^bsmos
LRRNS 314
LARKS 885
WARME HAP
„Monstervaartuig" baarde aÜerwege opzien
TREKKERS
££ht& ZacuitdkjLCbt
*/h gebroeders laan
Leviathan, gedurende halve
eeuw 's werelds grootste schip.
Sluiting Gemeentelijke kantoren.
BBCNDKRSTSEN
KLUISDEUREN
AMSTERO*M O'M HAAG ROTTERDAM
RV. KONINKLIJKE PELIIRU „MERCURfUS"
De
valt best mee
Maak hem extra
smakelijk en voed
zaam met wat
Butaroma of Al-
bumona. Dat geeft
tevreden gezichten!
W. A. Scholten's
Aardappelmeelfabrieken
I3MUIDEN
Groote vraag naar hout.
Tot de vele vraagstukken, die zich onder
de huidige omstandigheden voor doen, be
hoort dat der brandstoffen. Men is voor zijn
verwarming nu eenmaal op hout aangewezen
aangezien degenen, die destijds kolen op hun
rantsoenbonnen hebben ontvangen, er of
slechts mondjesmaat mee dienen om te gaan
of reeds hebben moeten constateeren, dat
hun voorraadje uitgeput is, terwijl velen nog
steeds zelfs niet op het bezit van eenige
hoeveelheid kolen, het hebben of inleveren
van bonnen ten spijt, kunnen bogen. Op
hout is dus de groote vraag gericht, waar
aan direct moet worden toegevoegd, dat het
niet gemakkelijk is hierover de beschik
king te verkrijgen
Reeds enkele maanden geleden waren velen
genoopt naar boschrijke plaatsen te gaan om
te trachten aldaar voedsel voor kachels en
fornuizen te vinden. Toen bleek, dat er wel
een en ander was te verkrijgen, vond het
voorgaan zoo druk navolging, dat men de
menschen er in lange rijen op de fiets of
met een handwagen op uit zag trekken. We
wagen ons niet aan een schatting van het
aantal dergenen, die een kansje hebben ge
waagd. maar het is algemeen bekend, dat er
steeds meer gegadigden kwamen. Men begaf
zich naar de bosschen om dor hout e.d. te
zoeken, maar toen ook hier de vraag het
„aanbod" bleek te overtreffen, .ging men er
eveneens toe over zich van ander hout mees
ter te maken. Vele boomen werden aan hun
bestemming onttrokken om op min of meer
deskundige wijze tot kachelblokken te wor
den verwerkt. Bovendien deed zich de moge
lijkheid voor houtrestanten van voormalige
woningen weg te halen, waarvan door tal
rijke personen gebruik werd gemaakt. Zoo
als men weet werden er spoedig maatregelen
genomen om het zoeken naar hout in te
toornen en werd het vervoer van een ver
gunning afhankelijk gesteld. Des ondanks
Van Oceaanboot tot drijvend circus.
Een schip van negentienduizend ton? Zoo'n
monsterboot zou alleen het onderwerp kunnen
zijn van een dier bekende kinderverhaaltjes,
welke met „er was eens.plegen te be
ginnen! Wel poogde een jongeman, luisterend
naar den naam Brunei, bijna honderd jaar
geleden met alle overtuigingskracht, waarover
hij beschikte, de goegemeente duidelijk te ma
ken, dat een dergelijk fabelachtig schip mo
gelijk zou zijn, maar het publiek haalde in het
gunstigste geval de schouders op, om niet te
spreken van de tegenwerking, welke het al
spoedig aan den dag legde, omdat Brunei vol
bleek te houden. Negentienduizend ton.
dit begrip maakte het onderwerp van vele ge
sprekken uit. En welk een opschudding werd
verwekt toen er tóch zoo'n monsterboot werd
gebouwd en zelfs in de vaart kwam! Onder
deze omstandigheden begon de lijdensgeschie
denis van de Leviathan, welke gedurende on
geveer vijftig jaren het grootste schip bleef,
dat de wereld ooit had gekend en in 1877 zijn
lot bezegeld zag, nadat er nog sprake van was
geweest het als.drijvend circus te gebrui
ken
De pers stond omstreeks het midden van de
negentiende eeuw gaarne iets van haar vrij
spaarzame ruimte af om de lezers het zoo be
geerde nieuws over de Leviathan te brengen.
In 1857 las men bijvoorbeeld de volgende op
zienbarende mededeelingen:
„Aan kapitein Harrison is het bevel over de
Leviathan (de Great Eastern) opgedragen. Hij
heeft zijn wachtbank in het midden des schips
en gebruikt een verrekijker om te zien wat er
op het voorste en achterste dek gebeurt. Het
gewone spreekhoren zou niet voldoende we
zen, daar men onmogelijk de bevelen op de
uiterste einden zou kunnen hooren. Bij dag
deelt hij derhalve aan de officieren zijne be
velen door den zoogenaamden simaphore of
kusten-telegraaf mede, en bij nacht door ge
kleurd licht; daarenboven heeft hij electrieke
telegraphen bij de hand, die met de machi
nisten en de hoofddeelen des schips in ver
binding staan, om met bliksemsnelheid zijne
bevelen naar alle rigtingen te laten gaan".
Volkomen verrassing!
Negentienduizend ton.... Het bericht over
het plan een dergelijk schip te bouwen was
een volkomen verrassing. Dat zou immers zes
maai grooter worden dan de grootste boot,
welke toen op de Oceaan werd aangetroffen,
de Great Britain, die drieduizend ton mat.
Er was dus sprake van een geheel nieuw soort
schip. Toch was degene, die met de plannen
voor den dag kwam, niet de eerste de beste.
De jonge Isambard Kingdom Brunei had
reeds goede ervaring wat den scheepsbouw
betreft en had bovendien bij zijn vader lee
ring opgedaan. Ziehier zijn doel; het schip
zou een lengte van 700 voet en een breedte
van 82V2 voet verkrijgen en niet alleen van
raderen (welke zouden worden voortbewogen
door 3411 PK ontwikkelende machines), doch
ook van schroeven (met 4886 PK voortgedre
ven) worden voorzien. Er moesten zes masten
met 5000 m2 zeil op worden aangebracht. Aan
gezien de romp het hard te verduren zou krij
gen was een dubbele bodem noodzakelijk.
Op kosten van een particuliere maatschap
pij werd met het bouwen begonnen. Dat er
heel wat voor kwam kijken weet men te meer
wanneer men nagaat, dat het tevens het snel
ste schip moest worden! Het diende voldoen
de steenkolen voor een langdurige reis aan
boord te kunnen nemen en moest ruimte aan
ruim tienduizend passagiers en vele goederen
bieden. Dan was er plaats noodig voor de
vierhonderd koppen tellende bemanning. Bo
vendien was aan „eene eigene gasfabriek" ge
waagden velen een poging met het gevolg,
dat er proces-verbaal tegen hen werd opge
maakt.
Nog altijd treft menigeen er, door de nood
zaak gedwongen, op uit om in het bezit van
brandstof te geraken. Wat men heeft is nu
eenmaal gauw verbruikt, aangezien de kachel
hooge eischen stelt. Het is daarom jammer,
dat het niet mogelijk is gebleken de bevol
king op eenigszins ruime schaal te helpen.
Uit het feit, dat er geen bevredigende rege
ling kon worden getroffen, moet men aflei
den, dat het beschikbare hout in de ge
meente Velsen onvoldoende is. De hoop blijft
echter, dat de gelegenheid zich zal voordoen
zieken e.d. toch nog wat te helpen, aange
zien vooral zij het niet zonder verwarming
kunnen stellen.
Intusschen blijven de inwoners dus op zich-
zich aangewezen om het brandstoffenvraag-
stuk op te lossen, met het gevolg, dat zij
zich heel wat moeiten hebben te^ getroosten
om de kachel, zij het gedurende eenigen tijd,
brandend te houden. Vandaar dat velen weer
naar de plaatsen trekken, waar huizen heb
ben gestaan, om te probeeren tenminste daar
iets te vinden. Wat het zoeken van hout in
de bosschen betreft, is de bekende verorde
ning van kracht, volgens welke, dood sprok
kelhout uitgezonderd, zoowel voor het kap
pen ais voor het vervoeren een vergunning
van de daarvoor aangewezen instantie nood
zakelijk ls.
dacht. De grootsche opzet werd ook bewezen
door het besluit talrijke nieuwe veiligheids
maatregelen toe te passen.
De bouw ging vlug in zijn werk. En hoeveel
kijkers trok „het kolossale monstervaartuig",
deze drijvende stad", toen al! „Inmiddels is
de halve hoofdstad (Londen) bijna in de weer"
schreef een krant, „om de Great Eastern te
bezoeken. Men is op het denkbeeld gekomen,
er eene speculatie van te maken, door de be
zoekers tegen eene halve kroon (75 cents) toe
te laten. De speculatie blijkt goede vruchten
te leveren, daar de ontvangst van den eersten
dag voldoende is geweest om de duizende
werklieden, die aan dit monsterschip arbei
den, gedurende eene week hun loon te be
talen".
1 October 1857 zou het schip klaar zijn,
maar door tegenslagen moest <5e datum wor
den verzet, hetgeen vele onvoorziene uitga
ven met zich bracht, daar er eiken dag ƒ2000
huur voor de scheepshelling diende te worden
betaald. Eerst het volgende jaar werd het
ernst; de boot werd zijdelings (dit met het
oog op de te geringe breedte van de Theems)
te water gelaten, doch toen zij van de helling
gleed en dus triomfen zou gaan oogsten, liet
Brunei het van stapel loopen onderbreken. Hij
was er namelijk bang voor dat er een vloed
golf zou worden veroorzaakt, die velen het
leven zou kosten! Eerst ruim drie maanden
later kon het schip weer in beweging worden
gebracht.
Lijdensgeschiedenis.
De lijdensgeschiedenis begon zich duidelij
ker af te teekenen. Door de tegenslagen ging
de maatschappij van Brunei failliet. Een
nieuwe onderneming nam de zaken over en
wijzigde den 1 n van het schip in Great
Eastern, maar deze naamsverandering kon het
lot van de boot niet keeren. Korten tijd voor
het schip eindelijk kon gaan varen werden
verscheidene matrozen door een ontploffing
gedood. Een dag na het ongeluk overleed
Brunei, waardoor de verdere teleurstellingen,
die de drijvende stad zou geven, hem bespaard
bleven.
En die teleurstellingen waren heel groot.
Het schip werd, in tegenstelling tot zijn doel
(de vaart op Azië) voor de verbinding tus-
schen Engeland en Amerika gebezigd, waarop
het dus niet was berekend en bovendien
bleek het sturen zeer lastig te zijn. Ook de
financieele aangelegenheden bevredigden niet,
want de ruimten voor passagiers en vracht
waren zoo groot, dat zij voor een deel onge
bruikt bleven. Bovendien kwamen er onge
lukken voor, die de kassen leeg maakten.
Het schip geraakte op de rotsen van de Ier-
sche kust en werd daarvan eerst na elf
maanden los gemaakt, later gingen er een
paar masten verloren, een andere maai werd
een der schepraderen onbruikbaar. Twaalf
reizen maakte de Great Eastern over de
Oceaan en telkens weer deed er zich een
belangrijke tegenslag voor. Het eene failliet
volgde het andere op
In 1866 was het schip eigendom geworden
van de maatschappij, die de eerste telegraaf
kabel tusschen Europa en Amerika legde.
Elf jaar later kwam het in handen van den
slooper In dien tusschentijd was zijn lot
zeer wisselvallig geweest, aangezien het in
handen van personen was gevallen, die won
derlijke plannen hadden: de een dacht aan
een drijvend circus, een ander wilde er een
drijvende opslagplaats voor steenkolen van
maken, een derde zag het als een drijvend
tentoonstellingsgebouw
Zoo waren de laatste levensjaren van de
monsterboot, die zooveel opschudding had
veroorzaakt. Om zijn omvang: 19.000 ton! Nu
komen grootere booten veelvuldig voort en
is men zelfs eenigszins vertrouwd geraakt
met schepen van 81.000 (de Queen Mary! en
ruim 83.000 ton (de Normandie)... Maar thans
erkent men ook, dat Brunei geen dwaas was,
doch een beteren kijk op de toekomst had
dan zijn tijdgenooten.
PREDIKBEURTEN
PREDIKBEURTEN 24, 25 EN 26 DECEMBER
IJMUIDEN. Ned. Hervormde Kerk. In de
Noorderkerk te Haarlem. Zondag 3 uur: Ds. L.
Lagei weij.
IJMUIDEN-OOST. Ned. Hervormde Kerk., Vel-
serduinweg. Zondag 10.30 uur: Ds. G. F. Callen-
baeh; 3 uur: Ds. G. F. Callenbach, Kerstwijdings-
dienst. Medewerking Kerkkoor. Maandag: 10.30
uur: Ds. C. F. Callenbach. Dinsdag: Kerstviering
der kinderen.
Gereformeerde Kerk., Velserduinweg. Zondag:
9.30 en 3 uur: Ds. E. G, van Teylingen. Maandag:
9.30 en 3 uur: Ds. E. G. van Teylingen. Dinsdag:
Geen dienst.
Oud-Katholieke Kerk, (De Goede Herderkerk),
Velserduinweg. Geen opgave.
Vergadering van Geloovigen, Willemsbeekweg,
Zondag 10 uur: Bediening der Woords. 4.30 uur:
Eeredienst.
Ned. Luthersch Genootschap. Geen dienst.
SANTPOORT. Ned. Hervormde Kerk en Kapel,
Enschedélaan, Zondag 10 uur: Ds. R. H. Oldeman.
Maandag 10 uur: Ds. R. H. Oldeman. Jeugdhuis,
Enschedélaan, Dinsdag 2 30 uur: Kerstfeest Zon
dagsschool.
Gereformeerde Kerk, Enschedélaan, Zondag 9.30
uur: Ds. S. E. Wesbonk; 3 uur: Ds. J. C. Brus-
saard. Maandag 9.30 uur: Ds. S. E. Wesbonk.
Dinsdag 9.30 uur: Ds. J. C. Brussaard.
BEVERWIJK. Ned. Hervoinde Kerk. Zondag
10 uur: Ds. G. de Roest. Maandag 10 uur: Ds. G.
de Roest. Dinsdag 10 uur: Kerstwijdingsdienst.
Gereformeerde Kerk, C. H. Moensplein. Geen
opgave.
GOED VERDUISTEREN
NOODZAKELIJK.
Hoewel de kortste dag achter
den rug is zal het nog vrij
langen 4 jd duren voor men
niet m ar op een of andere
verlichting in de vroege avond
uren is aangewezen. Het pu
bliek dient daarom goede nota
van de verduisteringsvoor
schriften te blijven nemen.
Ook bij het bezigen van een
zoogenaamde noodverlichting
moeten de bekende bepalingen
worden nagevolgd, aangezien
er streng wordt opgetreden,
wanneer een veronachtzaming
van de voorschriften wordt ge
constateerd.
DANKBETUIGING.
Met deze betuigen wij aan
allen onzen hartelijken en
innigen dank voor de be
langstelling, ondervonden bij
het overlijden van onze lie
veling
POULIENA GEERTRUIDA
MARIA.
Namens ouders,
E. DE KREIJ
M. DE KREIJ—
DE MOOIJ
THEO
ELSJE
In plaats van kaarten.
Ondertrouwd:
FIE VVEY en
JAAP HOMAN
De huwelijksvoltrekking zal
plaats hebben 28 December
1944 des middags 2 uur te
Velsen.
Trompstraat 37, IJim.-O,
Oosterduinweg 14, IJm.-O.
SERVAAS'
LEESPORTEFEUILLES
verzoekt de mappen terug te
brengen, daar niet gebracht
kan worden.
VELSERDUINWEG 205.
Verloofd 1ste Kerstdag:
JOPIE WAALBERG en
JAN DE MAYER
Amsterdam, Stadionweg 52
Driehuis, Zeeweg 371
ZEER BELANGRIJKE
INBOEDELVEILING
t. o. v. Deurwaarder D. G. v.
Wijngaarden. Te houden,
Donderdag 28 Dec. Kijkdag
Woensdag van 10 tot 3 uur.
Salon-, Huis- en Slaapk.-
Ameublementen, Vloerklee-
den, Loopers, Porcelein en
Aardewerk, Gouden en Zil
veren voorwerpen. Verschil
lende textielgoederen enz.,
enz. Alle dagen gelegenheid
tot inbrenging van goederen
Een briefkaart en wij ko
men. Vraagt inlichtingen
Veilinglokaal ,,'t Centrum".
Ged. Oude Gracht no. 78
Haarlem.
ALGEMEEN VERKOOP
LOKAAL.
Nieuwe Gracht - Ao. 1909
Mak.: P. Hoogeveen en Zn.
LAATSTE
INBOEDELVEILING
1944 29 December
waarbij Ameublementen,
Karpetten, Pianino, electr.
Koelkast, Schilderstukken,
eenig antiek Meubilair en
Porselein, zeer mooie Shawl,
en verder al hetgeen meer
genummerd te bezichtigen op
Donderdag 28 Dec. v. 10-3 u.
GEMEENTE VELSEN
De Burgemeester van Velsen brengt ter algemeene
kennis, dat de gemeentelijke kantoren op Zaterdag 23
en Zaterdag 30 December a.s. voor het publiek gesloten
zullen zijn.
Het BUREAU VAN DEN BURGERLIJKEN STAND is op
die dagen geopend tusschen 9 en 9.30 uur uitsluitend
voor het doen van aangiften van geboorten en over
lijden, waarmede niet gewacht kan worden.
Velsen, 18 December 1944
De Burgemeester voorno'md,
TJ. V. d. WEIDE.
Te koop gevraagd
Te koop gevr. KINDER
SCHOENTJES m. 20. v.
Hooff, Tuinderstraat 50.
Diversen te koop
Te koop DONKERBL.
DAMESSCHOENEN m. 37,
doorloopende hak f 10. Boo
gaard, Zeeweg 101.
Te koop als nieuw kinder
kant LAKENTJE f 25. Kis
tenmaker, Vlierstraat 8.
Te koop KOOKKACHEL
f 75. Te bevragen Kint,
Tuinderstraat 17.
JONGE HOND te koop
f 7.50. Hartenhof, Tuinders
hofje 13.
Te kp. Moderne SCHOU
DERTAS f 16. Te bevr. J. P.
Coenstr. 107, L. Mossel.
O'versen
WIE RUILT werksch. m.
41 voor meisjessch. m. 36 of
30? Van Veen, Piet Hein-
straat 76.
RUILEN 1 p- z. g. a. nwe.
rubber laarzen m. 40 voor 1
p. D.sch. m. 42 pl. h. P. Ver-
meulenstraat 16, Bieren
broodspot.
VERLOREN glas met
rand v. DJhorloge, gaande v.
Santp. naar IJm.Oost. Tegen
bel. terug te bez. Klein, Pla-
tanenstraat 35.
RUILEN kamerkachel v.
kookkachel. Wortel, Lagers-
straat 19.
RUILEN z. g. a. n. onder
jurk v. damessch. m. 40-41.
Zon, Casembrootstr. 32.
WELKE CHAUFFEUR is
genegen tegen vergoeding
een dame mee te nemen van
Velsen (Pont) naar Fries
land? Siebenga, Marnixlaan
10, Driehuis-Velsen.
