Oplage 10000 Ex.
Donderdag 22 November 1883.
No. 116.
FEUILLETON.
„GROEFWANG".
14>.
ABONNEMENTSPRIJS:
Yoor Haarlem per maand40 Cents.
Franco door gelieel het Rijk p. maand 55
Afzonderlijke Nommers5
Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zon- en algemeene feestdagen.
Bureau: KLEINE HOUTSTRAAT No. 9.
Drukkers-Uitgevers: BOMAHS Co., te Haarlem.
ADVERTENTIËN:
van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents.
Groote letters naar Plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot 's middag 12 uur.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Je Puhlicité Etrangère
VERTREKUREN der SPOORTREINEN. WINTERDEENST. De met een geteekende treinen alleen le en 2e klasse.
Van Haarlem naar
Amsterdam.
7.—. 8.32, 8.55, 9.30,11.15,
11.39*, 11.56, 1.8, 2.39*
3.53, 4.15. 4.44, 5.42, 6.40,
7.13 7.44* 8.54,9.46,10.23,
10.59*.
Van Haarlem naar
Rotterdam.
7.53* 8.33,9.4,10.13.12.12*,
12.46,1.53, 3.50, 4.16, 5.12,
5.43*, 8.1, 10.13.
Van Amsterdam naar
Haarlem.
6.15, 7.30*, 8.10, 8.30, 9.35,
9.50,11.5,11.50* 12.15, 1.5,
1.30, 3.26, 3.45, 4.30. 4.45,
5.20*, 7.30, 8.30, 9.50,11.—.
Van Rotterdam naar
Haarlem.
6.40, 8.10,9.10,10.20*, 11.5,
1.23*, 2.45, 3.36, 5.10, 6.27*
7.20, 8.50, 9.50*.
De vertrekuren zijn berekend
Station Delftsche Poort.
Van Haarlem naar
den Helder.
6.51,10.7,1.37, tot Alkmaar,
5.2, 8.57.
Van den Helder naar
Haarlem.
6.10, 9.30, 1.30, 7.20
Van Haarlem naar
Zandvoort.
Station H. IJ. S. M.
7.55, 10.15, 11.38, 1.33,
4.59, 8.3.
Van Zandvoort naar
Haarlem.
8.26 10.49, 12.42, 4.17,
6.15, S,2S.
Bericht aan onze lezers.
TLij die zich nog in den
loop van dit jaar abon
neer enontvangen als
premie
le. den boetenden Jtoman:
M)e Wloek des Waders.
2e. Ken prachtigen in vier
kleuren gedrukten wand
kalender.
Onder de Rubriek ingezonden
meaedeelingen betreffende zaken van
Particulier-, Handels- en Nijverheids
belang, bevatte dezer dagen de Prov.
Noordbr. en 1s-Hertogenbossche Cou
rant bet volgende, waaruit wij het
onderstaande hebben overgenomen.
Verzekering yolksrnak.
Verzekering llumanlteltszank.
Verzekering Godsdienstplicht.
I.
Wanneer de dichters eene uitdruk
king noodig hebben voor zinlijke
kracht, voor vastheid en onbeweeg
lijkheid, dan kiezen zij bij voorkeur
het beeld van een rots, die, koen en
trots, aan de golven der zee weêr-
stand biedt. Doch de dichter moet
ook natuurvorscher zijn. Is hij dit,
dan zal hij dra inzien op welk een
zwakken bodem zijne vergelijking
berust. Dan zal hij de groote kracht
en macht begrijpen van de zee, die
immer verwoesting aanricht, doch
altijd weder opbruist.
Onophoudelijk wordt de golf door
het vaste gesteente teruggeslagen.
Men wane niet, dat de onophoude
lijke aanvallen slechts vergeefsche
pogingen zijn om den strijd met een
onbedwingbaren vijand vol te hou
den. Hoe is het in de werkelijkheid?
Geen slag, die het schijnbaar on
machtig element tegen den vijand
doet, blijft zonder uitwerking.
(Een roman uit de achtste eeuw.)
UIT HET H00GDUIT3CH VAN
ADOLF GLASER.
Zij liet zich het evangelieboek
toonen en wenschte het in bewaring
te nemen, zoolang Groefwang op
den hof haars broeders zou vertoe
ven. Het scheen haar ook wel een
bewonderenswaardig werk toe, want
ofschoon zij het Romeinsche schrift
kende, had zij tot dusverre nooit
een boek aangetroffen, waarvan de
inhoud geheel uit Saksische ru
nen 1was saamgesteld. Zij zelve
had zich al heel wat ingebeeld dat
zij runen kon zetten, maar zoovele
Schriftteekens.
Teruggeworpen, telkens terugge
worpen, keert de golf met vernieuwde
kracht terug, knaagt aan het merg
des tegenstanders enstuk voor,
stuk na, valt de kolossus uiteen,
die voor altijd pal en onwrikbaar
scheen te staan.
Met donderend gekraak stort de
reus ter neer.
De overwonnen vijand wordt ver
pletterd en zijne overblijfselen, zijn
ascb als 't ware, door bloed en stroom
naar verre landen gevoerd. Verplet
terd tevens is zijn trotsche zelfwaan,
zijne zelfoverschattingHij wordt ge
noodzaakt tot de groote taak der
menschheid mede te werken!
Natuurverschijnselen en denkbeel
den hebben een overeenkomstigen
loop. In beide wordt de nimmer rus
tende, eeuwig werkende wereldgeest
belichaamd. Hier de rots, worste
lende met dèn vloed der zee, daar
't groote denkbeeld, kampende met
wantrouwen en vooroordeel; voort
durend met bekrompenheid strij
dende. Doch gelijk de golf die na
rusteloozen strijd tegen de fiere rots,
deze van lieverlede vernielt, zoo wint
ook het goede denkbeeld 't moge
dan ook langzaam wezen dag aan
dag terrein.
Dit geld ook voor het verzeke-
ringsidée. Het wint bepaald veld,
ook hier te lande. Men vergelijke
slechts den toestand zoo als die nu
is met dien van voor vijf en twintig
jaren.
Toch is de waarheid, dat de levens
verzekering, eene hoogstweldadige
instelling, nog niet genoeg volks
overtuiging geworden, nog niet ge
noeg in de volkszeden is doorge
drongen.
Waarom is het niet algemeen, zijn
leven te laten verzekeren, dat toch
eens eindigen moet, terwijl het wel
bladen er mede vol, bad zij nog
nooit bij elkander gezien. Zij zeide
aan Groefwang dat hij het zoo vaak
hij wilde van haar kon krijgen,
maar zij wenschte er zelve naspo
ringen in te doen, en het ook aan
de jongste dochter van heer Krodo
te laten zien.
Hij stond haar verzoek met weer
zin toe en verliet haar een weinig
ontstemd, want hij gevoelde zich
in zijn boek en nog meer in de daarin
vervatte, verheven leer gekrenkt.
Maar toen hij zich weder alleen in
zijne kamer bevond, kwam hij tocli
tot de overtuiging dat hij door den
omgang' met Gerrita veel kon leeren
en deze overtuiging deed hem ver
zoenen met de gedachte, dat hij en
zijn kostbaar boek alleen dienen
zouden om de afgezonderde, oude
jonkvrouw in de droevige winter
dagen den tijd te verkorten.
Spoedig echter zou hij er anders
over denken, toen hij eenige dagen
algemeen is roerende goederen te
doen verzekeren. Alle dagen ver
zekeren wij voorwerpen, die veel
minder belangrijk dan het leven zijn.
Verzenden wij een brief, die gelds
waarde bevat, dan verzekeren wij
deze door middel van eene premie.
Hij, die zich door verzekering wapent
tegen de nadeelige kansen, welke
op zijn weg gestrooid liggen, kan-.
delt verstandig. Er zijn weinig zaken,
die zulk een ruim terrein omvatten
en vatbaar zijn voor zoo vele com
binatiën als de verzekering in bet
algemeen.
Verscheidene staathuishoudkundi
gen beschouwen de verzekering als
het middel om den -Lijd, den hevigen
strijd tusschen kapitaal en arbeid
tot een goed einde te brengen.
Wij zullen haar thans echter meer
bepaaldtfuit een ander oogpunt be
schouwen en wel als berustende op
het wereldomvattend idee van men-
schenliefde.
II.
De verzekering berust op het we
reldomvattend idee der menschenliefde.
Met verheven schoonheid is dit
denkbeeld onlangs door een R. K.
geestelijke in het licht der waar
heid gesteld; wij bedoelen den abbé
Quéant, pastoor en deken te Asfeld.
«De goddelijke wet verbiedt den
menscb, wel is waar, in de toekomst
te willen doordringen. Geenszins
verboden is 't echter, zijn persoon,
zijn leven, zijn gezin en zijne goe
deren te verzekeren tegen de geva
ren zonder tal, waardoor deze allen
worden bedreigd. Integendeel is het
voor hem een plicht, waaraan hij
zich niet onttrekken kan of mag.
Het heilzaam middel tegen de ram
pen die het menschdom bedroeven
en teisteren is de verzekering, die
men zoo noemt, omdat zij zeker en
later weder bij Gerrita ontboden
werd. Het was een vochtige, koude
winterdag en heer Krodo had zich
na den maaltijd met zijne gunste
lingen op de berenhuiden nederge-
legd, die natuurlijk in de gezel
schapszaal van bijzondere grootte,
en met de zeldzaamste kleuren ge
vonden werden. In de vrouwenaf-
deeling verwachtte jonkvrouw Ger
rita den schrijver, maar nu niet
alleen, want naast haar zat Krodo's
dochter; een meisje van zulk een
wonderbare schoonheid, als hij nog
nooit had gezien.
Ook zij herinnerde hem door hare
trekken aan de heerenvrouw, van
zijn geboorteplaats, maar uit hare
oogen straalde meer gloed, hare
lippen waren frisscher en haar ge
heel ademde de schoonste bloei der
jeugd.
Ook zij droeg de lange, goud-
blondb baren door een ring van
brons bij elkander gehouden, en hij
gewis maken wat onzeker was.»
De waardige geestelijke komt nu
tot het eigenlijke thema: de ver
zekering is op de menschenliefde
gegrond.
En hieruit vloeit verder voort,
dat de verzekering in overeenstem
ming is met den godsdient, die de
hoogste wet, de menschenliefde, be-
*vat met het Evangelium,dat de hoek
steen van ware humaniteit is.
«Is de mensch reeds uit krach te
van het beginsel der christelijke
liefde zijnen evennaaste bijstand ver
schuldigd omdat hij zijn broeder
is hoeveel te meer is hij dan niet
verplicht zijne nabestaanden, den
leden van zijn gezin, hulp en bij
stand te verleenen. De christelijke
liefde is het Evangelium des Chris
tendoms. Het is God zelf, die in het
Evangelium ieder beveelt zijne vrouw
en kinderen te beminnen en aan de
kinderen om hunne ouders lief te
hebben. Paulus voegt er bijDegeen
die geen zorg voor de zijnen heeft,
is erger dan een ongeloovige. De
godsdienst moet het zoo ethisch be
ginsel, de verzekering, dan ook onder
zijne beschermende vleugelen ne
men. Zij is eene zedelijke hande
ling, die met den godsdienst ten
nauwste samenhangt. Zoodanig is
inderdaad de verhevenheid van den
godsdienst., dat alle bewijzen van voor
spoed uit dien bron voortvloeien en
iedere goedeedelmoedige gedachte
die waarlijk nuttig is voor de
menschheidaan hem zijn oorsprong
heeft te danken. Hij wijst nu op
de zedelijke eigenschappen van
hen, die zich doen verzekeren. Zij
brengen de deugden in praktijk,
die de godsdienst aanbeveelt. Het
hoofd des gezins, dat zich ten
behoeve en ten voordeele van vrouw
en kinderen doet verzekeren, moet
wel een goed huisvader zijn, ge
kende ze, die haren, die op de stra
len der zon geleken. Het eenvoudige
kleed was aan den zoom overal met
gekleurde draden gestikt, en aan hals
en armen droeg zij fraai bewerkte
bronzen sieraden. Groefwang ge
voelde bij dien aanblik bet litteeken
in zijn gezicht branden. Of zij zich
zijner herinnerde? Op beider gelaat
was niets te bemerken.
Gerrita had een geheel plan ge
maakt, hoe zij van de tegenwoor
digheid des schrijvers voor zich en
hare nicht voordeel kon plukken.
Heer Krodo was gewend met zijne
bevoorrechte dienaars, 's winters na
den maaltijd bijeen te blijven en
zich tot slapenstijd met lien te on
derhouden.
Dat hieraan de vrouwen geen deel
konden nemen, was licht te begrij
pen, en bovendien eischteu de zeden
dat de vrouwen van alle bijeenkom
sten van mannen, in oorlog en vrede,
uitgesloten waren. Terwijl dus heer
lijk ook het kind, dat zich ten
behoeve en ten voordeele zijner
ouders doet verzekeren, terecht een
goed kind mag genoemd wor
den. Zij die zich doen verzekeren
kenmerken zich in den regel door
arbeidzaamheid, spaarzaamheid en
deugdzaamheid. En zijn deze deug
den niet juist die welke het chris
tendom op den voorgrond stelt?
Voor het huishouden is het ideaal
des Christendomschristelijke liefde
en arbeid te gader.
(Slot volgt.)
ALGEMEEN OVERZICHT.
Tot welke onzinnige daden, de
sociaal-democratische beginselen
hare belijders al brengen kan, wan
neer deze met een tamelijk levendige
verbeelding en een zekere doods
verachting zijn begiftigd, blijkt ook
thans weder te Parijs, waar een
bakkersknecht in hechtenis genomen
is, die van plan geweest was, den
minister Ferry te dooden. In het
eerst meende men dat de achttien
jarige jongeling niet wel bij het
hoofd was, doch een later onderzoek
heeft bewezen, dat men hier te doen
had met een dweeper van de ergste
soort, die in de bewindslieden van
de republiek de ergste vijanden voor
de maatschappij zag. Het zoude ons
te ver voeren, wanneer wij een vol
ledig résumé wilden geven van al
den onzin, door dit jonge mensch
bij zijne eerste verhooren al uitge
kraamd. Wij meenen te kunnen vol
staan met bet wedergeven van het
oordeel, dat hij over zijne Parijsche
geestverwanten, de anarchisten, uit
sprak. De Parijzenaars, zelfs de hef-
tigsten onder de heftigen, zijn nog
niet rijp om door krachtige daden
eene nieuwe sociale omwenteling t,e
Krodo en zijne mannen op de die
renhuiden lagen, de drinkhorens in
den kring rondgingen, en de monster
achtigste verhalen van jachtavon
turen verteld werden, zaten de twee
vrouwen met hunne dienaressen bil
elkander aan het spinnewiel, of
vlochten groote dekens, stikten ta
pijten en versierden hunne kleede
ren met bonte randen, om zoodoende
op de eindelooze winteravonden den
tijd te verdrijven.
Somtijds bracht een troep muzi
kanten, die door oud en jong wer
den aangegaapt, eenige afwisseling,
j Aan hout had men in die landstreek
geen gebrek, en zelfs in de armoe-
digste hutten flikkerde den gehee-
len dag de heldere haardvlam, geen
wonder dat in alle vertrekken van
den burcht dit eveneens het geval
wasdaar het ook als een verdienste
igold, zeer veel hout te verdelgen,
om maar steeds meer boomen uit te
kunnen roeien.
