Haarlemsche Courant
Omvangrijke strijd ten N.O. van Aken
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Hev'ge aanvallen bij Venlo
De slag bij Aken.
289e .Taarg. No 281
Bureaux; Groote Houtstraat 93
Postgiro 134958.
Bijkantoren: Soendaplein 21.
ÏJmulden-O. Rembrandtlaan 56
Verschijnt dagelijks, behalve
op Zon- en Feestdagen.
Woensdag 29 Nov. 1944
tTitg.: Graf. Bedrijven Damiate,
Haarlem. Abonnementen: per
week 26 ct., per mnd. 1,15,
per kwartaal 3,42, fr. p. post
3,73. Losse nummers 6 cent.
Hoofdredacteur: F. C. Derks.
K 1297
Het Duitsche weermachtbericht van Dins
dag luidt
Zooals reeds sedert dagen sloegen onze
troepen ook gisteren hevige vijandelijke aan
vallen in het Maasbruggenhoofd bij Venlo af
en bestreden zij gereedstaande afdeelingen
tanks der Engelschen met geconcentreerd
artillerievuur.
Ten Noord-Oosten van Aken hervatten de
Amerikaansche divisies hun grooten aanval
om een doorbraak te verkrijgen naar de
Ruhr. Deze mislukte opnieuw in ons voor
naamste gevechtsterrein door het vastbe
raden verzet van onze troepen.
De garnizoenen in de vestingswerken rond
Metz handhaafden zich nog steeds ondanks
vijandelijke aanvallen of wisten al strijdende'
stukgeschoten complexen te verlaten en na
burige te bereiken.
Van het gebied ten Noord-Oosten van
Bolchem tot in het gebied van Finstingen
ondernamen de Amerikanen vergeefsche
plaatselijke aanvallen op onze achterhoede en
tevergeefsche verkenningsaanvallen op onze
deels rechtgetrokken en van te vorën gereed
gemaakte stellingen. Ten Noorden van Saar-
burg werden vrij sterke vijandelijke door
braakpogingen verijdeld. Wij vernietigden in
verbitterde afweer 43 pantservoertuigen en
zoodoende belangrijke deelen van den daar
aanvallenden vijand.
De toestand in den Elzas wordt door con
centrische aanvalsbewegingen van den vijand
van het penetratibgebied van Straatsburg uit
in Zuidelijke richting en door zware gevech
ten om de passen van de Vogezen en in het
gebied van Muhlhousen gekenmerkt. Harde
weerstand en snelle beweeglijke afweer
brachten de vijandelijke aanvallen tot staan.
33 Tanks van den vijand werden stuk
geschoten.
Londen, Antwerpen en Luik lagen opnieuw
onder zwaar vuur.
In midden-Italië ontstonden slechts plaat
selijke gevechten. Bij Galicano wierpen de
troepen den vijand uit een penetratiepiek.
In den Lamone sector ten Zuid-Westen van
Faenza mislukten vijandelijke aanvallen.
In Zuid-Hongarije houdt de krachtige druk
'der Bolsjewisten van het gebied van Mohac
uit in Westelijke en Noordelijke richting aan.
Een vrij groot aantal vijandelijke tanks werd
in de zware afweergevechten vernietigd.
Aan het Oostfront verliep de dag zonder
groote gevechtshandelingen. In het Zuid-
Westelijk deel van het Marta-gebergte dreven
onze troepen vijandelijke formaties, die door
de bosschen waren binnengedrongen, terug
Een plaatselijk beperkte aanval van onze
grenadiers in het Oost-Pruisische grensge
bied bracht den Sovjets zware bloedige ver
liezen toe. In Koerland ondernamen de Bols
jewisten na de ineenstorting van hun tot
dusver ondernomen zware aanvallen slechts
vrii zwakke aanvallen, die zonder succes
bleven.
De zeeoorlog voor de Noorsche kust is den
laatsten tijd zeer sterk opgeleefd In den
loop van 27 November sloegen Duitsche con-
vooien voor West-Noorwegen verscheidene
aanvallen van vijandelijke bommenwerpers
en torpedovliegtuigen af en schoten zes
hiervan neer.
Gisteren overdag waren de aanvallen der
Anglo-Amerikaansche bommenwerpers en
jagers gericht op het gebied aan weerszijden
van den Rijn. Zware schade onstond vooral
in woonwijken van de steden Offenburg en
Keulen. In den nacht ondernamen Britsche
vliegtuigen een terreuraanval op Freiburg
im Breisgau, waardoor vele personen om het
leven kwamen, en omvangrijke schade aan
gebouwen werd aangericht. Een andere nach
telijke aanval was gericht op Dusseldorf-
Neuss. Boven het Rijksgebied waren boven
dien storingsvliegtuigen in actie. 19 Vijan
delijke vliegtuigen werden neergeschoten.
Nadat er een verbetering in de weers
gesteldheid is ingetreden, draagt de worste
ling in het gevechtsgebied van Aken weer
geheel het karakter van een materiaalslag
van den grootst mogelijken omvang. Vooral
in den sector ten Noorden van Aken werd
met buitengewoon groote felheid gestreden.
Na een urenlang trommelvuur uit honderden
stukken geschut gingen de Amerikaansche
infanterie- en pantserformaties tot een storm
loop op de Duitsche stellingen over. De
Amerikanen slaagden er in na een hevig
artillerieduel, dat verscheidene uren duurde,
de plaats Mersenhausen te omsingelen. Al
hun concentrische aanvallen, om de plaats
zelf binnen te dringen, werden echter door
de Duitsche troepen in een taaien strijd ver
ijdeld en zoo wisten de Duitschers zich in
Mersenhausen te handhaven. Een Amerikaan
sche aanval op Goslar werd in een tegen
aanval opgevangen, waarbij het in Goslar tot
verbitterde straatgevechten kwam. Ten Oos
ten van Aken weerden Duitsche Volksgrena
diers in zeer nauwe samenwerking met tank
formaties niet minder dan acht Amerikaan
sche aanvallen af. Pogingen der Amerikanen
om deze mislukte aanvallen toch weer op
gang te brengen door het in den strijd wer
pen v'an nieuwe tankformaties, werden ver
ijdeld door een vernietigend Duitsch anti-
lankvuur, dat door talrijke batterijen werd
onderhouden. Zuid-Oostelijk van Aken be
haalden de Duitschers een volledig afweer-
succes. De Amerikaansche aanvallen waren
hier minder hevig.
Hel aftreden van Cordell Huil.
Volgens Reuter heeft Roosevelt officieel
het {^treden van Cordell Huil als staats
secretaris aanvaard. Roosevelt verklarde. dat
Huil nauw contact met hem zal blijven hou
den en zal fungeeren als adviseur voor de
buiteniandsche politiek. Tot zijn opvolger
werd benoemd Stettir.ius, tot dusver plaats
vervangend staatssecretaris.
Volmachten voor Pierlot.
De Belgische Kamer heeft de volmachten
door Pierlot gevraagd, toegestaan.
Zooals men weet wordt door deze vol
machten o.m. een verbod van vergadering
getroffen, alsmede andere beperkende maat
regelen. Ook op de couranten zal streng toe
zicht worden geoefend.
Door pamfletten, die verspreid werden door
den bond van Vakvereenigingen worden naar
Reuter meldt, alle arbeiders in Brussel opge
roepen een algemeene staking te beginnen,
welke Dinsdag om elf uur zou beginnen.
DE REIS VAN DE GAULLE.
WEENEN. De Gaulle is Maandag in Te
heran aangekomen, waar. hij door den Sjah
werd ontvangen.
Van het Hongaarsche front.
Bolsjewisten verliezen meer dan
1100 tanks.
In het Hongaarsche gebied hadden ten Noor
den van de Drau en ten Zuid-Oosten van
Fünfkirchen levendige gevechten plaats met
opdringende Sovjet-Russische pantserforma
ties, die tot opdracht hadden deze plaats te
bezetten. Hoewel de Bolsjewisten de stad uit
drie richtingen aanvielen werden de aanval
len verscheidene kilometers buiten de stad
tot staan gebracht. In het gebied van Mohac
breidden de Bolsjewisten hun bruggenhoofd
op den Westelijken oever van de Donau uit,
maar slaagden er niet in de Duitsche stel
lingen te doorbreken. In het gevechtsgebied
van Budapest hergroepeerden de Bolsjewis
ten hun strijdkrachten in verband met de ern
stige verliezen, welke zij hier hadden geleden.
Zij verloren in den slag om Budapest tot dus
ver meer dan 1100 tanks, 300 stukken geschut
en honderden gepantserde en vrachtwagens.
Een Duitsche onderneming tot het sluiten van
een bres bij Hatvan maakte goede vorde
ringen. Ook in het Matra-gebergte streden de
Duitschers met succes. Zij heroverden den
Zuidelijken rand van het Matra-gebergte.
Door een roekeloozen inzet van menschen
trachtten de Bolsjewisten het verloren ge-
gane terrein weer in het bezit te nemen in
een zestal aanvallen, doch faalden in deze po
gingen.
Van het Italiaansche front.
Verscheidene Britsche aanvallen ter weers
zijden van Faenza werden reeds in het voor
terrein der Duitsche stellingen uiteengeslagen.
De Duitsche troepen brachten den Anglo-
Amerikanen hier zware verliezen toe.
Van het Hongaarsche front.
Piano-middag George van Penesse.
Er is heel wat toe noodig om op een storm-
achtigen November-middag in een lichtlooze
en onverwarmde zaal een publiek geestelijk
te verwarmen met klavierspel. Technische
meesterschap moge de conditio sine qua non
zijn. zonder de speciale vermogens om on
danks alles de sfeer te wekken waarin de
muziek opbloeien kan, zou die meesterschap
al heel weinig baat brengen. Zoo ooit, dan
juist nu heeft George van Renesse bewezen
een buitengewoon poëtisch herschepper te
wezen, die, zelf in den ban der te spelen
muziek door haar ideëelen inhoud zoodanig
overweldigd wordt, dat geen remmende om
standigheden, geen klamme toetsen of ver
kleumde vingers aan den innerlijken gloed
van de muziek kunnen weerstaan. Wij heb
ben bewonderd hoe rijk aan fantasie de kapi
tale Es-dur-Sonate van Haydn door Re-
nesse tot klinken werd gebracht, maar nog
meer heeft het ons verbaasd hoe zuiver en
aanstekelijk hij de lyrische melancholie van
Schubert's Sonate in Es over ons liet komen
met al de teerheid, de beminnelijkheid en de
zuur-zoete humor van den grooten lyricus.
De charme van Ravel's prille Sonatine
werkte volkomen en wat Chópin's poëtische
geest te vergulden weet aan zijn brillante
klaviermuziek, zij leefde en zong met volle
bezieling en innigheid; zoo de Nocturne in
As, zoo vooral de raadselachtige Mazurka
in a, zoo de Wals in As en zoo ook de ge
weldige Fantasie in f kl. t.
Klonk dit alles in wonderlijke tegenstelling
met de omringende atmosfeer van dezen
naren lichtloozen middag, het als verdroomde
„Am Abend" van Schumann, dat de concert
gever nog als toegift gaf, was ten minste in
harmonie met de sfeer van den uitstervenden
dag. JOS. DE KLERK.
Waar het „zwarte goud" in gas
werd omgezet.
De „Gemeente Lichtfabrieken"
een interessant bedrijf.
Nu de levering van gas en eiectra voor-
loopig is gestaakt, komen er talrijke nieuwe
problemen aan de orde. Meer dan voorheen
heeft de uitdrukking; „Ontberen leert waar-
deerenbeteekenis gekregen Duizenden
gasverbruikers beschikken immers thans
over een kookkacheltje met een minimum
hoeveelheid brandstoffen, terwijl eveneens
zeer velen genoodzaakt zijn van de Centrale
keuken gebruik te maken. Tot dusver aan
vaardde men vrijwel automatisch het com
fort en daarom zal er onder de huidige om
standigheden wellicht interesse voor enkele
bijzonderheden over het Gemeentelijk Gas-
Bedrijf bestaan.
Het besluit tot stichting dezer instelling
werd tijdens de raadszitting van 5 December
1900 met een groote meerderheid van stem
men genomen; De heer J. Blom Sz.. die door
den Raad tot directeur werd benoemd, kreeg
weidra de gelegenheid om zijn plannen te
verwezenlijken. Voor de „Gemeente Licht
fabrieken", welke aanvankelijk de combinatie
van een gasfabriek met electrische centrale
vormde, had men in den Veerpolder een ter
rein met een oppervlakte van 70.000 vierk.
meter gereserveerd. De ligging aan de uit
monding van het Vuilrak in het Spaarne en
bij de spoorbaan was zeer gunstig, zoodat de
oppervlakte van het fabrieksterrein in den
loop der jaren nog tot 146.485 vierk meter
werd uitgebreid. Eerst in 1902 kwam men
met de oprichting der verschillende fabrieks
gebouwen gereed, waarna met de gaslevering
kon worden begonnen.
De jubileum-uitgave van 1928, ter gelegen
heid van het vijfde lustrum, bevatte talrijke
gegevens over de inrichting en de ontwik
keling van het Gemeentelijk Gasbedrijf.
Hierin werd onder meer opgemerkt, dat de
gasproductie geleidelijk, mede door het ge
bruik van moderne installaties, werd opge
voerd.
In de beginperiode bood het gebouw der
koolgasstokerij ruimte voor 16 Coze-ovens,
waarvan er 12 reeds in gebruik werden ge
nomen. Elke oven met voorgebouwden gene
rator was voorzien van 9 hellende retorten,
waarvoor 300 Kg. kolen per lading werden
gebezigd. De etmaalproductie omvatte 2800
tot 3000 kub. meter koolgas, waarvoor 3 la
dingen werden verwerkt Voor de geheele
batterij kon worden volstaan met een bedie
ning van 5 man per ploeg. Eerst in 1904 wer
den alle 16 Coze-ovens gebruikt.
De uitbreiding der horizontale kameroven-
batterij werd in 1915 een feit. Dit blok be
stond uit vier ovens, die elk met 4 horizon
tale kamers waren ingericht. Voor een etmaal
bedroeg de lading kolen 3500 Kg. waarmede
de fabriekscapaciteit werd verhoogd tot
15.000 a 16.000 kub. meter koolgas.
Het jaar 1920 bracht nieuwe ingrijpende
veranderingen. Geheel in overeenstemming
met de eischen tot moderniseering van bet
bedrijf werd een nieuw systeem, de schuine
kameroveninstallatie, ingevoerd. Onder de
oude bekapping van het stokerij gebouw, werd
het groote ovenblok opgericht. De 5 ovens
zijn elk verdeeld in 4 hellende kamers, waar
van de vulling ongeveer 8 ton kolen bedraagt.
Per etmaal kunnen dus totaal ongeveer 160
ton gaskolen worden verwerkt, zoodat de
maximale productie 60.000 kub. meter kool
gas beloopt.
Ook de in 1907 opgerichte cokesgasfabriek
had een behoorlijke opbrengst van 25.000
kub. meter ,per etmaal, terwijl in 1928 de
productie nog met 15.000 kub. meter gecarbu-
reerd cokesgas per etmaal werd uitgebreid.
Voor de berging van het af te leveren gas
werden reeds in 1902 een tweetal 40 meter
hooge gashouders met een inhoud van 15.000
kub. meter in gebruik genomen, terwijl het
plan vaif 1906 om een derde houder inhou
dende 40.000 kub. meter, op te richten, eerst
later werd verwezenlijkt. Deze reservoirs
vormen de uitwendige entourage van de gas
fabriek evenals de omvangrijke transport
inrichting met haar '120 meter lange transport
baan. Het nut van deze installatie komt eerst
naar voren als men bedenkt, dat er tot 1928
ongeveer 1.110.000 ton kolen werden ver
werkt. Verder mag ook de lengte van het
buitennet, dat gedurend een kwam eeuw van
84.908 tot 213.177 meter toenam, niet onver
meld blijven.
Behalve voor kook- en verwarmingsdoel
einden werd het gas reeds bij de oprichting
der fabriek voor de openbare verlichting
gebezigd. Het aantal lantaarns, dat in 1903
1593 bedroeg, was in 1928 tot 3849 gestegen.
Hierbij bleven herhaalde verbeteringen niet
achterwege.
De totale productie van het Haarlemsch
Gemeentelijk Gas-Bedrijf vertoonde een stij
ging van 6 millioen kub. meter in 1903 tot
22 millioen kub. meter in 1927. Voorwaar een
uitstekend resultaat, temeer daar de fabri
cage der bijproducten, zooals teer en am
monia eveneens plaats had.
Het bedrijf, waarvan de heer J. A. A
Ochtman sinds Juni 1916 directeur is,, heeft
in de achterliggende periode ook de gas
levering buiten de gemeente verzorgd. In
1911 kwam bijvoorbeeld de overeenkomst in
zake de gaslevering voor de gemeente Velsen
tot stand, terwijl omstreeks 1920 ook de ge
meenten Bloemendaal en Zandvoort als af
nemers werden ingeschakeld. Op 1 Juli 1925
werd de gaslevering aan Velsen beëindigd
doch dit verlies aan afzetgebied werd gere
duceerd, daar in Januari van dat jaar de
gemeente Schoten besloot haar fabriek te
sluiten. Bovendien voorziet het G. G. B. sinds
1939 in de gaslevering der gemeente Heem
stede.
Thans nu het „zwarte goud" ontbreekt, is
de bedrijvigheid op de terreinen der Licht
fabrieken voor het eerst na een periode van
veertig jaren verdwenen. De gaslevering is
stopgezet, doch te zijner tijd zal men de witte
massale rookkolommen weer over het Spaarne
kunnen zien trekken. De huismoeders zullen
alsdan hun kookpuzzles spoedig vergeten
zijn en met meer waardeering van het com
fort, dat ook het Gemeentelijk Gas-Bedrijf
biedt, kunnen profiteeren.....
Het conflict in de
Ger. Kerken.
Groep van het oude
verband van Krommenie
mag over het kerkgebouw
beschikken.
De president van de Haarlem
sche rechtbank heeft uitspraak
gedaan in de zaak, welke in
kort geding was aanhangig
gemaakt door de Gereformeer
de kerk van Krommenie en
heeft bepaald, dat de kerk
van het oude verband, welke
de minderheid vormde, recht
heeft op het kerkgebouw en
niet de uitgetreden groep. Op
2 September j.l. had een groep,
welke de meerderheid vorm
de, het besluit genomen, zich!
niet te houden aan de beslis
sing van de Generale Synode
der Gereformeerde Kerken.
Deze groep meende de beschik
king te mogen hebben over
het kerkgebouw. De minder
heid, dus het oude verband,
had zich tot den president van.
de rechtbank gewend en eisch-
te de beschikking te verkrij
gen over het kerkgebouw. Als
procureur en advocaat trad op
mr. A. Bruch. Zooals hierbo
ven gemeld is, heeft de presi
dent de eischende partij in het
gelijk gesteld.
In het vonnis is bevolen, dat
de gedaagde zich ten aanzien
van de eischende kerk heeft te
onthouden van alle daden van
beheer of bestuur en in het al
gemeen van handelingen,
-vaarroe zij als predikant,
ouderling of diaken bevoegd
waren voor het besluit van 2
September, speciaal om aan
eischeres over te laten het ge
bruik van haar gebouwen en
zich te onthouden van iedere
handeling, welke eischeres in
het rustig genot van haar ge
bouwen zou kunnen storen. Bij
overtreding van het bevel zal
zij aan de eischende kerk een
bedrag van f 500 moeten beta
len en kan zii de hulp inroe
pen van den sterken arm.
De president heeft o.a. over
wogen. dat de eischende kerk
behoort tot de Gereformeerde
kerken in Generaal Synodaal
verband en de andere groep is
gevormd door de losmaking
van de Gereformeerde Kerk.
Het besluit van 2 September
wordt niet rechtsgeldig geacht,
omdat de gemeente in de zaak
niet is gehoord of invloed heeft
kunnen uitoefenen. Daarom is
het niet geoorloofd, gelijk zij
doet, bezit te nemen van het
kerkgebouw, omdat de rechten
en gebouwen blijven rusten bij
die kerk. welke vóór 2 Septem
ber tot de Gereformeerde kerk
behoorde: deze kerk is in het
verband gebleven en is de
voortzetting van de oorspron-
keliike kerk, welke bij het de
partement van justitie is inge
schreven, te beschouwen. De
rechten komen niet toe aan de
kerk, welke zich uit het ver
band heeft losgemaakt.
VEEL TYPHUSGEVALLEN IN
AMSTERDAM.
In Amsterdam zijn de laatste
weken tientallen gevallen van
typhus geconstateerd. Er is
terstond een onderzoek naar
de oorzaak ingesteld en daarbij
is gebleken, dat de meeste pa
tiënten gerookte paling had
den gegeten, welke zijn van
kooplieden op straat hadden
gekocht.
GEVONDEN VOORWERPEN
Handschoen, Lubbers, Hage-
straat 16. Handschoen, Stok
man, Parklaan 99. Parapluie,
Lubbers, Hagestraat 16. Rozen
krans. J. H Geus, Trompstraat
94. Tasch, Bureau van Politie,
Smedestraat 9. Tasch, Berk
hout, Patientiestraat 9 zwart.
Wantjes, Beties, Herculesstr.
22. Want, Hazenkamp, Park
laan 100.
FAILLISSEMENTEN.
De Haarlemsche rechtbank
heeft Dinsdag failliet ver
klaard J. J. Tesselaar te Be
verwijk; curator mr. A. W. M.
Niemeijer en recht^r-eommis-
saris mr. J. H H. Hülsmann.
Wegens gebrek aan actief werd
opgeheven het faillissement
van H. A. Humting, chauffeur
te Haarlem; curator mr. L. V.
Hoog.
HEEMSTEDE
TIMMERGEREEDSCHAP
ONTVREEMD
Bij de Heemsteedsche politie
werd kennis gegeven, dat on
bekenden hebben ingebroken
in een bouwschuur staande
aan den Heerenweg. Er wordt
een hoeveelheid timmergereed
schap vermist. De politie stelt
een onderzoek in.