Haarlemsche Courant
Polderland maakte plaa ts voor woningen
Hevige gevechten bij Wageningen.
Nieuwsblad voor Noord-Holland Kennemer Editie
Geallieerden lieten daar
valschermjagers neer.
389e Jaarg. No. 236 x x
Bureaux: Groote Houtstraat 93
Postgiro 134958.
Bijkan toren: Soendaplein 8J.,
gJmulden-O. Rembrandtlaan 66
Verschijnt dagelijks, foehaiw
op Zoh- en Feestdagen.
Zaterdag 7 Ost. 1944
Uitg.: Giraf. Bedrijven Damiate,
Haarlem. Abonnementen: per
week 26 ct„ per mnd. 1,1S,
per kwartaal 3,42, fr. p. post
3,73. Losse nummers 6 cent.
K 1297
Het Duitsche weermachtbericht van Vrijdag
luidt:
Aan het "Westelijke front zette de vijand in
het gebied ten Noorden van Turnhout, na het
aanvoeren van nieuwe strijdkrachten, zijn
doorbraakpogingen naar Tilburg voort. Na
geringe aanvankelijke successen werden zijn
aanvalsspitsen in tegenaanval teruggeworpen.
Bijzonder hevige gevechten ontwikkelden
eich m het gebied van Wageningen, waar onze
divisies van het Oosten en Westen uit tot
den aanval overgingen om het vijandelijke
bruggenhoofd in te krimpen. De vijand biedt
daar verbitterden tegenstand en versterkte
zijn bruggenhoofdbezetting door het neerlaten
van nieuwe valschermjagers. Hevige gevech
ten zijn daar aan den gang.
Ten Zuiden van Geilenkirchen is de vijand
uit zijn penetratiegebied opnieuw overgegaan
tot den aanval naar het Oosten en Noord-
Oosten; hij werd echter door terstond aanval
lende tegenaanvallen tot staan gebracht. De
beide laatste dagen werden bij dezë gevechten
40 vijandelijke tanks stukgeschoten. Ten Noor
den van Nancy werd een vijandelijke pene-
tratieplek opgeheven, daarbij werden vier of
ficieren en honderdtien manschappen gevan
gen genomen.
Tusschen Efiinal en Lure trachtte de tegen
stander op een breed front binnen te dringen
in onze stellingen op de bergen voor de Wes
telijke Vogezen. Zijn krachtige aanvallen wer
den echter Overal, voor een deel in een te
genaanval, uiteengeslagen of opgevangen.
Het gebied van Groot-Londen lag weer on
der het vuur van onze VI.
In Midden-Italië herhaalde de vijand, onder
krachtig gebruik van artillerie, zijn pogingen
om ter weerszijden van den weg naar Bo
logna ojf een breed front door onze bergstel-
lingen heen te stooten, ten einde door te bre
ken naar de Po-vlakte. In zware gevechten
werden de vijandelijke aanvallen, die in ver
schillende sectoren verscheidene malen her
haald werden, uiteengeslagen. In den Adria-
tischen kustsëctor mislukten eveneens alle vij
andelijke aanvallen.
Op den Balkan duren de zware gevechten
op de tot dusver bestaand hebbende brand
punten ten Zuiden van de IJzeren Poort en
in het gebied van Belgrado voort. In het ge
bied ten Westen van Arad wonnen de tegen
aanvallen van Duitsche en Hongaarsche for
maties met steun van onze slagvliegers ver
der terrein.
Aan het overige front van het Hongaarsch-
Roemeensche grensgebied, ten Zuid-Westen
van Grosswardein en ten Westen van Thoren-
burg, werden vijandelijke aanvallen afge
slagen.
In de Woud-Karpaten, zijn de Sovjet-Rus
sische groote aanvallen gisteren in felheid
verminderd. De op talrijke plaatsen bij zwa
re» regen en eersten sneeuwval gevoerde vrij
zwakke aanvallen bleven vruchteloos. Ten
Zuiden van Rozan hebbetx de Bolsjewieken
uit hun bruggenhoofd opnieuw aangevallen.
Zij werden afgeslagen, plaatselijke penetratie-
plekken werden in een tegenaanval afge
grendeld.
De beide laatste dagen werden bij gevechten
aan den Narew in totaal 78 vijandelijke tanks
vernietigd. Ten Z.W. en N.W. van Schaulen
gingen de Bolsjewieken met sterke strijd
krachten onder gebruikmaking van talrijke
tanks en slagvliegers, tot den grooten aanval
over. Harde gevechten zijn hier aan den
gang-
Ons garnizoen van Oe.se! bevindt zich in
het Noord-Kostelijk deel van het eiland in
felle gevechten met aan land gekomen vijan
delijke troepen.
Op de Aegeischë Zee hebben lichte Duitsche
zeestrijdkrachten een Britsche kanonneerboot
tot zinken gebracht en deelen van de beman
ning gevangen genomen.
Anglo-Amerikaansche terreurbommenwer-
pers hebben gisteren Münster en Keulen aan
gevallen en verdere aanvallen gericht op Wil-
helmshafen, Dortmund, Coblenz en Rheine. In
den afgeloopen nacht was het stedelijke ge
bied van Saarbrücken het doelwit van de
Britsche bommenterreur. Afzonderlijke vlieg
tuigen wierpen bommen op Berlijn. Afweer
geschut van het luchtwapen schoot 19 vlieg
tuigen,' waarvan veertien viermotorige bom
menwerpers, neer.
LUCHTAANVAL OP BERLIJN.
Naar het Intern. Informationsbureau meldt
heeft in de middaguren van 6 October een
sterke formatie Amerikaansche bommenwer
pers de rijkshoofdstad aangevallen. Daar het
doel van den aanval spoedig kwam vast te
staan, konden de Duitsche ja'chtformaties snel
met den vijand in contact komen. Reeds bij 't
bereiken van het gebie^ van Groot-Berlijn
stieten de vijandelijke bommenwerpers op de
met elan aanvallende Duitsghe jagers. Hier
stortten reeds de eerste bombardemeiusvue-s
tuigen doodelijk getroffen met hun bommen-
last omlaag. Bij den helderen ,en bijna wol-
kenloozen hemel vonden de Amerikaansche
vliegtuigen geen mogelijkheid zich tegen de
aanvallen der Duitsche luchtverdediging in
de beschermende wolken te redden. Onver
moeid achtervolgden de Duitsche jagers den
vijand. Ook de luchtdoelartillerie van de
luchtmacht mengde zich met haar zware bat
terijen in den strijd. Het aantal der door de
Duitsche luchtverdediging bij den aanval op
Berlijn neergeschoten bommenwerpers staart
op het oogenblik nog niet piet zekerheid vast.
V Van het Oostelqk.front.
Naar het D. N.- B. meldt, is Donderdag de
verwachte groote aanval in den Noordelijken
sector van het Oostelijk front, na een hevige
artillerievoorbereiding begonnen. In tegen
aanvallen werd den bolsjewisten een halt
toegeroepen. De strijd duurde den geheelen
nacht voort en leefde in de middaguren van
Vrijdag weer in volle hevigheid op.
Op het eiland Oesel moesten de Duitsche
formaties om strijdkrachten te sparen in .de
avonduren van Donderdag op verkorte linies
worden teruggenomen.
AARDBEVING IN BULGARIJE.
De instrumenten van het Rijksinstituut voor
het onderzoek van aardbevingen te Jena» we
zen Vrijdagmiddag om 3 uur 38 Midden-
Europeeschen tijd een ongewoon hevigg aard
beving aan, waarvan het epcicentrum onge
veer 1500 Km. verwijderd moest zijn en in
Zuid-Oostelijke richting lag. De aardbeving
duurde ongeveer een uur. Naar de registree
ring door de instrumenten te oordeelen be
treft het vermoedlijk een hevige aardbeving
in het Zuiden van Bulgarije.
Gaslooze uren gewijzigd.
Men kan in den namiddag nog bij
daglicht eten.
De directie van het Gasbedrijf te Haarlem
heeft besloten, het tijdstip, waarin des namid=-
dags gas geleverd wordt, met een half uur te
vervroegen. Deze maatregel is genomen, om
het publiek in de geleenheid te stellen, nog
bij daglicht te kunnen eten. Met ingang van
Maandag zal er dus ,gas geleverd worden van
11.30 tot 12.30 uur en van 16.30 tot 18.00 uur.
Deze regeling geldt voor Haarlem, Heemstede
en Bioemendaal.
TABAKSBON 42.
De Secretaris-generaal van het departe
ment van handel, nijverheid en scheepvaart
maakt bekend, dat voor het tijdvak van 15
tot en ,met 28 October a.s. op elk der bonnen
„Tabak 42" één rantsoen sigaren, tabak of
sigaretten kan worden gekocht.
ASSURANTIEBEMIDDELING.
Het Departement van bijzondere economi
sche zaken te Amsterdam deelt mede, dat de
lijsten van assurantiebemiddelaars, welke
aanvankelijk tot 6 October geldig waren,
krachtens een ontheffing van het hoofd der
■ifdeeling verzekeringswezen van voornoemd
departement haar geldigheid behouden tot
1 Januari 1945.
We gaan een wandeling maken langs de
Zomervaart en hebben dan de gelegenheid na
te gaan, hoe de omgeving daar veranderd is.
Het betrekkelijk kleine Amsterdamsche kwar
tier van het einde van den vorigen oorlog is
uitgegroeid tot twee wijken, welke in elkaar
loopen. Vooral na 1919 is het aantal huizen
bijzonder toegenomen en dat is te danken aan
het voortreffelijke werk, dat verschillende
woningbouwvereenigingen hebben verricht.
Eerst zullen we zien, hoe de toestand tot
omstreeks 1875 was. De wandelaar van die
dagen begon bij de Antoniestraat, waar tot
1866 de Schalkwijkerpoort had gestaan. Ook
hij heeft niet kunnen genieten van het mooie
kijkje ter plaatse. In 1420 moet de wal reeds
met een poort zijn afgesloten,. maar het is
waarschijnlijk, dat deze in of voor het jaar
1633 is vernieuwd, na in 1572 een voorname
rol gespeeld te hebben bij het beleg van Haar
lem. Meer dan twee eeuwen is de vernieuwde
Schalkwijkerpoort ongedeerd gebleven totdat
deze met andere langs de singels liggende
poorten het lot deelde om gesloopt te worden.
Op 26 April 1866 werd ze tot afbraak verkocht
aan Burger Vliegenthart "te Oegstgeest voor
ƒ860.
We hebben 1875 als uitgangspunt gekozen,
omdat er nog weinig woningen in de polders
ten Oosten en Westen van de Zomervaart
stonden. Wel was er een aantal huizen in de
Dubbele buurt. Dat daar vroeger ook velen
gewoond hebben blijkt uit een mededeeling
over een grooten brand, welke op Vasten
avond van het jaar 1628 gewoed heeft. Twee
oliemolens en ongeveer honderd woningen zijn
in de vlammen opgegaan. In 1876 onderging
de Dubbele Buurt «en wijziging. Bij de werf
langs het Spaarne werden in dat jaar de Werf-
steeg en de Spaarnesteeg aangelegd en het
begin van den weg naar Schalkwijk kreeg den
naam van Schalkwijkerstraat.
De naam Heerensingel bij de voormalige
Schalkwijkerpoort was in dien tijd niet bekend.
Vroeger sprak men van Buitensingel, doch de
gemeenteraadsvergadering van 14 Juli 1876
was van meening, dat er overeenstemming
moest bestaan met de aan de overzijde lig
gende Heerenvest, welke reeds tallooze jaren
dezen naam droeg. Op het oogenblik komt
„Bul" alleen nog voor in het Bullenhofje en
vroeger had men in de omgeving ook nog het
Bullenweidje. De naam was ontleend aan de
vroeger daar staande moutmolen „De Bul".
In die jaren was de omgeving rijk aan mo
lens, welke niet alleen gebouwd waren, om
de polders van het overtollige water te ont
lasten, doch ook om koren te malen. Alle
zijn echter uit het stadsbeeld verdwenen, een
deels door het oprichten van fabrieWen en
anderdeels door het opstellen van gemalen,
waardoor de werkzaamheden: vergemakkelijkt
werden. Langen tijd heeft langs de Zomer
vaart de Roómolen of Roode Molen gestaan,
welke in gebruik was bij den Roode Molen
polder (later Romolenpolder genoemd). Reeds
in de veertiende eeuw werd deze polder bedijkt
en heeft dus eenige eeuwen een molen gehad,
welke er voor zorg droeg, dat het water in
het Spaarne kw^am. Door een onweer werd
een der molens, in 1775 verwoest. Een nieuwe
werd gebouwd, welke in 1874 niet meer vol
deed en door een andere vervangen is. Deze
heeft eveneens plaats moeten maken voor een
gemaal.
De Zomervaart loopt van de Dubbele Buurt
tot den Nieuwen weg, welke bij de Ringvaart
van den Haarlemmermeerpolder uitkomt. De
wandelaar had daar vroeger prachtige verge
zichten en kon genieten van het fraaie Ne-
derlandsche polderlandschap. De vaart werd
We zijn inmiddels langs de polders gewan
deld, welke de Amsterdamsche Buurt en
Slachthuiskwartier bezitten. Ten Zuiden van
de Amsterdamsche Vaart, tot aan de Liede,
ten Oosten van den Heerensingel, ten Noor
den van de Zomervaart en ten Westen van de
Ringvaart ligt de Zuiderpolder, welke vroeger
eén oppervlakte had van 159 H.A. Het groot
ste deel is bebouwd, behalve het Oostelijk
stuk. Aanvankelijk was hij vereenigd met den
Veerpolder, doch een scheiding ontstond in
1631, toen begonnen werd met het graven van
de Trekvaart HaarlemAmserdam. Langs de
vaart heeft vroeger „De Zeldenpas" gestaan,
welke molen afgebroken is ter vervanging
van een gemaal.
De grootste polder is de reeds genoemde
Romolenpolder, welke tenZuiden van de Zo
mervaart ligt en langs het Spaarne tot de
grens van Haarlem, zooals die in 1927 bij de
annexatie bestond. De oppervlakte bedroeg:
oorspronkelijk 240 H.A., welke inmiddels in
bouwgrond veranderd is. Ten Oosten hiervan
ligt de Poelpolder, welke aan de Ringvaart
grenst. Deze polder wordt nog voor een deel
voor den land- en tuinbouw gebruikt en de
laatste jaren zijn daar b.v. vele volkstuinders
aan het werk. De oorspronkelijke oppervlakte
was 129 H.A. en de bedijking is in de der
tiende eeuw geschied. De molen heeft vroe
ger bij de Ringvaart gestaan, waarin het
water werd ontlast.
Op welke wijze Haarlem-Oost, zooals dit
uitgebreide stadskwartier thans heet, be
bouwd is sedert 1875 en in het bijzonder in
de laatste 25 jaar, hopen we in een volgend
artikel te bespreken.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Beurs, v. Looij, Rijksstraatweg 244. Bril,
Ulderink, Neptunusstraat 17. Bril, Erb, Oude-
weg 71. Hond, Olthoff, Koningstraat 49. Hand
wagen, Mohringer, Middenweg 75. Jas. Ak
kerman, Judith Leijsterstraat 6. Kinderhand-
tasch, Bur. van politie, Smedestraat 9. Lorg
net, Zwemmer, v. 't Hoffstraat 49. Manteltje,
Seine, Saenredamstraat 110. Poes, v. d. Hout,
Rozenhagestraat 49 Portem. m. i. Vroom en
Dreesman, Groote Houtstraat. Pop, Tervoort,
Timorstraat 151. Portem. m. i. Cordes, Orion-
weg 35. Portem. m.i., Smit, Bisschop Otto-
straat 38. Schoen, Boogaard, Barendsestraat
40. Sleutel, Bur. van politie, Smedestraat 9.
Sleutels, Oranjekade 29. Tasch, Dernison,
Nassaulaan 12. Tasch, Botter, Zaanenstraat 7.
NAGEKOMEN PREDIKBEURTEN.
Geref. Kerk H.V. (Begijnhofkapel), 1» uur: Dl..
G. W. van Deth; kinderdienst (Jansstraat 59).
10 uur. Alledagkerk: voorloopig alleen Dins
dagmiddags van 3.304 uur in het koor of de
consistoriekamer der Gr. Kerk; 10 Oct. Ds. I).
Henstra met medewerking van mevr. Lohuis
(zang), van'3 uur af zangdienst.
PRINS GUSTAAF VAN DENEMARKEN
OVERLEDEN.
Prins Gustaaf, de jongste der drie broers
van Koning Christiaan, is aan een hartaanval
overleden. Prins Gustaaf, die een zeer terug
getrokken leven leidde, was op een na het
jongste van de acht kinderen van wijlen
koning Frederik VIII en koningin Louise. Hij
was op 4 Maart 1887 geboren.
AARDBEVING IN TURKIJE.
De Britsche berichtendienst meldt uit Istan-
doel, dat de stad Rivali aan de Egeïsche Zee
gisteren door een aardbeving voor de helft
verwoest is. Ook Smyrna heeft aanzienlijke
50 dooden en vele
ook wel de Rustenburgervaart genoemd, naar schade geleden. Er zijn
den Rustenburgerschans, ter hoogte van De gewonden.
Kwakel, welke van groot belang is geweest
In het beleg van Haarlem in 1572'73. De
Spanjaarden hadden de schans in het bezit en
later de Haarlemmers eenigen tijd, die er
voordeel van hadden door den aanvoer van
levensmiddelen, enz. De weilanden stonden
grootendeels onder water en bij flinke vorst
was het mogelijk de zwaarste vrachten over
het ijs naar de stad te vervoeren. Voor be
langstellenden naar de belangrijkheid van
deze omgeving in het beleg, verwijzen we
naar verscheidene werken, welke op dit ge
bied verschenen zijn.
De Hoofd-inspectie voor de Lucht
bescherming vraagt:
Legt U bij het naar bed gaan Uw
kleeren zoo op een stoei, dat gij ze
voor het grijpen hebt, indien er wat
mosht gebeuren en hebt gij een
luchtbeschermingskoffer al klaar
staan
Centrale «n in
werking.
Regeling gaat 16 Oct. in.
Op het oogenblik worden
voorbereidende maatregelen
getroffen voor het verstrekken
van warme maaltijden aan de
Haarlemsche bevolking. De be
doeling is, dat hiermee op
Maandag 16 October een begin
wordt gemaakt. Op verschil
lende punten van de stad zal
het voedsel uitgereikt worden.
De regeling der tijden en het
inleveren van bonnen, enz.,
zal nader bekend worden ge
maakt.
Het Haarlemsche
onderwijs.
Gedeeltelijke sluiting der
scholen.
Het ligt in het voornemen
van he"t gemeentebestuur de
scholen, zoowel middelbare als
lagere scholen met ingang van
Maandag 16 October te sluiten.
Er is geen brandstof aanwezig,
zoodat de lokalen niet ver
warmd kunnen worden. Dat
beteekent echter niet, dat de
leerlingen geheel vrij zullen
zijn. Af en toe komen zij een
uurtje of langer (een -en ander
hangt af van de temperatuur)
in de klas bijeen en dan zal het
onderwijzend personeel huis
werk opgeven of een korte be
spreking houden.
Het pérsoneel der scholen
krijgt er een taak bij. Bij de
administratie der Centrale
Keuken, welke ,16 October in
werking treedt, zijn krachten
noodig. Aan hen, die bij het
gemeentelijk en bijzonder on
derwijs werkzaam zijn, is ver
zocht medewerking te ver-
leenen.
Oproep voor arbeids.
mannen N.A.b.
Arbeidsmannen van den Ne-
derlandschen Arbeidsdienst,
die wegens het verplaatsen
van afdeelingen met verlof
gestuurd zijn of voorloopig
ontslagen zijn, moeten zich
weer melden bij de afdeeling
Hooghalen bij Assen. Van
daar uit zullen zij tot het einde
van hun diensttijd, evenals tot
dusver, in nieuwe standplaat
sen tewerk worden gesteld.
De in aanmerking komende
arbeidsmannen moeten zich
onder verwijzing naar deze
publicatie wenden tot de
plaatselijke politiebureaux of
aanmeldingsbureaux voor den
N. A. D. en daar vervoerbil-
jetten aanvragen voor de reis
met de nog in aanmerking
Komende verkeersmiddelen.
GEVONDEN VOORWERPEN-
Hangertje, v. Rossum, Lan-
gedijkstraat 32. Horloge, Lefe-
bre, Kempstraat 8 zw., na 5 u.
Muziekinstrument, v. Bommel,
Leidschevaart 80. Portem. m.i.
Klinkhamer, Koninginneweg
69. Vulpen, Wollf's IJssalon,
Spaarnwouderstraat 146-148.
KORT NIEUWS.
De Rijksgevolmachtigde
voor het totale gebruik van ar
beidskrachten voor den oorlog,
Rijksminister dr. Goebbels,
heeft nieuwe verordeningen,
uitgevaardigd. Om *de overbe
laste civiele artsen te ontlasten,
zullen thans voor de civiele
bevolking de in Duitschland
aanwezige officieren van ge
zondheid der weermacht
spreekuren houden voor bur
gers, terwijl een deel der offi
cieren van gezondheid weer
in het civiele leven werkzaam
gesteld zal worden.
AGENDA
Zondag 8 October. Stads
schouwburg: „En Jacob diénde"
(Ver. J. J. Cremer), 2 uur. Gem.
Concertzaal: concert door H.O.V.
orkest, Gijs Beths, viool en Jacq.
Moolenijzer, hobo, 2.30 uur. Rem
brandt: „Immersee" (14 jaar)»
2.30 en 5 uur. Palace: ,,Een man
voor mijn vrouw" (18 iaar), 2 en
5 uur. Luxbr: Wereldstadmelo
die" (18 jaar), 2.30 en 4.45 uur.
Frans Hals: „De Postmeester"
(18 jaar), 2.30 en 4.45 u. Mo viae:
Verlaten" (14 jr), 2.30 en 4.45 tl.
APOTHEKEN.
's Avonds na 7 uur en Zondag
geopend: Loomeyer, Bartel joris-
straat 11, tel. '10175; Parkapotheelc
ICleverparkweg 13. tel. 11793, Tey-
ler-apotheek, Teylerplëin 79, tel.
17946.
Heemstede: Schotsman, BLnner*
wefg 206, tel. 28320.
