Vimifco ÜiÜ
de dcMec oei:
Borstvoeding
en daarna:
OU
Orpheus und Eurydike van Giuck.
Deutsches theater in di;n Niederlanden.
De eerste opera-voorstelling van het sei
zoen was gewijd aan het oudste werk van
het repertoire, de Orpheus van Gluck, het
merkwaardige muziekdrama (de componist
noemde het met inzicht: „Dramraa per
Musica" in tegenstelling met de gebruikelijke
betiteling „opera seria") dat sinds zijn creatie
in 1762 het speelplan van de voornaamste
opera-instellingen niet meer verlaten heeft en
voor de fijnproevers nog steeds een voorname
tractatie beteekent. Gluck deed met dit werk
een eersten en gewichtigen stap naar de be
vrijding van de conventies der barok-opera.
Met zijn later geschreven Alceste zou hij zich
nog duidelijker uitspreken en zich verant
woorden. Hij bewerkstelligde een revolutie,
die wel is waar te vroeg kwam om reeds
volledig door te werken, maar waarop een
eeuw later Wagner kon voortbouwen. Also:
Gluck den wekroep van Rousseau: „teruf
naar de natuur" gehoord en begrepen had
gooide hij in Orfeo alles overboord wat nie'
rechtstreeks de zaak diende; koor en ballet
traden mee in de actie, het secco-recitatief
maakte plaats voor een met orkestbegeleiding
verhalend zingen, de aria's kregen een vorm
door de situatie bepaald en naderden soms
meer den vorm van h^. lied, het orkest kreeg
een sterk onderlijnde' dramatische functie,
maar bovenal de poëzie van het gegeven
kreeg een nauw aansluitend equivalent in de
muziek. Klopstock en ook Burney hebben
dan ook terecht den componist van de Orfeo
den dichter onder de toonzetters genoemd,
titel dien hij alleen reeds zou verdiend heb
ben door de gelukkige weergave van de
pastorale stemmingen men hoort in
Orpheus waarachtig den grondtoon van Beet
hoven's Pastorale in zijn eerste reform-
opera. Wat Gluck later als voorrede van zijn
Alceste schreef, is eveneens van toepassing
op zijn Orpheus, o.m. dit: „Ik meende mij
met alle macht te moeten toeleggen op het
streven naar een schoonen eenvoud;
daarom vermeed ik het met technische mid
delen te pronken, ten koste van de duidelijk
heid; ik heb het ontdekken van nieuwe
effecten slechts van belang geacht voor zoo
verre zij logisch uit de toestanden en door
de uitdrukking vereischt werden. Ten slotte
is er geen enkele technische regel, dien ik
niet gaarne ten gunste van den indruk meen
de te moeten opofferen."
Gluck's vernieuwing was een en al een
voud, zuiverheid en oprechtheid; en de hon
derd zestig jaren die sindsdien verloopen
zijn hebben het bereikte ideaal niet kunnen
vervlakken, omdat een sterke muzikaliteit,
zich uitend in doorvoelde melodieën vol pri
maire kracht, het fundament vormde van dit
kunst-credo. Dit hebben wij bij deze prachtig
verzorgde opvoering weer eens volop kunnen
ervaren aan de fel dramatische episodes, aan
de melodieuse en effectvolle koren, aan de
innige rustpunten van de drie solisten, aan
de illustratieve balletpassages, en niet het
minst aan de orchestratie van het werk, die
vol verrassende vondsten zit.
De uitvoering, onder scenische leiding van
prof. Hans Niedechen-Gebhard, bood alle
waarborgen om de delicate schoonheid van
dit oude muziekdrama te genieten. De Orpheus
van de alt Hildegard Jacknow was niet alleen
verrukkelijk van klank en dramatische
expressie, maar ook plastisch uitermate fraai
en sterk beeldend. Zoo ook de Eurydike van
de sopraan Trude Sorge, wier stem zich voor
dit nobele genre, ontdaan van alle uiterlijke
theatraliteit, uitstekend leent. Ook de
Amor van Hertha Thosz mocht er wezen.
Allen lof voor het fraai getimbreerde koor,
dat zoowel achter de schermen zingend als
in volle actie zijnde in de Furieu-scene
correct rhythmisch bleef en den zang met
verrassende dynamische effecten kleurde,
waarvoor de koorleider Hans Wicke een spe
ciaal compliment verdient.
Het dienende aandeel van het ballet werd
mede zinrijk gerealiseerd, zoowel als figuratie
als in de eigenlijke danstooneelen. Vooral
die aan het slot vermochten veel indruk te
maken: een mooi succes voor dansmeester
Franz Lutz en zijn coryphaeën.
Ook de tooneelschikking van Ernst Reefer
werkte uitstekend mee tot het bereiken van
de vereischte sfeer.
Ten sldtte een eeresaluut aan den muzikalen
leider van het geheel, Wilhelm Franzen, een
dirigent van formaat, met temperament en
smaak voor zuivere klankverhoudingen, die
met zijn goed gedisciplineerd orkest de par
tituur van Gluck in al haar suaviteit en dra
matische kracht wist te doen klinken en al
de elementen van het werk tot een zuivere
muzikale eenheid wist te brengen.
De schouwburg was geheel-bezet. Onder
de aanwezigen bevonden zich dr. Schroder,
de Beauftragte van den Rijkscommissaris,
vertegenwoordigers van Wehrmacht en Partei
en als Nederlandsche gasten o.m. de com
missaris der provincie de heer Backer en de
burgemeester van Haarlem, de heer Plekker.
JOS. DE KLERK.
-Stads-bibliotheek en Leeszaal.
In de maand September van dit jaar werd
de leeszaal door 1417 personen bezocht. In de
krantenzaal kwamen in deze maand 2060 per
sonen. De bibliotheek leende in totaal 14870
boeken uit. In het filiaal „Huis te Zaanen"
kwamen in de leeszaal 403 personen, terwijl
4655 boeken werden uitgeleend.
Uitreiking distributiebescheiden.
Voor de uitreiking van de distributie
scheiden is het morgen Woensdag de beurt
aan Boel t.m. Broek.
Inspectiereis van Generaalveldmaarschalk von Rundstedt aan
den „Atlantikwall". Aan de hand van een groote kaart wordt
de situatie besproken. (PK Valtingojer HH/St. P. c)
KORT NIEUWS
Naar men uit
plaatselijke welin
gelichte kringen
verneemt, hebben
zich ruim 200 lei
ders der Fransche
militie tot inlijving
bij de Waffen-SS
gemeld.
Te Bern gevoer
de Duitsch-Zwitser
sche economische
besprekingen heb
ben geleid tot de
totstandkoming van
een nieuwe -over
eenkomst, welke
voorloopig tot het
einde van dit jaar
geldt.
Volgens nog
onbevestigde ge
ruchten zou de
vroegere Sovjet-am
bassadeur in Berlijn
Dekanosof, tot di
plomatiek vertegen
woordiger van So
vjet-Rusland i n
Sofia uitverkoren
zijn.
Verduisteren: van 18.15 tot 6,30 uur
7 Oct.: zon op 6.49, onder 18.06 uur
maan op 15.10, onder 23.49 uur
Hoofdredacteur: F. C. Derks, (afw.). Haarlem.
Chef van Dienst en Binnenland: S. R. Kuiper,
Haarlem. Sport en Stad: A,. O vermeer, H'stede.
Buitenland: J. C. van der Laag, H'stede. Haagsch
Redacteur: B. Korsten, H'stede. Nieuws en re
portage voor Velsen en omgeving: J. J. E. van
Baarsel, Santpoort. Advertenties: W, van Om
it en, Heemstede.
Willem Noske en Theo v. d. Pas.
Sonatenavond in het Concertgebouw.
Beethoven. Schumann. Brahms; drie sonaten
in mineur, doch de stemming in de zaal een
stralend majeur.
Men kan het programma ook anders bezien:
Brahms, de blonde Johannes, schuchter zijn
eerste bezoek afleggend bij het kunstzinnig
paar Robert en Clara Schumann, na het baan
brekend artikel waarmede Schumann met één
slag den jongen Brahms den weg tot den roem
opende.
Tusschen de geestelijk rijpe werken van
Schumann in a en van Brahms in d is inder
daad grootere verwantschap dan men bij en
kel doorlezen der muziek constateert. Noske
en Van der Pas hebben dit zéér gelukkig naar
voren gebracht, beiden op even geslaagde
wijze, want elkaar aanvullend, opstuwend tot
hoogten die wellicht de toondichters zelf zich
nauwelijks droomden. Want dit heeft men wei
te beseffen, dat de uitvoerende kunstenaars uit
dien tijd, met volle respect voor een Joachim,
een Clara Schumann, een Hans von Bülow
(wien Brahms' sonate 3 is gewijd) slechts spo
radisch de idealen konden vertolken die den
toondichters voorzweefden.
Het jonge geslacht is technisch belangrijk
meer ontwikkeld dan de uitvoerende kunste
naar uit dien tijd. En wanneer Brahms, door
het spel van zijn vriend Joachim in diens
beste oogenblikken aandachtig te observeeren,
intuïtief de mogelijkheden voelde, die het
vioolspel biedt, dan zouden toch eerst physio-
logen als dr. Steinhausen de paedagogen moe
ten wakker schudden om dien graad van vol
maaktheid te bereiken, die de ideale vertol
king dezer muziekwerken technisch mogelijk
zou maken.
Noske en Van der Pas zijn in die moderne
school grootgebracht en hun geestelijke ont
wikkeling staat op gelijke hoogte met hun
technische.
Zoo ging Beethoven's geweldige sonate in
c mineur in een magistrale vertolking; dé
beide hoekdeelen met hun fel oplaaiende mu
ziek in een strak gespannen eenheid, en daar-
tusschen het heerlijk Adagio, dat in zijn mach
tig alterneeren van klavier en viool werd tot
een evocatie, een gebed in vraag en in ant
woord.
En Schumann's sonate? Hoe vele en velerlei
slappe weergaven hebben wij wel beleefd van
dit opus 105. Maar Noske en Van der Pas.
hoe veel nader hebben zij ons gebracht bij
deze muziek, ontsproten uit den'geest van den
meest dichterlijken toonkunstenaar. Waarlijk,
deze dichter had het „recht" onder te gaan in
„geistliche Umnachtung" nu de wereld voor
hem hol en leeg was.
En hoe feestelijk zou Schumann's voorspel
ling omtrent den jongen Brahms hebben ge
klonken, waneer hij diens opus 108 had kun
nen hooren.
Groote meesters als Adolph Busch, George
Kuhlenkampf hebben er in geëxcelleerd. Noske
en Van der Pas waren vele malen gelukkiger,
want bij hen was ook de klavierspeler een
evenwichtig partner, die meed de mogelijkheid
schiep, om in een avond van louter sonaten te
schenken het hoogst en zuiverst kunstgenot.
G. J. Kalt.
Nieuwe ontwerpen van het Heelal.
Voor de Haarlemsche Weer- en Sterren
kundige Kring zal op Zaterdag 9 October a.s.
in het Ned. Herv. Wijkgebouw aan de Ged
Oude Gracht 104 een lezing worden gehouden
over „Nieuwe ontwerpen van het Heelal",
door dr. H. Groot uit Laren, privaat-docent
aan de Utrechtsche Universiteit. Na afloop
van deze lezing zal de jaarvergadering van
den Kring worden gehouden.
AANMETzDING VRJJWIUIÏGERS NBD.
A RISKT I>SI) IKNST
Zij, die als vrijwilligers wenschen te wor
den opgenomen in de januari-kampen 1944,
kunnen zich tot en met 13 Oct. a.s. schrifte
lijk of in persoon aanmelden. Vrijwilligers
moeten zich voor den duur van 1 jaar dienst
verrichting verbinden, uitgezonderd zij, die
naar een functie in overheidsdienst of het
bijzonder onderwijs wenschen te sollicitee-
ren, die zich voor een half jaar verbinden.
Gegadigden moeten op het moment van in
diensttreding tenminste den leeftijd van 17
jaar hebben bereikt en die van 23 jaar niet
hebben overschreden. Gehuwden, tenzij zij
in aanmerking wenschen te komen voor een
aanstelling in overheidsdienst of bij het bij
zonder onderwijs, worden niet aangenomen.
De aanmelding tot vrijwillige dienstneming
bij don Nederlandschen Arbeidsdienst kan
geschieden bij het Arbeidsbureau, bij het ge
meentehuis in de eigen gemeente of bij de
N. A. D.-aanmeldingsbureaux.
VOOR DEN POLITIERECHTER.
RUZIE OM EEN MELKEMMER.
E. N. uit Bloemendaal, van beroep garage
houder en autohandelaar, had aan een vee
houder geld geleend voor het aanschaffen
van een koe, onder voorwaarde, dat N.
iederen dag wat melk zou krijgen. Aangezien
de veehouder niet in het bezit was van een
melkemmer, leende N. er hem een. Nu wilde
het geval, dat de veehouder zijn koe verkocht,
en N. vond dat hij de melkemmer niet meer
noodig had en ging die op een dag opvor
deren. De veehouder, die in de meening ver
keerde, dat hij de emmer cadeau had gekre
gen, protesteerde heftig tegen deze opvor
dering en verzette zich door des autohande-
laar's pols vast te grijpen. Deze rukte zich
los, liep naar zijn fiets en kwam terug met
een eind hout, waarmee hij den veehouder
ging bewerken. Deze ruzie eindigde voor den
oolitierechter. N verklaarde, dat hij altijd
hout bij zich had en heusch de knuppel niet
mee had gebracht om den veehouder mee te
bewerken, zooals de officier veronderstelde.
Hoe het ook zij, de mishandeling had plaats
gevonden en de officier vond dat een gevan
genisstraf van 10 dagen de eenige behoorlijke
bestraffing voor dit feit was. Menschen die
met hout als eigen rechter optreden behooren
hiervoor te boeten.
Mr. J. C. Y. Nieuwenhuis deelde de mee
ning van den officier niet. Hij zeide, dat zijn
cliënt niet opzettelijk een. mishandeling had
gepleegd. Bovendien was er sprake van een
oude veete tusschen beide mannen. De vee
houder had twee geiten voor N. onderdak
verleend, de beide dieren waren overleden
en onder den grond gestopt, zonder dat N
dit had kunnen constateeren. Verder had N
de emmer nooit cadeau gedaan en bovendien
had hij haar noodig voor zijn volkstuintje.
De politierechter vond de zaak wel ernstig,
maar meende dat een geldboete als bestraf
fing voldoende was en legde N. „een boete
van f 40.(10 dagen) op.
FIETSEN GESTOLEN.
Een rijtuigschilder uit Haarlem had kinde
ren uit Rotterdam bij zich in huis genomen.
Dank zij zijn goedheid'raakte hij echter in
financieele moeilijkheden en hij wist hier
voor geen andere oplossing te vinden dan
met het stelen van fietsen geld te verdienen.
Deze diefstallen vonden hun einde voor den
politierechter. De officier zeide, dat het ge-
va} van den verdachte er typisch een was
van het langzaam ten gronde gaan van het
moreel in oorlogstijd. Verdachte had een
gunstigen levenswandel gehad, het over hem
ingewonnen rapport luidde zeer gunstig, en
de officier meende dat verdachte wel in aan
merking kwam voor een vonnis met toepas
sing van de gratie-clausule. Ook de politie
rechter was het hiermede eens en veroor
deelden den rijtuigschilder tot de door den
officier gevraagde zes maanden gevangenis
straf met toepassing van de gratieclausule.
ZIJ HAD NIET GENOEG PUNTEN
Een 18-jarige dienstbode uit Velsen had een
■japon gepast bij C. A. in de Anegang. De
japon beviel haar zeer goed, maar ze had
niet genoeg punten om haar te kunnen koo-
pen. Aangezien ze haar zinnen op het klee-
dingstuk had gezet en haar in haar bezit
wilde hebben, had ze toen de winkeljuf
frouw even weg was de japon aangehouden
en haar eigen kleeren hierover aangetrokken
De diefstal werd nog in den winkel ontdekt.
De officier voer zeer uit tegen de dienstbode,
lie zoo geraffineerd aan kleeren wilde komen
en vroeg drie weken gevangenisstraf. De
politierechter veroordeelde haar tot twee
weken.
HIT .LEGOMSI TI F. BLOEM HO LLEY-
KWEEKEIÏI.I EN HANDEL
In de Maandag gehouden verdaagde ver
gadering van obligatiehouders der 5 pet. Ie
hypothecaire leening van de Hillegomsche
bloembollenkweekerij en handel v.h. M. v.
Waveren en Zonen te Hillegom werd het
voorstel, om het aflossingsplan. te beginnen
met de per 1 November 1840 voorgestelde
aflossing, wederom met 1 jaar op te schui
ven, niet algemeene stemmen goedgekeurd.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Bril, v. d. Linden. Kleine Houtstraat 8; bril,
Groskamp. Vooruttgangstraat 125 zw.: bril. Jon
ker, Lombokstraat 31; boek en schrift, Bureau
van Politie, Smedestraat 9; diploma, Bureau van
Politie, SmedesVaat 9; geld, Seesner, lepenstraat
14; hondenhalsband. Bureau van Politie, Smede
straat 9; horloge. Voerman, Weltevredenstraat 7;
damesschoen, Handgraaf, Leidschevaart 72; kin
derschoen, Keur, Besoekistraat 12; kindertuigje,
Boer, Diepenbrockstraat 53; puntmutsje, Bier
steken, 2e Hoogewoerddwarsstraat 10; mutsje.
Dekker, Rechthuisstraat 32; mutsje, Koopmans,
Orionweg 38; portemonnaie, Exsel. Busken Huet-
straat 29; portemonnaie met inh.. Prins, Bad
huisstraat 25; damestaschje, v. Egmond, Jans
straat 36.
Koopt op uw bonnen:
BBBIa SBBSB
■■aan
■saaa
■•ebb
■bbsb
■eaaa
RBBBB
BBBBB
■■eaa
HRBB
EPBSB
BBBBB
BBBBB
BBBSBl
^riSaaBBBBBBI
^BSriOBBBBBBBI
^CISiSHSïBBSBL
^BBBBBBBBI
Soepblokken, soeppasta.
Juspoeder. juspasta.
■■ma
■■SUM
BË3SIB
aeaaa
■BBBB
BBBBB
BBBBB
■JBBBBB
BBBSBSBBBBf
JBBB6BBBHHSBB'
iBtEaaHBivaaaBr
-BBBBBBBBOBBBr
BBBBBBBBBBB**"
Directrice van ziekenhuis te
Alkmaar gearresteerd.
Dezer dagen werd te Alkmaar gearres
teerd de 57-jarige mej. K., directrice van het
Centraal Ziekenhuis te Alkmaar, verdacht
van diefstal en verduistering van levens- en
genotmiddelen ten nadeele van dat zieken
huis. Reeds eenige jaren verdwenen in het
ziekenhuis aanzienlijke hoeveelheden thee,
koffie, slaolie, suiker en textielwaren.
Thans is uitgekomen, dat de directrice zelf
zich op geraffineerde wijze al deze goederen
heeft toegeëigend. Mej. K. heeft bekend on
geveer 50 kg. thee, 30 kg. koffie en 100 li
ter slaolie te hebben weggenomen en ten
eigen bate voor hoogen prijs te Rebben ver
kocht. Verder heeft zij katoenen en linnen
stoffen ontvreemd. Zij ging zelfs zoo ver, dat
zij deze ontvreemde stoffen door het perso
neel van de naaikamer voor haar zelf of
voor familieleden tot kleedingstukken iiet
verwerken.
Het ziekenhuispersoneel durfde dikwijls
uit vrees hierover niet spreken. Mej. K. re
geerde met straffe hand en wist lastige vra
gers gemakkelijk het zwijgen op te leggen.
Mej. K., die reeds 22 jaar de functie van
directrice van genoemd ziekenhuis vervult, is
thans geschorst.
NIEUWE RANTSOENBONNEN VOOR
BROOD EN VL/EESCH
Met ingang van 3 Oct. zijn ook voor de
artikelen brood (voor vier rantsoenen en
voor een rantsoen) en vleesch (voor een
rantsoen), de rantsoenbonnen van nieuw
model in gebruik genomen.
De thans voor deze artikelen in omloop
zijnde rantsoenbonnen blijven geldig tot 27
November a.s. Voor de wisselbonnen voor een
half en een kwart rantsoen brood en voor
een kwart rantsoen vleesch worden geen
nieuwe modellen in omloop gebracht, zoodat
deze ook na 27 November a.s geldig blijven.
DE HABOVO GESLOTEN,
Onder zeer groote belangstelling, zoowel
van de zijde van het publiek als van afge
vaardigden der verschillende volkstuinvereeni-
gingep is gisteravond in gebouw Dreefzicht de
Habovo, de tentoonstelling van volkstuinpro
ducten, gesloten. De voorzitter van den Haar-
lemschen Bond van Volkstuindersvereenigin-
gen dankte allen, die meegewerkt hebben om
de tentoonstelling te doen slagen. Hij deelde
mede dat de tentoonstelling alleen Zondag
reeds door 5000 bezoekers was bezocht.
De voorzitter van de Coöp. Tuinbouwver-
eeniging „Eigen Tuin" dankte 't bondsbestuur
voor het vele werk, dat het in de afgeloopen
weken heeft verricht. Namens de volkstuin
vereniging „Anthony Fokker" sprak de heer
Van Kolk een woord van dank, in het bijzon
der tot den secretaris, den heer Keyser, voor
het zeer vele werk door hem in het belang
der tentoonstelling verricht.
RADIO-PROGRAMMA
WOENSDAG 6 OCTOBER 1943.
HILVERSUM I, 414.4 M.
6.45 Gram.muz. 7.00 BNO Nieuws. 7.10 Ochtend
gymnastiek. 7.15 Vervolg van 6.45. 7.00 Sport
nieuws. 7.50 Progr.-overz. 8.00 BNO Nieuws. 8.10
Musette (8.458.50 Voor de huisvrouw). 9.00 Gods
dienstige uitzending. 9.30 Omroep Operaorkest en
solisten. 10.15 Orkest Carlo Carcassola. 10.35 Harm
Tiessing, voordracht. 11.00 Orkest Gerar,d van
Krevelen. 11.30 Sopraan en piano. 12.00 Almanak.
12.15 Orkest Otto Hendriks. 12.45 BNO Nieuws.
13.00 Land en Volk brengt13.10 Orkest Otto
Hendriks 13.45 Voor de jeugd. 15.00 Godsdienstige
uitz. 15.15 Solistenconcert. 16.00 Orkest Georges
Boulanger. 16.15 Theo Uden Masman. 16.45 BNO
Nieuws. 17.00 Hobo. piano en clavecimbel en
gram.muz. 18.00 BNO Brabantsch praatje. 18.05
Orkest Gerard van. Krevelen en soliste. 18.45
Neerlands stem v. h. front. 18.55 Marschmuziek.
19.00 BNO Nieuws. 19.10 Spiegel v. d. dag. 19.15
Viool en piano. 19.45 De FamiliéfcSpeelman. 20.15
Omroep Symphonie-Orkest en solisten. 20.53
Zang en piano. 21.00 Uit 't jonge hart. 22.00 BNO
Nieuws en actueele beschouwing. Van 22.15 af
alleen voor de Radio-Centrales. 22.15—24.00 Van
ae eene melodie in de andere.
HILVERSUM II, 301.5 M.
17.00 Symphonisch concert. 18.00 Orkestconcert.
19.00 BNO Nieuws. 19.IQ Voor de kleuters. 19.15
'N uur licht amusement. 20.15 Wenken voor zelf
tuinders. 20.30 Orkest Frans Wouters en gram.
muz. 21.15 Strijkkwartet. 21.45 Avondwijding. 22.00
BNO Nieuws en actueele beschouwing.
Uitsluitend
verkrijgbaar op
de daarvoor bestemde bon.
