m Ei
Oplage 10000 Ex.
Zaterdag 17 November 1883.
No. 112.
ABONNEMENTSPRIJS:
ADVERTENTIÊN:
FEUILLETON.
„GROEFWANG".
BIXNEXLAND.
Voor Haarlem per maand40 Cents.
Franco door geheel het Rijk p. maand 55
Afzonderlijke Hommers5
Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zon- en algemeens Feestdagen.
Bureau: KLEINE HOUTSTRAAT No. 9.
Drukkers-Uitgevers: BQMANS Co., te Haarlem.
van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents.
Groote letters naar Plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot 's middag 12 uur.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Generale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co, JOH>\ F. JONES, Sucr., Parijs, 31bis, Faubourg Montmartre.
Van Haarlem naar
Amsterdam.
7.—. 8.32, 8.55, 9.30,11.15,
11.39*, 11.56, 1.8, 2.39*,
3.53, 4.15, 4.44, 5.42, 6.40,
7.13. 7.44* 8.54,9.46,10.23,
10.59*.
VERTREKUREN der SPOORTREINEN.
Van Amsterdam naar
Van Haarlem naar Haarlem.
Rotterdam. 6.15, 7.30*, 8.10, 8.30, 9.35,
7.53* 8.33,9.4,10.13.12.12* 9.50,11.5,11.50* 12.15, 1.5,
12.46,1.53, 3.50, 4.16, 5.12,
5.43*, 8.1, 10.13.
1.30, 3.26, 3.45, 4.30. 4.45,
5.20* 7.30,8.30,9.50,11.—.
WINTERDIENST. De met een
Van Rotterdam naar
Haarlem.
6.40, 8.10, 9.10,10.20», 11.5,
1.23*, 2.45, 3.35, 5.10, 6.27*
7.20, 8.50, 9.50*.
De vertrekuren zijn berekend
Station Delftscne Poort.
geteekende treinen alleen le en 2e klasse,
Van Haarlem naar
den Helder.
6.51,10.7,1.37, tot Alkmaar,
5.2, 8.57.
Van den Helder naar
Haarlem.
6.10, 9.30, 1.30, 7.20
Van Haarlem naar
Zandvoort.
Station H. IJ. S. M.
7.55, 10.15, 11.38, 1.33,
4.59, 8.3.
Van Zandvoort naar
Haarlem.
8.26 10.49, 12.42, 4.17,
6.15, 8,28.
Bericht aan onze lezers.
VjI) die zich nog in den
loop van dit jaar a,bon
neerenontvangen al#
premie
le. den boetenden Woman:
He Vloek de# Vaders.
2e. JE en prachfigen in vier
kleuren gedrukten wand
kalender
ALGEMEEN OVERZICHT.
De versterkingen voor het Fran-
sche expeditiecorps te Tonkin ten
hedrage van ruim 3000 man zijn,
zoo. meldt men ons uit Hongkong,
op het oorlogsterrein aangekomen.
Algemeen verwacht men daar nu
spoedig een krachtig optreden, tegen
de beide steden, die nog in de han
den des vijauds zijn, zoo het heet,
maar die werkelijk door Chineesche
troepen worden bezet. Of China nog
lang dezelfde vijandige houding, die
het tot hiertoe aannam, zal behou
den, over deze vraag zijn de ge
voelens verdeeld. Velen zijn er, die
g-elooven, dat de schrik voor de
Europeesche wapenen de langstaar-
tige bewoners van het Hemelsche
rijk nog wel zoo zeer van vroegere
oorlogen is bijgebleven, dat zij het
ook thans niet wagen zullen, zich
krachtig tegen de eischen van Frank
rijk, te verzetten, vooral niet omdat
de regeering voor conflicten met
Engeland en Duitschland vreest,
wanneer, wat zeer licht mogelijk is,
de volkswoede zich tegen de vreem
delingen op andere punten des rijks
verspreid, zal keeren. Dan toch zou,
Markies Tseng heeft het zeer dui
delijk gezegd, dc opgewonden me
nigte niet naar nationaliteit of land
aard zien, en de opperhoofden zou-
(Een roman uit de achtste eeuw.)
UIT HET HOOGDUITSEII VAN
ADOLF GLASER.
10)
Of het moederhart zich ooit kan
verloochenen? Alleen slechts dan,
als het geheel ontaard is, want zelfs
de armste en ruwste vrouw bemint
haar kiud en verleent het, zooveel
zij kan, bescherming en troost. Zoo
trachtte ook Groefwang's moeder,
die door arbeid, ontbering* en aller
lei ellende reeds vroeg was verou
derd, hem zoo voorzichtig mogelijk
allengs bij te brengen wat gedu
rende zijn zware ziekte was gebeurd
en om welke rede vrouwe Ilse
hem in hare bescherming had ge
nomen.
den machteloos blijken, om een
vergrijp aan het leven of de bezit
tingen van de onderdanen der be
vriende mogendheden te keeren.
Reeds heeft men er van gesproken,
om Frankrijk voor alles wat er kan
gebeuren aansprakelijk te stellen,
doch geen ernstig staatsman zal zoo
iets billijk en rechtvaardig kunnen
noemen. Frankrijk heeft recht of
het heeft ongelijk; in het eerste
geval zal niemand van de Fransche
natie kunnen eischen, dat zij ter
wille van derden afstand zal doen,
van hare aanspraken, alleen omdat
de fanatieke Chinees het in zijn
hoofd kan krijgen, den een of an
deren Pruis of Engelschman een
zuur gezicht te toonen, of wat nog
erger is, een algemeene slachting
onder hen aan te richten. Heeft het
daarentegen ongelijk, dan is iedere
mogendheid het haren onderdanen
verplicht, vooral nu er zulke hooge
belangen op het spel staan, en een
oorlog voor velen noodlottig kan
worden, de Fransche regeering hare
dwaling onder het oog te brengen,
en haar te verzoeken, desnoods er
haar zelfs toe noodzaken, van hare
plannen af te zien. Eene andere
keuze is niet wel mogelijk, zoo
meenen wij. Toch behoeft het geen
betoog, dat Engeland en Duitsch
land het beleedigen hunner onder
danen niet straffeloos zullen laten
begaan, en het is dus zeer wel mo
gelijk, dat de Chineesche regeering
nog bij tijds een goed deel van hare
eischen zal laten vallen, bevreesd
als zij is voor een algemeen vijandig
optreden der Europeesche mogend
heden. De terugkeer van Markies
Tseng naar Parijs om aldaar de
onderhandelingen te hervatten, geeft
grond om te vermoeden, dat zij, die
nog niet aan de mogelijkheid of de
waarschijnlijkheid van eenen oorlog
En zij deed er wel aan, die goede
ziel, hem met de grootste voorzich
tigheid de vreeselijke gebeurtenis
sen mede te deelen, want zijn arm
hoofd zou nauwelijks in staat zijn
geweest, al die verpletterende tij
dingen te vernemen. En toch moes
ten hem die mededeelingen worden
gedaan, want voor hem hing alles
daarvan af.
De moord van broeder Anselmus
was slechts het begin tot verdere
maatregelen geweest, die onder stil
zwijgende toestemming van heer
Heino tegen de christelijke broeders
waren genomen.
Waarschijnlijk vreesde men, dat
juist het voorbeeld van den held-
haftigen dood, de zaak van het
christendom zou steunen en het aan
zien van den heer en zijne krijgs
lieden er onder zou lijden. Boven
dien werd deze gebeurtenis na den
moord, niet stilzwijgend voorbijge
gaan en de heer moest óf den chris-
gelooven, in hunne overtuiging ver
sterkt worden. Als ieder nu maar
een weinig wil toegeven, kan de
zaak nog gemakkelijk in der minne
geschikt worden. De Fransche ka
mer van afgevaardigden zal weldra
geroepen worden om een oordeel
uit te spreken over de jongste kre
dietaanvrage der regeering, ten be
hoeve der Tonkin-expeditie. De
radicalen zijn het nog niet met zich-
zelven eens hoe zij in deze zullen
handelen. Geld moet er zijn, dat
begrijpen zij zeer goed, maar voor
het toestaan der noodige middelen
willen zij ook volledige opheldering
omtrent den toestand, en die kan
of wil de tegenwoordige regeering
niet geven, naar zij beweren. Zon
der discussie derhalve, zal het kre
diet ook thans niet worden inge
willigd.
Ferdinand de Lesseps, de grijze
maar nog altijd krachtige directeur
van de Suez-kanaalmaatschappij,
reist thans de steden van Engeland
af om de wenschen van de Brit-
sche reeders omtrent dezen water
weg te vernemen. Hij is van plan
om voor de schepen, die uit Indie
terugkomen een tweede kanaal te
graven, door gronden, de maat
schappij reeds bij contract gewaar
borgd, doch voor bij hiertoe over
gaat, wil hij eerst de klachten der
ontevredenen hooren, om zoo moge
lijk daarmede rekening te houden,
bij het nieuwe werk dat hij gaat
uitvoeren. Misschien hoopt hij zoo
doende het gevaar voor eene doo-
dende concurrentie te bezweren, en
vooral na de jongste verklaringen
van Gladstone, is het zeer wel mo
gelijk, dat hij in dit plan slaagt.
Zonder den hijstand der regeering
toch, kunnen de reeders weinig of
niets beginnen.
Nu heet het weer, dat de samen
komst van den Keizer van Oostenrijk
met den Koning van Italië noch te
Rome noch te Napels zal plaats
hebben, maar Turijn daartoe de
aangewezen plaats zal zijn. De na
tionale tentoonstelling, die daar het
volgende jaar gehouden zal worden,
zou een geschikt voorwendsel zijn
voor den keizer van Oostenrijk om
zijn zuidelijken nabuur in de hoofd
stad van het oude Sardinië een
bezoek te brengen. In hoeverre dit
gerucht waar is weet men niet.
't Is het Parijsche blad, de Figaro
die het ons bracht, doch de bericht
gevers van dit blad slaan de bal
wel eens mis, zoodat men wel zal
doen, er niet al te veel op te ver
trouwen.
Het is thans reeds zeker, dat de
Duitsche kroonprins, uit erkente
lijkheid voor de beleefdheid den
koning van Spanje bewezen, door
hem het eere-commando over een
regement Uhlanen op te dragen, ins
gelijks het eere-kolonelschap in het
Spaansche leger zal worden aange
boden. Waarlijk een onschuldig ge
noegen. Van meer belang vooral voor
de houders van Spaansche schuld
brieven is de tijding, dat de minis
ter van financiën in eene circulaire
aan de hoofden der provinciën, de
verzekering geeft dat de welvaart
ook die van de schatkist, toeneemt.
Waar men vroeger bijna alle jaren
de begrooting met een nadeelig saldo
zag sluiten, daar wijst zij thans een
belangrijke overwinst aan.
Toch acht de minister het noodig
den ambtenaren des rijks, die met
het innen der belastingen gesteld
zijn, te gelasten, daarbij zoo nauw
keurig mogelijk te werk te gaau,
opdat het rijk uiet weder deu
toestand van een staatsbankroet te
telijken vreemdelingen óf zijn krijgs
lieden gelijk geven. Natuurlijk deed
hij het laatste. Hij zond eene af-
deeling gewapende lieden naar het
christelijke broederhuis en kondigde
het zestal priesters aan, dat hij ze
met geweld over de grenzen van
zijn gebied, waartoe ook de bezit
ting zijner zuster behoorde, zou
laten brengen, indien zij weigerden
vrijwillig te gaan. Bloed zou daarbij
niet vergoten worden. Wat bleef
den vromen broeders over? Tegen
zulk een maatregel was weerstand
nutteloos, en het voorgevallene met
broeder Auselmus bad maar al te
duidelijk bewezen, dat Lunue vij
anden tot het uiterste in staat wa
ren. Men liet hen hunne heilig
dommen, huisraad en boeken en ge
leidde hen tot aan de grenzen, hen
men zware straffen bedreigende,
ingeval zij eene poging mochten
wagen om terug te keeren. Het
buis w«rd verwoest en heer Heino
geloofde dat daarmede alles een
einde had genomen.
Maar hij had zich vergist. Het
verblijf der christelijke broeders was
toch op eenige dorpsbewoners niet
zonder uitwerking gebleven, en het
g*een den eersten was wedervaren
gaf niet alleen aanleiding tot hef
tige woordenwisseling, maar ook
tot ernstige verbittering en feitelijk
heden. Zooals altijd vonden de krijgs
lieden den grootsten aanhang en
verwachtte men, dat de aanhangers
der nieuwe leer zouden worden mis
handeld en indien zij zich verzetten,
kon moord en doodslag er het ge
volg van zijn. Groefwang's moeder
maakte zich zeer beangst. Haar zoon
lag bewusteloos aan de hevigste
koorts ten prooi. Zij droeg aau een
oud vrouwtje uit haar buurt zijne
verpleging voor korten tijd op, en
spoedde zich op weg naar den Hein-
burg, waar zij door tusschenkomst
eener aanzienlijke, vrouwelijke be-
gemoet ga, zooals vroeger het ge
val was.
De Russische dagbladen hebben
van de regeering eene aanschrijving
ontvangen, waarbij het hun op straffe
van boete en bij herhaling van het
feit met opheffing, wordt verboden,
in het vervolg weder op de moge
lijkheid van eenen oorlog met
Duitschland te zinspelen. Daardoor
toch wordt, volgens de circulaire,
eene agitatie bevorderd, die niet dan
hoogst nadeelige gevolgen voor het
rijk kan hebben.
Reeds voor eenige jaren hield
eene keizerlijke ukase dezelfde be
palingen in, doch daarop werd wei
nig acht gegeven. Waarschijnlijk
staat dit staatsstuk in verband met
de reis van den heer Von Giers naar
Duitschland.
Haarlem, 16 Nov. '83.
Met genoegen vernemen wij dat
hier ter stede is opgericht de On-
derwijzers-Gymnastiek-Vereeniging
«Bato», met 15 werkende leden.
Het bestuur bestaat uit de heeren:
A. A. Sprenger, directeur: IJ. Spaan,
pres.; Van Es, vice-pres.; Vreeken,
secr.; Sevenhuysen, penn.; Robin,
comm. van orde.
Amsterdam. Op 17 dezer des
namiddags te 3 uur, zal van de
scheepstimmerwerf aan het eind der
Oostenburgerstraat (Koninklijke Fa
briek van Stoom- en andere Werk
tuigen) te water worden gelaten
het stoomschip Oranje-Xassau, voor
den Koninklijke Westindischen mail
dienst.
7 Een gedienstige geest, die in
dertijd op zich had genomen ledige
diende haar leed aan de gemalin
van den heer klaagde.
Deze erbarmde zich over de groote
angst der arme vrouw en zond in
den laten avond twee bedienden met
matten en huiden, om den zieke naar
den hof te vervoeren.
Toen hij daar aankwam, ging
vrouwe Ilse zelve naar hem zien,
en daar hij nog steeds het evan
gelieboek krampachtig omklemd
hield, waagde zij het met haar
zachte hand, zijne door de koorts
verhitte vingers er van los te maken,
en zelve het boek in bewaring te
nemen,
Dienzelfdcn avond nog had er op
een later uur een groote slachting
in het dorp plaats, waarbij de wei
nige lieden, die zich door de pries
ters hadden laten doopen, vreeselijk
werden mishandeld.
Groefwang hoorde dit bericht van
zijne moeder met minder veront
waardiging aan, dan zij misschien
