Haarlemsche Courant Harde strijd aan Westelijk front duurt voort. Toen het Bolwerk nog vesting was. Nieuwsblad voor Ntoord-Holland Kennemer Editie Aanvallen op Maas-bruggenhoofd. Overal verbeten strijd. BESCHIKKING. Het ontstaan van de Nieuwstad. 289e Jaarg. No. 278 x x Bureaux: Groote Houtstraat SS Postgiro 134958, Bijkantoren: Soendapleln 81. Umuiden-O. Rembrandtlaan 56 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Zaterdag 25 Nov. 1944 tTitfl: Graf. Bedrijven Damiate* Haarlem. Abonnementen: pee week 26 ct„ per mnd. 1,15, per kwartaal 3,42, fr. p. post 3,73. Losse nummers 6 eentw Hoofdredacteur: F. C. Derk», K «F» Het Duitsche weermachtbericht van Vrijdag luidt: Op het verkleinde Maas-bruggenhoofd ten Zuid-Oosten van Helmond hebben onze gre nadiers de laatste dagen talrijke Engelsche aanvallen afgeslagen. De zware slag in het gebied van Aken stond gisteren in het teeken van, eigen succesvolle tegenaanvallen aan den geheelen rechtervleu gel van ons afweerfront. Grenadiers, volks grenadiers en pantsertroepen heroverden een reeks plaatsen en zuiverden ze van den vij and. Herhaaldelijk ondernomen Amerikaan- sche aanvallen in het centrum en aan den linkervleugel van dit gevechtsgebied stort ten in ons vuur ineen. Slechts bij en ten Zuid-Oosten van Eschweiler kon de vijand geringe penetraties in ons gevechtsveld tot stand brengen. In het gebied van Metz blijven de garnizoe nen van verscheidene versterkingswerken zich handhaven tegen hevige vijandelijke aanval len. In het Oosten van Lotharingen is de toestand niet belangrijk veranderd bij leven dige plaatselijke gevechtsactie. Aan weerszij den van de beneden-Vogezen vingen onze troepen den opdringenden vijand óp en wier pen hem in tegenaanvallen terug. Van Sa- bern is een vijandelijke tankgroep er in ge slaagd door onze beveiligingsstellingen te stooten en in de stad Straatsburg binnen te dringen. Voor de Bourgondische Poort werden vijan delijke aanvallen uiteengeslagen. De versper- ringsgrendel onzer troepen aan de Zwitsersche grens werd door krachtige tegenaanvallen versterkt. De in het gebied van Muhlhousen afgesneden vijandelijke strijdkrachten tracht ten vergeefs in Westelijke en Noord-Weste lijke richting door te breken. Eigen aanvallen in het gebied ten Zuid-Oosten van Muhlhou sen maken goede vorderingen. Groot Londen en de industriewijken van Luik lagen overdag en des nachts onder vrij sterk lange afstandsvuur. Aan den Oostelijken rand van de Etruski- sche Apennijnen liep het achtste Engelsche leger met de geconcentreerde massa zijner strijdkrachten en met gebruik van veel ma teriaal storm op een enkele Duitsche divisie en trachtte de beslissende doorbraak naar de vlakte van Romagna te forceeren. Met voor beeldige standvastigheid handhaafde de hier onder bevel varr kolonel Graazemcn operee- rende 26ste pantser-divisie met de bij haar ge detacheerde formaties den samenhang van haar front. De verbitterde afweergevechten duren voort. Op den Balkan sloegen onze troepen in het gebied van Skoetari en Podgoriki talrijke vij andelijke aanvalsgroepen uiteen. In Zuid- Hongarije sloegen onze formaties in een nieuw afweerfront ten Westen van Apatin en Batina de Bolsjewisten, die met sterke strijd krachten blijven aanvallen, af. Tusschen Bu dapest en het Matragebergte stortten ook gis teren alle door talrijke tanks gesteunde door braakpogingen der Sovjets ineen door de taaie afweer en de tegenaanvallen onzer troepen, die doeltreffend door de luchtmacht werden ondersteund. Opnieuw werden hier 35 vijandelijke tanks vernietigd. Zuidelijk van Miskoloc strandden verscheidene Bolsjewisti sche aanvallen op ons afweervuur. In het Oostelijk deel van het dal kon de vijand ge ringe penetraties bewerkstelligen. Noord- Westelijk van Ungvar gingen de Sovjets met sterke strijdkrachten tot den aanval over. In een achterwaartsche stelling werden,, zij op gevangen. In den Noordelijken sector is de afweerslag ten Oosten van Libau tot in het gebied van ■Outs opnieuw ontbrand, waarbij zeer veel ma teriaal in den strijd geworpen wordt. Op een onbeteekenende penetratie na strandden alle Bolsjewistische aanvallen op de standvastig heid onzer divisies. In Koerland werden gis teren 50 vijandelijke tanks stukgeschoten. Op Sworbe heeft de dappere bezetting zich een terugweg naar de Zuidelijke punt van het eiland bevochten tegen een meermalen ster keren vijand. In weerwil van voortdurende aanvallen van Sovjet-bommenwerpers en tor pedovliegtuigen lagen de vijandelijke stellin gen den geheelen dag onder zwaar vujir van onze vlootstrijdkrachten. Vrij zwakke formaties Anglo-Amerikaan- sche terreprvliegtuigen lieten door een geslo ten wolkendek overdag op West-Duitschland en in <jen nacht hier en daar op het gebied van Noord-West en midden-Duitschland bom men vallen. Zware strijd tusschen Juelich en EschweNer. Sovjets vallen met 52 divisies aan. Sworbe ontruimd. Berlijn, 24 November. Inter. In het gebied van Aken hebben de Duitsche troepen een volledig afweersucces weten te behalen. .Voor al in het gebied tusschen Juelich en Eschwei ler, alsmede ten Oosten van Geilenkirchen zijn alle Amerikaansche aanvallen bloedig af geslagen. Bijzonder zware verliezen leden de Amerikanen bij hun aanvallen op het brug genhoofd Juelich, waar zij met alle middelen een doorbraak trachtten te forceeren. Op geen enkele plek gelukte het deze plaats of de Ruhr te bereiken. De druk op het verkleinde bruggenhoofd ten Westen van Venlo duurde voort, doch als gevolg van den Duitschen te genstand bleven noemenswaardige frontver schuivingen achterwege. In den slag om Elzas- Lotharingen hebben de Amerikanen in het gebied ten Noord-Oosten van Moerchingen bijzonder sterke gemotoriseerde en gepantser de strijdkrachten geconcentreerd, die klaar blijkelijk in algemeen Noord-Oostelijke rich- "ting zullen aanvallen. In het midden van de nog sterke afweergevechten staat het pene- tratiegebied ten Oosten van Saarburg, wflfer intusschen Duitsche tegenaanvallen zijn inge leid. Het gelukte den Duitschen troepen de Amerikanen verscheidene kilometers naar hèt Zuiden terug te werpen. Een sterke pantser- spits van een Fransche divisie voert op het oogenbiik buitengewoon verbitterde gevechten in de buitenwijken van Straatsburg. De citadel van Belfort wist zich ook gisteren tegen alle aanvallen te handhaven. Het nieuwe Bolsje wistische offensief op dep. Noordelijken vleu gel van het Oostelijk front wordt met 52 di visies infanterie en het grootste gedeelte der operatieve tankreserves gevoerd. Over een breed front tusschen Preekuln en het meer van Lilausus ten Noorden van Outs is een nieuwe zeer zware afweerslag ontbrand. De Duitsche troepen verhinderden overal de Bol sjewistische doorbraakpogingen. Na ongewoon hevigen "tegenstand tegen een aan menschen en materiaal ver in de meerderheid zijnden vijand heeft de Duitsche bezetting van het schiereiland Sworbe haar laatste steunpunt onder bescherming van den nacht ontruimd. Beschikking van den Höh. S.S.- und Polizei- führer betreffende het verbod tot het afbeel den van personen en zaken in de open lucht. Op grond van de artikelen 7 en 8 van het decreet no. 15/1944 bepaal ik 'J Art. 1. Het fotografeeren, filmen, teekenen, alsmede het op eenigerlei andere wijze af beelden van personen en zaken, welke zich buiten besloten ruimten bevinden, is ver boden. Art. 2. (1) Hij die in strijd handelt met de bepalingen van artikel 1 dan wePdeze tracht te ontduiken, wordt gestraft met gevangenis straf van ten hoogste 5 jaar en met geld boete tot een onbeperkt bedrag, dan wel met een dezer straffen, voor zoover niet op grond van andere bepalingen een z.waardere straf is bedreigd. De bij het begaan van het straf bare feit gebruikte dan wel daartoe bestem de voorwerpen worden verbeurd verklaard. (2) Uitlokkers, medeplichtigen en handlan gers krijgen dezelfde straf als de daders. (3) Het nemen van maatregelen op het ge bied van de Sicherheits-Polizei blijft voor behouden. Art. 3. De bijzondere bepalingen voor leden van de Duitsche Weermacht, de Waffen-S.S. en de Duitsche^ politie, alsmede de verder gaande bepalingen van de beschikking van den Commissaris-Generaal voor de Open bare Veiligheid betreffende het fotografeeren en het' op andere wijze reproduceeren van installaties, welke voor het verkeer van be lang zijn, blijven onaangetast. Art. 4. De Höhere S.S.- und Polizeiführer en Generalkommissar voor de Openbare Vei ligheid kan in bijzondere gevallen vergun ningen verleenen tot uitzondering. Art. 5. Deze beschikking treedt overeen komstig art. 8 van het decreet no. 15/1944 in werking op het tijdstip harer bekendmaking. De Höhere S.S.- und Polizeiführer und Generalkommissar voor de Openbare Veiligheid RAUTER, S.S.-Obergruppenführer und General der Waffen-S.S. und Polizei. Apeldoorn, 20 Nov. 1944. De zomer bood een goede gelegenheid wan delingen te maken in de omgeving van Haar lem en tevens om een kijkje te nemen bij de vele historische plekjes, welke dit deel van het aloude Kennemerland rijk is. In het najaar blijven we liever dichter bij huis. Regenbuien en windvlagen kunnen ons overvallen, doch deze ongunstige weersomstandigheden'behoe ven geen beletsel te zijn een bezoek te bren gen aan het Bolwerk. Doch we willen het den lezer nog gemakke lijker maken, omdat we eerst wat vertellen zuilen over den toestand van het noordelijke deel der stad, zooals dat er tot omstreeks 1821 uitzag en Haarlem nog geen Bolwerk had met prachtige wandelingen. Men kan dus thuis blijven en in gedachten nagaan, waar vroeger enkele fraaie poorten gestaan hebben, zooals de Nieuwe of Kennemerpoort. Tijdens het be leg van Haarlem in 1572'73 liepen de ver dedigingswerken aan de Westzijde langs den Kinderhuissingel, aan de Zuidzijde langs de Raam-, Gasthuis- en Kampersingel, aan de Oostzijde langs den Heerensingel en Oost- singel tot het Spaarne en aan de Noordzijde van de St. Cathrijnpoort, naar den Hoektoren nabij de Bakenessergracht en verder langs dit gedeelte, hetwelk nu Ridderstraat en Nassau- straat heet tot aan den Pijntoren, niet ver van de Nieuwe Gracht. Na 1650 onderging de stad een aanzienlijke uitbreiding en wel in Noor delijke richting. Reeds in 1644 maakte de stadsregeering plannen, omdat de aanwas der bevolking groot was. V Daarbij verleende de schilder en bouwmeester Salomon de Bray zijn medewerking door een ontwerp van een uitieg der stad te maken. Eerst veertig jaar later kwam de ufïbreiding van het gedeelte tusschen Kruis- en Janspoort en de in h«-i jaar 1698 gegraven Schoter- en Kloppersingel tot stand. Hierdoor werd Haarlem aanzienlijk uitgebreid, doch spoedig bleek, dat de z.g. nieuwe uitleg ook wel Nieuwstad genaamd een ver laten kwartier bleef,, waarvan' eerst na den aanleg van het Bolwerk in het begin van de negentiende eeuw bekoring uitging. De ver grooting der stad beteekende tevens het maken van nieuwe verdedigingswerken. De versterking werd een gebastioneerd front, aangelegd volgens de destijds veel in ge bruik zijnde Italiaansche bevestigingsmanier en met toepassing van de daarin door Vaubin nog aangebrachte verbeteringen. De heer C. J. Gonnet deelt hierover nog mee, dat een op dien voet aangelegden muur van den Pijntoren getrokken werd op den Noordwestelijken hoek tot aan den Papen toren. De oude stadsgracht loopende van den Pijntoren tot de Cathrijnentorens werd ge dempt, de Kruis- en de St. Janspoort wer den afgebroken en in haar plaats stichtte men omstreeks 1677 de nieuwe of beter gezegd de Kennemerpoort, aan den uitgang der ver- groote stad op den heirweg naar Kennemer land. Deze weg werd later weer bekend als de Alkmaarsche Straatweg. Sedert vele jaren spreekt men echter van Schoterweg. Evenals de meeste poorten is de Kenne merpoort gesloopt, hetgeen zeer te betreu ren is, daar ze een zeer fraaie was. Slechts het beeldhouwwerk in het vlak van de fror^- ispice aan de binnenzijde der poort, zijnde het wapen van Haarlem met alle daarbij be- hoorende beelden en._ornamenten is aange bracht in de m 3883 door de® gemeentg- architect, ir. Leih gebouwde school aan de Schouwburgstraat. Als meh in den winter, wanneer er geen bladeren aan de boomen zijn, op een afstand een kijkje neemt, kan men de frontispice bewonderen. De poort ging echter verloren; 18 October 1866 werd ze tot afbraak verkocht aan A. Hoogeveen te Haarlem voor 1575. Reeds in 1840 was een hek afgebroken, dat voor de brug op den singel stond en gevat was tusschen twee zware beeren van baksteen, welke vlakke pilasters hadden. Aan eiken kant, stond een wapen, n.l. van Haarlem en van Kennemer land. Uit een architectonisch oogpunt beteekende de afbraak een groot verlies, doch waarde voor de verdediging der stad heeft de Ken nemerpoort niet gehad, omdat de wijze van belegeren en verdedigen van een stad zich in den loop der jaren gewijzigd had. Een poort was inmiddels niet meer het belang rijkste deel, maar wel de bastions. Ter plaatse is na de afbraak een brug ge bouwd, welke in 1892 vernieuwd is. In den zomer van 1928 onderging het Kennemerplein en het Frans Halsplein een reorganisatie, waardoor het noodzakelijk was een breede brug te bouwen, welke nog in gebruik is. Het Bolwerk strekt zich uit van de Nieuwe Gracht, welke ook tot de z.g. Nieuwstad be hoort en gegraven is tusschen 1671 tot 1686, tot aan de brug over den Kloppersingel, waar vroeger het Vrouwenhek heeft gestaan. Eigenlijk moet men spreken van het Gou- vrouw- of Friesche hek, genaamd naar de buurt Goê-vrouw en de omgeving der (Boe ren)- of Friesche Varkensmarkt," welke her innert aan het feit, dat hier vroeger de ver koopplaats was van de varkens, welke uit West Friesland werden aangevoerd. Het Vrouwenhek is omstreeks 1680 aangelegd, in verband met de vestingwerken langs net Spaarne. Het diende eigenlijk als toegangs poort tot de stad en bestond uit een ijzeren hek en een ophaalbrug. In 1884 Is het hek verwijderd en de ophaalbrug vervangen door een vaste brug. Dan heeft het tegenwoordige Bolwerk eenige begraafplaatsen gehad, n.l. een Noor- der-, een Joodsch en een in 1813 aangelegd provisioneel gedistingueerd kerkhof, ten Westen van de Kennemerpoort, De Fransche overheersching had het begraven in de ker ken verboden, zoodat het kerkhof werd ge maakt. Het eerste lijk werd op 6 Januari 1813 begraven en 10 December van dat jaar het laatste, aangezien er weer vergunning ver leend werd op den ouden voet voort te gaan. Dan was er nog op het Bolwerk een Noor derkerkhof, dat tot 29 Mei 1832 dienst heeft ^gdaan. In verband met den aanleg van het kerkhof Akendam (de tegenwoordige be graafplaats aan de Kleverlaan) werd het be graven op het Bolwerk stopgezet. Over het ontstaan van het Bolwerk als wandeldreef hopen we in een volgend artikel wat te vertellen. Beperkt het watergebruik. De Directeur van het Pr vinciaal Waterleidingbedrt»£ van Noord-Holland deelt het volgende mede: Een paar weken geleden is< door middel van opvallend* aanplakbiljetten en do» t vriendelijke tusschenkomst van de kerkelijke voorgangers, aam de bevolking dringend ver zocht in haar eigen belang het waterverbruik tot het uiterste te beperken, ten einde de normale wijze van drinkwater levering zoo lang mogelijk te1 kunnen voortzëtten. Iedereen begrijpt wel, dat, wie van een kaas twee plakjes per dag opeet, tweemaal zocr lang met de kaas doet als hij, die vier plakjes per dag ver orbert. En zoo was de ver wachting, dat men ook alge meen het volgende wel zou inzien: is er maar een be paalde, niet te vergrooten hoeveelheid brandstof be schikbaar om het water op te 'pompen, dan kan er met die brandstof tweemaal zoo lang gepompt worden als het wa terverbruik tot de helft ver minderd is. Maar wij hebben ons blijk baar vergist, want van alge- meene medewerking tot be- oerking van het waterver bruik is helaas nog niets ge bleken. Heeft men zich wel eens ingedacht, dat, als de kraan geen water meer geeft, met emmers het noodige water voor de huishouding moet worden aangesleept en dani nog maatregelen moet worden' genomen om het voor inwen dig gebruik bestemde water te koken of op andere wijze te ontsmetten? Ik weet zeker, dat, als die noodtoestand in treedt, „men" in een stem ming van groote verslagen heid zal komen en het dan heel erg zal vinden, dat „ze" 'een maatregelen hebben ge- -omen om het menschdom dat tenminste te besparen. TJu hebben ..ze" inderdaad 'n *üdig alle maatregelen ge- troff^ji die mogelijk waren, opdat™de ramp van water- nood zoo lang mogelijk aan ..men" bespaard zal blijven, maar die maatregelen kun nen onmogelijk tot hun recht komen, als „men" niet in alle "inzichten medewerkt. Laat „men" nu toch zijn ge zonde verstand gebruiken en zichzelf niet voortijdig in groote moeilijkheden brengen. Het is zoo eenvoudig om het waterverbruik te benerken zooel den closetbak uitsluitend door met al voor aridere doel einden gebruikt water; wees zuinig met afwaschwater schrob niet met leidingwater. Maak de afvoerleiding van de vaste waschtafel los en zet er een emmer onder, waarin het gebruikte water wordt opge vangen. Heusch, dat gaat alle maal zonder moeite en het kost niets. ,',Men" heeft het zelf geheel 'n de hapd om. nu we al zoo veel moeten missen, althans nog over het zoo onmisbare water te kunnen blijven Se-- schikken. Maar dan moet men" er ook iets voor doen! Ik doe in het eigen belang Ier bevolking nogmaals een ■eer dringend heroen oo haar nlgemeene medewerking tot waterbesoaring. "'Is Huisvuil. Nu het huisvuil wordt ops haald door de schillenophalers verzoekt de directeur der ge meente-reiniging het publiek dringend, geen vuilnis te stor ten op die plaatsen, welke tij delijk moesten worden aange wezen, GEVONDEN VOORWERPEN. Armband, Vreem, Zijlweg 21. Armband, I-Ioogenbosch, Lorentzkade 206. Bril, Bureau v. politie, Smedestraat. Cape, v. d. Putte, Weteringstraat ft. Etui, Petri, Koningstraat 11. 'rfoed, Brosi, Westergracht 44. Hoed, Raspaart, Princesselaan. 29. Hoed, v. Zutphen, Saen- redamstraat 92a Jas, Hooij, Marnixplein Iff. Portem. m. i., Groen, Eeënhoornstraat 7. Ro zenkrans, Oudendijk, Voor— tingstraat 23. Schoen. Zwart. Spaarnhovenstraat 119. Wan ten, Das, Spaarne 40. Zeil, L. Spoor, Lange Molenstraat 38 B rood.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsche Courant | 1944 | | pagina 1