;##iséip
VERGETEN.
Maant!
Augustus 1885.
No. 659.
AD VERTEN Tl 15 N:
VOLKSOPLOOPEN.
FEUILLETON.
'de Jaargang.
ABONNEMENTSPRIJS:
Yoor Haarlem per maand40 Cents.
Franco door geheel het Rijk p. maand 55
Afzonderlijke Nommers 5
Verschijnt Dagelijks uitgenomen Ion- en aiynmesne Feestdngcn.
Brieven, gelden, advertentiën enz. franco te adresseeren
aan het Bureau, Kleine Houtstraat No. 9.
Hoofdagenten vuur het. Buitenland-. .oiupaeinie Generale de xubllate JUtramjere G. L.
DAVBK Co., JOG. F. JONGS, Sucr., Va-rijs, 3Ibis Faubourg Montmartre.
van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cent».
Groote letters naar Plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot 's middags 12 uur.
Koloniaal museum op hei
ertoon vaa diploma vrijen toegang, donateurs met gezelschap
Nederlandsciie Maatschappij tol 1
MUSEUMS EN ANDERE
Paviljoen. Ingang aan de Dreefzijde 2e deur. Geopend dagelijks
BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN HAARLEM.
an 10 tot 4 uur. Toegang 25 cents per persoon. Donateurs en leden der Nederlandsciie Maatschappij ter bevordering i
leden met 3 dame. Museum van kunstnijverheid op het Paviljoen. Ingang Dreefzijde 'Jc deur. Geopend dagelijks van tot 4 uur. Toegang 25 cents p
bevordering van Nijverheid hebben op vertoon van diploma vrijen toegang, donatenrs met gezelschap, leden met J. dame. --- Bisschoppelijk museum voor kerkelijke oudheid, km
Nederland en meer hijzonder 'van het Haarïemsèhe Bisdom, Kruisweg No. 59. Geopend dagelijks, uitgenomen Zaterdag, Zon- en Feestdagen, van 10—5 uur. Toegang 25 cents per persoon. Dooi
gulden. Museum der stad Haarlem op het. Raadhuis. Geopend van 15 April tot H October alle werkdagen van 1.0—4 uur, van 15 October tot 14 April op die dagen van 10—S uur te,ge
kosteloos van 12—4 uur, de overige Christelijke feestdagen tegen betaling van 25 echts per persoon. Kinderen beuedcu de 8 jaren worden in het geheet niet toegelaten; kinderen
museum in de Damstraat. Geopend dagelijks uitgenomen Zaterdag, Zon- en Feestdagen
oensdag en Zaterdag van 2—4 uur. Orgel-bespeling in de Groote Kera. Dinsdag van 1—2
11—.-5 uu
Douderdag
Teylers bibliotheek. Geopend Woensdag, Donderdag, Vrijdag
—8 uur. Toegang (deur Üudegroonmarkt) vrij.
Zaterdag 1
Nijverheid hebben op
persoon. Donateurs en
en geschiedenis, vooral
opende toegangskaarten voor een geheel jaar
betaling van 25 ooms per persoon, alleen op
8 tot, 14 jaren niet dan onder behoorlijk geleide.
14 uur. Stadsbibliotheek Prinsenhof. Geopend
Nu en dan hebben er ook in ons
and, naar bet voorbeeld van andere
anden, volksoploopen plaats, die ten
loei hebben aan de ontevredenheid
bestaande toestanden of over
handelingen van hooggeplaatste
lncht te geven, en als we
>en blik slaan in de geschiedrollen
ran overoude tijden, bemerken we,
lat die volksbewegingen volstrekt
aan deze eeuw en de voorgaande
ontstaan te danken hebben,
ten allen tijde voorkwamen,
stl geschiedt dit thans ook meerma
len dan vroeger. In Griekenland
pverden reeds voor 2500 jaar de be
mannen vóór en na ver
en dit wel tengevolge van
Schervengerecht; was bet volk
namelijk ontevreden over den eenen
if anderen staatsdienaar, dan kwam
bijeen en eisebte luide diens
ieder kreeg dan een
waarop bij de namen kon
van degenen, die bij over de
grenzen wilde gezet hebben en zij,
vier namen bet. meest voorkwamen,
aan den eisch des volks
al ging deze beweging ook
de voorschriften der wet,
had zij gelijkenis met de op-
ioopen van tegenwoordig. Ook de Ro
meinen liepen in slechte tijden, na
des legers of na wan-
der regeering, te hoop en het
er dan niet minder luidruchtig
toe, dan in onze dagen; zelfs
verloren soms honderden, ja zelfs
luizenden bij zulke bewegingen
leven.
Het ligt niet in ons plan een ge
te schrijven van de volks-
Dploopeu, die er ook ten onzent in
vorige eeuwen hebben plaats gehad;
IV.
Een vreedzaam toevluchtsoord.
10)
Clarita zag weinig van de omge
ving, die zij doortrokbetgeen baar
omringde bad voor baar naar bin
nen gekeerden blik alle aantrekkings
verloren, totdat eindelijk in
de verfee de hooge, pyramidale toren
van de St. Stephanus-kerk in de
heldere lucht majestueus te voor
schijn trad.
Het, vroolijke Weenen, de oude
keizerstad, vol nieuw, jong leven,
de genotvolle stad, waarin de vreem
deling bij iedere schrede zoodanig
door glans en pracht, scherts en
levensgenot omringd wordt, als kon
we vermelden slechts terloops den
opstand van het kaas-en broodvolk,
de beweging in 's-Hage in 1672,
waarbij de beroemde gebroeders de
Wit zoo treurig bet leven lieten, het
oproer te Rotterdam, waarin Kaat
Mossel een hoofdrol speelde, voor
welke eerzame dame de onsterfelijke
van den slechten tijd, dien we thans
beleven en die vooral aan den ar
beidersstand zeer veel nadeel berok
kent, slechts te wijten is aan de
Regeering en aan de bezitters.
Heerschte er dus onder ue vele ledig-
loopenae werklieden in de hoofdstad
een geest van ontevredenheid, de
van
Eilderdijk bet eerst voor de recht-i taai van dat blad en de uitvallen
bank pleitte; ook de opstootjes in van zijn colporteurs brachten er bet
den tijd der Patriotten en tijdens de 1'1:
omwenteling, zoomede de April-be
weging m 1853, we gaan ze met
stilzwijgen voorbij en constateeren
door het bovenstaande slechts, dat
volksoploopen en oproeren geen zeld
zaamheid waren.
Nog onlangs was Rotterdam, en
in deze dagen is Amsterdam het
tooneel v.au een dergelijke beweging,
en de vraag, waaraan die oproerige
verschijnselen hun outstaan te dan
ken hebben, is dus niet misplaatst.
In Rotterdam was misbruik van
macht door een politie-agent de oor
zaak der botsing, die er tusschen de
politie en het volk ontstond; te Am
sterdam ligt de reden elders.
In een drietal artikelen hebben
we vroeger het werken en streven
der socialisten ook hier te lande
besproken en we maakten toen ook
gewag van een blad, dat propaganda
voor hun leer maakt en dat vooral
onder den werkenden stand verspreid
en gelezen wordt. We bedoelen het
weekblad Recht voor Allendat in
de hoofdstad en elders des Zater
dagsavonds druk gecolporteerd wordt;
de mannen, die zich met den ver
koop bezig houden, beijveren zich
door allerlei uitroepen tegen regee-
ringspersouen en tegen de bezittende
klasse de aandacht op zich en hun
courant te vestigen. In dat blad ko
men daarenboven artikelen voor,
waardoor de werkman in de mee
ning gebracht wordt, dat de oorzaak
daar niemand ongelukkig zijn,
zij lachte ook onze vermoeide rei
zigster verleidelijk toe. Hemel! wat
zou deze bonte menscbenmassa, deze
vroolijke en juichende omgeving
vol pracht en heerlijkheid, het jeug
dige hart van Clarita voor een jaar
verrukt, ja baar geheele wezen ge
schokt hebbennu echter, doodmoede
zijnde, wendde zij de oogen er van
af en was alleen er op bedacht, een
rijtuig te nemen, dat haar zoo spoe
dig mogelijk door bet menschenge
woel been, naar bet gewensckte toe
vluchtsoord zou brengen. De haar
eigene energie, zoodra zij handelen
moest, kwam haar ook nu weer te
hulp, om zich spoedig te oriënteeren
en het gewenschte te vinden; wel
dra verliet zij dan ook het Noor
derstation in een licht voertuig, om
zich naar een der stille, deftige voor
steden te begeven. Aan de poort
van een afgelegen klooster hield bet
rijtuig stil en zij bad baar bestem-
kunne bij, om die ontevredenheid te
vermeerderen. De leiders der socia
listen in ons vaderland, achten in
deze tijden van crisis zeker het
oogenblik aangebroken, om meer
handelend op te treden, en daar het
in troebel water goed visschen is,
zoeken zij de ontevreden werklieden
op hun hand te krijgen en voor hun
plannen en meeningen te winnen.
Het is er gelukkig echter nog verre
van af, dat de groote meerderheid
hun gevoelens is toegedaan, al wen-
schen velen verbetering van den be-
staanden toestand, maai alleen langs
wettelijken weg.
In ons dagelijkscb overzicht wor
den de lezers voldoende op de hoogte
gehouden van de woelingen der
socialisten te Amsterdam en we wil
len hopen, dat aan die beweging
spoedig een einde gemaakt wordt,
omdat zij slechts ten nadeeie kan
strekken van degenen, die haar uit
lokken. Evenwel wenscheu we nóg
eenige beschouwingen over volks
oploopen aan het voorgaande vast
te knoopen.
In een groote plaats is het niet
moeilijk een talrijke menigte op
zekere punten bijeen te brengen,
en bet is dus zeer verkeerd zulk een
uiting van ontevredenheid af te
meten naar het aantal menschen,
dat er bij tegenwoordig isworden
de dochteren Eva's, de vrouwen, ge
woonlijk als zeer nieuwsgierig voor
gesteld, in zulke tijden blijkt, da-t
ming bereikt.
Ik wenschte zuster Stephanie
Hohberg te spreken! zeide Cla
rita, zoodra de geopende poort zich
achter haar sloot.
Zij sprak Fransch en hare stem
klonk zoo beslist, als kon zij niet
anders dan eeu toestemmend ant
woord krijgen. Toch klopte baar
hart sneller uit angst en vrees voor
eene nieuwe teleurstelling. Zij on
dervond die echter niet. De oude
portierster geleidde de vreemdelinge
met innige vriendelijkheid, door de
liooge, vroolijke gangen, naar de
spreekkamer. Terwijl Clarita door
deze gangen liep, maakte zich een
eigenaardig gevoel van haar mees
ter nooit nog bad zij deze plaats
betreden, en toch kwam zij haar
bekend voor en werkte bijzonder
vreedzaam op haar gemoed.
Zij gevoelde zich verplaatst in dien
tijd, dat zij te Marseille een levens
lustige vroolijke leerlinge was. Mar
de mannen bet evenzeer in groote
mate zijn, en men mag geredelijk
aannemen dat er minstens 9 van
de 10 personen belangstellende toe
schouwers en geenszins belangheb
bende deelnemers zijn. De zucht
om te zien, of er ook iets bijzonders
voorvalt, of er gevochten wordt en
tot hoever de belhamels in hun ver
zet zullen gaan, wekt vele mannen
en ook vrouwen op, een kijkje te
nemen op de drukst bezette plaatsen,
in weerwil van het gevaar, dat er
aan verbonden is; ditzelfde verschijn
sel va.lt overal waar te nemen, on
verschillig of de oproerige beweging
zijn oorsprong vindt in ontevreden-
beid over eenig genomen raadsbe
sluit, zooals b. v. het afschaffen der
kermis, of in den haat tegen som
mige gemeentelijke overheidsperso
nen en tegen de politie, waarbij
het verzet, dus eet) meer plaatselijk
karakter heeft, of wel dat, zooals
nu te Amsterdam, de reden er van
ligt in maatschappelijke toestanden,
die over een groot deel van de be
schaafde wereld geldend zijn en dus
een cosmopolitisch karakter hebben.
Jammer genoeg, belemmeren al
die nieuwsgierigen de pogingen der
politie om de orde te herstellen,
want konden de goedwilligen be
sluiten op zulke tijden te huis te
blijven, dan kon er met de oproe-
rigen korter en krachtiger gehan
deld worden, wat in het belang van
alle welgezinden zou zijn,die doorder-
gelijke bewegingen dikwijls slechts
schade lijden en te betreuren is
het, dat zoo velen, die in elk ander
opzicht orde op prijs stellen, zoo
gaarne meedoen wanneer het be
treft de politie tegen te werken.
«Aan hun werken zal men ze ken
nen» moet zulk? ook niet van de
leiders der socialisten gezegd wor
den? In plaats van langs wettigen
seille en Weenen lagen wel is waar
ver van elkander, maar het klooster
daar, evenals hier, was bezield met
denzelfden geest, die het afgematte
en eenzame menschenkind tot zich
trok. Ditzelfs herinnerde onwille
keurig aan de zinspreuk, die een
oude monnik eens meedeelde aan
eenige scholieren, die overmoedig en
hoopvol het leven te gemoet gin
gen Hoe menigeen, die evenals gij,
als een levenslustige uit het klooster
de wereld intrad, kwam niet later
met een gedrukt gemoed, onder den
zwaren last van eigen schuld in het
klooster terug. Gedenkt, dat aan het
altaar eene schuilplaats is voor al
len, die moede worden onder hun
nen last!
Moede, o God, ja, hoe doodmoede
was niet dit lichtzinnige kind ge
worden dat zoo gedachteloos de
roos der liefde gegrepen had, zon
der op de doornen te letten, terwijl
liet nu door deze gewond en door
en wettelijken weg herstel van grie
ven te zoeken, sporen zij het volk
aan, door middel vau straatsteenen
en vuile projectielen aan hun argu
menten en redeneeringen kracht bij
te zettende glazen van vreedzame
winkeliers en rustige burgers moe
ten het ontgelden en in de eerste
plaats is een botsing met de politie
er bet onvermijdelijke gevolg van.
Die arme politieagentenOveral
bijna ziju zij gebaat, omdat zij de
handhavers zijn van de wet. En
toch, hoevele hunner, die nu met
de sabel in de hand en als ter
zelfverdediging op de menigte los
trekken, zouden veel liever veilig
en wel te huis zitten of broederlijk
met hun bestrijders een borrel drin
ken op het welzijn en de welvaart
der werklieden. Maar men ziet, het,
de hartstocht verblindt de menschen
en benevelt hun geesthij eenig
nadenken zouden de weer-pannigen
begrijpen, dat de politie toch niet
in staat is de bestaande crisis uit
den weg te ruimen en het dus on
billijk is, die mannen lastig te
vallen.
Ziet men dan zulk een opstootje,
waarvan opgeschoten deugnieten en
dames van de lichte garde of zonen
uit de heffe des volks met eenige rad
draaiers de ziel zijn, dan gevoelt
men medelijden met zoo velen, die,
liever dan zelf de hand aan den
ploeg te slaan om hun toestand te
verbeteren, zich door anderen laten
gebruiken om de kastanjes voor hen
uit het vuur te balen. Al die volks
oploopen geven niets, en de gevol
gen er van zijn zeer betreurens
waard: wie geen schuld aan den
besfeaanden toestand hebben, moeten
bet in den regel misgeldende aan
stokers houden zich zooveel moge
lijk schuil en de minst schuldigen
worden gegrepen, ontvangen sabel-
eigene schuld bezwaard, een schuil
plaats zocht hij de vriendin barer
jeugd, die bet beste deel gekozen
had.
Zeer verschillend waren de levens
paden der beide meisjes, die in den
kloostertuin te Marseille met elkan
der gespeeld en zich trouwe vriend
schap beloofd hadden. Tijd en om
standigheden hadden ze weldra ver,
zeer ver van elkander verwijderd.
Ook Stephanie Hohberg was naar
baar vaderland, naar Dnitschland
teruggekeerd en was daar ook nog
met Clarita in briefwisseling geble
ven, tot zij de wereld vaarwel zei
en te Weenen den sluier aannam.
Dit besluit bad zij aan bare vrien
din meegedeeld, zoowat om denzelf
den tijd, dat Clarita het buis van
Donna Frasquita verliet,om te Santa-
Cruce heimelijk in het huwelijk te
treden.
In die dagen van geluk en harts
tochtelijke liefde vergat de jonge,
