a
b
t
tfi
b
Q
0
0
a
09
19!
B
b
B
09
0
3
b
3
0
S
b
RADIO-PROGRAMMA
Radiorede van den Paus.
Paus Pius XII heeft voor den Vaticaan-
BChen zender ter gelegenheid van het begin
van het vijfde oorlogsjaar een toespraak tot
de wereld gehouden.
Hij herinnerde er aan, hoe hij kort voor
lie vijandelijkheden begonnen tot alle staats
hoofden en volken een warmen oproep ge
richt had teneinde het oorlogsonheil te ver
mijden. De geest van bet geweld echter
triomfeerde. Maa«deze triomf werd een ne
derlaag. De oorlog gaat zijn hoogtepunt te
gemoet en zijn tragische realiteit doet zich
overal gevoelen.
In alle landen groeit de afkeer van de
■wreedheid der methoden van een totali-
tairen oorlog, die elk eerlijk begrip en
eiken norm varf goddelijk en mensche -
lijk recht te buiten gaat. Meer en meer
worden de volken gekweld door twij
fel. of de voortzetting van dezen oorlog
nog in overeenstemming is niet de re
delijke en gerechtvaardigde hationale
belangen tegenover het Christelijke en
menschelijke geweten.
De Paus merkt op. dat na zoovele ver
scheurde verdragen en niet nagekomen be
loften en na zoovele tegenstrijdige wijzigin
gen in de gevoelens en de handelingen, het
vertrouwen tusschen de naties verminderd
is. De Paus richt zich tot allen, wier taak
het is een initiatief te nemen tot het aan
gaan van een vredesaccoord en zegt hun. dat
een wgrkeiijke macht niet moet vreezen
grootmoedig te zijn aangezien zij altijd de
middelen bezit om zich te waarborgen tegen
elke verkeerde interpretatie van haren wil
tot vrede en tegen andere mogelijke tegen
slagen*
Men moet het verlangen van alle volken
naai/ den vrede niet vertroebelen of kwet-
een^door hamlelingen die den haat aanwak
keren en voedsel geven aan de denkbeelden
van tegenstand. Aan alle volken moet men
de hoop ge^en op een wnardigen (vrede en
voorts moet er overeenstemming aan den
dag treden tusschen de beginselen en de
besluiten, alsmede tusschen de bewerln
van een rechtvaardigen vrede en de feiten.
De Paus geeft zijn zegen aan allen, die
zullen werken voor den vrede, aan allen, die
ertoe zullen bijdragen om het thans be
staande'doode punt tusschen oorlog en vrede
te boven te komen, aan allen, die zullen
luisteren naar de kreten der volken, die na
zooveel smart en puinhoopen slechts vra
gen om vrede, brood en arbeid.
Daarentegen waarschuwt de Paus al dege
nen, die op dit verschrikkelijke öogenblik
niet hun verantwoordelijkheid inzien voor
het lot der volken en die de gevoelens van
haat en de conflicten tusschen de naties blij
ven aanwakkeren.
De Paus besloot zijn toespraak met zijn
wenseh uit te spreken, dat de leiders der
volken door God mogen worden verlicht.
De laatste dagen van
Koning Boris.
Geen politiek testament.
De Bulgaarsche ministerpresident heeft een
verklaring afgelegd over de laatste dagen
van Boris. Op 23 Augustus maakte Koning
Bors het volkomen goed. Pas na half acht
trad de ziekte aan het licht. De artsen con
stateerden terstond, dat de vorst leed aan
verstopping van de linker hartslagader.
Deze ziekte treedt gewoonlijk op als gevolg
van een groote vermoeidheid van zenuw
gestel en lichaam en heeft altijd een nood-
lottigen afloop. Reeds denzeifden avond
werden specialisten ontboden, o.a. prof. dr.
Seitz uit Berlijn, die den Koning reeds
eenige malen behandeld had en prof. Eppin-
ger uit Weenen. Later toen zich nog sto
ringen in het zenuwgestel voordeden, werd
nog een specialist in de neurologie, prof.
dr. de Crines ontboden.
Reeds van het begin waren Bulgaarsche
Specialisten en de lijfartsen aanwezig. Den
geheelen tijd heerschte bij alle behandelen
de geneesheeren dezelfde opvatting over
het karakter en de behandeling van de ziek
te. Vrijdag traden eenige complicaties in,
er ontstond een dubbele longont.-teking en
een opzwelling van de longen en de herse
nen. Door de gevolgen daarvan is de dood
ingetreden.
Over de laatste uren van den vorst is
voorts bekend dat. na het intreden van een
belangrijken achteruitgang in den toestand
van den koning, de tweede voorzitter van
de Bulgaarsche heilige synode, is geroepen
tot het toedienen van het laatste Heilige
Oliesel. Toen de geestelijke hem de laatste
Sacramenten gaf, bevond de Koning zich
reeds in een bijna bewusteloozen toestand.
De leden der koninklijke familie wachtten
aan het ziekbed. Prof. Filoff. wachtte in
den salon daarnaast, tot hem. tien minuten
na het overlijden van den Koning, werd
verzocht, de sterfkamer te betreden.
Ten aanzien van de vraag of de vorst een
testament heeft nagelaten is men in bevoeg
de kringen zeer terugnoudend. Meer en
meer krijgt men echter den indruk dat het
doorzoeken der documenten in de werk
vertrekken zonder resultaat is gebleven.
Volgens de Bulgaasche grondwet heeft
de koning het recht in zijn laatste beschik
kingen de drie personen aan le wijzen die
volgens hem in aanmerking komen te wor
den benoemd tot regent zoolang zijn op
volger nog niet oud genoeg is om liet be
stuur zelf in handen te nemen.
In normaien tijd wordt dan een maand
r>a den dcod van den Koning de groote na
tionale vergadering gekozen die de benoe
ming van den regentschapsraad bevestigt.
Heeft de Koning geen politiek testament
nagelaten dan wordt de regentschapsraad
gekozen door de groote nationale verga
dering uit de personen die vroeger het
dichtst Jiij de regeering hebben gestaan of
lid zijn geweest van het Bulgaarsche op
perste gerechtshof.
Later werd gemeld dat minister-president
Filoff de directeuren der Bulgaarsche pers
heeft ontvangen. Hij kwam daarbij nog
maals te spreken over de ziekte van den
Koning en'liet er het licht op vallen dat
door verscheidene onderzoekingen ondub
belzinnig is gebleken, dat van eenigerlei
vergiftiging geen sprake lean zijn. Een tes
tament, zoo verklaarde de minister verder,
bestaat er niet. Het règentschap zal na de
rouwplechtigheden worden vastgesteld.
Jubileum van den directeur der
Nutsspaarbank.
In een daartoe speciaal belegde bijzondere
vergadering van commissarissen der Nuts
spaarbank te Haarlem is Woensdagmiddag
mr. P. Fuhri Snethlage gehuldigd, ter gele
genheid van het feit, dat hij de functie van
directeur dier instelling gedurende 25 jaar
heeft bekleed. De huldiging droeg een een
voudig hartelijk karakter. De jubileerende di
recteur werd toegeproken door den heer J.
D. D. Pruissen, voorzitter van het bestuur,
die naast waardeering voor de wijze waarop
de jubilaris zijn taak in de spaarbank ver
vult, vooral ook diens zin voor maatschappe
lijk en sociaal werk, blijkende uit andere
functies, welke hij in Haarlem heeft aanvaard,
in het licht stelde. Namens commissarissen
bood spreker den heer Fuhri een geschenk
aan als stoffelijke herinnering aan dit jubi
leum Daarna werd het woord gevoerd door den
commissaris Notaris J. Wildschut, tevens be
stuurslid van de afdeeling Haarlem der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen. Spreker
bracht de hulde van die instelling over.
De heer Fuhri antwoordde en dankte bei
de sprekers.
In de morgenuren was de jubileerende
directeur reeds op hartelijke wijze door het
personeel der Nutsspaarbank met bloemen en
een herdenkingsboek met oorkonde gehul
digd.
Verscheidene andere bloemstukken sierden
nog de vergaderkamer van het kantoorge
bouw.
Prijzen van steenkool en cokes
gewijzigd.
De dienst van den Gemachtigde voor de
Prijzen deelt mede: in het kader van ook op
ander gebied doorgevoerde aanpassing van
prijzen in het bezette Nederiandsche gebied
aan het in Duitschland geldende prijspeil
zullen de verkoopprijzen van de Nederiand
sche mijnen voor steenkolen, briketten en
cokes met ingang van heden, 1 September,
een wijziging ondergaan. De Gemachtigde
voor de Prijzen heeft zijn goedkeuring aan
deze aanpassing verleend, welke een vrij in
grijpende verandering van de bestaandc^prij-
zenstructuur voor de kolen inhoudt. De aan
passing brengt voor een aantal soorten en
kwaliteiten een niet- onbelangrijke prijsver-
hooging met zich mede. Daartegenover zijn
enkele andere prijzen verlaagd. Dit laatste
geldt speciaal voor bepaalde soorten huis
brandkolen met name magere en essnootjes
2. en 3. ,f
Met het oog op de bij den kleinhandel aan
wezige voorraden worden de detailhuis-
brandprijzen eerst met ingang van 15 Sep
tember aangepast aan de gewijzigde inkoops
prijzen. Tot dien datum mogen de tot-dus
ver geldende maximumprijzen aan verbrui
kers van kolen en cokes voor huisbrand-
doeleinden niet worden overschreden. Het
spreekt vanzelf, dat het aanhouden van voor
1 September 1943 gekochte voorraden met
het doel deze later tegen de hoogere prij
zen te verkoopen niet geoorloofd is. De
nieuwe maximum verkoopsprijzen voor den
kleinhandel zullen tijdig worden bekend ge
maakt.
MEVR. A. NOORDEWIER-REDDINGIUS
75 JAAR.
De zangeres mevr. Noordewier-Reddingius
heeft Woensdag ter gelegenheid van haar
75sten verjaardag van zeer vele zijden bewij
zen van allerhartelijkste belangstelling ont
vangen. Mevr. Noordewier-Reddingius heeft
haar verjaardag uitsluitend in den kring van
familieleden en naaste vrienden willen vieren,
maar dit heeft niet verhinderd, dat een bijzon
der groot aantal bloemstukken en een stroom
van brieven en jelegrammen uit alle deelen
van het land haar woning aan de Beetho-
venlaan te Hilversum bereikten en ervan ge
tuigden, dat kunstlievend Nederland zijn
groote zangeres niet vergeten heeft.
POLITIECOMMANDANT VAN NIJMEGEN
OVERLEDEN.
Majoor A. J. M. van Dijk, corpscomman
dant der gemeënte-poiitie te Nijmegen, op
wien op 8 Juli j.l. een laffe moordaanslag is
gepleegd, is Woensdag aan de gevolgen van
zijn verwondingen overleden.
Nederiandsche Vrijwilligers bij de Duit-
sche oorlogsmarine. Het eerste landver-
lof. In de kleine stad is er altijd wht te
zien. Met brtangstelling staan eenige
verlofgangers voor een boekenwinkel en
probeeiun hun Duitsch, dat zij de laatste
weken leerden, in de practijk.
(Bildberichter Andres'Stapf Pax cl
Hoofdredacteur: F. C. Derks, Haarlem <afw.).
Chef van Dienst en Binnenland: S R. Kuiper,
Haarlem. Sport en Stad: A. Overm'eer H.stede.
Buitenland: J. C. van der Laag, H.stede. Haagsch
Redacteur: B. Korsten, H.stede. Nieuws en repor
tage voor Velsen en omgeving: J. J. E van Baar
se!. Santpoort. Advertenties: W. van Ommen.
7' cm stede
Een vergeten Costerbeeld.
Weinig piëteit voor historische
herinnering.
Menig Haarlemmer zal zijn onwetendheid
moeten erkennen, wanneer hem gevraagd zou
worden om een tweede standbeeld van Lou-
rens Janszoon Coster aan te wijzen naast het
bronzen beeld dat op de Groote Markt te
Haarlem prijkt. En toch is dezelfde Haarlem
mer, wanneer hij door de Jacobijnestraat
wandelt, dit -tweede beeld veelvuldig op nog
geen tien meter afstand gepasseerd.
Het bevindt zich n.l. in het Prinsenhof, den
tuin voor het Gymnasium, waar zich van 1721
—1865 de Hortus Medicus, de Stads Kruid
tuin, heeft bevonden. Door het Collegium Me-
dicum, dat net toezicht op de Hortus had.
werd dit standbeeld in 1722, aan den voor
avond van het derde eeuwfeest van de ont
dekking van de boekdrukkunst, in den Kruid
tuin geplaatst. Het is een beeld van Benthei-
mer steen, dat naar teekeningen van niemand
minder dan Romeyn de Hooghe is vervaar
digd door den Mr.-Steenhouwer Gerrit van
Heerstal. Het beeld heeft tot 1801 in den tuin
gestaan en werd toen door het Collegium aan
de Gemeente ter plaatsing op de Groote Markt
vóór het geboortehuis van Coster, aangebo
den. Daar heeft het tot 1856 gestaan. Toen
werd het vervangen door het huidige bron
zen beeld en het oude beeld kwam weer in
zijn vroegere omgeving terig.
Het beeld is ongeveer vier meter hoog en
staat op een voet, waarin twee voorstellin
gen zijn uitgehakt. De eene geeft Coster weer
terwijl hij in den Hout de befaamde hande
ling verricht van het snijden van een A in
een boom, de andere stelt een vroegere druk
kerij met een groote pers voor. Dit beeld, het
eerste waarmee begin 1700 reeds het nage
slacht Coster en zijn groote vinding heeft
willen eeren, verdient beter lot dan het thans
heeft: volkomen verspholen voor ieder, om
zoomd door een paar armzalige denneboom
pjes, die het voetstuk vrijwel onzichtbaar
maken.
Treft dit reeds onprettig, erger is bet wan
neer men in het Prinsenhof het .prieel" in
oogenschouw neemt, dat nog over is van de
Hortus Medicus. Dit in Gr-ekschen stijl, naar
teekening van Romevn de Hooghe, opgetrok
ken gebouwtje met zijn fijne zandsteenen
kanteelen, verkeerLjn een deplorabelen staat.
Het wordt door dc^Haarlcmsche jeugd, die
zich door de studie der klassieken dn het
bijzonder voor historische herinneringen moet
interesseeren, gebruikt als fietsenloods en
op de wanden van dit prieel, waar in de 18e
en 19e eeuw de chirurgijns en apothekers zich
na het examen hunner leerlingen, vermeiden
met een glas wijn en een pijp tabak, vinden
we nu 20e-eeuwsche Grieksche en Romeinsche
ontboezemingen
Het zou te wenschen zijn dat én het Coster
beeld èn de laatste herinnering aan de Hortus
Medicus een zoodanige plaatsing resp. een
zoodanig onderhoud kregen als zij uit hoofde
van haar historie verdienen!
RUITERS VAN ZUID-AFRIKA.
De uitgeefster van bovenstaand boek is de
Uitgeverij Westland, en niet „Holland", zoo
als abusievelijk in dit blad van 12 Augustus
vermeld stond.
M
Op het Drentsche land, in den volksmond vanouds het „land
van heide en s-truiken" genoemd, heeft men krachtig mede-
geholpen aan den productieslag. Overal kan men thans de
typisch gevormde korenbulten aantreffen, die het landschap
ten bijzonder aanzicht geven. (C.N.F./van Buiten Pax c)
KOR*" NIEUWS
De staking dot-
havenarbeiders te
■Liverpool breidt
zich steeds verder
uit. Naar de Daily
Telegraph meldt,
zijn reeds verschei
dene duizenden ar
beiders in staking.
De Duitsch-Hon-
gaarsche industri-
eele besprekingen,
welke té Boedapest
op 19 dezer zouden
beginnen, werden
tot een nader te be
palen datum uitge
steld.
Het luchtverkeer
tusschen Hanoi en
Saigon is door de
Fransche luchtvaart
maatschappij „Air
France" hervat. De
lijn HanoiAnnam
wordt reeds druk
bevlogen.
Nationaal Zangfeest uitgesteld.
Het Nationaal Zangfeest, dat Zondag 5
September in het Concertgebouw te Amster
dam zou worden gehouden moet wegens bij
zondere omstandigheden eenigen tijd worden
uitgesteld.
Uitreiking distributiebescheiden.
Voor de uitreiking van distributiebeschei
den is het morgen Vrijdag de beurt aan de
letters Q, T, U, X, IJ en. Z.
Vrijdag 3 Sept.
Voetbal
PROGRAMMA VOOR ZONDAG. Zondag
openen enkele elftallen uit deze omgeving het
competitieseizoen. In de tweede klas krijgt II.B.
C. bezoek van Alcmaria Victrix en het tweede
elftal speelt tegen Santpoort 2. Voor de derde
klasse A zijn vastgesteld: G.V.O.Q.S.C. en
H.R.C.—D.E.M.
UIT DE AFDEELING HAARLEM VAN DEN
N.V.B. .Het Junioren-tournooi op het Heem-
steedsche Sportpark was j.l. Zondag 'n volkomen
succes. Over het algemeen loopt 't publiek voor
zulk voetbal niet erg warm, omdat er, r,aar 't
heet, te weinig sensatie in zit. En toch zijn de
wedstrijden van een frisch, spannend en echt
sportief karakter, waar de talrijke deelnemers
elkaar zeer scherp naar de overwinning stonden
en in enkele gevallen strafschoppen de beslis
sing moesten brengen. In één competitie kwa
men zelfs drie ploegen met gelijk puntental aan
het slot hunner competitie. De voorronde is
thans teneinde en nu komen de beslissing:
hiervoor wisten de Junioren van Kinheim, Ken-
nemers, Onze Gezellen, R.C.H. en stormvogels
zich te plaatsen. A.s. Zondag zal de fraaie ,,v. d.
Aart"-beker in het Heemsteedsche Restaurant
uitgestald worden, een prachtige prijs voor de
finalis, aanschouwen waarom stellig voor het
overgebleven vijftal clubs etn stimulans zal blij
ken voor een spannende finale.
Verder nieuws uit de Afdeeling is de indee
ling der nieuwe competities, die juist dezer da
gen tot stand kwam en de loting voor den „Stads-
Èditie"-beker, waarvoor de Eerste Ronde op den
I2en gaat. Tenslotte zij nog de aandacht geves
tigd op de Jaarl. Alg. Verg. in „de Leeuwerik"
op a.s. Zaterdag, waar o.m. Bondsonderschei-
dingstéekens zullen worden uitgereikt en afscheid
genomen zal worden van den vroegeren admini
strateur den heer B. Kluit.
TWEE EERSTE KLASSEN IN DE AFD. HAAR
LEM. Voor de competitie van de eerste klas
van de afdeeling Haarlem van den Ned. Voet
balbond hebben één en twintig elftallen inge
schreven. Dit is minder dan vorig seizoen. Daar
om is besloten tot het vormen van twee klassen
(vorig jaar drie).
Cricket.
N.C.B. ELFTAL—JEUGD ELFTAL. Zondag
a s. zal op het terrein van „Haarlem" te Bloe-
mendaal een wedstrijd gespeeld worden tusschen
een N.C.B. elftal en een Nederlandsch Jeugd elf
tal. Eerstgenoemd elftal staat onder leiding van
L. C. F. Wunder en o.a. spelen mee J. E. C.
Schmeink, A. v. d. Togt (R. en W.) en B. Kleef-
stra (Haarlem). Het jeugdelftnl heeft als aan
voerder W. Hevbroek (R. en W.) Van deze club
spelen ook mee D. Bijleveld en R. J. Thesen
Ender.
BEPERKT HERSTEL DER BUITENLAND-
SCHE SPGRTBETREKKINGEN. In een
onderhoud met den Rijksgevolmachtigde voor
de sport, den heer H. van Groningen a Stuling
over het herstel der buitenlandsche sport-
betrekkingen. deelde hij mee. dat van een
absoluut verbod van het onderhouden der
buitenlandsche sportbetrekkingen, zooals wij
dat gedurende geruimen tijd gekend -hebben,
thans geeri sprake meer is. In overleg met
het Rijkscommissariaat is in het belang van
ons nationale sportleven bepaald, dat in be
perkte mate onxe beste nationale athleten in
de gelegenheid zullen worden gesteld zich
buiten onze landsgrenzen te begeven om hun
krachten te meten met gelijkwaardige tegen
standers.
Dit geldt voornamelijk voor de amateursport,
welke hem zeer ter harte gaat. Daarnaast
heeft de heer Stuling ook een open oog voor
de belangen van onze beroepsathleten. Daar
om zullen ook zij 'in de toekomst wederom
contracten kunnen aangaan met het buiten
land, om aldus in hun levensonderhoud te
voorzien. Het betreft hier voornamelijk de
beroepsrenners en beroepsboksers. Daarnaasl
zal de Rijksgevolmachtigde zich niet verzetten
tegen het uitkomen van buitenlandsche ath
leten in ons land, wanneer zij elders in het
bezit zijn gekomen van een geldig visum voor
ons land. Dit is vooral voor de Belgische ren
ners, die in het bezit zijn van een rechtmatig
verkregen grenspas van groot belang.
Waterpolo.
FINALE ROKOCENT-BEKER.
De waterpolocommissie heeft voor a.s Zondag
vastgesteld de finale om den RokocenWbeker
tusschen H.Ehü. (Amsterdam) en Meeuwen (Am
sterdam). Deze wedstrijd zal gespeeld worden bij
H.P.C. t^Heemstede.
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1943.
HILVERSUM I, 414.4 M.
6.45 Vlot begin (gr.). 7.00 BNO Nieuwsberichten.
7.10 Ochtendgymnastiek. 7.15 Vroolijke klanken
(gr.). 7.40 Sportnieuws. 7.50 Programma-over
zicht. 8.00 BNO Nieuwsberichten. 8.10 Een och
tendmuziekje (gr.). (8.45—8.50 Voor de huis-
vrouw). 9.00 Godsdienstige uitzending. 9.30 Amu- rj0
sementsorkest. 10.15 Nieuw getij. 10.30 Otto Hen-
driks en zijn orkest. 11.00 Voor de kleuters. 11.30
Viool, altviool en cello. 12.00 Almanak. 12.15 Theo 0^
Udcn Masman en zijn dansorkest. 12.45 BNO M
Nieuwsberichten. 13.05 Tusschen de bedrijven. ^0
15.00 Godsdienstige uitzending. 15.30 „Mr. Zaeha-
lias", luisterspel. 16.30 Gramofoonmuziek. 16.45
BNO Nieuwsberichten. 17.00 Fragmenten uit de
opera ,,Zar und Zimmermann (opn.). 18.00 BNO
De Jordaner vertelt over sociale nooden. 18.05
Omroep Symphonie Orkest. 18.45 Wat doet de
directie van den landbouw? 18.55 Abschied der
Gladiatoren (gr.). 19.00 BNO Nieuwsberichten.
19.10 Spiegel van den dag. 19.15 De allemansga
ding. 22.00 BNO Nieuwsberichten en actueele be
schouwing. Vanaf 22.15 alleen voor de Radio-
Centrales die over een lijnverbinding met de
studio beschikken. 22.15 Populair orkestconcert
(gr.). 23.00 Walfeen in het duister (gr.). 23.45—24.00
Vioolspel (gr.).
HILVERSUM IT, 301.5 M.
17.00 Zeventien dansen (gr.). 18.00 De polka bij
Johann Strauss (gr.). 18.15 Halletmuizek (gr.). 18.40
Bretagne (gr.). 19.00 BNO Nieuwsberichten. 19.10
Voor de kleuters. 19.15 Fragmenten uit opera's
van Mozart, von Weber en Wagner (gr.). 20.15
Zwerven door Limburg. 20.40 - Orgelconcert (gr.).
21.15 Composities voor kamerorkest (gr.). 21.45
Avondwijding. 22.00 BNO Nieuwsberichten en
actueele beschouwing.
1
„A
dir
de
acl
ko<
toi
eei
of
vu
bo:
wa
dei
tot
ko
po
dn
de
tw
rrn
pe
vo
SU
ge
ne
m<
va
vo
he
de
ee
ee
on
te
br
do
ci<
ba
ei:
va
is
de
de
Vi
be
dr
kc
ee
lo
te
de
hc
to
ec
in
di
w
ja
g<
tj
bi
di
o\
g<
H
m
b<
ee
a i
la
J?
bi
v<
O]
ki
S]
le
b<
ti;
ui
tr
S]
gi
