Akkertje
staat
DIT merk
Tachtig jaar Middelbaar Onderwijs te Haarlem
De keuze tusschen handhaving
en vernietiging.
Wat zich te Boekarest
afspeelde.
Twee jubileerende
Hoogere Burgerscholen
Nieuws uit (le courant van
gisteren.
OP ELK
UW WAARBORG
VOOR ECHTHEID
Overzicht van lt.-generaal Dittmar.
Lt.-generaal Dittmar, de militaire spreker
van den groot-Duitschen omroep, heeft over
den toestand aan de fronten o.a. gezegd:
Weliswaar is de intensiteit van de
oorlogvoering door het uitputten van
alle middelen, die een buitengewoon ontwik
kelde techniek vermogen te verschaffen, en
door het verwaarloozen van bijna alle moreele
beperkingen bij de toepassing daarvan, tot het
uiterste opgevoerd. Doch zelfs dat is niet vol
doende geweest om den oorlog zoodanig te
verkorten, als ongetwijfeld in de bedoeling
heeft gelegen van hen, die den van alle rem
men bevrijden, in uiteindelijken zin totalen
oorlog hebben geproclameerd.
Wanneer de tegenover ons staande wereld
bereid ware geweest het levensrecht van een
groot, flink, hard werkend volk eerlijk te er
kennen er zou geen reden denkbaar zijn ge
weest waarom deze tijd van strijden en lijden
nog eens meer dan vijf jaar de wereld moest
vervullen en nog langer vervullen zal.
Want dit is zeker: de geweldige strijd zal
voortgaan. Hij moet voortgaan, omdat en zoo
lang onze vijanden aan hun oorlogsdoelen
vasthouden, zoolang niet verstand en beter in
zicht gekomen zijn in de plaats van' den wil
tot vernietiging, welke de bereidheid het uiter
ste te geven tot ultima ratio van ons volk
maakt
Wij "hebben in den loop van twee maanden
aanzienlijke deelen verloren van wat wij, als
vrucht van onze veroveringen in de eerste
jaren van den oorlog ,vast in handen meenden
te houden en dat ongetwijfeld als belangrijke
uitbreiding van de operatieve en economische
basis van onze oorlogvoering kon worden be
schouwd.
Frankrijk is voor het grootste deel aan onze
handen ontglipt. Wij zijn in zeer zware ge
vechten gewikkeld voor het behoud van be
langrijke resteerende gebieden, zoowel aan de
kust als in Noord-Oost en Oost-Frankrijk. Hier
is een bewegingsoorlog ontketend, die in meer
dan één opzicht herinnert aan de gevechten
van 1940. Wat destijds de doordachte conse
quentie bij het gebruik van moderne strijd
middelen voor het succes moést doen, doet
thans bij den tegenstander de numerieke over
macht.
Het is het hooglied van den Duitschen strij
der en van de Duitsche leiding wanneer wij
constateeren. dat zij anders dan in het om
gekeerde geval in 1940 na een onvergelijkelijk
veel korteren strijd zich nog steeds op een
bloedigen en moeizamen weg bevinden, waar
van het einde ook thans nog niet te zien is.
Ook de gevechten in Zuid-Frankrijk hebben
voor de Geallieerden totdusver niet de resul
taten opgeleverd, die hun bij het begin van
hun operaties waarschijnlijk voor o'ogen ge
staan hebben. Iedere stap, dien onze zich
Rhöne-opwaarts distancieerende formaties
naar het Noorden terrein winnen, maakt het
vormen van een nieuw, stevig front, dat eerst
na het aanvoeren van aanzienlijke strijdkrach
ten kan worden aangevallen, waarschijnlijk.
Wanneer we de dingen in het Oosten be
schouwen, dan kunnen wij met dankbare vol
doening constateeren, dat menig gevaar, dat
enkele weken geleden nog wegens de onmid
dellijke bedreiging van het gebied van het
Duitsche rijk als ernstig beschouwd moest
worden, thans als voorloopig bezworen be
schouwd kan worden. Deze stand van zaken
geeft ons moed te gélooven, dat ook de on
middellijke militaire gevolgen van den ver
raderlijken afval van de kringen, die zich van
den jeugdigen Roemeenschen koning als werk
tuig bedienden, overwonnen kunnen worden.
Wij eaan voor een noodzakelijkheid, welke
geen alternatief kent tusschen verder strijden
en goedkoop vergelijk, doch slechts de keuze
tusschen handhaving en vernietiging. Aldus is
de strijd tot 't uiterste de eisch van hoogste,
uiterste doelmatigheid, aangezien slechts zoo
onze vijanden - in de eerste plaats de volken,
doch indirect ook de regeerenden - voor de nood
zakelijkheid worden geplaatst de vraag naar
den zin van offers en verliezen, de gebrachte
zoowel als de nog te brengen, de militaire
zoowel als de politieke, duidelijk te beantwoor
den. Wanneer er iets is, dat ons doet geloo
ven, dat wij nog hooge troeven kunnen uit
spelen, dan is het de geestelijke kracht, waar
van front en vaderland de laatste moeilijke
weken het bewijs hebben geleverd.
Het is overbodig over de strijdende troepen
te spreken. Na den 20sten Juli, den dag van
reiniging en zelfbezinning, stroomen daar
steeds meer krachten heen. Sterke, nieuwe
impulsen bezielen alle gebieden van oorlog
voering en bewapening. Dat er juist op laatst
genoemd gebied veel in wording is, dat in be
langrijke mate van invloed kan zijn op de be
slissing, is van authentieke zijde aan het Duit
sche volk medegedeeld in een vorm, die geen
twijfel veroorlooft. Wij zullen van deze din
gen hoogstwaarschijnlijk datgene kunnen ver
wachten, waarop het in de allereerste plaats
aankomt: de operatieve en tactische ontlas
ting van onze gevechtsfronten.
Eikenloof voor Léon Degrelle.
De Führer heeft den commandant van de
5de SS-Vrijwilligers-pantserbrigade Wal
lonië", SS-Sturmbannführer Léon Degrelle,
het Eikenloof behoorende bij het Ridderkruis
van het IJzeren Kruis verleend, a
Den 22sten Augustus werd een gevechts
groep onder bevel van Degrelle in de aan
vulling op het weermachtbericht met lof ver
meld, daar zij zich bij de gevechten ten
Westen van het meer van Pskof door bijzon
dere taaiheid en aanvalsgeest had onderschei
den. Den 23sten Augustus onderscheidde Léon
Degrelle zich bij dè zware gevechten ten
Zuidwesten van Dorpat opnieuw door zijn
niets ontziend persoonlijk optreden.
Voeling met Geallieerden sinds
September 1943.
De te Stockholm verschijnende och
tendbladen publiceeren eigen berichten
uit Ankara, Istanboel en Londen, met
opmerkelijke bijzonderheden over -de
voorgeschiedenis van het Roemeensche
verraad.
Volgens een eigen bericht van Svenska Dag-
bladet uit Ankara is de Roemeensche front
verandering voltrokken op grond van onder
handelingen, die reeds verscheidene maanden
geleden werden opgenomen, toen eerst de
Roemeensche prins Stirbey en later de Roe
meensche politicus Wisjeanoe zich naar Tur
kije begaven teneinde te Ankara in opdracht
van de Roemeensche oppositie te polsen naar
de vredesmogelijkheden voor Roemenië. Dat
deze pogingen aanvankelijk vergeefsch wa
ren, is 15 de eerste plaats te danken aan
den hardnekkigen tegenstand van Antonescu,
die zijn aan Duitschiand gegeven woord niet
wilde breken, in de tweede plaats aan de al
gemeen in Roemenië heerschende vrees voor
een breuk met Duitschiand, zoolang er no,
Duitsche troepen op Roemeensch gebied wa
ren, aangezien een dergelijke poging moest
leiden tot een herhaling van de Italiaansche
tragedie.
Een belangrijke rol is voorts gespeeld door
Roemeensche politici, doch zij gingen wanke
len na de bekende verklaring van Molotof
van April j.l.
Wat de arrestatie van maarschalk Anto
nescu betreft, meldt de Britscne luitenant
kolonel Gardone de Chastelaine, die met het
vliegtuig van koning Michael naar Turkije is
gevlogen, de volgende bijzonderheden: Reed
sedert Februari bevond hij zich in Roemenië
met een geheime opdracht. Later is hij met
een reeks andere Britsche officieren ge
ïnterneerd. Volgens de uiteenzettingen van
den Britschen luitenant-kolonel, heeft An
tonescu bij het beslissende gesprek getracht
koning Michael over te halen om den oorlog
tegen Rusland voort te zetten. De koning
heeft daarop geantwoord, dat hij er de voor
keur aan had gegeven sinds Februari te
onderhandelen met de Geallieerden. Toen
maarschalk Antonescu daarop bezwaren
maakte ontbood koning Michael de paleis
wacht. Vervolgens werden de andere leden
van het kabinet naar het paleis ontboden en
allen gearresteerd. Luitenant-kolonel Gar
done de Chastelaine was daarop met de an
dere Britsche officieren in vrijheid gesteld
Volgens de Sunday Times heeft koning
Michael volgens uiteenzettingen van den
vroegeren Roemeenschen gezant te Londen
Tilea, voor de eerste maal bij het uittreden
van Italië de mogelijkheid gehad om met de
Spil te breken. Hij hepft toen door middel
van een persoonlijk door hem gevolmachtig
de bij de Geallieerden geïnformeerd of het
voor hem niet raadzaam was het land met
eenige leidende Roemeensche politici te ver
laten. Nadat contact was verkregen tusschen
den gevolmachtigde en een Geallieerde groote
mogendheid benevens eenige Roemeensche
emigranten, had de koning den raad gekre
gen te Boekarest te blijven, teneinde wanneer
het zoover was in te grijpen.
De ontwikkeling is toen door het be
zoek van Benesj aan Moskou den vorigen
winter op beslissende wijze vooruit ge
bracht. Benesj heeft op uitnoodiging van
leidende Roemenen ook de Roemeen
sche problemen te Moskou ter sprake ge
bracht.
De plotselinge Roemeensche staatsgreep is
tenslotte voor de Geallieerde regeeringen als
een volstrekte verrassing gekomen, aangezien
men haar beloofd had haar tijdig op de
hoogte te brengen, opdat zij militaire voorbe
reidingen konden treffen
Volgens den Londenschen correspondent
van Dagens Nyheter bevindt zich thans de
Roemeensche gedelegeerde voor de onder
handelingen met de Geallieerden in Teheran,
om ter beschikking te zijn, wanneer uc bols
jewieken den wensch mochten hebben, for
meel de overeenkomst met Roemenië te slui
ten, hetgeen binnen zeer korten tijd verwacht
kan worden.
Geallieerden aan Zwitsersche
grens.
Bij hun aanval van het gebied van Grenoble
uit, hebben de Anglo-Amerikanen, naar het
D.N.B. verneemt, op 28 Aug. met enkele tanks
bij Annemasse de Fransch-Zwitsersche grens
bereikt. De pogingen der Anglo-Amerikanen
om van de bergen uit met snelle formaties in
de Oostelijke flank van de zich naar het
Rhönedal distancieerende Duitsche troepen te
stooten, leidden ten Zuiden en Zuidoosten van
Valence tqt hevige gevechten, in het verloop
waarvan de Duitsche troepen Anglo-Ameri-
kaansche verkenningsafdeelingen en Fransche
benden in de pan hakten. De bewegingen der
Duitsche formaties, die door zelfstandig ope-
reerende Duitsche pantserformaties beschermd
worden, blijven zich volgens de plannen ont
wikkelen.
De eerste dagen van September zijn
herinneringsdata voor het Middelbaar
onderwijs te Haarlem. Dan is het tachtig
jaar geleden, dat de eerste lessen wer
den gegeven op de Eerste Hoogere Bur
gerschool en vjjf en twintig jaar, dat de
cursus voor de Tweede H. B. S. met vijf
jarigen cursus geopend werd. Ook wordt
80 jaar M. O. avondonderwijs gegeven.
Het jubileum van de Eerste H. B. S. (b)
valt samen met tachtig jaar middelbaar onder
wijs in deze gemeente. Bij de wet van 2 Mei
1863 tot regeling van het M. O. was bepaald,
dat er in Haarlem ook een school voor jon
gens opgericht moest worden. In het eerste
jaar kreeg de gemeente vergunning den cur
sus uit te stellen, doch op 13 Februari 1864
besloot de gemeenteraad tot oprichting van
een H.B.g. met vijf-jarigen cursus, waaraan
verbonden werd een Latijnsche school, ter
vervanging van het Gymnasium, dat opge
heven moest worden. Als gebouw werd aan
gewezen dat van het Gymnasium, gevestigd
in het voormalig Cellenbroedersklooster,
maar dit was voor dat doel niet geschikt.
Daarom begon men in Juni 1864 aan de ver
bouwing, welke 48.570 kostte en een jaar
later, 1 September 1865 kon de school be
trokken worden.
Inmiddels op 5 September 1864 waren de
eerste leerlingen van de nieuwe school in het
gebouw der U.L.O. in den Kruidtuin in het
Prinsenhof bijeen gekomen. Als directeur
trad op dr. E. van der Ven, die eind 1878
benoemd werd tot conservator van het
Physisch kabinet van Teyler's stichting en
het onderwijs verliet.
Tijdens het directoraat van dr. Van der
Ven zijn eenige wijzigingen gekomen in de
inrichting; de voornaamste is wel de ver
vorming van de Latijnsche school tot Gym
nasium, zoodat de oude situatie weer terug
keerde. Dat geschiedde in 1874, doch de leer
lingen bleven in het gebouw der H. B. S.
bijeenkomen.
1 Februari 1879 werd dr. H. Brongersma
directeur, die ruim 31 jaar de belangrijke
functie vervuld heeft. Dat hij in onze stad
en bij de leerlingen en oud-leerlingen in
hoog aanzien stond, is gebleken bij zijn zil
veren jubileum, toen het dr. Brongersma-
fonds gesticht werd en bij zijn afscheid in
1910, bij welke gelegenheid hem een dr.
Brongersma-bank is aangeboden, ter plaat
sing op de binnenplaats der school. Bij zijn
25-jarige ambtsvervulling op 1 Februari 1904
bood een commissie een bedrag van 1250.
aan. De heer Brongersma verzocht B. en W.
deze som te beheeren, met den wensch, dat
de inkomsten zouden strekken tot het geven
van geldelijken steun aan één of meer min
vermogende leerlingen der H. B. S., die we
gens hun eigenschappen van karakter en van
aanleg daarvoor in de termen vallen. B. en
W. zijn als beheerders opgetreden en de ge
meenteraad van 25 Mei 1904 besloot een be
drag van f 1250 aan het fonds toe te voegen.
Dr. Brongersma heeft nog twee en half
jaar kunnen werken in het gebouw aan de
Zijlvest, waar de school nog gevestigd is.
De inrichting aan de Jacobijnestraat voldeed
niet meer aan de eischen, vooral daar het
Nieuwe vliegtuigen en betonnen
schepen.
De Völk. Beobachter publiceert een foto
van een Duitsch vliegtuig van nieuw type.
Het betreft hier een nieuw toestel, dat
voor verscheidene doeleinden kan dienen,
de ME 210, die bij de gevechten aan alle
fronten den laatsten tijd uitstekend is ge
bleken en een nieuw, krachtdadig strijd
middel van 't Duitsche luchtwapen vormt.
Voorst publiceert hetzelfde blad een foto van
een „eierschaalschip". Op een werf van de
O.T. zijn schepen van 1000 ton uit gewapend
beton vervaardigd voor de transporteenheden
van Speer. Het schip is waterdichter dan na
dere schepen, behoeft niet geverfd te worden,
kan roesten noch verteren, en voor den bouw
kan gebruik gemaakt worden van ongeschoolde
arbeidskrachten. Het schip wordt gebouwd met
de kiel naar boven. De buitenwand wordt met
electrische machines glad geslepen. Met de
kiel naar boven wordt het schip te water ge
laten en dan pas gekeerd.
De Duitsche leiding volgt met groote aan
dacht den' nieuwen Amerikaanschen bommen
werper van het type Boeing, de B 29. Het
luchtwapen staat daarbij in voortdurende ge-
dachtenwisseling met Japansche instanties, die
reeds waardevolle ervaringen hebben kunnen
opdoen met den afweer van deze superbom
menwerpers. Een optreden der B 29-bommen-
werpers op het Europeesche oorlogstooneel zou
derhalve de Duitsche leiding noch verrassen
noch voor onaangename problemen stellen.
Wellicht echter zal de Duitsche afweer,
met gebruikmaking van nog onbekende af
weermiddelen, voor den vijand een onaan
gename verrassing brengen.
Hoofdredacteur. F. C. Derks, Haarlem fafw.);
Chef van Dienst en Binnenland: S. R. Kuiper,
Haarlem; Sport en Stad: A. Overmeer, H'stede;
Buitenland: J. C. van der Laag, H'stede. Ver
antwoordelijk voor de advert.-rubriek: W van
Ommen. Heemstede.
Buitenland-
In Noord-Frankrijk ontbrandde een felle
strijd ten Westen van Rouaan. Er heerschte
nog steeds verzet te Parijs. Er ontsponnen
zich gevecht enaan de Marne. De Amerikanen
zetten hun grooten aanval op Brest in. Langs
de Fransch-Italiaansche grens woedden zware
gevechten.
In het Zuidelijk deel van het Oostelijk
front voltrok zich de Duitsche distancieerings-
beweging. De Noordelijke Karpathenpassen
bleven hecht in Duitsche handen.
Door een niet van buiten gesteunden op
stand van vrijscharen te Warschau is aldaar
een onbeschrijfelijke noodtoestand ontstaan.
Deelen der stad branden.
De Duitsche gezant te Sofia keerde van
een bezoek aan Berlijn naar zijn standplaats
terug.
-Duitschiand diende te Washington een
protest in wegens het dekken van Amerikaan-
sche tanks voor St. Malo door Duitsche krijgs
gevangenen.
Binnenland.
Er wordt aan herinnerd, dat de termijn
voor het indienen van formulieren betreffende
de Z-s procedure en het aanvragen van vrij
stellingen op 31 Augustus voor eenige bedrij
ven afloopt.
De zeepvervangende waschmiddelen zijn
De zeapvervangende waschmiddelen zijn
op den bon. Men moet voor of op 2 September
bon Algemeen 211 bij zijn leverancier inleve
ren. Er kan nog niet worden medegedeeld,
wanneer bovengenoemd artikelen te verkrij
gen zijn.
aantal leerlingen steeds omhoog ging. In
beginsel besloot de gemeenteraad op 19 Oc
tober 1904 een nieuwe school te bouwen en
22 Augustus 1905 bepaalde hij, dat ze geves
tigd zou worden aan de Zijlvest; voor den
bouw werd een crediet van 170.000 be
schikbaar gesteld. Twee jaar later, 1 Sep
tember 1907, was het gebouw gereed én werd
in gebruik genomen voor de H. B. S. met
vijf- en drie-jarigen cursus. Door het groote
aantal leerlingen moest echter ook over het
oude gebouw aan de Jacobijnestraat be
schikt worden.
Na het vertrek van dr. Brongersma op 28
Februari 1910 trad ir. W. C. G. H. van Mourik
Broekman als directeur op, die eveneens
voortreffelijk werk heeft verricht voor
het Haarlemsche onderwijs. Hij zag zijn
school groeien, speciaal in de periode van
1925 tot 1 September 1933, toen de H. B. S.
omgezet was in het Gemeentelijk Lyceum.
Om bezuinigingsredenen moest de gemeente
raad op 9 Augustus 1933 besluiten de gym
nasiale en litterair-economische afdeelingen,
benevens de handelseindklasse op te heffen.
In verband met zijn gezondheidstoestand ver
liet de directeur. 1 April 1934 het onderwijs,
bij welke gelegenheid het gemeentebestuur
besloot hem aan te bieden een. gouden me
daille en hem te benoemen tot adviseur voor
het Middelbar Onderwijs en de leeraren en
oud-leeraren lüoden uit waardeering voor de
groote verdiensten een gedenkplaat aan, wel
ke in de hal van het schoolgebouw is aan
gebracht. Slechts enkele weken heeft de
heer Van Mourik Broekman van zijn pen
sioen kunnen genieten, want op 30 .Mei d.o.v.
overleed hij onverwacht.
Dr. W. van den Berg, die zijn krachten
reeds had gegeven aan het Haarlemsche on
derwijs, volgde hem op en is nog directeur
van de Eerste H. B. S. (b).
Vijf jaar geleden, toen de school 75 jaar
bestond, waren er plgnfien gemaakt, het
jubileum te vieren,-doch ze konden door de
mobilisatie niet worden uitgevoerd; alleen
is op den jaarlijkschen openluchtspeldag aan
dacht aan het jubileum geschonken. Thans
gaat het 80-jarig bestaan onopgemerkt voorbij,
doch talloozen, die de school bezocht hebben,
zullen in deze dagen met dankbaarheid aan
den tijd op de Haarlemsche H. B. S door
gebracht, terugdenken.
Tweede H. B. S. (b)
Sedert September 1919 kennen we in onze
stad de eerste en de tweede Hoogere Burger
school (B.) met vijf-jarigen cursus door de
oprichting van de school, welke in het begin
onder leiding van dr. A. D. Donk stond,
28 Mei van dat jaar, besloot de gemeenteraad
tot stichting en als gebouw werd aangewezen
het vroegere instituut Prins aan de Jacobijne
straat, in afwachting van een besluit tot den
bouw van een school. Het heeft negen jaar
geduurd inmiddels werd tijdelijk onder
dak gevonden in een villa aan het Prinsen
Bolwerk alvorens het goed ingerichte ge
bouw aan het Santpoorterplein geopend werd.
Als directeuren zijn aan deze H. B. S ver
bonden geweest dr. A. D. Donk (overleden
15 April 1931), dr. J. J. van den Hoek (over
leden 1 Mei 1937) en thans dr. J. Thie. Eerst
genoemde heeft vele moeilijkheden meege
maakt door de minder gunstige behuizing,
doch hij heeft er zich krachtig doorheen
geslagen. Hij stond bij de ouders en leer
lingen in hoog aanzien en zijn dood werd
diep betreurd. Slechts enkele jaren heeft dr.
Van den Hoek aan het hoofd gestaan, maar in
die periode heeft hij zich bij talloozen bemind
gemaakt.
Dan is het begin September ook tachtig
jaar geleden, dat er des avonds middelbaar
onderwijs gegeven wordt. Vele jaren sprak
men van Burgeravondschool, doch sedert
1925 van Gem. Avondschool voor Nijverheids
onderwijs. In de eerste jaren kwamen de leer
lingen in de kort tevoren opgeheven Industrie-
en teekenschooi bijeen; in Januari 1867 ver
huisde men naar het voormalig Oudeman
nenhuis of St. Joris Proveniershuis; 22
Augustus 1883 naar de Ged. Kraaienhorster
gracht (later Nassaulaan) en tenslotte naar
het gebouw der Eerste H.B.S. aan de Zijlvest.
De Avondschool voor Handelsonderwijs
dateert van 1909. Tot de stichting hiervan
werd gelijk besloten met de oprichting van
de H.B.S. met drie-jarigen cursus, waaraan
een Handelsschool met twee-jarigen cursus.
Tevoren had er wel een H.B.S. met drie
jarigen cursus bestaan, zij het ook in ande
ren vorm. In September 1867 werd een cursus
geopend totdat de school in 1880 vervangen
werd door een H.B.S. ter opleiding voor
handel en nijverheid; 4 Juli 1894 besloot de
gemeenteraad, dat deze school een onderdeel
werd van de H.B.S. met vijf-jarigen cursus
en 19 October 1904 volgde het besluit tot op
heffing.
Tenslotte vermelden we nog, dat in 1867 de
Meisjes H.B.S. werd opgericht en dat middel
baar onderwijs in deze gemeente ook gegeven
wordt op het in September 1919 opgerichte
Chr. Lyceum en. op het R.K. Lyceum. Dan
hebben vele Haarlemmers onderwijs geno
ten op het Kennemer Lyceum, dat in 1921
werd gesticht te Overven.
"AKKERTJES" ZIJN BEPROEFDE PIJNSTILLERS EN
VERDRIJVEN DADELIJK KOU, KOORTS. GRIEP
