Haarlemsche Courant
In de Noordelijke IJszee
14 oorlogsbodems vernietigd
Nieuwsblad voor Noord-Holland
De militaire situatie in het
Zuidoosten.
Edens aftreden zeker.
289e Jaargang No. 81
Gureaux: Groote Houtstraat 91.
Tel. Advert. 19724, Redactie 10909
Postgiro 134939 Haarlemsche Ct. Haarlem
Btykantoor, Soendaplein ï7. Tel.» 1223(1
Hoofdredacteur: F. C. Berks
Woensdag 5 April 1944
Verschijnt dagelijks,,
behalve op Zon- en Feestdagen
Drukkerjj: Z. B. Spaarne 12. Tel. U?tS
Kantoor Umufden: Rembrandtlaan M,
Ilmuildeii-Oost
ültf.; &rAt. Bedrijven Dazniate,
Zware gevechten onder ongunstige weersomstandigheden bij
Tsjernowitz ten Noorden van den Dnjestr. Duitsch afweersucces ten
Zuiden van Pieskau.
Het Duitsche weermachtbericht luidt als
volgt:
Ten Westen van Beresofka zijn nieuwe
aanvallen van de Sovjets mislukt In het
gebied van Tsjernowitz ten Noorden van
den Dnjestr zijn onze troepen onder moei
lijke omstandigheden' van weersgesteld
heid en wegen nog steeds in zware ge
vechten gewikkeld.
De stad Tarnopol werd in weerwil van
nieuwe heftige aanvallen der bolsjewieken
in bezit gehouden. Daarbij heeft zich het
regiment grenadiers 949 onder bevel van
kolonel Schönfeld bijzonder onderscheiden.
In het gebied van Brody vieien de Sovjets
op verscheidene plaatsen tevergeefs aan. Te
genaanvallen van onze troepen sloegen vijan
delijke strijdkrachten uiteen. Ten Noorden
van Kowel ontstonden hevige plaatselijke ge
vechten. Kapitein Bolm en kapitein Reiche,
bataljonscommandanten in een regiment gre
nadiers, hebben zich in het gevechtsgebied
van Kowel door voorbeeldige dapperheid
onderscheiden.
Ten Zuiden van Pieskau zetten de Sovjets
hun doorbraakpogingen voort, na nieuwe
strijdkrachten te hebben aangevoerd. Onze
troepen behaalden in harde gevechten weer
een volledig afweersucces en vernietigden 24
vijandelijke pantserwagens. Daarmede ver
loren de bolsjewieken in dezen sector de
laatste drie dagen 172 pantserwagens.
In Italië werden ten Noordwesten van Cas-
sino sterke vijandelijke stoottroepafdeelingen
afgeslagen. Er werden gevangenen gemaakt.
Een formatie Amerikaansche bommenwer
pers heeft in de ochtenduren van 3 April een
terreuraanval ondernomen op Boedapest. Een
andere vrij zwakke formatie viel Maandag
nacht eveneens de Hongaarsche hoofdstad
aan. Er ontstond schade in woonwijken. De
bevolking leed verliezen. Door Duitsche en
Hongaarsche luchtdoelartillerie alsmede door
Duitsche en Hongaarsche jagers werden 17
vijandelijke vliegtuigen neergeschoten.
In de Noordelijke IJszee vielen onze
duikbooten de laatste dagen vijande
lijke formaties oorlogsschepen aan en
brachten 14 torpedojagers en korvetten
tot zinken, waaronder verscheidene
groote torpedojagers van de „Tribal"-
klasse.
In verband met deze gevechtshandelingen
probeerden Maandag Britsche vliegtuigen,
die van een vliegkampschip waren opgeste
gen, een Noorsch steunpunt der marine aan
te vallen. De aanval werd door de eigen
afweer uiteengeslagen en kwam niet tot vol
ledige ontplooiing. Hierbij werden door het
slagschip „Tirpitz" vier, door een voorpost
boot twee vijandelijke vliegtuigen neerge
schoten.
De bekende militaire spreker van den Duit-
schen omroep, luit.-generaal Dittmar heeft
een zeer opmerkelijk overzicht over den oor
logstoestand in het Oosten gegeven.
Generaal Dittmar zeide o.a. dat het optre
den van den vijand na zijn eerste diepe pene
traties onmiskenbaar in de eerste plaats ge
dicteerd werd door een meedoogenloozen
drang naar terreinwinst, natuurlijk in zooda
nige richting, als hem in operatief opzicht
het voordeeligst moest schijnen.
Geconstateerd kan worden, dat deze be
kroning hunner doorbraken den bolsjewisten
tot nu toe ontzegd is gebleven. Ongetwijfeld
waren de vooruitzichten om tot groote suc
cessen te komen, vooral in het Zuiden tus-
schen de kust van de Zwarte Zee en den
Zuidelijken flank van het penetratiegebied
voor de bolsjewisten bijzonder groot. Hier
heeft de succesvolle tegenstand van den ver
sperringsgrendel. die van den benedenloop
van de Oekrainsche Boeg tot aan den Dnjestr
en de Proeth loopt, evenzeer tot een voor-
loopige ontspanning van den toestand bijge
dragen als het besluit zich tijdig los te ma-
kien van den benedenloop van de Boeg en
door uitwijken naar het Westen den be
dreigden flank te verkorten. Overigens duidt
het succesvolle optreden voornamelijk van
Roemeensche formaties aan den middenloop
van de Proeth, vooral ten Noordoosten van
Jassy, erop, dat thans ook strijdkrachten be
schikbaar zijn om de vijandelijke stootwiggen
die hier het verst naar het Westen zijn door
gedrongen, te remmen.
De uitgestrekte Noordelijke penetratieplek,
die in feite het gebied tusschen de bronge-
bieden van Boeg en Proeth en den Zuide
lijken rand van de Pripjetmoerassen omvat,
heeft zich in de afgeloopen weken uitgebreid
tot het gebied van Oost-Galicië, zooals de in
de weermachtberichten genoemde gevechts
plaatsen rond Stalinslau en Tarnopol aan-
toonen. Wanneer verder Brody en Kowel als
brandpunten van de gevechten genoemd wor
den, dan duidt dit erop, dat de bolsjewisten
niet slechts naar het Westen langs den Noord
rand der Karpathen doch ook in Noordwes
telijke richting terrein trachten te winnen.
Het is op het oogenblik nog in het geheel
niet bekend waar de Duitsche leiding het
vijandelijke groote offensief definitief denkt
te remmen. Zeker schijnt dat de mogelijk
heden voor een succesvolle afweer beter
worden, hoe meer de scheidende en ver
sperrende werking van den Karpathenmuur
merkbaar wordt. Het feit dat ten Noorden
van Tsjernowitz in een reeds belangrijk meer
geaccidenteerd terrein nog sterke Duitsche
strijdkrachten vechten, doet vermoeden, dat
hier reeds bepaalde terreingesteldheden merk
baar maken, die een sterker evenwicht der
wederzijdsche gevechtskracht met zich heb
ben gebracht. Men zal bijzondere aandacht
moeten schenken aan de verdere ontwikke
ling der gevechten in dezen sector. De hier
strijdende Duitsche troepen plaatsen zich als
een golfbreker voor de pas in het militaire
gezichtsveld gekomen Boekowina en het Hon
gaarsche Zevenburgen, dat men intusschen
in militair opzicht veel bruikbaarder heeft
kunnen maken.
Wat de gebeurtenissen in het Zuidelijk deel
van het Oostelijk front betreft, mag niet
over het hoofd gezien worden, dat in het
midden de gevechtszone vrijwel onveranderd
is gebleven en dat ook de stellingen, die in
het Noorden na de voltooide distancieerings-
bewegingen werden betrokken, een belang
rijke weerstandskracht hebben bewezen.
Niemand kan over het hoofd zien, dat in
het Zuiden van het Oostelijk front de strijd
thans woedt aan de poorten van het Euro-
peesche kerngebied. De totale strategische
conceptie der Duitsche leiding heeft ook on
der den druk van den toestand in het Oos
ten geen beslissende wijziging behoeven te
ondergaan. De fout van eind Augustus 1914,
het overbrengen van twee korpsen van den
beslissenden vleugel naar het Oosten, het
geen tot het verliezen van den Marneslag op
beslissende wijze bijdroeg, heeft zich niet
herhaald.
Lord Cranborne zijn opvolger.
Naar de Britsche berichtendienst meldt,
is het aftreden van Eden als minister van
buitenlandsche zaken besloten. De be
kendmaking wordt echter eenige dagen
uitgesteld. Zijn opvolger is Lord Cran
borne, thans minister van Dominions.
Eden blijft lid van het kabinet en leider
van het Lagerhuis. Bovendien zal hij de
functie van plaatsvervangend minister voor
de verdediging „minister of defence office"
krijgen. Cranborne heeft, alvorens hij zijn
benoeming aannam, het advies van Eden ge
vraagd en diens volledige instemming gekre
gen. Op deze wijze zal de ervaring van Eden
op het gebied van buitenlandsche zaken zijn
opvolger ter beschikking staan. Tot dusverre
is niets bekend over verdere veranderingen
in de samenstelling van het kabinet.
De B-correspondent van het A.N.P. te Ber
lijn meldt: Berichten uit Washington ver
sterken den indruk dat Churchill zijn gun
steling zal uitstooten om de parlementaire
positie van zijn kabinet te verbeteren.
In Britsche kringen neemt men aan dat
Churchill bereid is dezen prijs te betalen,
daar steeds meer gebleken is, dat niet de
minister van buitenlandsche zaken, maar de
premier de buitenlandsche politiek bepaald
heeft. De voornaamste oorzaak van Edens
aftreden zou zijn de zwakke positie van En
geland in de Geallieerde coalitie. Deze in
druk wordt bevestigd door berichten uit
Washington.
In de Wilhelmstrasse is men van meening,
dat niet Eden de schuld is van het fiasco in
Spanje, Ierland, Argentinië, Finland, Turkije
den Balkan en Voor-Azië. maar Churchill
zelf, die thans niet alleen bereid is Polen en
de Baltische staten, maar ook den Balkan en
Finland en op den duur het geheele Euro-
peesche continent aan de bolsjewiki uit te
leveren.
Robert Anthony Eden is geboren in 1897,
bezocht Eton en Oxford en kwam in 1923 als
conservatief lid in het Lagerhuis. Van 1926
tot 1929 was hij secretaris voor parlementaire
aangelegenneden van uen toenmaligen pre
mier Sir Austin Chamberlain, vervolgens on
derstaatssecretaris voor buitenlandsche za
ken tot 1933, Grootzegelbewaarder, met spe
ciale opdracht in het ministerie van buiten
landsche zaken in de jaren 1934 en 1935 en
daarop eenige maanden minister van buiten
landsche zaken. Geschilpunten inzake de bui
tenlandsche politiek met Neville Chamber
lain, déden hem toen aftreden. In September
1939 echter keerde hij in het gereorganiseer
de kabinet terug als minister voor de Domi
nions, waarbij hij tevens zitting kreeg in het
oorlogskabinet. Op 23 December 1940 volgde
hij Lord Halifax als minister van buitenland
sche zaken op, toen deze als ambassadeur
naar Washington vertrok. Lord Cranborne
werd toen onderstaatssecretaris van het mi
nisterie.
Evacuatie Middelt. Zeekust.
Na de in Februari j.l. tot stand gekomen
inundaties en evacuaties van uitgestrekte ge
bieden langs de Fransche kust van het Ka
naal, worden thans nieuwe maatregelen tot
beveiliging van de Middellandsche Zeekust
tegen een invasie ten uitvoer gelegd. Naar
de Fransche staatssecretaris van het mini
sterie van binnenlandsche zaken verklaarde,
worden uit dit gebied 200.000 menschen ge-
evacueerd. In een radiorede richtte Lemoine
zich tot de Fransche bevolking en verzocht
deze geëvacueerden op te nemen in midden-
Frankrijk,
Van de zwaartepunten aan het Oostelijk front. De zware ge
vechten in het Zuiden van het Oostelijk front, waar de Sovjets
zonder in het minst acht te slaan op verliezen steeds weer aan
vallen, stellen aan de Duitsche soldaten en wapens de hoogste
eischen. „Tijgers" nemen munitie en brandstof in voor een
nieuwe actie. (PK Scheffler/Atl/H P. c
KORT NIEUWS
Een Ameri-
kaansch transport
vliegtuig is boven
de Mi idellandsche
Zee door Engel-
sche jagers neer
geschoten. De be
manning werd ge
dood. De Britsche
ambassadeur te
Washington heeft
de Amerikaansche
regeering zijn
leedwezen betuigd.
Tengevolge
van den enormen
regenval der laat
ste dagen wordt
Midden-Anatolië
thans bezocht dooi"
een ware over-
stroomingsramp.
Vijf negersol
daten van het
Amerikaansche
leger zijn wegens
aanranc ing van
een Amerikaan
sche Roode Kruis-
zuster door de
militaire recht
bank ter dood
veroordeeld.
TOEKOMST EN REDDING
D. Als het weer vrede is zal het Socia
lisme zich weder aandienen. Sociaal noemt
men alles wat op de maatschappelijke ver
houdingen van de menschen onder elkander
betrekking heeft en wie deze definitie aan
vaardt begrijpt, dat zoodra de toestand bin
nen en buiten de grenzen niet meer den in
vloed ondervindt van de oorlogshandelingen
nieuwe bezinning op deze verhoudingen
noodzakelijk is.
Deze bezinning zal gedragen worden door
levens- en wereldbeschouwing en de vraag
is nu maar, of ons volk het zal houden bij
de oude inzichten, die verbetering der maat
schappelijke verhoudingen alleen verwacht
ten van een democratisch regeerstelsel dan
wel of deze verbeteringen naar het gemeene
inzicht afhankelijk zullen zijn van de aan
vaarding van beginselen, die het democra
tisch principe verwerpen. Het Socialisme zal
zich weder aandienen. Het is maar de vraag
of het een democratisch socialisme dan wei
een volk.- ch socialisme zal zijn.
Het socialisme heeft tot 1940 geen we
zenlijke verbetering aan ons volk gebracht.
Natuurlijk wel naar het uiterlijk. Wie de
omstandigheden van den arbeider van 1840
vergelijkt met die van den „werknemer"
van 1940 kan alle verder betoog ontberen.
De vraag daargelaten, in hoeverre deze ver
beteringen gevolg waren van den natuur
lijken ontwikkelingsgang van het maat
schappelijk leven kan overigens zonder
voorbehoud worden toegegeven, dat het so
cialisme in de laatste halve eeuw zeer, zeer
veel ten goede heeft gewerkt. Maar in we
zen bracht het niet de verbetering, die den
werkenden mensch verzoende met zijn lots-
bedeeling. De arbeid bleef wat hij altijd
geweest is en wat hij meer dan ooit geweest
is in het West Europa van na 1850: de koop
waar. waarvan de prijs door vraag en aan
bod werd bepaald. De werkende mensch
der jongste generaties heeft zich nimmer
kunnen ontworstelen aan de liberale doc
trine, dat werkkracht een object is, dat de
bezittende kan koopen en dat de bezitlooze
kan verkoopen, een besinsel. waarop de
gansche maatschappelijke structuur was
opgetrokken en dat Marx tot uitgangspunt
van zijn leer bezigde.
Dit is de oude dwaling, waardoor de fun-
damenteele verbetering uitbleef. Want het
is niet wéér, dat arbeid koopwaar zou zijn.
Arbeid is een recht van den mensch en een
plicht van den mensch en een roeping van
den mensch en alleen een levensbeschou
wing die wortelt in het gedachtenleven van
een woestijnvolk, welks ideaal ligt in 'n be
staan van lediggang „langs grazige weiden
en aan zeer stille wateren" kan den zegen
van den arbeid ontkennen en hem aanmer
ken als een beproeving.
Het socialisme nu heeft een poging in het
werk gesteld, de sociale vraagstukken op te
lossen langs den weg dei parlementaire de
mocratie. Wie zal ontkennen, dat deze
poging gefaald heeft? Men zie naar ons
eigen land, waar de middaghoogte van het
democratisch parlementarisme samenviel
met de dienste vernedering van den arbeid
en van den werker. Men zie naar Amerika
en Engeland, waar zelfs in oorlogstijd, als
alles afhangt van de nationale prestaties, de
sociale toestanden ten hemel schreien en
uitgebreide stakingen veroorzaken.
Het democratisch socialisme heeft ge
faald. omdat het zijn onmacht heeft bewe
zen. En zoo staan wij voor de vraag, of ons
volk het straks zal wagen met een ander,
een nieuw, een volksch Socialisme.
Hier dient tweeërlei opmerking gemaakt
De eerste is, dat een nieuw Socialisme nim
mer de pretentie kan hebben, zich aan te
dienen als een waarheid, waarvan voor
dezen geen sterveling begrip had. Het zal
hervormingswerk moeten zijn, waartoe wij
ons straks geroepen weten. Het oude So
cialisme ging vóór en vergeefs hebben een
Talma en een Troelstra niet geleefd. Het
nieuwe Socialisme volgt. En de tweede op
merking is, dat de waag, die men dikwijls
hoort, n.l. of de schuchtere pogingen onzer
dagen nu het nieuwe Socialisme zijn.
van kortzichtigheid getuigt. Wü leven in
een bezet land en alle uiting van maat
schappelijk leven is onderworpen aan het
éénige doel van den bezetter: dezen oorlog
te winnen. De nieuwe tijd en de nieuwe ge
dachte zullen nu eenmaal geen kans krij
gen voordat minder bewogen tijden nieuwe
mogelijkheden scheppen.
De nieuwe gedachte. Welke nieuwe ge
dachte? Er is maar één antwoord: de diepe
overtuiging, dat de arbeid den mensch adelt,
om 't even welke arbeid en om 't even wel
ken mensch. Het is deze eerbied, die den
werker in zijn werk eert, die kracht en be
radenheid zal schenken aan de menschheid
van morgen, een eerbied, die berust op het
besef, dat het Leven, dat ons voedt (en vat
dit nu maar zoo rechtzinnig en zoo vrijzin
nig op als ge wilt) ons allen den eisch stelt,
naar de mate van ons vermogen bij te dra
gen tot de welvaart van het groote geheel.
Vandaar de voorwaarden, die het nieuwe
Socialisme stelt: Arbeidsrecht voor iedereen
arbeidsplicht voor iedereen, bestaansmoge
lijkheid voor allen. Dan is de mensch niet
langer een verlengstuk van een machine
of een slaaf van een systeem, dan liggen
zijn verlangens niet meer tusschen een cent
meer en een uur minder en dan is geen ar
beid langer een beproeving vervloekte
drogreden van semietischen huize maar
een bron van blijde voldoening.
Wie zóó het nieuwe Socialisme ziet, wie
aldus in iederen, ja, in iederen werker een
lotsverbonden kameraad erkent, wie zoo in
gemeenschapsbesef met zijn volksgenooten
wenscht te arbeiden aan groei en bloei van
zijn land en zijn volk, erkent de afstanden,
die er in deze wereld wel altijd zullen blij
ven, maar zoekt de bruggen, die de belan
gen verbinden. Wie zóó het nieuwe Socia
lisme ziet. er zijn er velen, die het nog
niet zien, die het niet willen zien en het
stemt wel eens mismoedig te ervaren, dat
juist groepeeringen van werkers, die te vo
ren uit kracht van hun arbeidseer belang
rijke resultaten behaalden, zich thans ge
melijk afwenden en van bijkomstigheden
grieven maken en de hoofdzaken verwaar-
loozen. Maar hier wendt de blik zich hoop
vol tot een komende generatie, tot onze
jeugd, die den roep van den nieuwen tijd
zal verstaan en haar bijdrage zal leveren tot
de vervulling van nieuwe, moge het zijn:
betere tijden.
Eens zal het vrede zijn en het kan zijn
nut hebben, wanneer ons volk zich in weer
wil van de dreiging onzer dagen bezint
op hetgeen daarna te wachten staat.
Mogen daarbij de leuzen van hen, die
zich dragers van den nieuwen tijd achten,
worden verstaan:
Ons nationalisme Uw toekomst.
Ons socialisme Uw redding.
Bekendmaking Landwacht
Nederland.
Aangezien reeds is gebleken, dat onbevoeg
den misbruik hebben gemaakt van politiebe-
voegdheid, z.g. in verband met de Landwacht»
wijs ik er nogmaals op, dat de Landwacht in
dienst altijd kenbaar is aan den rooden arm
band met het opschrift „Landwacht" en boven
dien zich kan legitimeeren door het roode
legitimatiebewijs van de Landwacht Nederland
De burgerij is dus in geenerlei opzicht ver
plicht gevolg te geven aan bevelen van per
sonen, die zich als Landwachters uitgeven en
die genoemde kenteekenen niet dragen of kun
nen toonen. Integendeel, men wordt verzocht
dergelijke voorvallen aanstonds bij de bevoeg
de Landwachtinstanties te melden, zoodat daar
tegen onmiddellijk kan worden opgetreden.
Gewestelijk Kommandeur voor
Zuid-Holland en Zeeland.
Goethes geboortehuis vernield.
Door den jongsten luchtaanval der Ame
rikanen op Frankfort a. M. is het geboorte
huis van Goethe geheel vernield. Op de his
torische plaats ligt nog slechts wat puin en
uitgebrand hout. Dit verlies en nog vele
andere hebben het aangezicht van Frank
fort ernstig verminkt.
