Moeder en Zoon.
3e Jaargang.
Woensdag 30 December 1885.
No. 761.
ABONNEMENTSPRIJS:
Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zen- en aignmeene Feestdagen.
AD VERTEN TI N
Populariteit.
FEUILLETON.
Voor Haarlem per maand40 Cent».
Franco door geheel het Rijk p. m&and 55
Afzonderlijke Hommer* 5
Brieven, gelden, advertentiën enz. franco te adreBBeeren
aan het Bureau, Kleine Houtstraat No. 9.
Hoofdaaenten voor het Unit onland- l omv.nini,
DA VB F A Co.. JOH. F. JONFS. Stier..
Générale de i ublieite Etrangère G. L.
''»,ry>s. 3 Ibis Faubourg Montma-rire.
Tan 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cent*.
Groote letters naar Plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot 'a middags 12 uur.
MUSEUMS EN ANDERE BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN HAARLEM.
Koloniaal museum op het Paviljoen. Ingang aan tie Dreefzijde 2e deur. Geopend dagelijks van iG tot 4 uur. toegang 25 cents per persoon. Donateurs en ledeu der Nedorlandacho Maats.
rertooB van diploma vrijen toegang, dossteurs met gezelschap, leden met i
-3--: - kT-"-'~-rheid hebben
'58.
dame.
iden der Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid hebben op
ich&ppij Ier bevui.iciiug «au Nijverheid hebben op
Museum van kunstnijverheid op her Paviljoen. Ingang Dreefzijde le deur. Geopend dagelijks van 10 tot 4 nar. Toegang 25 ceuls por persoon. Duaateur»
er toon van diploma rijen toegang, donate ars reet gezelschap, leden niet 1 dame. Bisschoppelijk museum roor kerkelijke oudheid, Kinml en geschiedenis, vooral
ran Nederland en meer bijsonder vau hot Haariemaclie Bisdom, Kruisweg No. 58. Geopend dagelijks, uitgenomen Zaterdag, Zon- en Feestdagen, van 105 uur. Toegang 25 cent» per persoon. Doorloopeude toegnngsknarioii voor een geiiecl jabl
i 1 gulden. Museum der stad Haarlem op het Raadhuis. Geopend van 15 April tot 14 October alle werkdagen van 104 uur, van 15 October tot 14 April op die dagen vau 10—5 uur tegen betaling van 25 cent,8 per pesoou, alleen op
ïondagen koatolooB van J2—-4 uur, da overige Christelijke feestdagen tegen betaling van 25 cents per po ao»u. Kinderen beneden de 8 jaren worden in het geheel niet toegelateu; kinderen van S tot 14 jaren niet dan «rider behoorlijk geleide.
Tevlers museum in de Damt/raai. Geopend dagelijks uitgenomen Zaterdag, Zon- en Feestdagen van 11uur. Tevhrs bibliotheek. Geopend Woensdag, Donderdag, Vrijdag en Zaterdag; van 14 uur. Stadsbibliotheek Prinsenhof. Geopas.4
Woensdag en Zaterdag van 2—4 uur. Orgel bespeling in de Groote Kerk. Dinsdag van 1—2 cn Donderdag 0 9
2—8
opgang (deur Oiidcgroeuinarkt) vr\j.
Populair te zijn. zich te verheu
gen in de gunst des volks, was en
is het droombeeld geweest van ve
len in vroeger en later tijd, en niet
ten onrechte, waut het leidt zeer
dikwijls tot roem en eer, het is de
prikkel, die tot groote daden aan
zet, het is vaak het middel om for
tuin te verwerven, doch, en dit moet
niet over het hoofd gezien worden,
een enkele maal ook wel de weg,
die ten verderve voert.
Hij, die zich populair wil maken,
tracht voor zich de g'unst des volks
in engeren of ruimeren kring te win
nen hij zoekt het volk te believen
en om hiertoe te geraken, heeft hij
rekening te houden met zekere
eigenaardigheden van het groote
publiek en dient zich daarnaar in
mindere of meerdere mate te schik
ken. Den smaak van dat publiek te
kennen en zijn handelingen of ge
zegden hiermee in ovareenstemming
te brengen is voor hem, die begee-
rig is naar populariteit, een eerste
eisch Welbespraaktheid of welspre
kendheid, geestigheid, minzaamheid
en opgeruimdheid brengen mede het
hare bij, om zich die volksgunst
meer en meer te verwerven, terwijl
vooral buitengewone daden, al zijn
ze niet altijd goed, mits ze maar
van zich doen spreken, bijzonder
geschikt zijn, om den naam van den
bedrijver op aller lippen te doen
zweven.
Vorsten hebben het dikwijls niet
beneden zich geacht, naar die gunst
te dingen en verkeerden heel vriend
schappelijk met hun onderdanen.
Een Nero, hoewel berucht om zijn
wreedheid, stond toch langen tijd
bij het volk in aanzien, omdat hij
Vrij naar het Ztaliaansch door JDr...,
48)
XXIIe Hoofdstuk.
Dat stelt mij gerust, want,
eerlijk gezegd, was ik wel een wei
nig bevreesd, daar ik weet, hoe goed
Gaston met den degen kan omgaan,
maar ik van u hieromtrent niets
wist.
Zonder te spreken, reden zij ver
der, en ieder hield zich met zijn
eigen gedachten bezig. Plotseling
wees Lodewijk naar een rijtuig, dat
op eenigen afstand, voor hen reed.
Dat is het rijtuig van Gaston,
zeide hij, wij komen dus tege
lijkertijd op de plaats aaD.
Van dit oogenblik af bleef de vi-
op de groote feesten zich verwaar
digde, zelfs met de minste zijner on
derdanen te kampen om den prijs
van behendigheid, sterkte en moed.
Lodewijk XII van Frankrijk was
populair in den goeden zin des
woords. Dagelijks reed hij, op een
ezel gezeten, door de straten van
zijn geliefd Parijs, bewoog er zich
onder de menigte, was voor elk toe
gankelijk, hoorde ieders klachten en
had voor den één een goed woord,
voor den ander een vriendschappe
lijk gesprek, voor allen een minza-
men hoofdknik over. Zoo overtuig'de
hij zich van de gebreken, die het
toenmalig bestuur aankleefden en
trachtte ze zoo goed mogelijk te
verhelpen.
Karei V, keizer van Duitechlaud
en Heer dezer landen, was ondanks
de strenge wetten, die hij tegen de
aanhangers der hervorming uitvaar
digde, toch in hoogen mate bij het
volk gezien en bemind, omdat hij
zoo gemeenzaam in den omgang met
de Nederlanders was en bij voor
komende gelegenheden zóó gemak
kelijk tot hen wist af te dalen, dat
hij met het grootste genoegen deel
nam aan hun feestelijkheden. Fre-
derik de Groote is meer nog be
roemd wegens de wijze, waarop hij
met het volk omging, dan door zijn
groote veldheerstalenten en zijn be
kwaamheid als geleerde, dichter en
staatsman, en nog leeft in den mond
van eiken rechtgeaarden Pruis de
herinnering voort aan den vorst, die
door zijn geestigheid en opgewekt
heid de stof leverde tot tal van
anecdotes. Tal van andere vorsten
zouden we kunnen aanhalen, die er
naar gestreefd hebben, met hun volk
mee te leven, lief en leed met hun
onderdanen te deelen en zich daar
door een onuitwischbare plaats ver
overden in de harten van hen, over
comte op korten afstand achter het
andere rijtuig, en eerst toen zij nog
ongeveer duizend schreden van het
doel verwijderd waren, zette Lode
wijk zijn paarden tot meerdere snel
heid aan. zoodat de beide rijtuigen
naast elkander op het terrein aan
kwamen.
Er bevond zich daar reeds een
huurrijtuig, dat den door de getui
gen bestelden geneesheer naar de
plaats van den strijd had gebracht.
Nadat de getuigen nog eenige ver-
geefsche pogingen in het werk ge
steld hadden, om de beide tegen
standers te verzoenen, achtten zij
't het best, hen zoo spoedig moge
lijk tegenover elkaar te plaatsen.
Dat de geheele zaak door de zede-
leer als een misdaad gebrandmerkt
werd, dat het gezond verstand hun
handeling als strijdig met alle be
grippen van eer en karakter ver
oordeelde, kwam niet in hun gedach
ten op. Ieder was zich bewust van
wie zij gesteld waren. Doch wat
behoeven we onze toevlucht te ne
men tot keizers en koningen van
voorheen of uit den vreemde? Is
niet onze eigen vorst, onze geliefde
Koning een der pojulairste vorsten
van zijn tijd? Vriendelijk en min
zaam jegens iedereen, niet uit bere
kening, maar door liefde voor zijn
volk gedreven, verkeert hij gaarne
met en onder dat volk, welks deug
den hij op prijs weet te stelleu, en
daarom behoeft hij niet als de Czaar
van Rusland of als zoo menig ander
gekroond hoofd, buitengewone lijf
wachten om voor zijn veiligheid te
waken, neen, de blakende gunst,
waarin Koning Willem bij zijn ou-
derdanen staat, is voldoende om hem
te beschermen.
Populair te zijn, is immer het
streven geweest der volksleiders;
zoodra toch als zij het volk op hun
hand hadden, waren zij zeker, dat
hun beginselen zouden verbreid en
hun doel, eigen grootheid gewoon
lijk, bereikt worden. Hierom alleen
deed de Grieksche veldheer Alcibi-
ades allerlei buitensporige daden,
want daardoor werd zijn naam be
kend, en bekend te wezen was
reeds een stap nader tot popu
lariteit, waarna hij met hart en
ziel verlangde, omdat het hem tot
macht en aanzien zou voeren. De
Romeinsche veldheer Julius Cesar,
die met vlammende blikken uitzag
naar de opperheerschappij in het
uitgestrekte rijk, wist, dat hij daar
voor niets beters kon doen, dan de
gunst des volks te winnen. Al wat
hij bezat had hij reeds onder het
volk rondgedeeld, en toen hij niets
meer had, maakte hij onmetelijke
schulden, maar toch, hij bereikte
zijn doel en werd de meest gevier
de en machtigste man van Rome.
Philippe Egalité of liever Philips
het gewicht zijner tegenwoordig
heid bij een strijd, waarin twee jonge
lieden hun leven op het spel zet
ten 1 Allen waren in meerdere of
mindere mate opgewonden, waarbij
de overtuiging kwam, dat ieder een
zwaren plicht op zich genomen had.
De beide tegenstanders schenen te
gen elkander opgewassen te zijn,
en de vrees, dat het duel voor een
van heiden zeer ongunstig zoude
afloopen, lag te meer voor de hand,
daar men wist, dat Gaston een ge
oefend schermer was en men van
Henri, dien men als iemand kende,
die wars was van alle grootspraak,
vernomen had, dat hij zich ook veel
in het schermen geoefend had.
De getuigen reikten aan beide
partijen den degen over, deze stel
den zich in positie en een oogenblik
daarna schitterden de metalen klin
gen in de zon; men hoorde in het
stille woud niet anders dan het
kletteren der beide degens. Henri
van Orlean-, die tijdens de groote
Fransche revolutie zalk een treuri
ge rol speelde, dacht evenzeer
door het volk tot den troon te ge
raken; tijdens den hongersnood te
Parijs, door hem en zijn vrienden
kunstmatig veroorzaakt, deelde hij
groote sommen gelds onder de me
nigte uit, en ofschoon een prins van
koninklijke bloede en een neef des
Konings, stookte hij het vuur van
den opstand aan en bezocht de
hevigste vergaderingen der Jaco-
bijneD, alleen om het volk voor
zich in te nemen; doch dezelfde
menigte doorzag zijn plan en het
schavot werd ook door zijn bloed
bespat.
Zangers en zangeressen, schrij
vers en schrijfsters, tooneelspelers en
actrices, schilders, dichters, geleer
den en kwakzalvers, zij allen din
gen naar «le grand prix de Rome»,
naar de gunst des volks; zijn ze
die machtig geworden, dan is hun
naam gemaakt.
Om zoo ver te geraken, hangt
dikwijls alleen van een gelukkig
toeval af. Wie de menigte in haar
doen en laten, in haar handelingen
en gesprekken goed heeft gade ge
slagen en dit op het gebied der
kunst weet over te brengen, bezit
het geheimmiddel; waardoor hij
zich populair kan maken. Daaraan
had Jan Steen het te danken, dat
zijn paneeltjes zoo gezocht waren,
ofschoon ze den meester geen rijk
dom aanbrachten. Hij schilderde
naar het leven, geen stillevens,
waarmede de hedendaagsche schil
ders schijnen te dweepeD, maar
tooneelen vol gloed en bezieling, in
kroegen en op jaarmarkten waar
genomen. Zoo komt het dan ook,
dat ze nu nog ieders bewondering
wekken, en niet zonder reden heeft
de Directie van het Rijks-Museum
tastte zijn tegenpartij krachtig aan,
en Gaston had al zijn vaardigheid
en a! zijn opmerkzaamheid noodig,
om de snel opeen volgende aanval
len af te weren. De getuigen be
wonderden Henri's vaardigheid en
op hun gezichten las men, dat ieder
vreesde, dat het voor Gaston slecht
zoude afloopen, te meer, daar deze
blijk gaf van een hem anders vreemd
zijnde bevreesdheid. Het scheen, alsof
hij meer aan iets anders dacht dan
aan den strijd, die hem toch het
leven konde kosten; hij lette ter
nauwernood op de bewegingen van
Henri; het scheen, alsof de leven
digheid en de tegenwoordigheid van
geest, waarvan hij elders zooveel
blijken had gegeven, hem nu ge
heel in den steek hadden gelaten.
Het duurde dan ook niet lang, of
een behendige en krachtige stoot
van Henri deden de getuigen reeds
het ergste vreezen, daar Gaston dien
ter nauwernood kon pareeren, daar
te Amsterdam voor de schilderijen
van Jan Steen afsluitingen geplaatst,
omdat het volk zich er om ver
dringt. Hij bezat de gave geestig
te zijn, ook in de uitingen van zijn
schilderstalent, en wie weet te doen
lachen, wie door een snedig aange
bracht woord de menigte in goeden
luim brengt, bij is op weg popu
lair te worden. Dit ondervond ook
onze beroemde blijspeldichter Bree-
deroo, die door zijn goed waarge
nomen tooneelen op markten en an
dere publieke plaatsen onze voor
ouders voor zich en zijn kuust wist
in te nemen. Dit is ook bet geval
met onzen begaafden Justus van
Maurik, die èu in zijn tooneelspelen
èn in zijn schetsen en beelden zoo
zeer blijk geeft et eu onder het
volk geleefd te hebben, en zijn ta
lenten maakt hij dienstbaar om het
leven van de eigenlijke volksklasse
zoo natuurlijk, we zouden bijna
zeggen, zoo realistisch mogelijk,
weer te geven.
Daar het volk veelal niet diep in
de zaken doordringt, maar gewoon
lijk aan de oppervlakte blijft han
gen, zijn er vooral twee gegevens
onmisbaar, om iets populair te ma
ken: een opgewekte toon en duide
lijkheid. De groote menigte houdt
van lachen, en aaDgenaam vertel
len, een geestig prater, een levend
anecdotenboek vinden altijd een
geopend oorwie zich daarvan
overtuigen wil, bezoeke eens op
drukke tijden onze markten. Die
verkoopers, welke door een aardigen
kwinkslag of een gevat antwoord
het volk rondom zich verzamelen,
zijn zeker, goede zaken te doen; zij
maakten zich populair en als mag
neten het ijzer, zoo trokken zij
hoorders en daardoor koopers.
Van harte hopen we, dat ook ons
blad, hetwelk den titel draagt van
de punt van Henri's degen zijn hemd
reeds had geraakt, deze stoot wekte
Gaston echter uit zijn slaperigheid
en noodzaakte hem, van de verde
diging tot den aanval over te gaan.
Met gespannen aandacht keken de
omstanders toe, want ieder begreep,
dat hst einde niet ver meer was.
Plotseling sprong Lodewijk met
een kreet tusschen de beide par
tijen, die dadelijk den degen lieten
zakken.
Mijnheer De Langes, gij zijt
gewond, riep hij uit.
Ik? Daar weet ik niets van.
Waar?
Uw hand bloedt. Daar!
Henri keek naar de hem aange
wezen plaats.
O, dat is niets, zeide hij
schouderophalend, voor zoover ik
weet, is er niets veranderd aan de
voorwaarden, dat wij zóó lang zul
len vechten, tot een onzer niet meer
kan strijden, tenzij mijnheer De