Haarlemsche Courant
Feite gevechten op Walcheren.
Centrale keuken leed aan kinderziekten
Nieuwsblad voor Noord-Holland Kennemer Editie
Verbitterde strijd bij
Wester-Schefde.
Moeilijkheden worden
steeds opgelost.
289e Jaarg. No. 259 X X
Bureaux:* Groote Houtstraat 83
Postgiro 134-958,
Bijkantoren: Soendaplein 81.
Uipuiden-O. Rembrandtlaan 58
Verschijnt dagelijks, behalv
op Zon- en Feestdagen.
Vrijdag 3 Nov. 1944
Uitg.: Graf. Bedrijven Damiate,
Haarlem. Abonnementen: per
week 26 ct., per mnd. 1,15,
per kwartaal 3,42, fr. p. post
3,73. Losse nummers 6 cent.
JC 1297
Het Duitsehe Weermachtbericht van Don
derdag luidt:
In Nederland strijden onze troepen ter
weerszijden van het buitendeel der Wester-
Schelde verbitterd om iedere duimbreed
gronds. In het bruggenhoofd, ten Noord-Oos
ten van Brugge biedt het ineengeschrompelde
garnizoen op smal terrein nog steeds verbe
ten tegenstand. Op het voor een groot deel
overstroomde eiland Walcheren zijn Duitsehe
grenadiers in felle gevechten gewikkeld met
den vijand, die ook op het Westelijk deel van
het eiland is geland. Nieuwe pogingen van de
Canadeezen om uit Zuid-Beveland den toe
gang naar Walcheren te forceeren, werden
uiteengeslagen.
Aan den benedenloop van de Maas is de ge
vechtsactiviteit iets verminderd. In hun brug*-
genhoofdstellingen hebben de Duitsehe divi
sies vijandelijke tankaanvallen afgeslagen.
Ten Westen van Breda werd een vijandelijke
groep strijdkrachten afgesneden. Zij gaat haar
vernietiging tegemoet.
Motortorpedobooten hebben in den afgeloo-
pen nacht in de wateren voor Ostende twee
Britsche ravitailleeringsschepen met een ge-
zameniijken inhoud van 5000 bruto register-
ton getorpedeerd. Verwacht kan worden, dat
een dezer schepen is verloren gegaan. Door
patrouill'ëbooten en mijnenvegers zijn boven
dien voor de Nederlandsche kust opnieuw
twee Britsche motortorpedobooten tot zinken
gebracht, een derde werd in brand geschoten
en twee andere werden beschadigd. In de
monding van de Schelde hebben Duitsehe
ontploffingsbooten een munitieschip van 2000
bruto registerton en nog twee andere vijan
delijke oorlogsbodems tot zinken gebracht.
Ter weerszijden van Stolberg zijn aanvallen
van Amerikaansche bataljons ineengestort.
Ten Oosten van Pont a Mousson en in de
wouden ter weerszijden van Baccarat heb
ben zich op een breed front gevechten ont
wikkeld. Eerst na een wisselvalligen strijd
kon de vijand eenige terreinwinst behalen. In
het woud van Mortagne werden zijn aanval
len uiteengeslagen.
Uit midden-Italië komen slechts -berichten
over wederzijdsche verkenningsactiviteit,
vooral in de kustsectoren.
Het garnizoen van Piscopi, ten Westen van
Rhodus, heeft het eiland van vijanden ge
zuiverd. Op Milos duren de gevechten voort.
Na een landing van Britsche troepen en
comrfiunistische benden-strijdkrachten op de
Westkust van Dalmatië bij Split, Metkovitsj
en Dubrovnik hebben beveiligingsformaties
zich op voorbereide stellingen in de bergen
van de kuststrook gedistancieerd.
In het centrum van den Balkan hebben
Duitsehe troepen opnieuw Bulgaarsche aan
vallen ten Oosten van het Wardardal in het
gebied van Pristini uiteengeslagen. De Bul
garen leden bloedige verliezen. Ook Bolsje
wistische aanvallen in het dal der Westelijke
Morawa bleven zonder succes. Tusschen de
Donau en de Theiss werden van beide zijden
nieuwe formaties in de wisselvallige met
voortdurende verbittering gevoerde gevechten
geworpen. Slagvliegtuigen vielen met succes
Bolsjewistische tanks en troepenconcentraties
aan. Door Duitsehe en Hongaarsche jagers
werden boven dezen gevechtssector 17 Sov
jet-Russische vliegtuigen neergeschoten. Aan
den middenloop van de Theiss distancieer-
den wij ons naar den Noordelijken oever
zonder dat de vijand onze bewegingen ver
mocht te staken. Door succesvolle aanvallen
in het gebied van Vanungvar werd een bres
in het front gesloten. Ten Westen van de
Dukla-pas stortten nieuwe Bolsjewistische
aanvallen in het Duitsehe afweervuur ineen.
Aan het front van de Narew heeft een onder
bevel van kolonel-generaal Weiss staande for
matie in den loop der laatste weken in sa
menwerking met vliegende formaties en lucht
doelartillerie van het luchtwapen met succes
harde afweerslagen doorstaan. Zij verijdelden
herhaalde pogingen van verscheidene Sovjet-
legers in taaie volharding, wierpen den bin
nengedrongen vijand in energieke tegenaan
vallen op zijn uitgangsstellingen terug en ver
nietigden daarbij 609 Bolsjewistische tanks.
Troepen en leiding hebben de grootsch opge
zette uit het Zuid-Oosten tegen Oost-Pruisen
gerichte operatie der Bolsjewisten teniet
gedaan.
Ten Oosten van Libau en in het gebied van
Outs zijn ook gisteren alle vijandelijke door
braakpogingen van den vijand mislukt ten-
gevolgen van heldhaftigen tegenstand der
Duitsehe formaties. De aanvallendev Bolsje
wisten werden teruggedrongen of in tégenaan-
vallen vernietigd.
Aan het Oostelijk front zijn in October door
troepen van het leger 4329 en door formaties
van het luchtwapen nog 367 pantsers vernie
tigd. Bovendien verloren de Bolsjewisten 1562
vliegtuigen.
Anglo-Amerikaansche terreurvliegers heb
ben bommen geworpen op het Rijnlandsche
gebied en op Weenen en Graz. In den afgeloo-
pen nacht hebben de Britten steden in het
Rijnland en de Rijkshoofdstad aangevallen. De
Anglo-Amerikanen verloren bij deze aanval
len 16 vliegtuigen, hoofdzakelijk viermotorige
bommenwerpers.
In totaal zijn in de maand October, ondanks
vaak voor de afweer ongunstige weersomstan
digheden, door jagers en afweergeschut van
het luchtwapen 739 Anglo-Amerikaansche
vliegtuigen, waarvan 377 viermotorige bom
menwerpers, neergeschoten.
De strijd in Nederland.
Interinformation meldt nader: In den slag
om den mond van den Maas hebben de Duit
sehe troepen gisteren alle Canadeesche aan
vallen ten Zuid-Westen van dfen riviermond
afgeslagen. Een vrij diepe penetratie ten
Zuiden van Steenbergen werd in een tegen
aanval opgeheven. Bij Standaarbuiten geluk
te het een vrij groote groep te omsingelen
en af te snijden. Op Walcheren leveren Duit
sehe marinebatterijen zware gevechten met
de vijandelijke strijdkrachten.
De gevechten om het bruggenhoofd ten
Noord-Qosten van Brugge loopen ten einde.
Dagenlang trommelvuur, waarbij in een nacht
40.000 granaten iederen vierkanten meter van
het bruggenhoofd omwoelden, hebben de
weerstandskracht der Duitsehe tropen niet
kunnen breken.
Op Walcheren vormden de Britten bij West-
Kapelle een nieuw bruggenhoofd, waaruit zij
in Zuid-Oostelijke en Noord-Oostelijke richting
probeeren aan te vallen.
Van Zuid-Beveland uit hebben zij eveneens
een poging gedaan om Walcheren te berei
ken, teneinde op de Oostelijke zijde van het
eiland een bruggenhoofd te vormen. In de
avonuren van gisteren werden zij evenwel in
een tegenaanval wederom teruggeworpen.
De strijd om de stad en de haven van
Vlissingen duurt met onverminderde hevig
heid voort. Met buitengewone verbittering
wordt hier door beide zijden om ieder huis
en om iederen vooruitstekenden muur ge
vochten. In 't Oosten van Brabant ontstonden
nergens gevechten van eenigen omvang.
HET CONFLICT IN DE GEREF. KERKEN
Naar wij vernemen breidt het conflict in de
Geref. kerken in de prov. Groningen zich al
sterker uit. Naast de kerken van Overschild,
Schildwolde, Schouwerzijl en Ten Post is
thans ook die van Enumatil uit het kerkver
band getreden. Deze kerk telt 1035 zielen en
heeft als predikant ds. H. H. Schoemakers, die
haar sedert 17 Mei 1925 dient en reeds ruim
66 jaar oud is. Onder de ruim 40 uitgetreden
predikanten is hij de oudste.
In Sappemeer en Zuidwolde (Gron.) vonden
eveneens afscheidingen plaats. In laatstge
noemde plaats zijn 3 ouderlingen uitgetreden
en vergadert het uitgetreden deel Zondags in
een boerenschuur. 26 Oct. hebben de uitgetre
den kerken in de prov. Groningen hun eerste
classicale vergadering gehouden. Ook in
Harkstede en Roodeschool zijn groepen be
zwaarden.
PREDIKBEURTEN
ZONDAG 5 NOVEMBER
IJMUIDEN-OOST
Ned. Herv. Kerk. Velserduinweg 10.30: Ds. G.
F. Callenbach. H. Doop.
Geref. Kerk, Velserduinweg. HPen 5: Ds. E. C
van Teylingen.
Oud-Katholieke Kerk" (De Goede perderkerk)
Velserduinweg 8.45: H. Dienst.
Chr. Geref. Kerk. Geen opgave.
Vergadering van Geloovigen, Willemsbeekweg
38. 10: Eeredienst. 4.30: Bediening des Woords.
Ned. Luth. Genootschap. Geen dienst.
SANTPOORT
Ned. Herv. Kerk en Kapel. In de kerk. 9.30:
Ds. L. Lagerweij. van IJmuiden. In de Imma-
nuëlkerk te Schoten 3.30: Ds. I. P. van der Waal,
van Haarlem.
Geref. Kerk. Geen opgave.
Oud-Kath. Kerk. Geen dienst.
BEVERWIJK
Ned. Herv. Kerk. 9.30: Ds. G. de Roest, H. Doop
Zaterdag 3: Bidstond.
Oud-Kath. Kerk (geb. Vrijz. Herv.), Parklaan.
3: H. Dienst.
Bijna drie weken is de Rijkskeuken, waar
van de gemeenten Haarlem, Bloemendaal en
Heemstede warm eten betrekken, ter verdee
ling onder de inwoners, aan het werk en. ge
bleken is, dat de gebruikers tallooze klachten
hadden. Terecht werd er geklaagd over het
niet goed bereiden, over het feit, dat er op
bepaalde plaatsen te weinig eten beschikbaar
was en tenslotte, dat men af en toe langen
tijd moest wachten, voor men aari de beurt
was.
Het gevolg van deze klachten is, dat
het aantal te bereiden porties sterk ver
minderd is en teruggebracht is van 72.000
voor Haarlem en omgeving (waarvan
60.000 voor de stad) tot 42.000 porties.
Zij, die belast zijn met de regeling van d
Centrale Keuken, zijn er zich van bewust, dat
er fouten gemaakt zijn, doch de meeste hadden
niet voorkomen kunnen worden. In een gesprek
dat we met den heer H. J. van der Eijnden,
directeur-van de Rijkskeuken, hadden, deelde
deze ons mee, dat men enkele dagen voor
het inwerking treden van de uitreiking veel
voorbereidend werk had te verrichten en op
Maandag 16 October moesten er 72.000 porties
gereed gemaakt worden. Voor dat doel werden
eenige noodkeukens ingericht, waarvan het
personeel zich nog moest inwerken. Het uit
reiken der bonnen leverde moeilijkheden op,
daar de verkoopers niet over voldoend mate
riaal beschikten®®Sovendien waren de distri
butiebonnen niet bekend, zoodat de gebruikers
zich zonder resultaat meldden. Dan beschik
ten de gemeentebesturen over krachten, die
niet voldoende routine hadden, zoodat stag
natie in de eerste dagen niet uitgesloten kon
worden.
De heer Van der Eijnden vervolgde, dat de
klachten, benevens het beschikbaar stellen
van een halven liter in plaats van drie kwart
en het inleveren van de distributiebonnen,
waarvan in het bijzonder de groentenbon,
voor talioozen aanleiding is geweest, hun eten
niet langer van de Centrale Keukente be
trekken. Daardoor is het aantal porties sterk
gedaald, doch het beteekent tevens, dat de
organisatie het publiek beter kan bedienen.
De reserve-keukens zijn daarom uitgescha
keld, zoodat er alleen voor het gewone eten
bij de St. Vincentiusvereeniging en in het
Openbaar Slachthuis gekookt wordt. Dan
blijven de keukens van Brinkmann (maagpa
tiënten) en van De Sierkan (zuigelingen) in
werking.
Gebleken is reeds, dat het publiek beter te
vreden is. In de eerste plaats is men er toe
overgegaan, de aardappelen vooraf wat te
schrappen, waardoor er minder schilletjes in
den stamppot komen. Dan hebben de onder
wijskrachten, die zich bereid hebben ver
klaard, het eten uit te reiken, wat routine
opgedaan en weten nu wat een halve liter is.
In het begin werd er onwillekeurig te veel
en ook te weinig gegeven, zoodat er bevoor
rechten en gedupeerden waren. Gehoopt
wordt, dat hieraan een einde is gekomen.
Verder zijn de leden van het personeel der
N.Z.H., die o.a. voor het vervoer zorgen, be
ter ingewerkt. Men moet niet vergeten, dat
hoofdzakelijk met handwagens gewerkt wordt,
zoodat het eenigen tijd duurt, voordat het
Afeten uit de keuken de uitreiklokalen bereikt.
Als er nog een stagnatie bijkomt, moet het
publiek lang wachten.
Het is voorgekomen, dat er 's morgens eten
te kort was en 's middags was er meer dan
voldoende. Dat was dan aan het publiek te
wijten, dat opgegeven had 's middags te ko
men, doch het verscheen op een ander uur.
Dit hoopt men te ondervangen door op de
bonnen te vermelden „ochtend" en „middag".
Ook trokken Haarlemmers naar een ander
uitreiklokaal dan waarvoor zij waren aange
wezen. Daardoor ontstonden eveneens moei
lijkheden. Verwacht wordt daarom, dat het
publiek zich houdt aan het uitreiklokaal en den
tijd, waardoor een nog vlotter verloop tege
moet gezien wordt.
De commissie van advies voor de Centrale
Keuken had verwacht, dat de verkoop van
het aantal porties eerder zou stijgen dan da
len. De ervaring heeft echter geleerd, dat tal
looze stadgenooten een proef hebben willen
nemen, hoewel zij nog in staat waren zelf
voor hun eten te zorgen. Zij - zijn echter te
leurgesteld en trekken zich terug. De keuken
is evenwel een noodmaatregel en bestemd
voor hen, die door het staken van de -gaspro
ductie en het ontbreken van 'voldoende brand
stof, niet in de gelegenheid zijn, te koken.
De heer Van der Eijnden merkte op, dat er
een verkeerde opvatting heejscht over de
grootte van de porties. Velen denken, dat zij
te weinig ontvangen, doch dat is onjuist. Ver
strekt wordt in ieder geval het minimum van
de rantsoenen, doch meestal iets meer. Om
organisatorische redenen is het onmogelijk de
bonnen voor vervangingsmiddelen in ont
vangst te nemen, doch het publiek krijgt in
het eten toch jusblokjes e.d. Boter en vet
worden in het eten niet verwerkt, omdat de
bonnen niet ingeleverd zijn. Als men echter
zelf een beetje margarine in de portie ver
werkt, wordt ze smakelijker. Dat geschiedt
ook met toevoeging van zout, azijn, e.d. Er
wordt zoo weinig mogelijk zout of azijn ge
bruikt, daar de een er meer van houdt dan
de. ander. Ook wordt de soep smakelijker, als
er een gebakken uitje door gedaan wordt.
Een en ander hangt natuurlijk af van het ini
tiatief van de huisvrouw. Voor Zondag a.s. is
wat vleesch beschikbaar, dat door het eten
verwerkt wordt; het publiek moet echter niet
verwachten, dat het veel ontvangt, doch
proeven zal het dat wel kunnen. De hoeveel
heid van de portie is teruggebrapht tot een
hal ven liter, doch men krijgt een compactere
massa dan in de eerste weken. Het publiek
kan er verzekerd van zijn, dat het niet minder
ontvangt, dan het zelf op de bonnen kan koo-
pen. De keuken mag dus 2 kg aardappelen
verwerken, een hoeveelheid, waarmee de huis
vrouw zich ook tevreden moet stellen. Voorts
zal de keuken alleen werken als er voldoende
groenten en aardappelen aangevoerd worden.
Komt daarin stagnatie, hetgeen de Haarlem
mers, die niet van de keuken gebruik maken,
in dat geval ook zullen ondervinden, dan
werkt men onder moeilijkheden. Op het
oogenblik zijn de vooruitzichten daaromtrent
niet somber, alleen dient men er rekening
mee te houden, dat uitsluitend die groenten
verwerkt kunnen worden, welke uit de pol
ders naar de stad aangevoerd worden. Op
veel variatie mag men dus niet rekenen.
Nu het aantal porties sterk verminderd is,
kan een goede administratie worden opge
bouwd. Breidt het aantal porties zich uit, dan
kan daarin gemakkelijk worden tegemoet ge
komen, beter dan in de eerste dagen, toen een
te groot aantal klanten zich had aangemeld.
Ook zal een regeling getroffen worden voor
de inlevering van distributiebonnen. Binnen
kort zal men eenmaal een kaart voor tien da
gen kunnen koopen en dan wortft er in plaats
van Maandag tot en met Zaterdag verkocht
van Donderdag tot en met Woensdag. Enkele
dagen na het bekend worden der bonnen,
kunnen ze worden ingeleverd en de huisvrouw
heeft gelegenheid ze rustig in haar woning
af te knippen. Het informeeren der nummers
aan de uitreiklokalen komt daardoor te ver
vallen.
Volksconcert der
H. O. V.
De proeve om op Woensdag
namiddag een volksconcert te
geven mag volkomen geslaagd
heeten; een voile zaal betuig
de zijn instemming.
Adam liet met gereduceerd
strijkorkest de graag gehoor
de Kleine Nachtmusik van
Mozart uitvoeren, als inleiding
van het programma. Nog min
der dan bij de Unvollendete
van Schubert ervaren wij bij
dit charmante werk, dat het
niet compleet is. De titel Sere
nade wijst er echter op, dat
het oorspronkelijk nog een
tweede menuet moet gehad
hebben, wat trouwens ook
bevestigd wordt door een ca
talogus van Mozart's compo
sities, door den componist
zelf aangelegd. Maar de vier-
deelige sonatevorm, waarin
Eine kleine Nachtmusik ons
overgeleverd is, vormt een zoo
afgerond geheel, dat het ons
doet vergeten dat het stuk niet
beantwoordt aan zijn titel. En
Mozart neemt ons nog verder
in 't ootje; want wat hij als
finale een Rondo noemt, is
welbeschouwd een stuk in
hoofdvorm. Maar wat doet het
er toe? Het is een allergees
tigst muziekje, merkwaardig
in evenwicht, ongekunsteld en
toch knap, bevattelijk en toch
boeiend. Het is kunst die
iedereen bevredigen kan en,
wanneer ze zoo frisch en pun
tig vertolkt wórdt als ditmaal
het geval was, de bekorende
kracht bezit waaraan men
niet ontkomt.
Een zeer belangrijk stuk uit
Mozart's rijpste jaren is buiten
kijf ook het hoorn-concert in
Es, (K.V. 337), vermoedelijk
het laatste van de vier con
certen, die de componist voor
dit instrument schreef; in
ieder geval het interessantste
|en rijkst doorwerkte. De eer
ste solist van het orkest, de
heer Jo van der Beek kon er
zijn vaardigheid mee demon-
streeren en het orkest had een
dankbare taak om het fijne
partituurtje mee tot klinken te
brengen. Men kan zich afvra
gen hoe een hoornist in Mo
zart's tijd deze solopartij op
de primitieve waldhoorns van
toen heeft kunnen realisee-
ren. Zoo goed als zeker heeft
de componist het, werk voor
een hoornvirtuoos van uitzon
derlijke beteekenis geschreven.
En dan ligt ook het vermoe
den voor de hand, dat het, op
zoo'n natuur-instrument ge
speeld, heel wat ruimer ge
klonken zal hebben dan zoo
ais wij het nu te hooren kre
gen. Want met al de hulp
middelen van het moderne in
strument gaat er toch heel
wat verloren van den echter»
waldhoorn-toon.
öla de pauze bracht Adam
ons met het volledige orkest
in de sfeer der Scandinaaf-
sche Muze, met composities
van Svendsen en Grieg. Var»
den eerste ging de legende
voor ockest soort sympho-
nlsch gedicht Zorahayda,
en van den tweede de eerste
Peer Gynt-suite. Svendsen's
goed georchestreerde parti
tuur laat nog al wat invloeden
van Liszt en romantische
Franschen hooren, maar mist
toch uiteindelijk een bepaald
eigen Scandinaafsch karak
ter niet. Evenwel is Grieg een
sterker persoonlijkheid, al
meent men hem te kunnen na
geven dat hij meestal kort van
adem is.
Adam bereikte met het stuk
van Svendsen een uitnemend
resultaat: dergelijke roman
tische muziek ligt onzen diri
gent toch eigenlijk het best.
Gijs Beths verklankte heel
fraai de solopartij De Peer
Gynt-suite had mede een goed
en welverdiend succes.
JOS. DE KLERK.
KORTE BERICHTEN
De Britsche berichten
dienst meldt, dat Aartshertog
Otto von Habsburg te Lissaban
is aangekomen.
Naar de Britsche berich
tendienst meldt, is te Londen
officieel medegedeeld, dat
Churchill de uitnoodiging van
De Gaulle, om binnenkort naar
Parijs ,je komen heeft aan
vaard. De juiste datum van het
bezoek zal later bekend ge
maakt worden.