4e Jaargang".
Maandag 15 November 1886
No. 1031.
ABONNEMENTSPRIJS:
Wersshijnt Bapüjks uitgenomen Zon- en algemeens feSfeps,
ADVERTENTIN
Humoristisch Zondayshlad.
R E A C T i E.
FEUILLETON.
Teruggeroepen.
HAARLEM'S
nriun mb» I
/oor Haarlem per maand40 Centa.
{franco door geheel het Rijk p. maand 55
.Afzonderlijke Nomine?® 5 e>
Brieven, geiden, advertentiën enz. franco ta adresseeren
aan het Burean, Kleine Houtstraat No. S.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Kublieite Etrattgère G. L.
DAUBE Co., JOH. F. JON SS, Sucr., Parijs, 31bis Faubourg Montmartre.
van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 6 eens».
Groote letters naar Plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot 'e middags 12 unri
MUSEUMS EN ANDERE BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN HAARLEM.
Koloniaal vtuisum van hei Paviljoen. Ingang- aan do Dreefzijde 2e deur. Geopend dagelijks van 10 tot 4 uur. Toegang 25 cents por persoon. Donateurs en leden der Nedcrlandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid hebben »|J
/öltoen van diploma vrijen toegang, donatouro met gozolschap, ieden met 1 dame. Muteum van kunstnijverheid op het Paviljoen. Ingang broutzijda \an l et Paviljoen op het terras. Geop, dag. v 104 uur. Toegang 25 ct. p. pereoon. Donateurs er.
Gdeuder Nodsrlandsclie Maatschappij ter bevordering vaa Nyverheid hebben op vertoon van diploma vrijen toegang, donatenrs met gezelschap, leden met 1 dame. Bisschoppelijk museum voor kerkelijke oudheid, kunst en geschiedenis, vooral
srland en meer bijzonder van het Hsarlemache Bisdom, Kruisweg No. 59. Geopend dagelijks, uitgenomen Zaterdag, Zon- en Feestdagen, van 105 nur. Toegang 25 cents per persoon. Doorloopendo toegangskaarten voor een geheel ja»!
in> Museum der stad Haarlem op hst RaadhuisGeopend van 15 April tot 14 October alle werkdagen van 104 aar, van 15 October tot 14 April op die dagaa van 10X nur tegen betaling van 25 cents per persoon, alleen Of
lanoazen kosteloos vaa 124 uur, de overige Christol\jke feestdagen tegen betaling van 25 cents per persoon. Kinderen boneden de 8 jaren worden in het geheel niet toegelaten; kinderen van 8 tot 14 ]aren niet dan ouder bekoorlijk geleide.—a
Séftjrs museum in de Damstraat. Geopend dagelijks uitgenomen Zaterdag, Zon- en Feestdagen van 113 uur. Tegiers bibliotheek. Geopend Woensdag, Dondordag, Vrijdag en Zaterdag van 16 uur. Stadsbibliotheek Prinsenhof. Geopenë
1 - '4g van S4 uur. Orgel-bespeling in de Qroote Kerk. Dinsdag van 1—2 en Donderdag van 28 nur. Toegang (dear Oade^roenmarkt) vr\i.
Woensdag ea Zaterdag
Bij dit nummer wordt aan de
geab'onneerden op bet Humoristisch
Zondagsblad No. 16 toegezonden.
Abonnementen op bet Zondagsblad
worden ten allen tijde aan ons Bu
reau, Kleine Houtstraat no. 9, aan
genomen.
DE ADMINISTRATIE.
Alles wat bestaatmoet eerst
ontstaan, daarop volgt een tijdperk
van groei en bloei, tot eindelijk het
toppunt daarvan bereikt is; nu volgt
op de actie de reactie, want de tijd
van achteruitgang en verval treedt
in en ten laatste verdwijnt hetgeen
eerst korter of langer tijd gebloeid
heeft. Zien we zulks niet dagelijks
plaats hebben, en onder alle vormen
en omstandigheden? Zijn we er
zeiven niet het sprekend voorbeeld
van?
Van de geboorte al nemen de
lichaamskrachten van den mensch
jaren achtereen toe, terwijl ook zijn
geestelijke ontwikkeling daarmee
al of niet gelijken tred houdt, doch
in elk geval gaat ook die vooruit
zoo wordt het kind een knaap of
meisje; de jongelingsjaren treden
daarop in; en de jongeling bereidt
zich voor om een plaats in de
maatschappij in te nemen terwijl
de meisjes, nu aanstaande vrouwen
en moeders, door verhoogde opge
wektheid, door maagdelijke schoon
heid onze belangstelling gaande ma
ken en onze bewonderingwegdragen.
Beiden zijn op het einde van de
lente huns levens gekomeD, ze
bloeien als de bloemen des velds,
maar weldra breekt ook hun zomer
aan. Nog duurt de actie voort, en
ofschoon niemand na zijn vijf-en-
HUGH COHWAY.
27)
ACHTSTE HOOFDSTUK.
TERUGGEROEPEN
Een zenuwachtig trillen scheen
haar te bevangen. Zij keerde zich
om, en kwam naar mij toeen er
was iets in haren blik, dat mij van
de piano deed opstaan, om gade te
slaan wat er gebeuren zou.
De mantel was haar van de schou
ders gevallen. Zij zette zich op het
piano-stoeltje en, eeue meesterlijke
hand over de toetsen latende gaan,
speelde zij prachtig en zonder in
't minste te haperen, het preludium
van het lied, waarvan ik de eerste
twintigste jaar merkbaar veel in
lengte wint, blijft het lichaam in
kracht en omvang toenemenman
en vrouw vertoonen zich in vollen
wasdom en ontwikkeling, ook naar
den geest, want wat in jeugd en
jongelingsjaren aangeleerd is, wordt
nu beter overdacht en begrepende
heerlijkste scheppingen van den
geest rijpen op dien leeftijd; dich
ters, schilders, uitvinders en andere
kunstenaars verheugen zich in een
buitengewonevruchtbaarheid hunner
talenten of van bun genie; de hoog
ste werk- en wilskracht openbaart
zich bij iederen mensch, en zoo is
de zomer van zijn leven het belang
wekkendste en kostbaarste van zijn
bestaaD.
Heeft hij echter Abraham gezien,
voor den een wat vroeger, voor an
deren eenige jaren later, dan zijn de
beste krachten gewoonlijk verbruikt,
en gelijk de boomen ontbladeren en
hun schoonheid verliezen, zoo merkt
ook hij, dat hijj niet meer is, wie
hij vroeger was, ook zijn schoon
heid verwelkt, en hoezeer ook door
de dames met allerlei kunst- en
vliegwerk verborgen gehouden, daar
zij gaarne jeugdiger schijnen, dan
zij zijn, de waarheid laat zich niet
door valsch haar, valscbe tanden
en allerlei geheimmiddelen om de
schoonheid te behouden, verbergen,
maar zegt duidelijk: «het tijdvak
der reactie, van vervalen achteruit
gang, de heifst des levens is aan
gebroken.» Langzamerhand vertoo
nen zich de gebreken van den ouden
dag; het is de winter, die nadert;
allerlei ziekten en kwalen komen
den mensch spreken van zijn ouder
dom; zijn geheugen verzwakt, zijn
verstand is minder helder, hij wordt
lastig voor degenen, die hem om
ringen, want met rassche schreden
snelt hij naar zijn graf; wel hem,
tonen had aangslagen.
Ik stond als door den donder ge
troffen. Dat was de eerste keer, dat
zij eenigen smaak voor muziek had
aan den dag gelegd muziek
scheen haar, zooals gezegd, eerder
te hinderen en te ontstemmen. Nu
haalde zij de prachtigste accoorden
uit die verwaarloosde piano.
Maar toen zij eenige maten ge
speeld had, hield mijne verwonde
ring op. Ik wist wat er gebeuren
zou, of althans gedeeltelijk, alsof
iemand het mij gezegd had. Ik was
er zelfs op voorbereid, wanueer het
moment zou komen, waarop de stem
zou invallen, waarop ik PauÜDe zou
hooren zingen even onberispelijk als
zij speelde, en toch met diezelfde
gedempte stem als in dien noodlot-
tigen nacht. Zoo volkomen was ik
daurop voorbereid, dat ik met ge
spannen verwachting het lied aan
hoorde tot aan Je noot, waar het
ophield, toen ik er in dien nacht
die dan uit het leven wordt wegge
rukt, nu zijn krachten toch uitge
put zijn en de reactie zich iederen
dag meer en meer doet gevoelen,
want zoo hij nog blijft leven, is hij
niet alleen geen schaduw meer van
hetgeen hij eens was, neen, de
mensch dooft geheel in hem uit;
verstand, geheugen en wil verliezen
eiken prikkel, en hij wordt zwak
en hulpeloos weer als een klein
kind, tot de dood aan zijn bestaan
een einde maakt.
Overal nemen we dezelfde ver
schijnselen waar; wat wij bij den
mensch als individu opmerkten, is
evenzeer waar voor geheele volke
ren, en de geschiedenis is daar om
het te bewijzen. Een handvol land
verhuizers, eenige schipbreukelingen
soms, legden den grondslag voor een
rijk; opkomst, bloei en verval volg
den elkander na grooter of kleiner
tijdruimten op, en hoe machtig
zulke natiën dikwijls waren, eens
Kwam de tijd, die aan hun heer
schappij een einde maakte, dat de
verdrukten de plaats der verdruk
kers innamen, om op hun beurt
weer plaats voor anderen te makea,
en niets dan de herinnering of
hoogstens eenige ruïnes of kunst
werken verkondigden aan het na
kroost hun bestaan.
Doch de reactie of terugwerking
bepaalt zich niet tot individuen en
volkeren, zij strekt zich ook tot
zaken en toestanden uit.
De groote Fransche omwenteling,
wier gevolgen door geheel Europa
gevoeld werden en alle beschaafde
volkeren in beweging bracht, had
ten doel recht, vrijheid en gelijk
heid voor de groote massa te ver
werven; alle banden, die aan vroe
gere toestanden ketenden, werden
verbroken; het juk van willekeur
en dwang werd afgeschud en het
naar luisterde. Zoo volkomen voor
bereid, dat, toen zij eensklaps wild
overeind sproDg, en nogmaals dien
vreeselijken gil slaakte, ik haar ter
stond in mijne armen opving, en
haar naar de dichtbij staande sofa
droeg.
Voor haar, zoowel als voor mij,
waren alle gebeurtenissen van dien
schrikkelijken nacht weer levend
voor den geest gekomen. Het ver-
ledene was teruggekomen bij Pau
line, teruggekomen van hetoogen-
blik af, dat het baar had verlaten.
Wat die terugkeer thans brengen
zou, hetzij eenen zegen, hetzij eenen
vloek, ik had geen tijd om er over
na te denken. Pauline bad al mijne
zorg noodig. Mijne taak was ver
schrikkelijk! Ik moest haar met
kracht bedwingen, haar tot bedaren
trachten te brengen, want zij gilde
zoo luide, dat ik vreesde, dat de
buren het hooren zouden.
Onderwijl verzette zij zich met
bood een ontzaggelijk, maar vree-
selijk schouwspel aan, toen het
geheele Fransche volk tot het hoog
ste punt van opgewondenheid en
geestdrift uit liefde voor de vrijheid
gekomen, den strijd met geheel
Europa durfde aanvaarden, om overal
diezelfde vrijheid aan te bieden of
op te dringen. Doch Napoleon be
steeg het wereldtooneel en op het
ros der revolutie naar den troon
gevoerd, sloeg hij alle vrijheid in
banden en alles zwichtte voor zijn
willekeur. Even vurig als de Fran-
schen vroeger waren opgestaan om
vrijheid te eischen en af te dwin
gen, even deemoedig onderwierpen
zij zich aan hem wiens persoonlijke
wil voor vorsten en volkereu wet
werd. Was dat soms geen reactie?
Gelijk in Pharao's droom de zeven
magere koeien de zeven vette opaten,
zoo wordt ook alles, wat in vroegere
jaren gesticht en voortgebracht is,
door den taud des tijds beschadigd
en vernietigd, en het nieuwe treedt
er voor in de plaats; zagen we niet
na voorspoedige jaren tijden van
achteruitgang voor handel en nij
verheid, voor landbouw, visscherij
en veeteelt komen? Tot het jaar
1877 of 1878 verheugde zich ge
durende een aantal jaren bijna de
geheele wereld in ongekenden bloei;
de kapitalen groeiden aan en me
nigeen werd van bedelaar million-
nair. Het kon echter zoo niet blijven;
de weelde had een te hooge vlucht
genomen, het moest verkeeren en
het gebeurde ook; want na 1878
gingen bijna alle takken van be
staan achteruit en men zag bet
omgekeerde gebeuren dat million-
nairs, namelijk, bedelaars werden;
de reactie schijnt thans haar hoog
ste punt, althans zoo wij hopen,
bereikt te hebben, want erger toch,
als het nu met alles gesteld is,
kracht tegen mij, duwde mij van
zich af, en trachtte op te staan.
Zoo zeker alsof ik hare gedachten
had kunnen lezeD, begreep ik, dat
wat er eens gebeurd was, haar thans
weer voor den geest stond. Het was
haar, alsof een sterke band haar
tegenhieldwaarschijnlijk op de
zelfde sofa, en wederom werd haar
worstelen zwakker en zwakker, en
haar gillen al flauwer en flauwer.
Om het tafereel nu volkomen ge
lijkend te maken, voor zoover zij
er in betrokken was, behoefde dit
gillen slechts over te gaan in dat
langdurig akelig gekerm. Het eenigs
verschil was, dat de handen, die
haar thans weerhielden, liefderijke
handen waren.
Ik hoop dat men gelooven zal,
wat ik tot dusverre verhaald heb,
en eveneens wat ik in de volgende
hoofdstukken zal meedeelen. Ik zeg
niet, dat die gebeurteniseu en om
standigheden alledaagsch zijn. Dan
schijnt het niet te kunnen wordeD.
In het godsdienstige ging het
evenzeer als in het maatschappelij
ke; na tijden van levendig en kracht-
wekkend geloof, dat bergen meende
te kunnen verzetten, over een groot
deel der wereld een volmaakte on
verschilligheid omtrent alles, wat
God en godsdienst betrof; na ver
volging om der wille des geloofs,
de grootst mogelijke verdraagzaam
heid, die aan allen het recht gunde,
te denken of te belijden, wat zij
willen.
In onderwijszaken, althans in ons
land, precies hetzelfde verschijnsel:
jaren lang beheerschte de onderwijs
kwestie alles en allen; zij was de
spil, waarom alles draaide; het vóór
of tegen was de strijdleus bij de
verkiezingen, het credo der afge
vaardigden, het vaandel, waarom
been de partijen zich schaarden.
Alles werd voor het onderwijs op
geofferd; een nieuwe wet werd in
het leven geroepen, die bepalingen
inhield, welker opvolging de draag
kracht van rijk en gemeenten ver
te boven ging; langzamerhand ver
flauwde de ijver en bij de laatste
Kamerontbinding verklaarden vele
Kamerleden ridderlijk en openlijk,
dat hun gevoelens gewijzigd waren.
En thans? De reactie is tot vreugd
van velen, maar ook tot spijt van
een groot aantal anderen in vollen
gang; vóór en na zijn de hinder
lijkste bepalingen door koninklijke
besluiten uit den weg geruimd;
meenden tot voor korten tijd de meeste
ouders, dat het onderwijzersbaantje
aan hun zonen en dochters een
rijke positie zou verschaffen, nu
zitten er een paar duizend jeugdige
onderwijzers in zak en asch, omdat
zij geen plaats kunnen verkrijgen
hadde ik geen reden gehad, om dit
verhaal neer te schrijven. Maar ik
zeg dit: wat ik tot dusverre ver
haald heb, zou ik kunnen bewijzen,
zooal niet direkt dan toch indirekt;
alles is eenvoudig of wetenschap
pelijk te verklaren; maar omtrent
hetgeen nu volgt, moet men mij
enkel op mijn woord gelooven. Noem
het wat gij wilt, eenen droom, eene
hallucinatieverhitte verbeelding,
noem het zoo gij wilt behalve
een verzinsel het is mij alles we!.
Ziehier wat er plaats had:
Pauline lag eindelijk stil. Haar
kermen had opgehouden. Zij scheen
haar bewustzijn weer verloren te
hebben. Toen kwam het denkbeeld
bij mij op haar zoo spoedig moge
lijk van die noodlottige plaats weg
te voeren, maar weldra verdrong
zich de eene gedachte, de eene be
schouwing na de andereallerlei
vrees en noop bestormde mij. Wat
zou de ontknooping zijn, als die ooit
komen zou?
Wordt vervolgd.)
