Oplage 10000 Ex.
Woensdag 7 November 1883.
No. 103.
FEUILLETON.
„GROEFWANG".
HLQTCDM
ABONNEMENTSPRIJS:
Voor Haarlem per maand40 Cents.
Franco door gelieel het Rijk p. maand 55
Afzonderlijke Nommers5
Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zon- en algemeene Feestdagen.
BureauKLEINE HOUTSTRAAT No. 9.
Drukkers-Uitgevers: BOM AKS Co., te Haarlem.
ADVERTENTIEN:
van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents.
Groote letters naar Plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot 's middag 12 uur.
Hoofdagenten voor liet Buitenland: Compagnie Générale de Publicitc Etrangère G. L. DAUBE Co. JOIiy. F. JONES, Sucr., Parijs, 3Ibis, Faubourg Montmartrc.
VERTREKUREN der SPOORTREINEN. WINTERDIENST.
Van Haarlem naar
Amsterdam.
7.—. 8.32, 8.55, 9.30,11.15,
11.39* 11.56, 1.8, 2.39*
3.53, 4.15, 4.44, 5.42, 6.40,
7.13, 7.44* 8.54,9.46,10.23,
10.59*.
Van Haarlem naar
Rotterdam.
7.53* 8.33,9.4,10.13.12.12*
12.46,1.53, 3.50, 4.16, 5.12,
5.43*, 8.1, 10.13.
Van Amsterdam naar
Haarlem.
6.15, 7.30*, 8.10, 8.30, 9.35,
9.50,11.5,11.50* 12.15, 1.5,
1.30, 3.26, 3.45, 4.30. 4.45.
5.20*, 7.30, 8.30, 9.50,11.—.
Van Rotterdam naar
Haarlem.
6.40, 8.10,9.10,10.20* 11.5,
1.23* 2.45, 3.35, 5.10, 6.27*
7.20, 8.50, 9.50*.
De vertrekuren zijn berekend
Station Delftsclie Poort..
De met een geteekende treinen alleen le en 2e klasse.
Van Haarlem naar
den Helder.
6,51,10.7,1.37, tot Alkmaar,
5.2, 8.57.
Van den Helder naar
Haarlem.
6.10, 9.30, 1.30, 7.20
Van Haarlem naar
Zandvoort.
Station H. IJ. S.
7.55, 10.15, 11.38,
4.59, S.3.
M.
1.35,
Van Zandvoort naar
Haarlem.
8.26 10.49, 12.42, 4.17,
6.15, S,2S.
Bericht aan onze lezers.
TAj die sich nog in den
loop van dit jaar abon
neer en. ontvangen als
premie
le. den boetenden Stoma n
ffif S7Soek des Waders.
2e. Wen prachtig en in vier
kleuren gedrukten wand
kalender.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het trekt in Engeland zeer de
aandacht, dat zoo nu en dan hij de
tusschentijdsche verkiezingen de
liberalen hoe langer hoe meer ver
liezen beginnen te lijden. Slechts met
moeite gelukt het hun somwijlen
zich staande te houden, terwijl enkele
plaatsen geheel voor hen verloren
gingen. Bij de onlangs gehouden
stemmingen voor gemeenteraden is
dit verschijnsel weder duidelijk uit
gekomen, en of men het al zocht
te verbloemen of niet, het is een feit,
dat de conservatieven langzamerhand
terrein beginnen te winnen. Al hunne
hoop is natuurlijk gevestigd op de
hernieuwing van het parlement, die
voor de deuf staat, en openlijk druk
ken zij hunne verwachting reeds uit,
alsdan overwinnaars te blijven. Het
is niet onmogelijk. Dat de verschil
lende tegenspoeden, waarmede het
kabinet Gladstone zoowel in de
koloniën als in Ierland te kampen
heeft, het voortdurend verzet vooral
van de bevolking van het laatstge
noemde eiland, tegen de plannen
der regeering, welke toch werkelijk
eene verbetering in den tegen woor-
digen toestand beoogen, op 'dien
achteruitgang- der liberale partij niet
vreemd zijn, behoeft zeker niet ge-
(Een romaiï uit den achtsten eeuw.)
UIT HET HOOQ-DUITSCH VAN
ADOLF GLASER.
1)
Sommig'e geschiedschrijvers bewe
ren, dat de oudste bewoners der Saksi
sche landen, afkomstig uit het Zui
den of uit het Oosten, zich aldaar
hadden gevestig'd. Anderen zeggen,
dat ze sedert onheuglijke tijden in
de boschrijke streken dier landen
een verblijfplaats hadden gevonden.
Welke van deze beweringen nu juist
is, zal wel nooit uitgemaakt kunnen
worden, maar zooveel is zeker, dat,
indien de eerste waarheid bevat,
een gewichtige reden hen moet heb
ben g-enoodzaakt, een toevluchtsoord
zegd te worden. De Engelschen, die
zich reeds sedert eeuwen onbeperkte
meesters over het wingewest Ierland
rekenden, en slechts noode tot het
geven van eenige concessies over
gingen, vragen zich zeiven af: wat
heeft ons toegeven aan enkele billijke
eischen ons gebaat?
De partij der omwenteling, die
eene algeheele losscheuring van En
geland beoog't, is er slechts te driester
door geworden. Tusschen het twijfe
len aan doelmatigheid der hervor
mingen, en het wantrouwen derge
nen, die haar in het leven riepen,
is slechts eene schrede, die gemak
kelijk gedaan wordt. Zietdaar de
verklaring, die sommige liberalen
geven voor dit verschijnsel, dat in
de naaste toekomst weinig goeds voor
hunne partij voorspelten het moet
gezegd worden, dat zij weieenigen
schijn van waarheid heeft. Hoe het
in de toekomst gaan zal, weet nie
mand met zekerheid te zeggen, doch
men behoeft geen profetischen blik
om te voorspellen dat bij de aan
staande, parlementaire verkiezingen
de strijd hevigj en scherp zal zijn.
Gelukkig dat hij, enkele vechtpar
tijen uitgezonderd, een tamelijk kalm
verloop heeft, en er weinig werke
lijke dooden zullen vallen.
De Transvaalsche deputatie, die
op dit oogenblik in Londen vertoeft,
heeft de hulp ingeroepen van Neder-
landsche rechtsgeleerden, om haar
in de onderhandelingen met lord
Derby van advies te dienen, mis
schien ook wel om als bemiddelaars
tusschen haar en de Britsche re
geering' op te treden. Het is echter
nog lang zoo zeker niet, of deze
laatste wel genoegen zal nemen
met eene dergelijke tusschenkomst.
In tegenstelling met de houding'
van den nieuwen lord Mayor houdt
de bevolking van Londen zich tame-
te zoeken in de onherbergzame wou
den en veenachtige vlakten rijk aan
moerassen. Misschien waren zij ge
welddadig uit hunne verblijfplaatsen
verdreven, of had de vrees voor het
juk der slavernij hen naar het on
bekende Wésten gevoerd. Misschien
ook vluchtten zij om doodelijke ziek-
ten te ontkomen en verkozen zij de
vochtige luchtgesteldheid der dalen
en bergen in Noord-Duitschland,
boven den vergiftigden atmosfeer
van hun geboorteland.
Hoe dit zij, zoo stond hun in ieder
geval een leven vol ellende en
ontbering te wachten, of geraakten
zij na korten tijd in een allertreu-
rigsten toestand. Men heeft natuur
lijk 'geen zekere berichten, betref
fende het leven dat tallooze eeuwen
vóór onze jaartelling' door de oudste
bewoners van Saksen werd geleid,
maar het is niet moeielijk zich er
eene voorstelling van te maken,
want ook nog toen later orde en
lijk kalm en neemt zij van de Trans
valere heel weinig notitie. Waren
allen, als de mayor, het afgezant-
schap even ongunstig gezind, men
zou zeker nog al iets beleven.
De Fransche kamer van afge
vaardigden heeft weder eens een
paar dagen vakantie g'enomen, naar
het heet ter gelegenheid van de
feestdagen, doch misschien in wer
kelijkheid om eens een weinig uit
te blazen van de vermoeienissen en
de agitatie, door het Tonkin-debat
veroorzaakt. De regeering komt
waarschijnlijk nog deze week met
een hoogst gewichtig voorstel voor
den dag, namenlijk een wet tot
vorming van een koloniaal leger
op den voet, zooals dit in de Engel-
sche bezittingen bestaat. Bij de aan
houdende moeieli jkheden, die Frank
rijk in zijne koloniën, zoowel in
Azië als in Afrika, ondervindt, be
staat de behoefte aan een leger,
dat aanstonds gereed is om naar
bedreigde punten op te trekken,zeker
sinds langen tijd. Het duurt thans
in den regel lang' voor de regeering
eene voldoende troepenmacht ter
harer beschikking heeft, om de
eischen, die zij in het belang des
lands meent te moeten stellen,
kracht bij te zetten; en men voor
spelt algemeen een dergelijk voor
stel, indien dit ten minste aan de
verwachtingen beantwoordt, een
gunstig onthaal zoowel bij de bevol
king als bij de vertegenwoordiging.
Zou het ook kunnen zijn, dat er
met het oog' op mogelijke verwik
kelingen met China, met de indie
ning een weinig spoed is gemaakt?
In Tonkin waar op dit oogenblik
eene bezetting of liever een opera
tiekorps van 3000 man met eene
bewapening van 30 kanonnen aan
wezig* is, denkt men er ernstig over,
de zaken weder eens met kracht
aan te vatten. Admiraal Courbet
heeft het bevel zoowel over de zee
als over de landmacht op zich ge
nomen, en zal trachten de twee
steden, die zich thans nog in de
macht der zwarte vlaggen bevin
den, te veroveren. Misschien ont
vangt men spoedig weder berichten
omtrent gelukkig' geslaagde onder
nemingen, schitterende overwinnin
gen, en gemaakte veroveringen. Als
ze maar niet zijn ii la Napoleon III
in den Fransch-Duitschen oorlog.
De minister van buitenlandsche
zaken, Challemel Lacour, die, naar
het heette, zijn ontslag zou aanvra
gen, heeft voorloopig' althans van
dit voornemen afgezien en zal zich
met een verlof van eene maand te
vreden stellen om na dien tijd een
besluit te nemen. Te Cannes zal hij
beproeven de verloren krachten te
herwinnen. De minister-president
Ferry zal zich gedurende dien tijd
met zijn portefeuille belasten. De
van alle de republiek vijandig ge
zinde bestanddeelen «gezuiverde»
rechtbanken hebben hunne werk
zaamheden wederom aangevangen,
op de gebruikelijke plechtige wijze.
De Kroonprins en de Kroonprinses
van Oostenrijk vertoeven op dit
oogenblik aan het Duitsche hof,
waar zij met de hoogste onderschei
ding zijn ontvangen. De Keizer zelf
was aan het spoorwegstation om
zijne gasten af te halen en ze naar
zijn paleis te geleiden.
Natuurlijk ziet men in dit bezoek
weder een bewijs van de vriend
schappelijke verhouding tusschen de
hoven van Berlijn en Weenen, en
een waarborg voor de hechtheid
van het verbond, dat beide rijken
vereenigt. Prins Bismarck wordt nog
altijd door zijn oude kwaal gekweld,
beschaving- zekeren trap hadden be
reikt en de dageraad van een nieuw
en hooger leven door den Verlosser
verkondigd, zijne eerste stralen in
de gemoederen wierp, trof men toch
nog altijd duidelijke sporen aan van
de uiterst langzame ontwikkeling
des mensckdoms.
j Terwijl in dorpen en nederzettin
gen de arme en onwetende bewo-
I ners onder de bescherming hunner
heeren tevreden den arbeid verricht-
j ten, en de vruchten hunner vlijt
plukten, waren in sommig'e verwij-
derde streken des lands, en wel in
de ontoegankelijke wouden, waar-
mede het gebergte was bedekt, nog
vele lieden die zicli niet bij de ge
meenten wilden aansluiten en liever
de vrijheid in hunne ellende genie
ten, dan zich onderwerpen wilden;
lieden voor wie slechts de nood wet
was, en die liever in slechte tijden
van honger sterven en 's winters
van koude en ellende omkomen
wilden, dan dat zij het gezag* van
een heer erkennen en zich aan zijn
wil zouden onderwerpen.
Slechts weinige berichten zijn ons
van de geschiedschrijvers uit dien
tijd toegekomen, en het is duidelijk
dat uit de vele jaren van oorlog tus
schen Franken en Saksers, slechts
enkele mededeelingen kunnen wor
den gedaan. Eerst door de Franken
kwamen de middelen om overleve
ring te bewaren in de Saksische
landen, en de vijandelijke stemming,
die in de ruwê gemoederen van dien
tijd lang' bleef bestaan, liet ternau
wernood toe om met moeite een
blik op de heerschende gewoonten
en gebruiken, te werpen, tot dat deze
eindelijk geheel verdwenen waren.
De verbeelding moet daarom veel
vergoeden, indien men het waagt,
een levensbeeld uit dien tijd te schet
sen.
De geschiedschrijver vergenoegd
zich er mede, dat hij van tijd tot
die hem geenszins den arbeid belet,;
doch voor den grijzen staatsman in
ieder geval hoogst onaang-enaam
moet zijn. Reeds geruimen tijd gaan
er g-eruchten, dat de Pruisische re
geering er op uit is, haar land tot
eene koloniale mogendheid te ver
heffen. Gemakkelijk gaat het zeker
niet om dit plan te verwezelijken,
doch met een weinigje overleg hoopt
men er eenmaal toe te komen. Eerst
enkele nederzettingen, die een par
ticulier karakter dragen, en daarna
eene officieele vestiging' van het
gezag. Zoo leest men nu weder dat
de firma Luderitz, met machtiging-
der regeering', de Duitsche vlagplanle
te Angry Pequena, en daar zelfs
tolrechten begon te heften. Het
Engelsche oorlogschip Boadicea
kwam zelfs bijna in moeieli jkheden
met de beambten der firma, die
alleen van hunnen eisch tot het
betalen der rechten afzag, toen de
kapitein de Britsche vlag liet liïj—
schen. Dat is al vast een begin.
In Noord-Amerika zi jn te Dan
ville eenige ongeregeldheden voor
gevallen, die werden uitgelokt, door
den ouden haat tusschen de blanken
en de negers. Van de laatste vielen
er 5 dooden, en niet dan met veel
moeite gelukte het den overheid de
rust te herstellen. De voorgenomen
vermindering der staatsschuld zal
nog wel eenigen tijd op zich laten
wachten, daar volgens de verkla
ring van den minister de toestand
der schatkist op dit oogenblik, kwa
lijk met dezen maatregel strookt.
De republikeinen in Spanje, die
zeker wel inzien dat. nu hun tijd
nog niet gekomen is, schijnen zich
voorloopig bij het nieuwe kabinet,
dat hervormingen beoogt, aan te
sluiten; tenminste zij hebben be-
tijd de weinige geschiedbronnen
raadpleegt, om daarmede zijne ver
antwoordelijkheid te dekken. Indien
het gebeurd dat deze bronnen met
elkander in strijd zijn, en dezelfde
zaak op verschillende wijze behan
delen, behelpt hij zich daarmede,
dat hij of beide bronnen voor-*
delijk overneemt, en den lezer de
keuze laat, welke van beide hij voor
waar wil houden, óf dat hij de eene
in een onbetwijfelbaar daglicht stelt,
en de andere voor zeer onzeker of
vervalscht verklaart. Een ander on
derzoeker houdt dan het tegendeel
i staandeen zoo krijgt men door de
I verschillende tijden heen,de meest uit-
eenloopende beschouwingen van en
kele geschiedkundigegebeurtenissen.
Roepen wij dus de verbeeldings
kracht te hulp, en richten wij tot,
haar het verzoek, dat zii ons. indien,
j het mogelijk zij, zoo getrouw mo-
j gelijk een levensbeeld u t dien duis
teren joortijd schildere, en moge de