NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD.
5 e Jaargang.
Donderdag 4 Augustus 1887.
No. 1251.
ABOMEMENTSPKIJS:
ADVERTENTIES:
^STADSNIEUWS.
Het on&erwijzerscorigres.
Als het water aan de lippen komt....
HAARLEM'S DAGBLAD
Voor Haarlem, per 3 maandenƒ1.20.
Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden. -1.65.
Afzonderlijke nummers- 0.03.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Bureau: Kleine Houtstraat No. 9, Haarlem. Telefoonnummer 122.
van 15 regels 50 Cents; iedere regel meer 10 cents.
Groote letters naar plaatsruimte.
Bij groote opgaven aanzienlijk rabat.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door
onze agenten en door alle boekhandelaren, postkantoren en courantiers.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicite Etrangere G. L. jDAUBE Co., JOII. E. JONES, Stier., Parijs, 31bis Fanbourg Montmartre.
Haarlem, 3 Augustus.
Uit de heden gehouden opening
van stembriefjes voor de verkiezing
van een lid voor den gemeenteraad
is gebleken dat het getal geldige
stemmen bedraagt 815. De beer J.
A. Lodewijks, die verkozen werd,
verkreeg 424 stemmen; op den heer
H. T. Peltenbarg waren 388 stem
men uitgebracht.
De heer Van Eedeu, directeur
van het Koloniaal Museum alhier,
heeft van Prins Albrecht van Pruisen
als aandenken aau zijn bezuek aan
het Museum, op 26 Juli jl., zijn
photographisch portret met haad-
teekening als aandenken ontvangen.
De twee-en-veertigste Algemeene Ver
gadering van het Nederlandsch Onderwij
zers-Genootschap wordt, onder leiding
van het Lid des Hoofdbestuurs, den
Heer J. H. Slangen, gehouden op heden,
Donderdag en Vrijdag 3, 4 en 5 Augustus,
in het lokaal der Sociëteit ,/de Kroon"
op de Groote Markt, te Haarlem.
Tot het bijwonen dezer Vergadering
werden uitgenoodigdde Referendaris van
de Afdeeling Onderwijs bij het Departe
ment van Binnenlandsche Zaken, de Com
missaris des Konings en de Leden der
Provinciale Staten van Noord-Holland,
Burgemeester en Wethouders, de Ledeu
van den Gemeenteraad, van de Commis-
siën vau Toezicht op het Lager- en op
het Middelbaar Onderwijs te Haarlem, de
verschillende School-autoriteiten, de Leden
des Genootschaps en verder alle daarin
belangstellenden
In de Vergadering zullen vervolgens
aan de orde worden gesteld:
lo. Advies der Commissie tot onderzoek
der geloofsbrieven.
2°. Verslag der Commissie tot het nazien
en beoordeelen van de rekening en ver
antwoording des Hoofdbestuurs over 1886.
Bo. Mededeelingen van het Hoofdbestuur.
4°. Bepaling van de plaats en de maand
voor het honden der Algemeene Vergade
ring in 1888.
De voordracht van de plaats bestaat uit:
Amersfoort en Deventer:
5°. Behandeling der volgende Voorstellen
Voorstel I van het Hoofdbestuur.
Tot voortzetting der inteekening, het
completeeren en in goeden staat houden
van werken voor de Paedagogische Biblio
theek wordt over het jaar 1888 uit de
kas des Genootschaps toegestaan de som
van f 50.
Voorstel II van het Hoofdbestuur.
De Commissie door de Algemeene Ver
gadering over 1883, te 's Gravenhage be
noemd in zake het Bewaarschool en voor
bereidend onderwijs (zie Handelingen dier
Vergadering in het Correspondentieblad
No. 9 van 1883, bl. 199205), wordt,
onder dankzegging voor de bewezen dien
sten, ontbonden.
Voorstel III, van het Hoofdbestuur.
Uit de kas van het Genootschap wordt
over 1887 aan «het Ondersteuningsfonds"
een subsidie verleend van f 400, te kwij
ten uit het batig slot van 1886.
Voorstel IV, van het Hoofdbestuur.
Om in buitengewone behoeften te voor
zien en de instandhouding van het «Ne-
derlaudsche Schoolmuseum" te verzekeren,
wordt uit de kas des Genootschaps over
1887 verleend een subsidie van f 500,
insgelijks te kwijten uit het batig slot
van 1886.
Voorstel V, van de Directie der Onder
wijzers-Spaarbank.
De Directie van «de Onderwijzers-
Spaarbank," gevolg geveude aan het in
art. LI, al. 4 van het Reglement dier in
richting bepaalde aangaande het Garantie
fonds, acht den tijd gekomen omtrent het
genoemde Fonds aan de Algemeene Ver
gadering van het genootschap te doen het
volgend voorstel:
De eerste twee alinea's vau het bedoelde
artikel blijven onveranderd, maar de drie
volgende worden vervangen door twee
andere, aldus luidende:
«Het Garantie-fonds der Spaarbank wordt
jaarlijks vermeerderd met één percent van
de over elk boekjaar verkregen netto-rente,
beuevens de door het fonds zelf behaalde
interest.
«Deze vermeerdering zal worden voort
gezet, totdat de Directie het noodig zal
achten daaromtrent nieuwe voorstellen te
doen."
Toelichting.
Aan het einde van het boekjaar 1887
zal het Garantie-fonds tot zulk een bedrag
gestegen zijn, dat het vroegere Garantie
kapitaal, aan het Genootschap behooreude,
daaraan zal terugkeeren. De Directie acht
echter het bedrag van dat fonds nog te
gering met het oog op het groote, steeds
toenemende kapitaal. Zal toch zulk een
fonds iets beteekenen, dan moet er eene
betere verhouding komen tusschen het
jaarlijksche rentebedrag en het Garantie
fonds, over welke beide eventuëele ver
liezen pondspondsgwijze moeten worden
omgeslagen.
De Directie heeft gemeend geen som
als maximum voor het fonds te moeteu
noemen, daar alleen de toekomst kan leeren
wat in deze noodig en wenschelijk zal zijn.
Hedenmorgen ten 11 uur hield de com
missie tot onderzoek de geloofsbrieven-
vergadering.
Ten een uur had in de groote zaal der
Sociëteit «de Kroon" de verwelkoming
plaats van wego de afdeeling Haarlem.
De voorzitter dezer afdeeling, de heer
R. H.van der Ley, heette den afgevaardigden
welkom in Haarlem, daarbij wijzende op
de beteekenis die deze vergadering juist
in deze dagen van onderwijskwesties kon
hebben.
Daarop zong een gemengd koor den
bezoekers een „welkomstgroet" toe, een
vers van H. J. O verbeek op muziek van
den heer W. H. C. SchmÖlling.
Na dezen schoonen zang, die met een
daverend handgeklap werd beantwoord,
nam de voorzitter der vergadering, de heer
J. H. Slangen, het woord en bracht in
gevoelvolle uitdrukkingen den dank aan de
Haarlemsche afdeeling voor de «aandoen
lijke wijze" van ontvangst.
De vergadering hield zich dezen middag
hoofdzakelijk bezig met de behandeling van
punt 7, paedagogische onderwerpen.
Naar wij vernemen werd op het
gratie-adres voor den heer Domela
Nieuwenhuis, uit Beverwijk, waar
de veroordeelde eenigen tijd als
predikant werkzaam was, door 25
notabelen een adres van adhaesie
toegezonden aan den eersten onder
teekenaar, ds.W. R. Poolman, alhier;
voortdurend voegen zich nieuwe
onderteekenaars van naam, uit alle
standen en van verschillende rich
ting, bij de reeds genoemde.
De heer C. E. Moil zendt aan
de N. jR. Ct. een afschrift van het
geen in a die Cronica van der Hil-
liger Stat va Coelle gedruckt bei
Pater Koelhoff in Coeln 1499» be
trekking heeft op de uitvinding der
«boyckdruckerkunst». Bij aandach
tige doorlezing van die bladzijde
komt men tot de slotsom, dat, hoe
wel het werkelijke drukken van
boeken in Mainz een aanvang geno
men heeft, door den schrijver der
Cronica voornoemd erkend wordt,
dat de eerste vinding daartoe in
Holland plaats heeft gehadhetgeen
zeer zeker door «Zeil» als Duit-
scher niet zoude erkend zijn, en
aan den schrijver mondeling mede
gedeeld, bijaldien hij het voor de
eer van zijn vaderland, zonder on
eerlijk te zijn, voor de toen ter tijd
nog uit Holland te verkrijgen ge
tuigenissen anders had kunnen in
richten.
De heer Moll voegt hieraan toe:
«Mijn overleden vader, geboren te
Keulen, had de zich thans in mijn
bezit bevindende Cronica als scholier
van zijnen leermeestir ten geschenke
ontvaDgen omstreeks 1815
en stelde als genationaliseerd Neder
lander van 1830, er hoogen prijs
op, uit de Cronica het voor hem
vaststaand bewijs geput te hebben,
dat de eer der eerste vinding aan
Nederland toekwam. Ik heb nimmer
anders vau hem mogen hooren be
weren en zoo iemand, dan was hij
der Duitsche taal volkomen mach
tig de beste autoriteit voor mij
om den zin der woorden, in de bij
gaande copie nedergelegd, te ver
staan en weder te geven.
Men schrijft ons uit Alkmaar van
2 Aug.:
Heden werd alhier aanbesteed
het maken van een R. C. begraaf
plaats hetwelk aan den laagsten in
schrijver werd gegund voor f 14.950,
zijnde Jb. Slenters van Haarlem.
De hoogste inschrijving bedroeg
f 27.740.
Gisteren is hier ter stede een zes
tienjarig meisje door de politie aan
gehouden, dat zich vóór een paar
dagen had schuldig gemaakt aan
diefstal van een zilveren horloge en
eenige geldstukken en wel ten huize
van iemand waar zij van tijd tot
tijd een bezoek bracht.
Men schrijft ons uit Haarlemmer
meer
Eenige dagen geleden berichtte
men uit Haarlemmermeer, dat op
zeker punt dier gemeente ongere-
regeldheden waren te wachten, onder
het werkvolk, omdat vreemde werk
lui zich hadden aangeboden, voor
minder loon te werken, dan de
arbeiders dezer environs.
Thans is 't aangenaam te kunnen
berichten, dat de ongeregeldheden,
waarvoor men vreesde, door het
in dienst nemen van Belgische werk
lieden gelukkig zijn uitgeble
ven. De ledigloopende werklieden
hebben de verstandigste partij ge
kozen de meesten hunner hebben
nl. het werk hervat.
Door de liberale (Centrale)
kiesvereeniging «Haarlemmermeer»
is op eene vergadering op 25 Juli
in «Krasnapolsky» te Amsterdam,
besloten, zich tot de Eerste Kamer
te wenden, met verzoek art. 194,
Hoofdstuk 10, niet aan te nemen.
Uit de aan den Raad inge
diende rekening over 1886 blijkt
dat de ontvangsten zijn f76911.76
en uitgaven f73349,111/») voordeelig
saldo f3562.641/».
LETTEREN EN KUNST.
Naar liet zicli laat aanzien, zal het eerste
«Nederlandsch natuur- en geneeskundig
Congres," dat op 30 September en 1 Oct.
s. te Amsterdam wordt gehouden, druk
bezocht worden; thans reeds hebben zich
ruim 500 deelnemers uit alle oorden des
lands aangemeld. De verstandige maatregel
van het bestuur, om de uituoodiging tot
deelneming aan het congres ook uit te
strekken over het Nederlandsch sprekende
gedeelte der wetenschappelijke wereld in
België, heeft tot nu, om moeilijk te be
vroeden redenen, weinig gevolg gehad. Er
hebben zich nl. slechts zes Vlamingen
aangemeld.
Het aantal sectiën is thans op vier be
paald. De eerste sectie is die voor natuur-
en scheikunde, met prof. H. G. van de
Sande Bakhuijzen als voorzitterde tweede
sectie is die voor natuurlijke historie en
biologie, daarvan is voorzitter prof. Th.
W. Engelmann; de derde sectie is die
voor geneeskunde, onder voorzitting van
prof. F. C. Donders; terwijl de vierde
sectie, eerst later in het leven geroepen,
die voor geologie en physische geographic
is. Van deze sectie is prof. dr. K. Martin
voorzitter en prof. dr. C. M. Kan onder
voorzitter.
Meer sectiën zullen niet gevormd wor
den. Wel is het aan het bestuur van elke
sectie overgelaten, om, indien daarin naar
zijne meening behoefte bestaat, over te
gaan tot de vorming vau onderafdeelingen,
in verband met de eventueel gewenschte
behandeling van onderwerpen uit onder-
deelen der betrokken takken van wetenschap.
De gelegenheid tot opgave als deelne
mer aan het congres staat voor «iedereen
die belang stelt in natuur- en geneeskun
dige wetenschappen", open.
De feestelijke inwijding van den
weldra voltooiden Vlaamschen schouwburg
te Brussel belooft zeer indrukwekkend te
worden. Het programma dier inwijding,
door het gemeentebestuur vastgesteld, ver
meldt o. a. eene cantate, waarvan de tekst
is toevertrouwd aan Emmanuel Kiel, en
die door de leden van alle Vlaamsche
zanggezelschappen der stad Brussel zal ten
uitvoer gebracht worden.
Mevrouw Catharina Beersmans heeft
reeds hare medewerking toegezegd voor de
dramatische voorstelling, die uit drie ver
schillende bedrijven, ontleend aan de wer
ken van Nederlandsclie tooneeldichters,
zal zijn samengesteld. De vorstelijke familie
PEUILÏiBTO nsr.
Naar hei Fransch van Theodore de Grave.
Eenige jaren geleden hield ik tijdelijk verblijf te Arca-
chon; ik was gewoon heel vroeg op te staan en eiken
morgen een wandeling te doen in het fraaie dennenbosch,
dat sinds langer dan een eeuw tot taak heeft het voort-
dringen der zee te beletten.
Op zekeren morgen, als naar gewoonte op goed geluk
rondwandelend, en luisterend naar 't zacht, eentonig ge
bruis der zee, werd ik verrast door 't geklep van een kerk
klok, wier zilveren maatgeluid zich een oogenblik vermengde
met de natuurlijke harmonieën van het woud. Dat klokje
kon geen ander zijn dan van de kapel Onzer Lieve Vrouw
van Arcachon; dit was het juist wat me verraste; ziehier
waarom.
Reeds dikwijls was ik op mijn morgenwandelingen bij
de kapel geweest, met het plan ze te bezoeken. Maar tel
kens werd ik in dat voornemen teleurgesteld, omdat de
deur dicht was. Bovendien kreeg ik op mijn vragen nooit
eenig ander antwoord van de bewoners, dan dat de kapel
slechts eens in 't jaar voor 't publiek openstond, namelijk
den 26u Juli, den feestdag van Sint Anna, moeder der
schutspatrones van de visschers van het kustland.
Ik moest dus aannemen dat er iets buitengewoons in de
kapel zou plaats hebben, want we watenin September en
't was eerst zes uur in den morgen.
Zonder er lang over te denken, richtte ik mijn schreden
naar het kleine kerkgebouw en kort daarna stond ik voor
zijn eenigen ingang.
Niets schilderachtiger dan dit eenvoudig christentempeltje,
midden in een bosch, evenals in vroeger eeuwen de altaren
der Druïden, verscholen tusschen reusachtig struikgewas,
en haar muren bijna geheel verdwenen achter een dicht
gordijn van natuurlijk groen. Zij, die dezen morgen de
deur voor 't eerst hadden geopend, hadden vooraf slag moe
ten leveren tegen de hulst en dorenstruiken, die den ingang
hielden versperd. Toen ik aankwam lagen de gekapte tak
ken nog op den drempel en verspreidden hun frisschen geur
van groen hout in 't rond.
Toen ik het heiligdom binnentrad stond een priester voor
't altaar en bediende de mis. Het geheele gehoor bestond
uit één persoon: een zeeman. De man in zijn donker zee
manskostuum lag geknield bij het koor. Hij scheen mijn
tegenwoordigheid niet te hebben opgemerkt, want het ge
luid van mijn voetstap deed hem niet opzien en hij bleef
onbeweeglijk in zijn godsdienstig gemijmer verzonken.
1 Van de plek waar ik stond, kon ik 't inwendige van het
gebouw goed overzien. Het scheen te dagteekenen uit de
eerste tijden van het Christendom, toen de vervolgde Chris
tenen in haast hunne altaren hier of daar op een verborgen
plek moesten oprichten, 't Was niet meer dan twaalf of
veertien meter in 't vierkant, zonder colonnade, zonder boog
gewelven, en niet hooger dan de onderste verdieping van
een gewoon huis. Kortomvier muren met een altaar ach
terin, tegenover den ingang. Boven het altaar stond een
groot Lievevrouwen-beeld boven een tabernakel van ver
guld hout; vervolgens het altaar anders niets.
Hoe eenvoudig dit kapelletje ook was, stond het toch in
groote eer bij de zeebevolking van Arcachon en omstreken.
Ik kon me hiervan overtuigen door een blik te slaan op
de wanden, die overdekt waren met allerlei ex voto's die
er aan waren opgehangen.
Al die vrome en naieve getuigenissen van een eenvoudig
geloof hestonden in voorwerpen van de grootste verschei
denheid en meest afwisselende vormen, maar die toch alle
tot de uitrusting van een schip moesten hebben behoord.
Om er slechts eenige te noemeneinden touw, stukken van
een mast, van een ra, boeien, riemen, in 't kort een
geheele verzameling van stukken tot een wrak behoorende,
alle met de koude onverschilligheid der levenlooze dingen
de vreeselijke worstelingen voor den geest roepende, welke
de ongelukkigen met behulp van deze voorwerpen hadden
moeten volhouden.
Intusschen had de priester, die de mis bediende, zijn taak
volbracht en hij maakte zich gereed de kapel te verlaten.
Ik wilde ook heengaan, toen ik, me omkeerende naar den
kant van de deur, vlak hoven mijn hoofd een klein vaatje
