POLEN
13 Engeland, is voor Polen den oorlog
ingegaan. Dat was het motief in September
1939. Iedereen weet, dat er in waarheid
heel andere motieven waren, dat deze oor
log der continenten gansch andere oor
zaken heeft gehad dan de vraag, of Dantzig
nu een heel of half Duitsche stad moest
zijn en welke rechten Duitsohlanu en Polen
kónden doen gelden op de smalle strook,
die Polen toegang verleende tot de Oostzee.
Dit alles neemt niet weg, dat de Poolsche
belangen Engeland zoozeer ter harte heet
ten te gaan, dat de vermeende aantasting
van deze belangen Engeland dreef tot het
hooge spel, dat op den tweeden oorlog uit
liep. Vermoedelijk heeft men in Londen
noch in Warschau genoeg realiteitsbesef
gehad om te voorzien, dat Polen, dat zoo
genaamd tegen Duitschland in bescherming
moest worden genomen, het meeste en het
allergrootste gevaar te duchten zou krijgen
van het land, waartegen het als bufferstaat
moest dienen, de Sovjet-Unie.
Wie nog maar 'n vijfentwintig jaar geleden
op de schoolbanken zat en zijn atlas uit die
tijden bewaard heeft, kan zich gemakkelijk
den tijd herinneren, waarin er geen Polen
bestond. Dat was sinds 1795 van de kaart
verdwenen. Het voormalige Polen was
langer dan een eeuw voor het allergrootste
gedeelte een stuk van Rusland geworden
veel plezier hebben de Polen nimmer van
de Russische overheersching gehad en
pas na den wereldoorlog, in 1921, is er van
een nieuw Poolsch rijk sprake geweest,
een herboren Polen, dat van stonde aan
met den eeuwenouden last heeft moeten
worstelen, het noodlot, dat Polen tot speel
bal en twistappel van de omringende lan
den maakte.
Polen had zijn nieuw verkregen zelf
standigheid te danken aan de overwinnaars
van 1918 en van die omstandigheid heeft
Engeland geen gepast gebruik maar een
ongepast misbruik gemaakt, om al wat in
Polen invloed bezat, aan zich te binden,
ten einde hiermede haar Europeesche poli
tiek te bevestigen, een politiek die er altijd
op uit was, de zwakke Europeesche landen
te steunen om daarmede krachtiger naties
te beteugelen.
Dit bracht verdraêen mee, overeenkom
sten, garanties. Twintig jaar lang is Enge
land het niet moede geworden, te verzeke
ren, dat het Poolsche belang in Britsche
handen veilig was en dat ieder, die de hand
naar Polen durfde uitstrekken, het met
Brittannië te kwaad zou krijgen. Een garan
tie, die rechtstreeks tegen Duitschland ge
richt was en het is deze kortzichtigheid, die
de Polen thans in zoo geducht perijkel
dreigt te brengen. Want bij deze toezeggin
gen zal men in Londen weliswaar niet de
illusie hebben gehad van Ruslands instem
ming, maar men hoopte op zijn neutraliteit
en vertrouwde op zijn onmacht om iets te
ondernemen, dat het sinds 1914 verloren ge
bied weer in Russische hand beloofde te
brengen.
De loop der gebeurtenissen heeft er thans
toe geleid, dat deze Russische hand zich met
sterk begeeren naar Polen uitstrekt. Rus
land. Moskou, Stalin of hoe men het wil
aanduiden, heeft zijn tijd afgewacht en
slaat toe op een oogenblik, waarop geen te
rugslag te vreezen is. Is de Russische land-
honger in Moskou, Teheran of elders reeds
bevredigd? Hebben Churchill en Roosevelt
reeds ja en amen gezegd op Stalin's eischen?
Men weet het niet, maar zeker is, dat Stalin
de sterkste troeven in handen heeft en op
alle manieren te kennen geeft, dat hij ma
ling heeft aan alle garanties, die Engeland
ooit aan Polen heeft gegeven, dat hij de
Poolsche emigrantenregeering te Londen,
die hem in de befaamde Katyn-af faire het
al zoo lastig heeft gemaakt, heelemaal als
van nul en geener waarde beschouwt en dat
hij bij de eerste de beste gelegenheid Polen
geheel of gedeeltelijk zal inpalmen.
Deze emigrantenregeering, die het lot
deelt van alle emigrantenregeeringen, nl.
opzij geschoven te worden als ze een beetje
lastig worden, heeft een uiterste poging ge
waagd om nog te redden wat te redden valt
en om gehoor in Moskou verzocht. Het ant
woord was een grauw. Stalin zal zijn eigen
boontjes doppen en wat de emigrantenre
geering van 't geval denkt laat hem Sibe
risch. Hetgeen niet prettig is voor die Polen
in Londen en hun vooral de waarde doet
kennen van de garanties, waarmede Enge
land, kampioen der kleine naties, hemel en
aarde bewogen heeft.
Men heeft in Downingstreet thans gedaan
wat te doen gebruikelijk is: een meewarig
gezicht getrokken en bij monde van minis
ter Eden verklaard, dat er misschien nog
wel wat aan het geval te doen zal zijn. Ame
rika is een stapje verder gegaan en heeft
het verzoek der Polen ondersteund.
De reactie van Moskou daarop is gro
tesk. Want dezer dagen kwam de Prawda,
het officieuse orgaan van het Kremlin met
een bericht, dat in Spanje inleidende vre
desbesprekingen tusschen Engelsche en
Duitsche afgevaardigden hadden plaats ge
had, m.a.w. een beschuldiging van verraad
in optima forma.
In Berlijn heeft men het bericht eenvou
dig een verzinsel genoemd en er verder
geen notitie van genomen. Maar niemand
kan zich de beteekenis van dit Prawda be
richt ontveinzen als symptoom. Men ziet
an welke middelen Moskou zich bedient,
om een bepaalde ."feer te scheppen, als dit
met zijn bedoelingen overeenkomt. Want het
duidelijk, dat de thans gewekte onrust
.'- '"chts de bedoeling kan hebben, de bespoe
diging van de inwilliging der Sovjet eischen
ten aanzien van het voormalige Polen te
d;"oen.
En tusschen dit alles, tusschen dezen ge-
biedshonger van Rusland en de Anglo-Ame-
rikaansche interessen, zit de emigrantenre
geering en zitten de Polen en ondervinden
weer eens te meer, wat Engelsche garanties
waard zijn.
Uitreiking distributiebescheiden.
Voor de uitreiking van distributiebeschei
den is het morgen Vrijdag de beurt aan
de letters Q, T, U, X, Y en Z.
ECONOMISCHE RECHTER
Clandestien frnitvervoei'.
De 34-jarige aardappelenhandelaar M. J.
B. van Deursen had zich Woensdagmorgen
voor den economischen rechter te verant
woorden, omdat hij op 10 September van het
vorig jaar 102 kisten peren en 18 kisten ap
pelen vervoerde. Deze hoeveelheid fruit was
niet door een geleidebiljet gedekt. De offi
cier achtte het noodzakelijk, dat er tegen de
firma v, D. strenge maatregelen worden ge
nomen, daar ze zoo langzamerhand reeds
een behoorlijk aantal processen-verbaal
heeft gekregen. Zijn eisch luidde zes weken
gevangenisstraf. Bovendien zal in de toe
komst bij een eventueele herhaling het be
drijf worden gesloten. De economische rech
ter veroordeelde v. D. tot 1 maand gevan
genisstraf.
De Haarlemsche expediteur D. Langeveld
was eveneens bij dit clandestiene fruitver-
voer betrokken. Behalve bovengenoemde
partij vervoerde hij op 6 October 97 kisten
peren eri 11 kisten appelen. Het door hem
gebruikte geleidebiljet was reeds tien jaar
verouderd. Tegen hem werd drie weken ge
vangenisstraf en inbeslagneming van het
fruit geëischt, terwijl eveneens sluiting van
zijn bedrijf bij een volgende overtreding een
feit zal worden. In het vonnis werd de ge
vangenisstraf op 2 weken gebracht.
Schoenmaker hield zich niet
bij zijn leest!
De 23-jarige schoenmaker W. A. Barn-
horn te Haarlem maakte zich op 2 3 Augus
tus schuldig aan het venten met spercleboo-
nen zonder daartoe een vergunning te be
zitten. Door den economischen rechter wrerd
hij conform den eisch veroordeeld tot een
geldboete van f 25 of 10 dagen hechtenis.
WAAR ZIJN DE ENVELOPPEN?
Een meewarig hoofdschudden is in het alge
meen het antwoord, dat de klant krijgt, die
het waagt in een boek- of papierwarenhandel
naar enveloppen, schrijfpapier, toiletpapier of
andere nuttige en noodige papierwaren te
vragen.
Inderdaad, deze artikelen zijn schaarsch,
echter niet zoo schaarsch als men wil doen
gelooven. Veel wordt achtergehouden teneinde
er prijsopdrijving mee te plegen. De Prijsbe-
heersching is er daarom eens krachtig achter
heen getrokken en door 't geheele land wordt
de handel in papierwaren intensief gecontro
leerd. De resultaten zijn verrassend genoeg.
In Groningen ontdekte men in een zaak 10.000
achtergehouden enveloppen, in Coevorden een
geheelen vooroorlogschen voorraad van groo-
te verscheidenheid ter waarde van eenige dui
zenden guldens. In enkele weken tijds werden
in de Noordelijke provincies ruim 50 proces
sen-verbaal in deze branche opgemaakt. In
Zuid-Holland bezochten de papierdeskundigen
in één week 94 winkels, grossierderijen en
drukkerijen en maakten er 54 processen-ver
baal op. Uit deze 54 verbalen vloeiden nog 17
verbalen tegen andere handelaren voort en er
zullen nog meer volgen. In een Haagschen
groothandel, waar tegen normalen prijs inge
kocht carton voor 35.— inplaats van voor
18.en pakpapier, ook van 18.voor
150.per 100 K.G. werd verkocht, heeft
men een halven werkvoorraad, 3000 K.G. groot
in beslag genomen. Bij een groot magazijn
eveneens in Den Haag, verkocht men schrijf
papier van 35 cent voor 1.50 en van 0.50
voor 1.95. In deze eerste week der systema
tische controle werden in Zuid-Holland ook
ver over de 100.000 enveloppen en 4000 rollen
boterhampapier in beslag genomen.
JUBILARISSEN BIJ DE CENTRALE
WERKPLAATS.
Wederom herdenken binnenkort twee
leden van het personeel der Centrale Werk
plaats hun 25-jarig dienstverband bij de
Nederlandsche Spoorwegen. De heer G. J.
van Eeden, schilder 1ste klas, zal dit feit
op Donderdag 20 Januari vieren en de
heer A. A. J. G. Benekamp, machinebank
werker, op 23 Januari.
JISWALDA VAN ITTERSUM.
De zangeres Jiswalda van Ittersum zal
met medewerking van den pianist Willy
Meeuwisse een reeks liederenavonden ge
ven. Donderdag 27 Januari treedt zij in het
Concertgebouw te dezer stede op. Het pro
gramma vermeldt liederen van Wagner,
Liszt, Sibelius, Ravel en Pijper. Willy
Meeuwisse zal werken van Chopin en De
bussy (Prelude) ten gehoore brengen.
De Dom van Utrecht en xijn
kunstwerken.
Dr. A. van der Boom heeft Woensdagavond
in de muziekzaal van restaurant Brinkmann
voor een talrijk gehoor de eerste van zijn serie
kunsthistorische voordrachten gehouden. Het
onderwerp van deze voordracht was: „De Dom
van Utrecht en zijn kunstwerken".
Spreker gaf vooraf een beschouwing over de
geschiedenis van de stad Utrecht: de groei
van het oude Trecht afkomstig van Trajec-
tum, hetgeen „brug" beteekent tot de later
zoo belangrijke bisschops- en handelsstad.
Hierna volgde een interessante uiteenzetting
over den bouw en de inwendige constructie
van den Dom, waarbij lichtbeelden een duide
lijke illustratie vormden. Als stichtingsjaar
van dit beroemde Gothische bouwwerk, dat
zijn voorbeeld vond in de Noord-Fransche ka
thedralen (Reims, Chartres) en gedeeltelijk
ook in den Dom van Keulen, wordt het jaar
1254 aangenomen. Met de Sint Jansbasiliek
van Den Bosch is de Dom van Utrecht de
eenige kathedraal in ons land, die in Gothi-
schen stijl opgetrokken is. De bouw heeft als
gevolg van het gebrek aan eensgezindheid on
der geestelijkheid en burgerij verscheidene
eeuwen geduurd. De toren echter werd in een
voor architectonische begrippen kort tijds
bestek voltooid, n.l. van 1321 tot 1382. De eer
ste bouwmeester van den Dom is, gelijk bij
zoovele Middeleeuwsche kunstwerken, onbe
kend; wel zijn eenige namen bekend van hen,
die het werk van hun voorganger hebben
voortgezet. Spreker noemde o.a. den 15de-
eeuwschen bouwmeester Jacob van der Borch,
die den Dom ook van fraai beeldhouwwerk
voorzag. Overigens is in de 13de eeuw maar
een klein gedeelte van den Dom tot stand ge
komen.
In den loop der eeuwen is de Dom herhaal
delijk door vernielingen geteisterd. Zoo werd
tijdens den Beeldenstorm veel schoons ver
nietigd en zeer groote schade werd toegebracht
in het jaar 1674, toen tengevolge van een or
kaan een gedeelte van het schip instortte. Nog
altijd staat, zooals men weet, de toren los van
de eigenlijke kerk. Wat in genoemd jaar ver
loren ging, bleek duidelijk uit de door dr.
Van der Boom 'getoonde reproductie naar
een werk van Pieter Saenredam, den beroem
den schilder-archaeoloog,die in 1636 in Utrecht
vertoefde.
Ook over de talrijke restauraties in en aan
den Dom vertelde spr. belangwekkende bij
zonderheden. In de vorige eeuw was het dr,
Cuypers, die hieraan zijn krachten wijdde.
Helaas is als gevolg van de opvatting van
dezen overigens hoogst bekwamen bouwmees
ter veel aesthetisch onheil in den Dom aan
gericht en de „nieuwe Gothiek" is het bouw
werk dan ook geenszins ten goede gekomen.
Waardeering verdient de restauratie, die in
deze eeuw onder toezicht van dr. Jan Kalff tot
stand gekomen is.
Tenslotte schetste spr. de kunstzinnige waar
de en den zin van de gebrandschilderde ramen,
die wijlen prof. Roland Holst voor den Dom
vervaardigde.
EXTRA ZEEP VOOR KAPPERS, ARTSEN,
VUILEN ARBEID, ENZ.
In den vervolge zullen kappers, practisee-
rende artsen, tandartsen, dierenartsen, medi
sche studenten, vroedvrouwen, verloskundi
gen. wijkverpleegsters, gediplomeerde bakers
en kraamverzorgsters, veeverloskundigen en
personen, werkzaam in genees- en verband-
middelen-industrie, telkenmale voor het tijd
vak van drie distributieperioden in plaats
van drie maanden voor extra rantsoenen
zeep in aanmerking komen.
Zij zullen derhalve ditmaal voor het tijdvak
van 23 Januari tot en met 15 April a.s. extra
rantsoenen zeep ontvangen. Zij moeten hier
toe uiterlijk 22 Januari a.s. een aanvraag
formulier bij de distributiediensten afhalen,
dat zij in de week van 23 tot en met 29 Ja
nuari a.s. wederom in moeten leveren. Voorts
zullen in den vervolge personen, die zooge-
naamden vuilen arbeid verrichten, telken
male voor een tijdvak van twee distributie
perioden een extra rantsoen zeep en wasch-
poeder ontvangen. Deze personen komen der
halve ditmaal voor de periode van 24 Januari
tot en met 18 Maart a.s. voor extra rant
soenen in aanmerking. Zij moeten uiterlijk
22 Januari a.s. een aanvraagformulier af
halen bij de distributiediensten. In de week
van 23 tot en met 29 Januari a.s. moeten zij
dit formulier wederom inleveren. Belangheb
benden worden voorts verwezen naar de
publicatie van de distributiediensten
Onder de leden van het personeel van de Staatspolitiebrandweer te Haarlem is
een voetba4elftal samengesteld, dat ijieds verscheidene wedstrijden achter den
rug heeft. Een foto van het elftal, (Foto Stevens)
Ook voor jou
Ook voor jou, Nederlandsche jongen van
16—18 jaar, bestaat de mogelijkheid een
maand door te brengen in een weersport-
kamp in Duitschland. Meer dan tien kampen
zijn thans reeds gehouden en alle zijn vol
komen geslaagd.
Aarzel daarom niet langer en grijp ds
kans, die ook jou geboden wordt'
Iedere jongen van 16—18 jaar kan zich
voor het volgende weersportkamp melden bij
het adres Koningslaan 9, Utrecht, of aan een
der navolgende adressen:
Maastricht, Vrijhof 25; Goes, Violenstraat
44; Groningen. Groote Markt 24; Assen, Rol
derstraat 45; Den Haag, Nassauplein 6; Rot
terdam. Eendrachtsweg 35; Eindhoven. Kei
zersgracht 9; Hengelo, Drienerstraat 6; Am
sterdam, Willemsparkweg 186: Leeuwarden.
Emmakade 48.
OPERA, OPERETTE EN BALLET.
De Harmoniemuziekvereeniging „Apollo"
directeur L. v. d. Hoef, zal Woensdag 26 Ja
nuari een concert van lichte muziek geven.
Medewerking verleenen Jan Hensen. tenor,
Gerard Leenders, bas, Johan Jong, vleugel
begeleiding, een balletgroep onder leiding
van Annie Apetz en de Stedelijke Operette-
vereeniging „Haarlem" o.l.v. Jan Hensen,
die het Rozenensemble uit ,,De Vogelkoop-
man" en een gedeelte uit de Operette van
Jan Hensen „Volendam" of „De zee ver
dwijnt" zullen zingen. Johan Jong zal een
concertparaphrase geven over de wals uit
„Die Fledermaus".
Wedstrijdprogramma's.
Het programma van den Ned. Voetbalbond
voor Zondag a.s. luidt: District 1: Volewijckers
—ADO: SpartaXerxes; StormvogelsHBS; EDO
DWS; DFC—Hermes. District 2: 't Gooi—VSV;
VUCRFC; DHCAjax; FeijenoordHaarlem.
Tweede klas: SantpoortAlkm. Boys; Kenne-
mers—Alcm. Victrix; RCH—KFC; ZFC—West
Frisia; WFC—OSV. Derde klas A: Beverwijk
QSC; GVOSchagen; Zaandijk—HRC; Succes
DEM. Derde klas B: Bloemendaal'Helder; TY
BBTerrasvogels; Zand voortmeeuwenHFC;
Kinheim—DTS; Halfweg—Schoten. Vierde klas C:
Uitgeest—CSV; Vitesse—IE V; ADO—Zeevogels.
Vierde klas F: EHS-BSM; Ripperda—DSSH; DIO
Vliegende Vogels; Onze GezellenDCO. Reser
ve klassen: Haarlem 2Blauw Wit 2; Stormvogels
2—WFC 2; HFC 2—VSV 2; Kennemers 2—RCH 2;
EDO 2—AFC 3; TYBB 2—Zandvoortmeeuwen 2;
RCH 3—HBC 2; Haarlem 3—Bloemendaal 2; Sant
poort 2-Watergraafsmeer 2; Zandvoortmeeuwen 3
OVVO 3.
In de afdeeling Haarlem van den Ned. Voet
balbond worden gespeeld: afd. IA: Spaarndam
DEK; Haarlem 3a—Concordia; RCH 4—Storm
vogels 3; BeverwijkKennemers 3; O. G. 2DSK.
Afd. 1 B: Schoten 2—Droste; EDO 4—Kinheim 2.
Afd. 2 A: Waterloo—Santpoort 3; Terrasvogels 2
—Kennemers 4; VSV 4—WH 2. Afd. 2 B: THB 2
—VI Vogels 2; DIO 2—WH; RCH 6—HFC 5;
HFC 4—EHS 2; Haarlem 5—RCH 7; Halfweg 2—
Haarlem 6; Spaarnestad—Ripperda 2; Schoten 3—
HFC Vet. Afd. 2 D: HBC 3—Hillinen 2; Nieuw
Vennep—Heemstede; Hillegom 2—Vogelenzang.
Het programma van den Nederlandschen
Korfbalbond voor a.s. Zondag luidt als volgt:
Eerste klasse: S.V.K.—Blauw Wit; Rohda—
Swift; Koog Zaandijk—D.E.D.; ArchipelWes
terkwartier. Tweede klasse B: Z.K.V.Luto;
Amsterdam ZuidSportief; Sport VereentAllen
Weerbaar; Groen GeelOosterpark. Tweede
klasse C: Swift 2—D.T.V. 2; Archipel 2—Koog
Zaandijk 2; Oosterkwartier 2Blauw Wit 2; Wes
terkwartier 2D.E.D. 2. Derde klasse E: Water
vlietLuto 2; T.H.B.—Haarlem.
Voor de afd. Haarlem" van den Nederland
schen Korfbalbond zijn vastgesteld: Eerste klas
se: Oosthoek IAnimo Ready I; Nieuw Flora I
—Aurora I. Derde klasse: Aurora 3Oosterkwar
tier 4; Sport Vereent 3Watervliet 5; T.H,B. 3
—Haarlem 3; Oosthoek 3—Aurora 4; Watervliet 4
Watervliet 6.
RADIO-PROGRAMMA
VRIJDAG 21 JANUARI 1944,
11 IJ.VER SUM 1, 414.4 M.
6.45 Gram.muz. 7.00 BNO Nieuws. 7.10 Ochtend
gymnastiek 7 15 Gram.muz. 7.40 Sportnieuws.
7.50 Progr.overz. 8.00 BNO Nieuws. 8.15 Varieeren-
de morgenklanken. (Van 8.458.50 Voor de Huis
vrouw). 9,00 Licht Ochtendcooncert. 9.45 Godsd.
Uitz. 10.15 Het Salonorkest. 11.00 Voor de kleu
ters. 11.20 Zang, plano en gram.muz. 12.00 Alma
nak 12.15 Stafmuziekcorps der Amsterdamsche
Politie. 12.45 BNO Nieuws. 13.00 Land en Volk
brengt13.05 Theo Uden Masman en gram-
muz. 13.45 Voor de Vrouw. 15.00 Godsd. Uitz. 15.30
Pianovoordr. 16.00 ,,De witte droom". 16.45 BNO
BNO Nieuws. 17.00 Operette- en operaklanken.
18.00 BNO De Jordaner vertelt over sociale noo-
den. 18.05 De Arnhemsche Orkestvereeniging. 18".45
Wat. doet de directie van den landbouw? 18.55
Spiegel van den dag. 19.00 Nieuws en act. beschou
wing. Van 19.15 af alleen voor de Radio-Centra
les. 19.15 Allemansgading. 22.00 BNO Nieuws en
cult, berichten. 22.15 Disco-variété. 23,1524.00
Dansplaten.
HILVERSUM II, 301.5 M.
17.00 Dansmuziek. 18.00 Koorzang en instrumen
tale soli 19.00 BNO Nieuws en act. beschouwing.
19.15 Voor de Jeugd. 19.20— Opera-concert. 20.15
Duitsche taalcursus. 20.40 Mededeelingen van het
NAF. 20.45 Orkestwerken van Max Reger. 21.45
Avondwijding. 22.00 BNO Nieuws en cult, be
richten.
