POPULAIR MIS-1
2e Jaargang'.
Maandag 15 September 1884.
No. 365.
FEUILLETON.
ABONNEMENTSPRIJS:
Yoor Haarlem per maand40 Cents.
Franco door geheel het Rijk p. maand 55
Afzonderlijke Nommers 5
Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zon- en algemeene Feestdagen.
Brieven, gelden, advertentiën enz. franco te adresseeren
aan het Burean, Kleine Houtstraat No. 9.
Hoofdagenten voor hel Buitenland,-. Compagnie Générale de Publicité Etrangere G. L.
JDA VBE éf Co., J OH. F. J ONES, Stier., Parijs, 31bis Faubourg Monlraartre.
ADVERTENTIËN:
van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents.
Groote letters naar Plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot 's middag 12 uur.
MUSEUMS EN ANDERE BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN HAARLEM.
Rijksmuseum van Schilderijen op het Paviljoen. Geopend op werkdagen van 10 tot 4 uurop Zon- en Feestdagen van 12f tot 4 uur. Kinderen beneden dc 8 jaar hebben geen toegang, kinderen van 8 tot 12 jaar alleen onder geleide.
Toegang vrij. Koloniaal museum op het Paviljoen. Ingang Dreefzijde 2e deur. Geopend dagelijks van 10 tot. 4 uur. Toegang 25 cents per persoon. Donateurs en leden der Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid hebben op
vertoon* van diploma vrijen toegang, donateurs met gezelschap, leden met 1 dame. -Museum van kunstnijverheid op het Paviljoen. Ingang Dreefzijde le denr. Geopend dagelijks van 10 tot 4 uur. Toegang 25 cents per persoon. Donateurs en
leden der Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid hebben op vertoon van diploma vrijen toegang, donateurs met gezelschap, leden met 1 dame. Bisschoppelijk museum voor kerkelijke oudheid, kunst en geschiedenis, vooral
van Nederland en meer hijzonder van het Haarlemsche Bisdom, Kruisweg No. 59. Geopend dagelijks, uitgenomen Zaterdag. Zon- en Feestdagen, van 105 uur. Toegang 25 cents per persoon. Doorloopende toegangskaarten voor een geheel jaar
h 1 gulden. Museum der stad Haarlem op het Raadhuis. Geopend van 15 April tot 14 October alle werkdagen van 104 uur, van 15 October tot 14 April op die dagen van 103 uur tegen betaling van 25 oents per persoon, alleen
mda"cn kosteloos van 124 uur, de overige Christelijke feestdagen tegen betaling van 25 cents per persoon. Kinderen beneden de 8 jaren wordeu in het geheel niet toegelaten
Zondag
Teglen
Woensdag
de jDamstraat.' foopend''dagelijks uitgenomen "Zaterdag, Zon- en Feestdagen van 11—3 uur. Teglers bibliotheek. Geopend Woensdag, Donderdag, Vrijdag e
Zaterdag van 24 uur. Orgel-bespeling in de Groote Kerk. Dinsdag van 12 en Donderdag van 23 uur. Toegang (deur Oudegroenmarkt) vrij.
kindore
i Zaterdag
i 8 tot 14 jaren niet dan ouder behoorlijk geleide.-
1—4 t
Stadsbibliotheek Prinsenhof. Geopend
De Administratie van
Haarlem's Dagblad heeft
het voornemen opgevat
om 5 December a. s. weder twee
Premien te verloten.
Deze zullen zijn: le premie,een
keurige mahoniehouten tafel;
2de premie, een zestal keurige
stoelen.
Deze voorwerpen zullen in een
nader aan te kondigen meubelma
gazijn of op eene andere voor ieder
zichtbare plaats worden tentoonge
steld.
Ieder, die zich abonneert, ont
vangt een lot, benevens, zoolang de
voorraad strekt, een exemplaar van
een boeienden Roman cadeau.
DE ADMINISTRATIE.
Gevangenen en Soldaten.
Eenige dagen geleden deed ik
een uitstapje naar Breda. Het weer
was uitlokkend schoon en noodigde
I alzoo tot wandelen uitvan die
I gelegenheid maakte ik dan ook een
uitmuntend gebruik om die fraaie
stad, met hare talrijke wandelwegen
j er om heen, goed te bezichtigen.
Zoo kwam ik dan ook in de nabij-
heid der zoogenaamde kloosterka
zerne, vroeger een verblijfplaats van
I monniken, thans ingericht tot ka-
zerne. In de verte zag ik een prach-
I tig gebouw verrijzen, met koepel
vormig dak, waaraan tal van werk
lieden bezig waren de laatste hand
te leggpn. Zoo van buiten gezien,
had het veel weg van het Pano-
rama in de Plantage te Amsterdam,
of kon althans goed doorgaan voor
een dergelijk gebouw. Ik kon mij
echter niet voorstellen, dat men in
een betrekkelijk kleine stad zulk
een speculatie zou beginnen, daar
zelfs in de groote steden zulke in-
„DE UITDRAGER".
Roman uit het alledaagsche lenen.
48.
Verbazende sommen had hij weg
geworpen, om de lusten van Astarte
en hare moeder te bevredigen, om
slaaf te worden van zijne ijdelheid
en hoovaardij, van zijne teugellooze
neiging voor kunst en weelde. Wat
hem na driejarigen troosteloozen echt
na betaling der helft van zijn vroe
gere vermogen overbleef, was: het
huiswaarop hij geene schulden
mocht maken en dat hij niet ver-
koopen mocht; eene weelderige in
richting, die voor hem thans even
zoo belachelijk als zonder waarde
was, die hij dus natuurlijk moest
afschaffen, en eindelijk een zoo
richtingen niet kunnen rendeeren.
Ik informeerde dus eens welke be
stemming het nieuwe gebouw zou
hebben. Een gevangenis moest bet
worden! Ja, lezer, gij die u be
klaagt, dat de lasten, die gij aan
den Staat moet opbrengen telken
jare grooter worden; die vreest, dat
de nieuwe leening van zestig milli-
oen gulden de belastingen nog zal
doen stijgen, ge kunt u deswege
troosten, want uw penningen, die
gij den Staat offert, worden op doel
matige wijze besteed, en geen cent,
veel minder duizenden guldens, wor
den uitgegeven, als bet niet volstrekt
noodzakelijk is. Hier hebt ge we
derom een sterk sprekend voorbeeld
Die nieuwe gevangenis, opgericht
met het doel er het schuim der
maatschappij in op te sluiten, is op
zoo weelderige wijze gemaakt, dat
de rente van het kapitaal daaraan
besteed, jaarlijks schatten verslindt.
Ieder gevangene kost hier den Staat
elk jaar zooveel, dat een burgerge
zin met vijf of zes kinderen er ruim
schoots van bestaan kan. Is het geen
schande, dat aldus rondgesprongen
wordt met het geld, wat ge zoo
noode naar den ontvanger brengt?
Daarvoor kost u het zout tienmaal
meer dan in België, de zeep min
stens tweemaal! Daarvoor moeten
accijnsen geheven worden op tal
van artikelen, die ge dagelijks noo-
dig hebtMeen niet, lezer, dat Breda
alleen op zulk een prachtige gevan
genis bogen kan, o neen, Rot
terdam, Hoorn en nog andere plaat
sen hebben dezelfde misplaatste
weelde aan te wijzen. Keeren we
thans tot de gevangenis te Breda
terug, die waarschijnlijk weldra in
gebruik zal genomen worden en
waar de heeren gevangenen niet
zullen te klagen hebben, dat men
voor hun gezondheid geen nauw-
ring kapitaal, dat hij van de intres
ten niet leven kon, daar hij toch
Schalm's hypotheek met duizend
daalders verinteresseeren moest. Zoo
veel zag hij wel in, dat, als hij dit
geringe kapitaal aangreep, het dan,
zelfs bij geheel andere levenswijze,
binnen drie of vier jaar zoude ver
teerd zijn. Maar wat dan?
Zijne armoede openlijk voor de we
reld te toonen, dat duldde zijn trots,
zijn schaamtegevoel niet.
Bid en werk!dreunde Schalm's
woord hem nog in 't oor. Hoe zou
hij dat? Wat zou hij dan doen?
Kon hij, die in de haute-volée ge
schitterd had en overal de eerste
geweest was, om eene karige be
trekking bedelen? Van deur tot deur
aankloppen bij hen, die vroeger met
hem gelijk stonden? Korell bekom
merde zich om hem niet, alles had
zich van hem afgewend, zelfs wie
hem betreurde, vermeed hem. Hij
was in de samenleving een paria
lettende zorg draagt; -alles wordt
er flink ingericht: slaapzalen, werk
zalen, keuken incluis, niets zal te
wenschen overlaten, en zoo er soms
op de voeding iets zou aan te mer
ken vallen, zoo de behandeling min
der naar den smaak zou zijn, ze zul
len wel zorgen, dat hierin verbete
ring komt; want over het algemeen
gaan die luidjes van den stelregel
uit, dat een brutaal mensch het
derde deel van de wereld heeft en
weinigeischend zijn ze volstrekt
niet! Vlak bij de nieuwe gevange
nis kon men van een levendig
schouwspel genieten. Op een uitge
strekt terrein waren tal van witte
tenten opgeslagen voor de soldaten...
die in de kazerne geen plaats konden
bekomen! Door den aanhoudenden
regen der vorige dagen was de grond
week geworden. Op dien drassigen,
doorweekten grond moesten de zonen
van Neêrlands burgers, zij misschien
die thuis gewoon zijn op een goed
bed te slapen, die ieder oogenblik
gereed moeten staan, hun land tegen
vijandelijke aanvallen te beschermen
hun strooleger nederleggen. Daar
wonen zij opgepakt in tenten, die
bijna geen beschutting geven tegen
de guurheden van het weder, en in
de open lucht stonden tafels, met
banken er om been, waaraan zij bun
middagmaal konden gebruiken. Toch
waren ze vrolijk en opgewekt en
luide weerklonk hun lied«Daar
kan de Koning niets aan doen!»
Maar de ministers? Verslindt niet
het budget van oorlog meer dan
een vijfde van 's lands financiën?
Het is waar, de soldaat moet gehard
zijn tegen de ongemakken van een
eventueelen veldtochthij moet ge
woon gemaakt worden aan toestan
den, die het soldatenleven soms kan
doen doorleven, maar ook in andere
opzichten staat de soldaat heel wat
ten achter bij den gevangene.
Het voedsel der militairen laat in
de meeste garnizoensplaatsen nog zeer
veel te wenschen over; want al kun
nen de leveranciers, de slagers in
het bijzonder, niet meer zoo knoeien
als vroeger; al wordt in het alge
meen veel heter toezicht uitgeoefend
op hetgeen den soldaat tot voedsel
strekken moet, de wijze, waarop het
eten gereed gemaakt wordt, is dik
wijls zoo, dat den jongen rekruut
alle eetlust in de eerste dagen ont
nomen wordt en slechts de honger
hem tot eten dwingt! In vele ge
vallen staat de militair dus bij den
gevangene ten achter. Dit komt wel
het meest daar uit, waar de soldaten
om de gevangenis wacht moeten
houden. Te midden van de felste
koude, den hevigsten regen, de
zwaarste stormen, het vreeselijkste
onweder moeten zij op hun post blij
ven en in eentonig en vervelend
heen- en weer drentelen hun wacht-
uren doorbrengen, terwijl terzelfder
tijd de gevangenen warm en wel
zitten of hun slaapplaatsen hebben
opgezocht. Of ik dan de onderaard-
sche kerkers, zonder licht, zonder
lucht bijna, voor de gevangenen
terugwensch? Of ik hen wederom
als wilde dieren in hokken opgeslo
ten wil zien, om er zelden anders
dan levenloos uitgehaald te wordeu
Geenszins, ook zij zijn menscben,
die wellicht door zwakheid van wil
of uit armoede den slechten weg op
gegaan zijn, en allicht door een
vriendelijke en welwillende, doch
verstandige behandeling tot inkeer
zullen komen. Maar men overdrijve
niet; straf is hun opgelegd en die
straf moet zóó zijn, dat zij hen af
schrikt den kwaden weg later an
dermaal te bewandelen. Slechts dat
gene, wat zij volstrekt noodig
hebben, geve men hun en vooral
bouwe men voor hen geen paleizen,
die ingericht zijn met een weelde,
aan hotels van den eersten rang
gelijk! Sw.
geworden. Zijne vrienden, de g
leerden en kunstenaars, gingen voor
hem uit den weg; hij kon hun niets
meer afkoopen en hun nier meer
ondersteunen. Hun medgezel kon hij
ook niet zijn, want hij was immers
een niets geworden? Zelfs tot ge
zellig onderhoud was hij ongeschikt
gewordenwant hij was scherp
somber en kortaf in 't spreken. Ach
tingswaardige lied en, zooals Hakkert,
kon hij des te minder lastigvallen,
daar zij hem niet anders konden
aanbieden dan troost.
En langen, zwaren strijd, gansche
dagen en nachten, voerde Eduard,
eer hij tot een besluit kon komen;
eer zijn hart al die hartstochten en
begeerten, dien dwazen trots, de laat
ste begoocheling en hoop, den laat-
sten vergeefschen wensch aflegde.
Zoo hij zich nog maar aan de her
innering had kunnen wijden,maar he
laas! de heldere beelden zijner jeugd
waren ontheiligd door eigen schuld,
bevlekt door Schalm's en Astarte's
akelige afbeeldsels, door de onzalige
dagen van een verschrikkelijk hu
welijk.
Mat en ziekelijk, lichamelijk ver
zwakt, kwam hij uit dezen strijd te
voorschijn; alles was in hem dood
of verwelkt, ieder gevoel geknakt,
verdwenen alle hoop! Doch iets was
er dat in hem meer en meer ont
waakte, hem reuzensterkte gaf, hem
alles deed ter neer vellen, hem tot
inspanning aller krachten aandreef
de gedachte aan zijn vader, de ge
dachte aan Mathilda. Hoe onwaar
dig voor beiden hij zich ook gevoe
len mocht, hoe onmogelijk 't hem
ook ware het Eden zijner kinderja
ren terug te tooveren, de herinne
ring aan die beide personen was
machtig genoeg om hem tot den duur-
sten eed, het krachtigste besluit te
ontvlammen,niet dieper tedoen zinken
dan hij reeds was gezonken, de ver
loren eer terug te doen winnen, en al
ALGEMEEN OVERZICHT.
Volgens de bladen zijn twee klas
sen der militie opgeroepen, om het
garnizoen van Brussel met 900
man te versterken.
Men voorspelt dat de ministerraad,
die heden te Parijs gehouden zal
worden, zeer belangrijk zal zijn. De
uitslag ervan kon allicht de oorlogs
verklaring aan China en de bijeen
roeping der Kamers zijn, betzij vóór
dien tijd de oorlogsverklaring van
China zelf, welke aan iedereen mede
gedeeld schijnt te zijn, behalve aan
Frankrijk, te Parijs aankomt of niet.
De gravin van Parijs is deze week
op het kasteel Eu van een zoon
bevallen, bet vijfde kind in leven
van het grafelijk echtpaar. Het kind
zal de namen Ferdinand Francois
Philippe Marie Laurent ontvangen;
het zal ten doop gehouden worden
door den ex-koning Frans II van
Napels en de infante Isabella, gra
vin van Girgenti, eene zuster van
den koning van Spanje.
Te Arenenberg zal een familie
raad gehouden worden van de Bo-
napartes, om te beraadslagen over
«het geval van Prins Victor.» Kei
zerin Eugénie, die te Carlsbad is,
en Prins Jeróme, die te Prangins
vertoefde, zullen er samenkomen.
Den 5den November zal Prins Louis,
de jongere zoon. zijn eenjarig vrij-
willigerschap ten einde gebracht
hebben, en Prins Jeróme zou gaarne
vóór dien tijd de zaak beslist zien.
Daar de Keizerin steeds pogingen
tot verzoening aanwendt, verwacht
moest het ook de diepste veront
moediging kosten, zich in de maat
schappij eene plaats te verschaffen,
die, hoe gering ook voor het overige,
hem achting kon bezorgen en de
wereld zoude overtuigen dat hij on
bezonnen, maar niet slecht, bedro
gen, maar geen bedrieger geweest
was, en dat zelf het diepste ongeluk
niet in staat kon wezen, hem de*
inwendigen adel en het gevoel tot
iets beters te ontrooven, al lag ook
dat betere niet meer op zijn levens
pad bier beneden.
Hij besloot dus, daar bij toch op
den duur de intresten der hypotheek
niet meer betalen kon, zonder zijn
kapitaal aan te grijpen, het eerwaar
dige gebouw, «Koude-Steen», zon
der voorbehoud aan Schalm af te
staan, dan viel toch eenmaal zijn
ouderlijk huis ten deel aan.... zijne
(Mathilda. Wat hem dan nog van
I zijne aardsche goederen mocht over-
blijven, zou hij bijeenbrengen en
