Jaargang.
Maandag 23 Augustus 1886.
No. 959.
ABONNEMENTSPRIJS:
teép OaisSiJks aitieaonen Zon- n ilpsissM fessttiap.
ADVERTENTIËN:
Humoristisch Zondagsblad
Een welkome tijding.
FEUILLETON.
Het psticM van (loiter Jam.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Voor Haarlem per maand 40 Cents.
Franco door geheel het Rijk p. maand 55
Afzonderlijke Hommers 5
Brieven, geiden, advertentiën ena. franco te adresseeren
aan het Bureau, Kleine Houtstraat Ho. 9.
Hoofdagenten voor ket Buitenland - Compagnie Générale de r ublicite Etrangère B. L.
HATJBE cjr Co., JOH. F. JONES, Sucr., Parijs, 31bis Faubourg Jfontmartre.
van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents.
Groote lettere naar Plaatsruimte.
Advertentién worden aangenomen tot 's middags 12 uur»
MUSEUMS EN ANDERE BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN HAARLEM.
Koloniaal museum van hei Paviljoen. Ingang aan do Draefzijde 2e
rtosa van diploma 7r\jo& toegang, donateur» Ket gezelschap, leden met 1
®i»ndor Nedorlandscha MaaUchappij ter bovordcring vaa Nijverheid hnbhen
,aa Naderlaud ea moer bijzonder van het Haarlemsche Biadom, Kruisweg
i I ealden. Museum der stad Haarlem op ket Raadhuis. Geopend van
Kondigen kostolooa vaa 124 uur, de overige Ohmtelgke feoutdagea tegea
ftyit,rs museum in de 'Damstraat. Geopend dagelijks uitgeuomon Zaterdag,
vrjenadag en Zaterdag van ft uur. Orgol-bstpsling in de Groote X'erk.
deur. Geopend dagelijks van 10 tot ft uur. Toegang 2B cents per peraoen. Donateur» en loden dor Nedarlandsciie Maatschappij ter bevordering van Nijverheid hebben ff
dame. Museum van kunstnijverheid op het Paviljoen. Ingang Frcntsijds van Jict Pavi joou op het terrai. Goop, dag. v 101 uur. Toegang 25 ct. p. persoon. Donateur» e*
op vertoon van diploma vrijen toegang, donate.iru mtt gezelschap, iedoa met 1 darae. Bissehoppelijk museum voor kerkelijke oudheid, kunst en geschiedenis, voaia!
No. 69. Geopend dagelijks, uitgenomen Zatirdag, Zon- an Feestdagen, van 105 uur. Toegang 25 cents per persoon. Doorloopende toegangskaarten voor een geheel jaax
15 April tot 14, October alle vverkdagen van 10ft aar, van 15 October tot 14 April op die dagen van 108 uur tegen betaling van 26 cents por persoon, alleen op
betaling van 2S cents per persoon. Kinderen beneden de 3 jaren worden in het geheel niet toegelatenkinderen van 8 tot 14 Jaren niet dan ouder behoorlijk geleide.^
Zon- en Feestdagen van 11'i uur. Teylers bibliotheek. Geopend Woensdag, Dondordag, Vrijdag oa Zaterdag van 1—4 uur. Stadsbibliotheek PrinsenhofGeopcai
Dinsdag van t2 en Donderdag van 28 nar. Toegang (deur Oudcgroenmarkt.) vry.
Bij dit nummer wordt aan de
geabonn eerden op het Humoristisch
Zondagsblad No. 4 toegezonden.
Abonnementen op het Zondagsblad
worden ten allen tijde aan ons Bu
reau, Kleine Houtstraat no. 9, aan
genomen.
DE ADMINISTRATIE.
Goed voorgaan doet goed volgen
Zeker, een ieder heeft de waarheid
er van wel eens gezien en onder
vonden in het gewone dagelijksche
leven, maar ook op staatkundig en
wetgevend gebied blijkt dit gezegde
gelukkig evenzeer van toepassing.
Nu de Keizer van Duitschland en
zijn bekwame Rijkskanselier den
algemeenen Europeeschen vrede drin
gend noodzakelijk achten voor het
welzijn der volkeren, zijn verschil
lende andere machtigen der aarde
de meening toegedaan, dat behoud
des vredes in deze woelige dagen
meer dan wenschelijk is, en als de
eene of andere onrustige vorst zich
gereed maakt om oorlog te voeren,
kletteren zijn naburen dreigend met
de wapenen, als wilden zij hem te
kennen geven, dat zij zulk een on
rustmaker wel tot bedaren weten te
brengen, en zoo heeft dan ook het
voorgaan vau Duitschland, dat vrede
wil, menigen an leren Staat hierin
doen volgen.
Het is vooral echter hij het maken
van wetten, dat goed voorgaan goed
doet volgen. Nauwelijks heeft de eene
Staat iets nieuws, niet altijd iets be
ters, op wetgevend gebied in het
leven geroepen, of in andere Staten
worden die wetten bestudeerd en
DOOK
EW. AUG. KöNIG.
15)
IVe Hoofdstuk.
Waarom zou ik er bedroefd
om zijn? antwoordde Tom schou
derophalend. Het doet mij altijd
genoegen, als zij, die zoo pochen
op hunne bekwaamheid, in den val
loopen. Maar waarvan is nu eigen
lijk sprake?
Van den ouden inan, die ons
een jaar geleden werd toevertrouwd.
Alle duivelsals de kerel maar
krankzinnig was
Ik vrees, dat hij het nooit zal
worden
Hij is niet goed behandeld!
zoo ze doeltreffend blijken te wer
ken, dikwijls overgenomen, terwijl
ze dan veelal van de gebreken, die
haar aankleefden, gezuiverd kunnen
worden, daar de ondervinding die
inmiddels aan het licht gebracht
heeft. Zoo b. v. zijn onze drankwet
en verschillende andere wetten door
naburige landen in haar werking
nagegaan, en de uitslag er van zal
ongetwijfeld wezen, dat ook daar
pogingen aangewend zullen worden
tot beteugeling van het drankmis
bruik.
'i Wie zich aan een ander spiegelt,
spiegelt zich zacht,» wordt hierbij
dus in praktijk gebracht, en daarom
ook deed het ons genoegen te ver
nemen, dat door een elftal heeren
uit de Tweede Kamer en wel van
zeer uiteenloopende richting, een
voorstel onderteekend is tot het
houden van een parlementair on
derzoek nopens den arbeid. Zeker,
het voorbeeld van België, dat na
de oproerige bewegingen der mijn
werkers en andere ontevreden, werk
lieden, een dusdanige commissie in
het leven riep, zal wel hier tot de
zen stap geleid hebben of althans
een krachtigen aandrang tot spoe
dig volgen uitgeoeiend hebben. Het
ia helaas maar al te waar, dat er
ook hier te lande bij den arbeid vele
misbruiken ingeslopen zijn, die de
ontevredenheid der werklieden tel
kens doen toenemen en de verhou
ding tusschen werkgevers en loon-
trekkenden hoe langer hoe meer
gespannen maken. Wie een zieke
wil genezen, moet natuurlijk eerst
den aard der ziekte kennen, alvorens
hij geneesmiddelen kan voorschrij
ven, en zoo moet ook die enquête
door de Tweede Kamer een onder
zoek zijn naar den omvang van
allen overmatigen arbeid, niet alleen
van kinderen, maar ook van vol
Dan ligt de schuld niet aan
mij, want ik heb mij streng aan
uwe bevelen en voorschriften ge
houden. Maar ondanks douches, een
zame opsluiting, honger en alle mo
gelijke dwangmiddelen, is de man
nog zoo verstandig, als op den dag,
toen hij hier kwam.
Als ik toen slechts vermoed
had, wat ik nu weet, zeide de
dokter woedend. Zijn neef heeft
het geheele vermogen te gelde ge
maakt en is daarmee naar Amerika
vertrokken: hij schrijft mij, dat hij
niet van plan ie ook maar een halve
cent voor zijn krankzinnigen oom
te betalen en wij hebben toen toch
afgesproken, dat ik jaarlijks twee
duizend gulden van hem zou ont
vangen.
Kunt gij dien vent niet dwin
gen....
Loopt gij eens iemand na, die
in Amerika zitEn zelfs al wist ik,
waar ik hem vinden kon, wat zou
wassenen, terwijl men daardoor ook
de middelen wil leeren kennen,
welke dien overmatigen arbeid
kunnen tegengaan.
Dat er werkelijke grieven bet taan,
wie zou het loochenen, ook al raken
zij niet van nabij of van verre de
politiek. Wie kan er b. v. vrede
mee hebben, dat jonge kinderen
door hun ouders geheele dagen
naar den akker meegenomen wor
den, om daar, voor hun leeftijd zeer
zwaren, veldarbeid te verrichten;
dat meisjes en vrouwen 15, 16 uur
achtereen in bedompte soms onge
zonde werkplaatsen moeten arbeiden,
waardoor hun krachten ondermijnd
worden en bij hen de grond gelegd
wordt tot allerlei ziekten? Het Al
gemeen Nederlandsch Werklieden
verbond heelt een aantal vragen
betreffende den overmatigen arbeid
gesteld en uit de antwoorden, die
hierop van verschillende zijden in
gekomen zijn, is een rapport opge
maakt, waaruit blijkt, dat te groote
arbeidstijd zoo zeer regel is, dat er
bijna geen uitzonderingen zijn aan
te wijzen.
Op potten- en pannonfabrieken
o, a. is llYsj uur arbeid per dag
zelfs iets heel gewoons voor knapen
van 12 h 14jaar. Meer dan 80 pet. der
meubelmakers werken laEger dan
II1/, uur per dag buiten den schaft
tijd. In de suikerfabrieken staat ge
durende de zoogenaamde campagne
het werk nooit stil, maar wordt er
dag en nacht gearbeid; twee ploe
gen volk wisselen elkander daar
om de 36 uur af. Aan de Konink
lijke Stoombootmaatschappij te Am
sterdam wordt vaak twee etmalen,
dus twee dagen en twee nachten,
achtereen gewerkt, terwijl bij een
firma te Leiden de stokers 117 uur
per week voor het vuur staan.
Op vele drukkerijen zijn de zetters
ik hem dan nog kunnen doen? Hij
heeft het vermogen van zijn oom
in den zak, en ik kan nu den ouden
man uit mijne eigene middelen den
kost gevenAls hij maar krankzin
nig was! Dan zou ik mij kunnen
wenden tot het armbestuur der stad,
waar hij vroeger gewoond heeft.
Het zou zich over hem moeten ont
fermen en hem op eigen kosten in
een ander gesticht doen maar
dat durf ik niet wagen
De dokter liep weder het vertrek
onstuimig op en neer, Tom's blikken
volgden hem.
Ik zeg u nog eens, dat de oude
Werner een taai gestel heeft,
hernam de oppasser, en waar zoo
velen gevoed worden, daar...'.
Dat is al te dwaas! riep
Janin hartstochtelijk uit. Ik heb
geen lust iemand voor niets te voe
den.
Laat hem dan gaan.
Dat kan ook niet. Zoo dik
van 's morgens vroeg tot 's avonds
laat, ja tot in den nacht tot staanden
en tegelijk tot overhaasten arbeid
verplicht, en in vele groote winkels
staan de zwakke winkeldochters
en winkeljuffrouwen, met een klei
nen tusschentijd, van 's morgens 9
tot 's avonds 11 5 12 uur, dewijl
zitten haar bepaald verboden is.
Politieagenten, beambten van
trams en omnibussen, maar vooral
ook spoorweg- en brugwachters
hebben dikwijls zoolang achtereen
dienst te doen, dat zij zich aan
plichtverzuim schuldigmaken, wat
bij de regeling der sporen nu en
dan tot min of meer ernstige onge
lukken aanleiding geeft.
Zoo zouden we nog honder
den voorbeelden kunnen opgeven,
die duidelijk aantoonen, dat de
werkgevers dikwijls te veel van de
krachten hunner onderhoorigen ver
gen.
Wel is het waar, dat hoe langer
een arbeider werkt, hoe meer hij
verdient, maar daartegenover staat,
dat het gewonnen geld in vele
gevallen meer dient om uit te spat
ten in den rusttijd na den buiten
gewoon langen arbeid, dan wel om
in de behoeften van het gezin te
voorzien. Daarenboven, beperkt een
wet het aantal werkuren tot 10 per
dag, dan zullen een groot aantal
werklieden, die thans ledig loopen
en geen werk kunnen vinden, we
der voor zich en de hunnen zij het
ook een schamel stuk brood ver
dienen, wat nu niet mogelijk is.
Een ander voordeel van het be
perkt aantal werkuren zal voorze
ker ook zijn, dat de arbeiders niet
meer tot overmatige inspanning
en het aftobbende werken bij nacht
verplicht, niet vóór hun tijd «oud
en versleten» zijn, gelijk nu veelal
het geval is. Hoe minder wetten,
wijls hij mij ziet, zweert hij mij
eeuwige wraak; zijn eerste gang
zou dus naar de politie zijn.
Kan deze met zekerheid zeg
gen en bewijzen, dat de man ook
verstandig was, toen hij hier werd
opgenomen? Kan Werner toen niet
gek geweest zijn? Hij isintusschen
weder genezen en tengevolge daar
van ontslagen; met zijn overige aan
gelegenheden hebt gij verder niets
te maken.
Het zou de eerbte maal zijn,
dat een herstelde mijne inrichting
verliet, zeide Janin zacht, terwijl
hij peinzend voor zich keek. Was
het slechts een andere patient, dien
men vrees kon aanjagen. Waar
is die man? vroeg hij snel, uit
zijn gepeins ontwakend.
In zijne cel, antwoordde
Tom.
Breng mij daarheen.
De eine dokter ging snel de
kamer ht; hij had eensklaps een
hoe minder overtredingen, zegt men
dikwijls, maar toch er zijn een aan
tal wetten, die nuttig en noodzake
lijk zijn en een wet op den arbeid
is ook voor ons land geen over-
oodige weelde.
Herstel van de bestaande grieven
van de patroons te verwachten is
niet denkelijk, en al zijn we ook
vijanden van staatsinmenging op
elk gebied, op het veld van den
arbeid vindt de regeering een rijken
akker ter ontginning. Het Werk
liedenverbond is voorgegaan om de
grieven aan het licht te brengen;
het Parlementaire onderzoek zal, ho
pen we, goed volgen om, door bij
honderden desbevoegden aan te
kloppen, de gegevens te verzamelen,
die kunnen leiden tot de kennis dei
bestaande slechte toestanden, en tot
de middelen die verbetering zullen
aanbrengen.
Moge de tijd dan spoedig aan
breken dat de zittingen van die
Commissie voor Onderzoek spoedig
zullen plaats hebben en dat daarbij
even onpartijdig en humaan aan
allen gelegenheid gegeven wordt,
om op hun bezwaren en grieven te
wijzen als thans in België.
Sw.
De groote glasfabriek van den heer
Eugène Baudoux, die tijdens de
ongeregeldheden nabij Charleroi
in Maart 11. geheel vernield werd,
is bijna geheel weder opgebouwd.
Onder de aan deze fabriek eigen
aardige inrichting, welke met den
naam van grand jour d iassin wordt
aangeduid, zijn dezer dagen weder
de vuren ontstoken, waardoor 500
werklieden, die door de vernieling
der fabriek broodeloos werden, we-
besluit genomen, dat hij onmiddel
lijk ten uitvoer wilde brengen.
Zij gingen verscheidene gangen
door; toen opende Tom een geslo
ten deur, waardoor men in een af
zonderlijk gangetje kwam. Hierin
kwamen zes cellen uit, wier onge
lukkige bewoners uitsluitend aan
Tom's zorg toevertrouwd waren.
Geen der andere oppassers mocht
deze gang betreden en als de be
ambten kwamen, om het gesticht te
inspecteeren en de dokter deze af
zonderlijke gang niet voor hen ver
borgen kon houden, maakte hij hen
opmerkzaamdat deze zes cellen
door zijne gevaarlijkste patiënten
bewoond werden.
In den regel vergenoegden zich
de beambten na zulk eene verkla
ring naet een blik door de opening
in de deur te werpen; zij zagen
dan een krankzinnige in een dwang-
stoel of met een dwangbuis aan, o-p
wien zij verder onder zulke om.
