheerschappij slechts verraden en
verkoopen. Ik zou u allen op het hart willen
drukken, dat wij Europeanen, om wie het
thans gaat, ons ervan bewust moeten zijn,
dat wij een lotsgemeenschap vormen, die zich
tegen het Oosten moet verdedigen om zijn of
niet zijn, die echter ook haar volksche en cul-
tureele bestaan moet verdedigen en handha
ven tegenover dit Amerikaansche Westen.
Nederlandsche arbeidsmannen.
Het Duitsche volk heeft dezen strijd aan
vaard. Hr wil u volkomen openlijk zeggen, dat
wij dezen oorlog natuurlijk in de eerste plaats
voor onszelf voeren. Het zal niet zoo zijn, zoo
als het drie- of vierhonderd jaar geleden was
toen het vraagstuk der geestelijke en gods-
lienstvrijheid ten koste van het Duitsche volk
verd uitgevochten, toen in de hervormings-
oorlogen voor het avondland de vrijheid van
geweten werd bevochten, maar het Duitsche
volk en het Duitsche rijk de kampprijs voor
andere landen waren. Het zal niet wederom
zoo zijn, dat thans de geestelijke strijd om de
sociale gerechtigheid en de volksche vrijheid
ten koste ^an het Duitsche volk wordt ge
voerd. Het Duitsche volk voert dezen oorlog
voor zijn toekomst, die thans vooral tegen het
bolsjewisme moet worden gevoerd, in zijn
meest doeltreffenden gemeenschapsvorm, het
nationaal-socialisme. En wij Duitschers zullen
dezen strijd uitsluitend en nooit in een ande
re orde voeren dan volgens onze nationaal-
socialistische levenswet. Maar in dezen zege
vierenden strijd voert Duitschland thans ook
den oorlog voor Europa en juist de soldateske
levenswetten, die ons door de geschiedenis
der eeuwen geleerd zijn, hebben ons tot de
grootste krachtsinspanning gereed en geschikt
gemaakt. De machtsontplooiing van het Duit
sche volk in dezen oorlog is oneindig groot.
Wij hebben tot dusverre met ongeveer een
vijfde deel van de verliezen van den eersten
wereldoorlog onze vijanden uit dit wereld
deel geslagen en den vijand in het Oosten
reeds half op de knieën gedwongen. En juist
in dit jaar 1943 worden wij zooals onze
vijanden met verbazing zien, omdat zij een
1918 verwacht hadden door de concentratie
en den inzet der thans opgeroepen krachten
met den dag sterker.
Kameraden zoo wil ik u als arbeidsman
nen thans noemen de arbeidsdienst moet
voor u een belevenis zijn gij moet de bele
venis hebben, dat gij, wat ook uw afkomst is.
of uw ouders gegoed zijn, een vermogen heb
ben, hoogere staatsambten bekleeden, een
vooraanstaande plaats innemen in handel of
industrie, of dat zij handwerkslieden, boeren
of arbeiders zijn, allen gelijk zijt. opgeroepen
voon denzelfden inzet en hetzelfde doel, en
dat er slechts één onderscheid bestaat, dat
van uw prestaties. Wie meer presteert, be-
ttekent meer. En dat, Nederlandsche arbeids
mannen, moet ook de eerste wet zijn volgens
welke wi; de maatschappelijke orde in "dit
nieuwe Europa willen opbouwen. Ook hier
moet de eerste wet de prestatie voor de ge
meenschap worden. De belevenis moet gij dan
in uw burgerlijk beroep aanvaarden en weten
dat gij eenmaal naast elkander gestaan hebt
als mannen van uw leeftijd, waarbij er geen
verschillen van welken aard waren, maar een
gemeenschappelijke band van gedisciplineer
de orde en zinrijken arbeid. Ik zou u, doch ook
allen anderen Nederlanders, op zeer ondub
belzinnige wijze willen zeggen, dat dit het
eenige doel van den arbeidsdienst is. Want.
wanneer dit doel wordt bereikt, wanneer gij
aldus bijeengebracht en paraat gemaakt zijt.
dun is een der belangrijkste grondslagen in u
gelegd, waarop wij onze toekomst, zooals deze
ons allen in Europa gemeen is, willen opbou
wen De arbeidsdienst zal echter voor u nooit
gewetensdwang beteekenen. Hij zal zich ook
nooit indringen in de verhouding van den
mensch tot God.
Mannen van den Nederlandschen Arbeids
dienst, ik heb dan ook heden voor u slechts
één wensch, dat gij openhartige, opgewekte
mannen zijt, bereid zich in te zetten, die zich
vooral bewust worden van hun volksche en
rasverantwoordelijkheid in het volk en in den
grooteren kring der Gèrmaansche volken, die
Churchill voor het Lagerhuis op 12 November 1942.
„Ik heb een diep vertrouwen in de wijsheid van Stalin en den
goeden wil van dezen merkwaardigen man. Mijn hart heeft met
Sovjet-Rusland gebloed en ik voel, wat C allen ook gevoeld zult
hebben, den vurigen wil, tezamen met Sovjet-Rusland te lijden
en een deel van zijn last te dragen."
KORT NIEUWS
Een Iandbpu
werszoon uit de
buurtschap Stok-
kum was zoo on
voorzichtig een pro
jectiel, dat hij op
het land vond, te
demonteeren. Het
projectiel explo
deerde en de roeke
looze jongen werd
ernstig gewond.
De Amsterdam-
sche politie ver
zoekt opsporing
van Antonius Ypke
de Ree, geboren te
Amsterdam, 30 No
vember 1912, bank
bediende, verdacW
van pplichting voor
een bedrag van on
geveer 100,000.
Hij is 1.65 M. lang,
heeft een tenger
postuur, bleek uiter
lijk en donkerblond
haar.
PRAKT IJ KDIPLOMA
BOEKHOUDEN
Deze maand aanvang nieuwe cursus
sen voor examen December 1943.
Aantal geslaagden 1940/1942: 364 cancL
of gemiddeld 85 Inlichtingen en In-
PfKfcjtëplOflta schrijving dagelijks aan 't lesgebouw.
EXAM ENOPLEIDING
r'l
FRANS HALSPLEIN 9 TELEF. 16372
HAARLEM ROTTERDAM DEN HAAG
ziilit-.n ontwaken en bereid zijn ook het laatste
in te zette, voor de toekomst. Gij voor het
Nederlandsche volk, wij voor het Duitsche
volk en wij allen voor een gemeenschappelij
ke, gelukkige toekomst.
Na de rede van den Rijkscommissaris volgde
nog een zangnummer van de Arbeidsmannen
,Heft de spaden, laat ze blinken", waarop de
plechtigheid werd besloten mei het spelen van
de volksliederen en een défilé van den Ar-
eidsdienst voor den Rijkscommissaris.
„Dr. med. Hiob Pratorius."
Prof. dr. Pratorius is een levenskunstenaar.
Waar een ander met wrange drankjes ge
neest, verjaagt hij de ziekte, ja zelfs den
boozen dood met zijn humor en zijn levens
blijheid. Hij steekt den draak met alles wat
naar officieele geleerdheid zweemt, stoeit met
de kinderen en lacht als wijze humorist de
oudjes uit, die bang zijn, het leven te moeten
verlaten.
Vele stadgenooten zullen zich Pratorius
herinneren van de uitmuntende voorstellin
gen, hier indertijd door het Centraal Tooneel
gegeven met Cees Laseur in de titelrol. Doch
niemand zal het als een teveel hebben ge
voeld. dezen charmanten vrouwenarts weer
te zien. Ditmaal verscheen hij in de gedaante
van Joachim Ernst, in een vertooning door
het Deutsche Theater. Buitengewoon mooi is
ook deze creatie van den man. die stichter
van een nieuw geloof dat aan humor en
blijheid zou kunnen zijn. Men is er getuige
van, hoe Joachim Ernst, bijna zonder tegen
spel, een heel tafereel vult met zijn toespraak
tot de studenten, die hij onderricht, voor de
vuist weg, omtrent de mysteriën van leven
en dood. Zoo mogelijk nog gelukkiger is zijn
creatie, als hij in een volgende scène troost
en kracht geeft aan de patiënten in een zie
kenzaal en later, waar hij zich voor een
.eereraad" heeft te verdedigen.
In den proloog wat een knap gevonden
stukje persiflage van den detective-roman 1
is Ernst een flegmatieke Sherlock Holmes,
Hans Gerlach. dien we ook als professor be
wonderen om zijn ernstig spel. een kostelijke
dr. Watson. De sinistere Shunderson, een fi
guur die inderdaad in het oeuvre van Conan
Doyle zou passen, is bij Max Adelhütte in
goede handen. Hij maakte er een spookachtige
verschijning van, die het spel op zijn eigen
lijke plan houdt: dat van de persiflage en de
comedie.
Curt Götz, de auteur, heeft wonderlijk
scherp de overige figuren in zijn „geschiedenis
zonder politiek" geleekend en de acteurs van
het Deutsche Theater weten daar hun voor
deel mee te doen. Violetta is een alleraardig
ste creatie van Eva Kreszinsky, wier Sak
sische dialect onweerstaanbaar is, uiteraard
in de eerste plaats voor het Duitsche deel van
het publiek. En zoo zijn er velen, die prachtig
werk te zien geven in dit luchtige, weldadig
luchtige stuk van een der knapste Europee
sche blijspelschrijvers van heden. Dr. Hannes
Razum leidde met zijn regie de vertooning
in de juiste baan van een speelschen, lichte
lijk fiiosofischen toon, terwijl Isolde Schwartz
prachtige, geschilderde decors ontwierp.
We hebben dr. Hiob met genoegen met
meer dan dat: met vreugde weergezien 1
M. Sybr. Koops.
De oogst op tijd binnen
Jeugdige landbouwhulpen worden
ingeschakeld.
Evenals ten vorigen jare zullen in het
komende oogstseizoen wederom manne
lijke en vrouwelijke landbouwhulpen in
den leeftijd van 16 tot 20 jaar beschikbaar*
worden gesteld. De Gewestelijke Arbeids-
bureaux zijn thans reeds bezig hiervoor de
noodige toebereidselen te treffen. Het ligt
in de bedoeling, dat de aanvragen der
boerenbedrijven, waar men zich dezen
zomer van landbouwhulpen wenscht te
bedienen, zoo spoedig mogelijk, doch uiter
lijk 1 Mei bij de Gewestelijke Arbeids-
bureaux zullen zijn ingediend.
Het tijdstip, waarop de stadsjeugd, die
voor plaatsing in aanmerking wil komen,
zich bij de Gewestelijke Arbeidsbureaux
kan aanmelden, zal nog nader bekend
worden gemaakt.
Verduisteren: van 20.30 uur tot 7 uur.
8 April: zon op 7.01, onder 20.25 uur
maan op 9.09, onder 0.31 uur
9 April: zon op 6.58, onder 20.27 uur
maan onder 0.31, op 9.44 uur
Oorlogsschade
B-rand sc ha de
Vraagt opgave
der lage tarieven
aan het
Algemeen Onderling Waarborg Genootschap
RENOVATL/M1
Letdscheplein 29, Amsterdam-C.
